Anatolij Popeľ, CASES: «Zaraz Ukraїna — ce duže cikavyj rynok»

— Zaraz je tendencija do stvorennja riznyh platform, de možna zdobuty teoretyčni znannja. A vy obraly šljah navčannja čerez kejsy. Jak vy do ćogo dijšly i čomu same taku formu obraly?

Tak, dijsno, odnym iz duže važlyvyh formativ, z jakymy my pracjujemo v mežah proektu, je format case-study. Ce — metod navčannja, jakyj je reaľno efektyvnym, oskiľky vin doslidžuje reaľni praktyky. Kejs za svojeju suttju — ce doslidžennja reaľnogo vypadku u tomu čy inšomu biznesi, u tomu čy inšomu aspekti žyttja, doslidžennja reaľnyh precedentiv. I ce duže važlyvo v konteksti Ukraїny, oskiľky my znahodymoś u tomu istoryčnomu periodi, koly dejaki teoretyčni pidhody ne pracjujuť. Napryklad, jakščo vy čytaly biznes-literaturu, vona často napysana anglijśkymy ta amerykanśkymy avtoramy, kotri isnujuť u vlasnyh realijah.

Peršyj moment: jakščo vy čytajete biznes-literaturu, napysanu v SŠA, to vony vam skažuť, ščo dlja zapusku proektu treba otrymaty kredyt u banku. I ce duže prosto, vzagali možete tudy zavždy pryjty zi svojeju biznes-idejeju. A jakščo tam ne pryjmajuť, to jdiť do svoїh druziv abo rodyčiv, i vony vam daduť groši. I my rozumijemo, ščo zaraz v Ukraїni ce nemožlyvo. Banky možuť prosto ne vydaty kredyt. I deś vže na ćomu etapi, na samomu počatku knygy, vse, ščo tam napysane, perestaje pracjuvaty v realijah Ukraїny. Tomu same navčannja čerez kejsy, — jaki rozpovidajuť nam kompaniї z Ukraїny, u realijah Ukraїny, z obmežennjamy Ukraїny, — daje nam reaľniši pidhody j praktyky dlja togo, ščoby pracjuvaty efektyvno.

Drugyj moment duže važlyvyj, pov’jazanyj z kejsamy, poljagaje v tomu, ščo my naspravdi duže malo znajemo pro te, ščo vidbuvajeťsja v Ukraїni, ščo robljať v Ukraїni. A u nas je duže bagato dijsno cikavyh proektiv, pro jaki varto znaty. Jakščo my znajomymosja z istorijeju uspihu, jaka sklalasja v Ukraїni u cyh neprostyh umovah — ce nas nadyhaje. Ce daje nam zmogu zrozumity, ščo naspravdi možna dosjagty duže bagato čogo. I osoblyvo cikavo čytaty istoriї, jaki pov’jazani jakraz zi skladnymy obstavynamy, koly popry duže velykyj sprotyv systemy ta skladni obstavyny, ljudyna čy komanda zmogly dosjagty rezuľtatu — i vin buv fenomenaľnym.

Duže cikavyj kejs dlja mene osobysto buv koly my spilkuvalysja z Jurijem Fyljukom z «Teplogo mista»V Ivano-Frankivśku vtiljať 6 proektiv rozvytku miśkogo seredovyšča. Vin rozpovidav odnij moїj kolezi, jak vin pragne zapustyty zaklad. V Kyjevi ce — Urban Space 500, a v Ivano-Frankivśku — Urban Space 100. I vin govoryv, ščo vin znajde v Kyjevi 500 investoriv, jaki daduť po $1 tys, popry te, ščo vony ne otrymajuť z ćogo komercijnyj zysk. Moja kolega bula nalaštovana skeptyčno do ćogo. A Jurko dovodyť, ščo take možlyvo. I ce nadyhaje, tomu ščo dovodyť, ščo znajduťsja 500 ljudej, jaki gotovi daty $1 tys na vtilennja horošoї ideї. Ce nadyhaje, tomu ščo vyjavljajeťsja, ščo ce v pryncypi možlyvo.

— Tut šče možna zgadaty dosvid Odesy i restoranu 4CityOleksandra Iľjašenko, 4City: «Hočeťsja, ščob naše misto stalo kraščym». Ce tež duže cikavyj dosvid dlja їhńogo mista v takomu formati. Može, vam šče iz nymy bude cikavo pospilkuvatysja?

Takyh proektiv duže bagato — i my duže často pro ce ne znajemo. Naviť cym ljudjam, jaki їh stvorjujuť, važlyvo čuty, ščo vony robljať pravyľni reči i ščo ce kruto, ščo ce cikavo i «prodovžujte». Je čymalo proektiv, jakym prosto ne vystačaje pidtrymky, — neobov’jazkovo finansovoї, a naviť prosto moraľnoї. Vony majuť čuty, ščo robljať važlyvi reči. I nam hočeťsja daty їm zmogu otrymaty cej fidbek, z odnogo boku nadyhaty inšyh, a z inšogo — nadyhaty sebe prodovžuvaty robyty ci važlyvi reči. Ce druga roľ kejsiv.

