Ljudmyla Kliščuk
Zijty iz potjaga vdosvita ta pity do zakladu harčuvannja v centri, jakyj iz šostoї ranku proponuje snidanky ta smačnu frankivśku kavu za cinamy, ščo pryjemno dyvujuť; rozrahuvatysja za zamovlennja ta znaty, ščo častynu cyh koštiv skerujuť na rozvytok mista – takym buv mij ranok. U ćomu misti zaproponuvaly innovacijnu modeľ spivpraci gromady ta biznesu na korysť mista — ta uspišno realizujuť cej pidhid do kreatyvnoї ekonomiky oś uže dekiľka rokiv. Ta ce zaraz na vulyci Gruševśkogo, 19 v samisińkomu centri Ivano-Frankivśka vynykajuť novi sensy, proekty i naviť radioperedači ta podkasty. A svogo času tut mig buty prosto… magazyn odjagu. Ta rozkažemo cju istoriju vid samogo počatku.
Evoljucija ideї pislja Revoljuciї Gidnosti
Nathnennyky ta organizatory spravy prygadujuť: vse rozpočalosja u 2014 roci. Možlyvo – na hvyli pidnesennja pislja Revoljucї Gidnosti. Zasnovnyk organizaciї «Teple misto» ta restorator Jurij Fyljuk
Jurij Fyljuk, «Teple misto»: «Naša golovna meta — navčyty ljudej ne čekaty, ščo “htoś vse zrobyť”» iz druzjamy počaly mirkuvaty nad stvorennjam restoranu, jakyj mig by generuvaty pevnu sumu koštiv na rozvytok mista, a ne lyše buty pidpryjemnyćkym ob’jektom.
«Počaly generuvaty biznes-modeli togo, jak ce maje vygljadaty, ocinyly pljusy ta minusy, porahuvaly skiľky koštiv na ce potribno. Dijšly dumky, ščo bulo by nepogano, aby restoran vidkryvala ne odna ljudyna, a dekiľka kompanij, skažimo. Na takyj zaklad potribno bulo pryblyzno $100 tys. Rozrobyly biznes-plan – ce bulo ne nastiľky važko, oskiľky pracjuvaly nad cijeju temoju restoratory, ljudy, pidkovani u cij sferi», – prygaduje koordynator proektu Urban Space Marta Gladka. Z neju govorymo za kavoju, poky v zali pracjujuť, їdjať ta žartujuť miž soboju perši gosti ćogo dnja.
Pislja rozrobky teoriї stvoryly modeľ funkcionuvannja gromadśkogo restoranu. Rozpodil koštiv mav vidbuvatysja takym čynom: 20% vid prybutku zakladu maly by skerovuvaty upravlinśkij restorannij kompaniї «23 restorany», išče 80% – na proekty rozvytku mista. Obyraty proekty maly spivzasnovnyky restoranu – same vony otrymaly pravo rozpodiljaty prybutok.
Spivzasnovnyky ne možuť otrymuvaty prybutok vid zakladu: vony odyn raz bezpovorotno vkladajuť $1 tys. Same na ci groši ($100 tys) i zapuskavsja Urban Space
Mistu potribni 100 novyh geroїv
Pošukom 100 ljudej, jaki maly by staty zasnovnykamy restoranu, zajmalasja organizacija «Teple misto» na pravah avtora ideї. Novostvorenyj zaklad, za slovamy nathnennykiv spravy, mav vyrišuvaty zadači na dekiľkoh riznyh rivnjah, rozpovidaje Marta:
— Po-perše, jdeťsja pro ob’jednannja gromady ta tyh 100 ljudej, jaki gotovi investuvaty ne lyše svoї košty, a j čas, aby potim ščokvartalu zbyratysja ta rozpodiljaty košty vid prybutku zakladu. Po-druge, my maly na meti stvorennja takogo «miscja prytjagannja» u Ivano-Frankivśku, de zbyralysja b aktyvni ljudy iz riznymy idejamy, de vony mogly b prezentuvaty svoї napracjuvannja, znajomytysja odne iz odnym. Synergija aktyvnyh ljudej mala by narodžuvaty jakiś novi proekty – i nam ce vdalosja. Po-tretje – ce stvorennja prozorogo ciľovogo fondu, jakyj rozpodiljatymeťsja na sociaľni miśki proekty.