I tretja častyna vidpovidi na pytannja, čomu my ce robymo — ce važlyvyj suto navčaľnyj format, tomu ščo odnijeju iz storin takoї rozpovidi je opys procesu stvorennja proektu: tyh skladnoščiv čy problem, z jakymy zitknulysja ljudy, jaki robyly jogo. Ce možuť buty, napryklad, problemy, jaki vynykly pid čas stvorennja ajdentyky, koly sprobuvaly robyty mali formaty, vyjavylosja, ščo pevnyj logotyp ne pracjuje, bo zanadto skladnyj geometryčno Ce daje zmogu inšym ljudjam, dyvljačyś na dosvid, jakyj maly ljudy z cijeju ajdentykoju, ne prypustytysja pomylok u svojemu proekti.

Z pryvodu platformy važlyvo dodaty te, ščo naspravdi vona vidriznjajeťsja vid klasyčnogo mediaformatu. Nam hotilosja, stvorjujučy CASES, zrobyty ne kanoničnu onlajn-platformu dlja publikaciї na kštalt klasyčnyh media, de isnuje pevna kiľkisť žurnalistiv ta redaktoriv. Adže my rozumijemo, ščo proektiv duže bagato — i ščo my fizyčno ne vstygajemo analizuvaty їh, šukaty їh i vygotovljaty neobhidnu kiľkisť materialiv. My vže probuvaly ce robyty raniše na starij versiї portalu. Tomu koly rozrobljaly novu versiju platformy, jaka zapustylasja u 2017 roci, my hotily daty možlyvisť organizacijam samostijno rozpovidaty vlasni kejsy. I vlasne ce i je vidminnisť v organizaciї. My ne prosto znahodymo i publikujemo materialy, stvorjujučy їh za dopomogoju vlasnyh žurnalistiv. My dajemo zmogu ljudjam samostijno ce robyty. Vony možuť zarejestruvaty svoju organizaciju i vid svogo imeni publikuvaty ci kejsy.

— Naskiľky ja rozumiju, vy vykonujete funkciju moderaciї — a vse rešta možuť formuvaty sami kompaniї čy komandy? Je jakiś pravyla, za jakymy vy kejsy pryjmajete abo ne pryjmajete?

My stvoryly guideline, i ci pravyla narazi ne robymo nadto suvorymy. Ne vsi materialy, jaki publikujuťsja, pidhodjať pid naše rozuminnja ideaľnogo kejsu. Hotilosja by, aby avtory ta kompaniї biľše uvagy prydiljaly procesam, ale golovnym zavdannjam dlja nas je te, ščoby v pryncypi nadyhaty ljudej dilytysja vlasnym dosvidom u tomu čy inšomu formati.

Jakščo govoryty pro temy, ce tež duže važlyva častyna zminy u našomu pidhodi do proektu. Dlja nas bulo duže važlyvym vyrišyty odnu suttjevu (na naš pogljad) problemu. Vona poljagaje v tomu, ščo je takyj termin — «kreatyvna ekonomika»: ekonomika, pov’jazana z dijaľnistju tvorčyh industrij. Do nyh vidnosjaťsja uže bagato riznyh galuzej: ce informacijni tehnologiї, dyzajn, reklama, marketyng, literatura, muzyka, dyzajn odjagu . Vlasne, vse te, ščo stvorjujeťsja šljahom zalučennja tvorčogo potencialu je častynoju kreatyvnyh industrij. I koly my stvorjuvaly novyj resurs, my hotily ohopyty vsi ci industriї v mežah odnogo prostoru. Ce važlyvo, oskiľky my bačymo, ščo zaraz v Ukraїni isnuje pevna problema.

Dyzajnery stvorjujuť vlasni oseredky, reklama stvorjuje vlasnyj oseredok, arhitekturnyj dyzajn — vlasnyj oseredok. I ce pryzvodyť do togo, ščo vony nedostatńo efektyvno vzajemodijuť miž soboju. Inodi ljudy, ščo pracjujuť u dyzajni, prosto ne znajuť de znajty horošogo fahivcja u galuzjah, jaki zdavalosja b maly pracjuvaty razom.

My postijno bačymo, jak u Facebook htoś šukaje SMMVid SMM do bukkrosynğu — servis-centry MVS-fahivcja, htoś rozšukuje veb-dyzajnera. Jakby ci ljudy zmogly isnuvaty v odnomu prostori, — adže naspravdi vony usi je tvorčymy ljuďmy, — vony by spromoglysja za rahunok pevnoї synergiї rozvyvaty ci galuzi intensyvniše. Napryklad, u nas je duže kruti iljustratory v Ukraїni, i vony inodi prosto ne znajuť, de zastosuvaty vlasnu ekspertyzu. U nas je čudovi muzykanty, jaki tak samo ne zavždy možuť zrozumity, jak realizuvaty sebe, oskiľky vony namagajuťsja jty v biľš klasyčni modeli. I dopomogty їm znajty odne odnogo je dlja nas duže važlyvoju metoju. Arhitekturnomu bjuroSvitovi trendy dyzajnu žytla dlja ukraїnciv tak samo potribni logotypy, može znadobytyś dopomoga iljustratora dlja stvorennja inter’jeru. A veb-studiї može znadobytysja dopomoga videoprodakšnu. Razom vony možuť stvorjuvaty produkty inšogo rivnja, i ce duže važlyvo dlja nas. Same tomu my ohopljujemo v mežah platform maksymaľnu kiľkisť kreatyvnyh industrij. Ce dlja nas — pevna meta: stvoryty odyn prostir, v jakomu odnočasno buduť isnuvaty vsi ci industriї.

— Vy vže zgadaly pro «nepracjujuči» amerykanśki biznes-knygy. Cikavo diznatysja, čy Vy osobysto vyvčajete jakuś literaturu, jaka dopomogla u stvorenni platformy, jaka vas nadyhnula?

Kiľka rokiv tomu ja buv zalučenyj do spiľnoty ljudej, ščo stvorjujuť startapy, mav dosvid roboty u startapi. Temp čytannja u mene buv blyźko knyžky na tyždeń, a ja u ćomu startapi propracjuvav blyźko 2 rokiv. Ja čytav dosyť bagato anglomovnoї literatury, prysvjačenoї same cij tematyci. Odna z knyžok, jaka meni zapala v dušu i pevno dosyť syľno vplynula na naš proekt, nazyvalasja «Plan B». Vona prysvjačena tomu, ščo bagato biznesiv i bagato idej počynajeťsja z togo, ščo vony namagajuťsja dosjagty odnijeї mety, ale protjagom dijaľnosti vyjavljajeťsja, ščo te, čogo vony hotily dosjagty, naspravdi v mežah reaľnosti koryguvalosja za rahunok togo, jak klijenty stavylysja do produktu. Napryklad, hto znav, ščo GoogleGoogle rozšyryv možlyvosti pošuku i dodav knopku, jaka stvorjuvalasja jak systema dlja pošuku, peretvoryťsja na kompaniju, jaka bude u nas asocijuvatysja z poštoju, z kontekstnoju reklamoju? I cja knyga na mene vplynula v tomu rozuminni, ščo ja navčyvsja ne čipljatysja za pervynnu ideju, a dyvytysja na te, jak cja ideja mogla by zminjuvatysja, jak vona mogla by dopomagaty reaľnym ljudjam za reaľnyh obstavyn.

Ja ne duže ljublju naspravdi startap-literaturu8 knyg na lito — korysnyj non-fikšn ukraїnśkoju, ale bula šče odna duže važlyva ideja, — zdajeťsja, u Ğaja Kavasaki — pro te, jak stvoryty dijsno horošyj proekt. Cja ideja poljagaje v tomu, ščo stvorjujučy proekt, ty maješ rozumity, pro ščo vin. Ce dosyť dyvna dumka, oskiľky vona vydajeťsja očevydnoju i zdajeťsja, naščo robyty proekt, prysvjačenyj temi medycyny, jakščo ty v cij tematyci ne rozumiješsja? Ale naspravdi problema v tomu, ščo bagato hto z tak zvanyh startaperiv ljubljať uhopytysja za temu, jaka їm vydajeťsja aktuaľnoju, naviť ne majučy u ćomu pevnogo dosvidu čy bodaj teoretyčnogo bekğraundu.

My dosyť dobre rozumily problemy, jaki my hotily vyrišyty za dopomogoju ćogo proektu. Dlja nas jakraz-taky nemožlyvisť efektyvno znahodyty odyn odnogo v ćomu seredovyšči i bula problemoju, jaku my hotily vyrišyty.

Čomu ja i zgadav knygu «Plan B» — perehid u modeľ stvorennja platformy, na jakij organizaciї možuť publikuvaty kejsy samostijno, buv dosyť takym ambitnym krokom. Jakby ja našij komandi, jaka stvorjuje CASES, skazav, ščo my zapuskajemo ne kanoničnu platformu dlja publikaciї žurnalistiv, a ščoś na kštalt Facebook dlja kreatyvnyh industrij, vony mabuť iz samogo počatku ne vzjalysja by ce robyty — ce vydavalosja nadto važkoju zadačeju. I nam poščastylo, tomu ščo, — jak meni vydajeťsja, — rezuľtat stav nabagato cikavišym za očikuvannja. Zaraz my šče ne znajemo, kudy ce nas pryvede. Prote kožen deń my spilkujemosja miž soboju pro te, ščo šče mogly by dodaty, jaki šče funkciї my mogly by daty našym korystuvačam. I vže zaraz my pracjujemo nad možlyvistju stvorennja formatu avtorśkyh kolonok — tobto pracjuvaty ne tiľky u formati kejsiv, ale j daty їm zmogu predstavnykam kompanij dilytysja vlasnymy dumkamy, stvorjuvaty pevni cykly z blogiv (ale ne takyh, kotri gubytymuťsja u zagaľnij stričci novyn, jak ce vidbuvajeťsja u FacebookRozsekrečeno algorytmy identyfikaciї ta moderaciї kontentu v Facebook).

Facebook duže cikave u ćomu rozuminni seredovyšče: u vas je možlyvisť dijsno natrapyty na jakuś dumku po tematyci, jaka vas cikavyť, miž dvoma postamy, z jakyh odyn bude stosuvatysja jakoїś peršočergovoї «zrady», a inšyj bude pro jakyhoś kotykiv čy ščoś take. Tobto vy možete otrymaty v odnomu misci kontent duže riznogo rivnja. I ce dlja mene — velyka problema, oskiľky vse-taky ja ne maju stiľky času šukaty horoši posty sered togo, ščo meni nadaje Facebook. Suto dlja mene jak dlja ljudyny, jaka hotila by čytaty profesijniši materialy vid fahivciv iz riznyh sfer, staje zrozumilym, ščo u Facebook ja ćogo ne znajdu. Tož varto daty fahivcjam možlyvisť podilytysja cymy znannjamy i dumkamy z ćogo pryvodu na našij platformi.

— Komanda vaša pereformatovuvalasja razom zi zminoju versiї sajtu čy zalyšylasja bez zmin?

Sklad komandy zminjuvavsja, oskiľky zminjuvalosja naše rozuminnja togo, ščo my robymo. Treba dodaty, ščo CASES isnuje ne lyše u virtuaľnomu prostori. I ce — duže važlyva vidminnisť vid kanoničnyh veb-proektiv. Raniše ja pracjuvav na riznyh aľternatyvnyh osvitnih majdančykah, vykladav u dyzajn-školah i vystupav na konferencijah. Duže važlyvym dlja mene buv vysnovok pro te, ščo ne bude dostatńo efektyvnym formatom, jakščo my budemo isnuvaty suto jak virtuaľnyj prostir. Nam hotilosja, ščoby ljudy maly zmogu ne lyše čytaty pro jakiś kejsy, ale j zustričaty ljudej, jaki їh stvorjuvaly, i bačyty kreatyvne seredovyšče v reaľnomu žytti.

Okrim virtuaľnoї platformy, u nas isnuje šče dekiľka formativ «žyvyh». Ce — odynočni zahody i konferenciї. U nas raniše portal isnuvav jak platforma dlja publikacij, jaki robyly naši žurnalisty. Narazi my vže z žurnalistamy pracjujemo v inšomu formati, vlasne jak z autsorseramy na duže nevelyku kiľkisť materialiv. I u nas zalyšylasja častyna komandy, jaka pracjuje jak moderatory ta redaktory dlja portalu. Je komanda, jaka kontroljuje tehničnu storonu proektu, je komanda, jaka opikujeťsja vizuaľnoju storonoju, je ti, hto vidpovidaje za organizaciju zahodiv. Vony pracjujuť v odnomu proekti, ale kožen zajmajeťsja vlasnym naprjamkom.

— Za čas isnuvannja CASES čy buly u Vas 3-4 «uroky» — i jakščo tak, to čomu vony Vas navčyly?

Peršyj urok — naviť ne urok, a skoriše vysnovok: ne treba bojatysja ambitnyh cilej. Koly my počynaly dumaty nad čymoś dijsno ambitnym, my sebe hapaly za rukav i kazaly: «Ni, ce zanadto skladna zadača, i ne treba naviť počynaty — tomu ščo ne vyjde». Mynuv rik, — i my zrozumily: ideja, jaku my vid samogo počatku namagalysja realizuvaty (format klasyčnoї platformy) ne daje nam zmogy ruhatysja dostatńo švydko. U nas bula dumka ščo, jakščo my stvorymo platformu, i naši žurnalisty zmožuť pracjuvaty z organizacijamy, ce nam dasť nam efektyvnišyj rezuľtat — a vyjavylosja, ščo ce navpaky nas gaľmuvalo, oskiľky koly žurnalisty namagajuťsja otrymaty informaciju dlja kejsiv, ce pryzvodyť do dovgyh peremovyn. Treba zatverdžuvaty cej tekst iz organizacijeju, jaka zatverdžuje cej tekst iz klijentom — i veś proces gaľmujeťsja. A meta na moment zapusku zvučala jak «novyj kejs ščodnja». My spočatku dosjagly cyfry u 2 kejsy na tyždeń, potim vona znyzylaś do odnogo. A tym časom ščodnja, ščogodyny v Ukraїni z’javljajeťsja jakyjś prykoľnyj cikavyj produktUkraїnśki proekty I pivriččja 2017-go na Kickstarter — uspihy ta nevdači, pro jakyj hočeťsja rozpovidaty, narazi ne zrozumilo, de pro ce možna pročytaty.

I tomu my povernulysja do ideї daty možlyvisť organizacijam naprjamu ce robyty, bez poserednyctva žurnalistiv. Oskiľky u predstavnykiv kompanij nemaje neobhidnosti zatverdžuvaty tekst iz namy, vony vidčuvajuť sebe biľš viľnymy, i zaraz tempy pojavy novyh kejsiv na portali staly intensyvnišymy, i tudy dijsno je sens zahodyty kožen deń.

Drugyj važlyvyj vysnovok, jakyj my zrobyly: strategične planuvannja je vkraj važlyvym dlja proektiv. Ce — velyka pomylka bagaťoh i pidpryjemciv, i startaperiv, jaka poljagaje v tomu, ščo v nyh nemaje čitkogo planu rozvytku dlja sebe ščonajmenše na rik napered. Pojasnjujeťsja ce zazvyčaj tym, ščo «i tak vse zrozumilo». V takomu režymi my proisnuvaly pevnyj čas, i koly my stvorjuvaly vže novu versiju proektu, to pidijšly do neї systemniše: stvoryly spočatku dosyť-taky poverhnevyj plan, a potim — bagatošarovyj plan, de kožnomu pytannju vydiljavsja pevnyj tajminğ, pevnyj resurs. Ce nam dalo zmogu pracjuvaty v kalendarnomu režymi i zbalansuvaty robotu za bagaťma naprjamkamy.

I, na mij pogljad, najvažlyvišyj vysnovok, jakyj ja zrobyv dlja sebe — ce pytannja doviry do komandy. U mene harakter ljudyny, jaka namagajeťsja do vśogo dolučytysja v svojemu proekti, ja namagajusja vse kontroljuvaty, i ce pryzvodyť do togo ščo vrešti-rešt proekt vyhodyť takym, jakym meni by hotiloś jogo bačyty. Ale času ce zajmaje nabagato biľše, tomu ščo ty ne vstygaješ prosto vsi aspekty švydko prodyvytyś. Ce buv dlja mene duže važlyvyj vysnovok: stvorjuvaty velykyj proekt — takyj jak CASES — v takomu formati staje pytannjam doviry. Tomu te, čogo mene navčyv proekt ostannim časom — ce dovirjaty komandi їhn zony vidpovidaľnosti i davaty їm volju pracjuvaty u vlasnomu režymi.

Ne treba pracjuvaty z tymy, komu ty ne dovirjaješ. A jakščo ty pracjuješ z tymy, komu dovirjaješ, todi ne treba їh kontroljuvaty na kožnomu kroci. Meni zdajeťsja, ščo zaraz u mene je ta komanda, z jakoju meni pracjuvaty maksymaľno komfortno.

— Čy zalučaly vy zovnišnje finansuvannja? Čy planujete vy podavatysja na jakiś inkubacijni čy akseleracijni programy v podaľšomu?

Toj plan, jakyj my majemo na 2018 rik, ne mistyť podači na buď-jaki akseleratory čy jakuś aktyvnu robotu po zalučennju investycij. Oskiľky my zmogly, na naš pogljad, stvoryty modeľ, jaka nam daje zmogu samostijno finansuvaty proekt i u nas je pevnyj dosvid u startap-proektah — my znahodymoś zaraz na tij stadiї, koly nam važlyvo pereviryty vlasni koncepciї, zrozumity naskiľky te, ščo my prydumaly je žyttjezdatnym, aktuaľnym i neobhidnym. My vely peremovyny z pryvodu investycij u proekt i v nas bula naviť ljudyna, jaka bula gotova investuvaty u 2016-mu. Ale tak stalosja, ščo obstavyny zminylysja — i ce normaľna sytuacija dlja Ukraїny. Ale my ne perejmajemosja čerez cej moment, tomu ščo, na ščastja, CASES u nas je ne odnym proektom, je dekiľka sumižnyh biznesiv, jakymy my zajmajemosja. I v nas je zmoga vystupaty za rahunok cyh biznesiv investoramy u svoju ž platformu. Dlja nas ce zaraz duže važlyvo: ce daje nam pevnu svobodu dij — gadaju, vona nam šče znadobyťsja pevnyj čas.

— Jak ocinjujete rynok dystancijnoї osvity v Ukraїni ta jogo potencial?

Na moju dumku, potencial ćogo rynku je bezmežnym. Biľše togo, ja vzagali dumaju, ščo osvita najblyžčym časom maje projty šljah dosyť serjoznyh peretvoreń. Ja čytav neščodavnij material z pryvodu togo, ščo bulo skazano Volodymyrom Grojsmanom, pro «nemožlyvisť» Ukraїny dozvolyty sobi zaraz reformuvannja osvity, — ale naspravdi može čy ne može deržavna systema sobi ščoś «dozvolyty», osvita zminjujeťsja. I ce vidbuvajeťsja čerez nyzku važlyvyh faktoriv.

Perš za vse, tempy rozvytku tehnologij nastiľky suttjevi, ščo klasyčni formy osvity, jaki prohodjať velykyj cykl zatverdžennja u Ministerstvi osvity, komitetah, kolegijah i tak dali, — ci formy prosto ne pracjujuť. Jakščo govoryty pro taku sučasnu profesiju jak veb-dyzajner, ce nonsens — dumaty, ščo možna stvoryty jakuś programu, jaka 4-5 rokiv bude navčaty bakalavra veb-dyzajnu. Ce gajannja času — ja ce zajavljaju duže vidpovidaľno. Treba vyznaty, ščo vže zaraz sformuvavsja pevnyj klaster profesij, dlja jakyh klasyčna modeľ osvity ne pidhodyť pryncypovo. I oskiľky vona ne pidhodyť, to vynykaje pytannja: «A jaki modeli pidhodjať?» — adže v Ukraїni šče tiľky formujeťsja klaster specialistiv, jaki vmijuť ne lyše buty horošymy fahivcjamy u vlasnyh galuzjah, ale j umity ci znannja korektnym čynom systemno peredavaty tym, hto hoče ćomu navčytysja.

Oskiľky buty horošym fahivcem i vmity včyty buty horošym fahivcem — ce trohy vidminni reči; i ljudej, jaki vmijuť včyty, ne tak bagato — ja vvažaju, ščo dystancijna osvita j onlajn-osvita je vidpoviddju na čymalo problem.

Meni ne treba daleko jty za prykladom. Isnuje taka organizacija «Kuľturnyj proekt», jaka provodyť lekciї na temy gumanitarnyh nauk — filosofija, istorija, kuľtura toščo. Velyka častyna cyh lekcij prohodyť u mežah lokaciї, jaka nazyvajeťsja «31V1». Geometrija ćogo prymiščennja nevelyka — blyźko 40 osib, jakščo їh rozsadyty dovoli ščiľno. I vony neščodavno, pracjujučy z našoju agencijeju, zapustyly format onlajn-kursiv. Ce myttjevo dalo їm zmogu zbiľšyty kiľkisť misć u ćomu prostori: ci lekciї zmogly posluhaty ljudy naviť iz Nimeččyny — abo ž ti, hto ne možuť doїhaty u vidpovidnyj čas na cju lokaciju, oskiľky vony prosto u zatori stojať deś u Kyjevi toščo. Ce — vyrišennja problemy masštabuvannja horošyh lektoriv u mežah velykyh terytorij, u mežah času. Pytannja u tomu, čy je u ćogo perspektyvy, na mij pogljad, naviť ne stoїť.

Pytannja poljagaje lyše v tomu, ščoby zlamaty stereotypy, jaki isnujuť v audytoriї, ta stvoryty efektyvni kanaly dlja korystuvannja cymy onlajn-kursamy — i nadyhnuty їh vykorystovuvaty. My možemo zavdjaky onlajn-osviti navčatysja ne tiľky v ukraїnśkyh fahivciv, ale j otrymuvaty dosvid z-za mež Ukraїny, oskiľky vže zaraz možna otrymuvaty horoši kursy z Oksfordu, z Kembrydžu, sluhaty avtorśki lekciї — dejaki z nyh vzagali bezkoštovni. Perspektyvy kolosaľni, treba prosto ce propaguvaty.

Meni vydajeťsja, ščo je prosto pevnyj sprotyv vnutrišńogo klasyčnogo instytutu osvity, jakyj banaľno ne hoče vyznavaty, ščo vin zastariv blyźko 100 rokiv tomu. Dlja mene nonsens, ščo zaraz, u XXI st., 2017 rik, — koly Ilon Mask5 mifiv, jaki zrujnuvav Ilon Mask — ta knyga pro ńogo navčyvsja vykorystovuvaty odnu i tu samu raketu dviči, ljudy stvorjujuť virtuaľnu reaľnisťVirtuaľna ta dopovnena reaľnisť — čogo čekaty do 2025 roku, jaka vydajeťsja duže podibnoju do navkolyšńogo svitu, z’javljajuťsja roboty-androїdyŽurnalistam v Ženevi pokazaly androїda Sofiju, — u KPI vykorystovujuť krejdu dlja togo, ščob pysaty pid čas lekcij na došci. Ce — nonsens, ce robyly u XVIII st. i naviť raniše. Haj by ce bula Kyjevo-Mogyljanśka akademija, de v pryncypi možna skazaty, ščo ce dlja anturažu robljať, ale Politehničnyj instytut davno maje vykorystovuvaty proektory.

Ja vzagali ne rozumiju, čomu ne dohodyť do banaľnogo rozuminnja avtomatyzaciї. Vy postavte sebe na misce vykladača, jakyj vidčytav odnu j tu samu lekciju odyn raz, drugyj, tretij, a dlja čogo? Dlja togo, ščoby ljudy stvoryly konspekty, tobto vlasnoruč napysaly u zošytah te, ščo ljudyna kaže vgolos. Vybačte, ale ž bulo stvoreno stiľky formativ, jaki cju problemu vyrišujuť. My majemo dumaty, ščo ljudyna bude efektyvno navčatysja dyvljačyś na došku, jaka znahodyťsja u 50 m  vid ńogo, na jakij litnij vykladač netverdoju rukoju pyše formuly, može dopustyty jakuś pohybku. Čomu ne vydaty normaľni konspekty, vže nadrukovani? Dijsno dumajuť, ščo koly ljudyna pyše, vona zapam’jatovuje? I čomu ne možna zapysaty odyn raz cju lekciju, i vykladaču ne potribno bude čytaty її po 100 raziv ščoroku? Čomu ne dodaty do neї vizualizaciju? Nevže vony dumajuť, ščo vin svojeju krejdoju i mogutnistju svogo spiču zrobyť tak, ščo ljudy zmožuť pobačyty u cyh kreslennjah na došci ci skladni fizyčni procesy, jaki vin opysuje, — kvantovyj svit, napryklad? Ce ž neserjozno.

Meni vydajeťsja dyvnym, ščo ja ce zauvažuju, a ljudy, jaki pracjujuť v MON, vvažajuť, ščo modernizacija maje prohodyty za rahunok jakyhoś kosmetyčnyh zmin. Ni, treba dijsno vyznavaty, ščo tut je take evoljucijne vidstavannja na stolittja. Treba zminjuvaty sam format osvity.

Dlja togo samogo KPI, dlja togo samogo starogo vykladača, možlyvo bude legše zapysaty 1 raz kurs lekcij: jakisno, iz dodavannjam vizuaľnogo materialu, ščoby vin biľše ne pryhodyv v audytoriju i ne rozpovidav nenače patefon, ščo graje odnu i tu ž plativku, — a sydiv u sebe na dači, polyvav ogirky, a jomu na kartku «Pryvatbanku» nadsylaly groši za te, ščo novi studenty sluhajuť jogo jakisni lekciї v zapysu.

U klasyčnoї osvity nemaje majbutńogo u tomu vygljadi, v jakomu vona isnuje. I ne śogodni treba provodyty reformy, a їh treba bulo provodyty 10 rokiv tomu. U sviti osvita — ce biznes, pryčomu biznes duže dorogyj. Ce — status, ce v pryncypi te, u ščo gotovi investuvaty. I govoryty pro te, ščo u nas osvita vidstaje, tomu ščo vona jakoś ne tak oblaštovana — ta ni. Ce vidbuvajeťsja tomu, ščo my tut prosto ne bačymo komercijnoї skladovoї, jaka, po-perše, daje zmogu pidvyščyty efektyvnisť ukraїnśkyh biznesiv duže suttjevo. Po-druge, vona maje možlyvisť daty ljudjam z biznesu reaľnu motyvaciju jty v osvitu. Ja zajmavsja aľternatyvnoju osvitoju: odyn 3-misjačnyj kurs dozvoljaje zarobljaty vykladačam trendovyh speciaľnostej do 15 tys grn. Zagalom gonorar vykladača z temy veb-dyzajnu, napryklad, može sklasty blyźko 45 tys za 3 misjaci. I ja vidpovidaľno kažu, ščo naspravdi veb-dyzajn ne je najbiľš dorogoju dyscyplinoju u sviti — medycyna koštuje nabagato dorožče. Je duže bagato speciaľnostej, jaki možuť tak samo buty duže vygidnymy z komercijnoї točky zoru. Ja dumaju, ščo pytannja poljagaje lyše v tomu, koly ce zrozumijuť narešti u nas.

Ja je velykym jevangelistom tehnologij i možu godynamy govoryty pro osvitu, pov’jazanu z tehnologijamy. Proste zapytannja: isnuje planšet, kudy vmiščajeťsja blyźko 1 mln knyg, naščo dytyni davaty pidručnyky u portfeľ? Čerez ce vynykaje skolioz, u bibliotekah stojať stosy knyžok — vy ne znajete hto buv vlasnykom cijeї knygy rik čy dva tomu.

Jak mediaprodukt knygy dlja školjariv je nepryjnjatnymy, vony je nezrozumilym jak format — i nemaje vidpovidi, čomu vony uzagali vykorystovujuťsja do syh pir. Čomu dytyna maje splačuvaty štraf za te, ščo v knyzi poderto storinky? Dlja mene ce — boljuča tema, i my majemo ce zminyty.

— Na Vaš pogljad, jakyh trendiv, možlyvostej ta takož ryzykiv slid očikuvaty do kincja 2017 roku v sferi tehnologij ta biznesu?

Jakščo govoryty pro tehnologiї, to ja vvažaju odnym iz najbiľš važlyvyh trendiv, jakym vlasne my korystujemosja, agregaciju danyh. Prykladiv bagato: OLX, de bagato prodavciv zbyrajuťsja i vykorystovujuťsja platformu dlja roboty z audytorijeju. I prykladom ćogo je Facebook, tomu ščo zaraz same sjudy peremistyvsja golovnyj interes prosuvannja kompanij, brendiv, oskiľky Facebook — ce ščoś na kštalt «internetu vseredyni internetu»Mark Cukerberğ — pro fejkovi novyny, biznes ta suspiľstvo. Jakščo podyvytyś statystyčno, v ńomu ljudy provodjať biľše času, niž buď-de — tomu za ostanni roky efektyvnisť roboty z Facebook dlja kompaniї stalo nastiľky važlyvym faktorom.

Jakščo sformuljuvaty prosto čym je agregacija — ce zbir odnotypnyh danyh v odnomu misci. Ljudy biľše dovirjajuť masštabnišym majdančykam, tomu ščo na nyh vony znahodjať z biľšoju virogidnistju te, ščo їm potribno za potribnyh їm umov. Dlja nas ce važlyvo, jakščo ljudyna hoče znajty informaciju pro sajt, čy veb-dyzajn zagalom, čy pro jakuś praktyku, pov’jazanu z veb-dyzajnom, vona z biľšoju virogidnistju pide na platformu, de zibrano z ćogo pryvodu bagato materialiv, aniž bude samostijno šukaty v mežah Google, napryklad.

Ščo stosujeťsja inšyh tehnologij, jaki na nas vplyvajuť, — zvisno, rozvytok komunikacij, takyh jak 3G, 4G4G v Ukraїni pryjde švydše iz častotoju 1800 MGc. Adže ce vplyvaje na te, jakym čynom ljudy otrymujuť informaciju — iz rozvytkom 3G v Ukraїni kiľkisť ljudej, jaki zahodjať v internet za dopomogoju smartfoniv, zrosla porivnjano iz tym, ščo my maly šče 2-3 roky tomu. Dosvid internet-serfingu duže syľno zminyvsja, ljudy staly nabagato biľše zahodyty na sajty v merežu vlasne z mobiľnyh telefoniv. I na nas ce tež vplyvaje: my majemo vrahovuvaty ci faktory, koly stvorjujemo platformu. My majemo rozumity, ščo bagato ljudej buduť korystuvatysja same smartfonamy, koly buduť dyvytysja naši materialy. Ce — važlyvyj faktor, oskiľky nam treba stvorjuvaty platformu, na jakij možna publikuvaty materialy i pry ćomu їh možna čytaty odnakovo komfortno i z PK, i zi smartfonu.

Ščodo golovnyh ryzykiv, jaki je v Ukraїni, vony pov’jazani ne z tehnologijamy, a na mij pogljad, same z ekonomičnoju sytuacijeju. Jak na mene, vse naspravdi nabagato krašče, niž nam zdajeťsja. U nas je dosyť bagato inozemnyh klijentiv — u agenciї, de ja pracjuju. Zokrema, je ljudy, pov’jazani z investycijnym biznesom, i tema Ukraїny zrynaje dovoli často v našyh rozmovah — same Ukraїny jak potencijnogo rynku dlja investycij.

Zaraz u sviti Ukraїna spryjmajeťsja jak duže cikavyj rynok. I ja duže virju v te, ščo my nezabarom vidčujemo na sobi interes mižnarodnyh investoriv v Ukraїni. Naviť možna pobačyty, ščo ti kompaniї, jaki sjudy zahodyly rokamy, same zaraz robljať ostanni kroky dlja togo, ščoby v Ukraїni narešti z’javytysja. Ja maju na uvazi merežu H&MH&M oficijno rozpočne robotu v Ukraїni, IKEAIKEA prygljadajeťsja do novogo kyїvśkogo TRC, jaki — jak vy možete zgadaty, — zrobyly dekiľka sprob, i tiľky zaraz їm narešti vdalosja domovytyś. Ale my majemo problemu, pov’jazanu suto z vnutrišnim ukraїnśkym ekonomičnym klimatom — iz nestabiľnistju bankivśkoї sfery. Ce pov’jazano, na žaľ, naviť ne z korupcijeju u ćomu konteksti, —a švydše iz mentaľnistju. Važko pojasnyty, jak vzagali ce vidbuvajeťsja, koly ty sydyš na gilci i prodovžuješ її «pyljaty» pid soboju, hoča vže j tikaty nema kudy, — ale vony prodovžujuť ce robyty. I ce — jedynyj serjoznyj ryzyk, z jakym my majemo jakoś uporatysja v najblyžči roky, jak meni vydajeťsja.