Poky my govorymo, vidviduvačiv biľšaje. Vlitku do tyh, hto zvyk snidaty v zali Urban Space 100, pryjednujuťsja vidviduvači za stolykamy na vulyci
Naspravdi, rozpovidaje Marta Gladka, na počatku nova ideja zibrala ne 100, a 20 ljudej. Aby pryvernuty uvagu do novogo proektu, inicatory organizuvaly pres-konferenciju ta prezentuvaly proekt. Osnovna meta takogo «vyhodu v ljudy»: pošuk išče 80 ljudej, jaki gotovi buly daty bezpovorotno košty na novyj zaklad dlja mista. Za slovamy Marty, Jurij Fyljuk bačyv analogičnyj pidhid, zdajeťsja, u Slovaččyni: koly peredbačenyj ne lyše zaklad harčuvannja, a j majdančyk dlja zahodiv toščo. «Ale modeľ 100 spivzasnovnykiv i rozpodilu prybutku u formati «80 / 20» je unikaľnoju modellju. Ce — ivano-frankivśkyj proekt», — govoryť Gladka.
100 spivzasnovnykiv buly zibrani za 2 misjaci pislja provedennja pres-konferenciї ta prezentaciї proektu. Neobhidni $100 tys buly zibrani. Blyźko 75 ljudej zi spivzasnovnykiv je urodžencjamy čy meškancjamy Ivano-Frankivśka, rešta — meškanci velykyh mist (Lviv, Kyїv, Odesa). Je takož dekiľka ljudej z-za kordonu.
Potim buv pošuk prymiščennja u centri mista – znajšly ta obžylysja u prymiščenni, de doty roztašovuvavsja magazyn džynsovogo odjagu. I vže 27 grudnja 2014 roku Urban Space bulo vidkryto
Jak rozpodilyty groši dlja mista
100 spivzasnovnykiv je členamy gromadśkoї organizaciї Urban Space 100. Cja gromadśka organizacija zasnuvala restoran, jakyj funkcionuje jak tovarystvo iz obmeženoju vidpovidaľnistju. Same restoran (jak TOV) zarobljaje košty, nadaje 80% čystogo prybutku na rozvytok mista. Same cju sumu spivzasnovnyky jak členy GO rozpodiljajuť na proekty rozvytku Ivano-Frankivśka. Ščokvartaľno 100 zasnovnykiv zbyrajuťsja v restorani ta v hodi palkyh dyskusij vyrišujuť, jaki proekty varto pidtrymaty.
Za misjać do ćogo ogološujeťsja konkurs podači zajavok na ğrantovu pidtrymku vid Urban Space. Misjać času kožen ivano-frankivčanyn, jakyj bažaje staty častynkoju zmin u svojemu misti, može podaty svoju zajavku. Krim zapovnenoї aplikacijnoї formy, entuziasty takož majuť zrobyty videozvernennja, prezentuvavšy svij proekt. Tryvalisť – do 3 hv. Osnovna ideja: pojasnyty zasnovnykam ta perekonaty їh, čomu same cej proekt vony majuť pidtrymaty.
Za čas isnuvannja restoranu stanom na osiń 2018 roku bulo pidtrymano 78 proektiv na zagaľnu sumu blyźko 2 mln grn
Najmenša suma na pidtrymku skladala 5 tys grn – tancjuvaľnyj promorolyk mista z vysoty ptašynnogo poľotu. Najbiľša suma ğrantu – 72 tys grn. Za ci košty maje buty stvorenyj motuzkovyj park v navčaľno-reabilitacijnomu centri dlja ditej z autyzmom.
«Dopomagajemo realizovuvaty i tak zvani «tverdi proekty», i «m’jaki». Osoblyvu uvagu ščodo «tverdyh» pryvertajemo studentśkym ta infrastrukturnym. Čymalo proektiv majuť dofinansuvannja: vony čerpajuť košty i vid inšyh ğrantiv, program, donoriv. Sered «m’jakyh proektiv» – konferencija «Kino za kadrom». Todi pryїzdyly režysery ta aktory, vidomi v Ukraїni. Buly i proekty ščodo energoefektyvnosti, na pidtrymku učnivśkyh proektiv u katolyćkij školi toščo», – kaže Marta Gladka.
Marta Gladka
Vid kuhni do radiorubky ta kramnyci
Poky my govorymo, rozzyrajusja dovkola — adže cej restoran je šče j podijevym majdančykom. Vhid na vsi podiї, jaki tut vidbuvajuťsja, bezkoštovnyj. Kožen zmože provesty podiju v zakladi, zvernuvšyś poperedńo do podijevogo menedžera. Podija maje projty fiľtr iz 3 kategorij: zahid maje buty apolityčnym, nereligijnym ta nekomercijnym. Vže vidbulosja ponad 800 podij za čas isnuvannja zakladu. Sered nyh: pokazy fiľmiv, pres-konferenciї, prezentaciї knyg toščo.
Rodzynka zakladu – vidkryta kuhnja: iz 2 poverhu možna podyvytysja, jak pracjujuť kuhari, vykonujučy zamovlennja vidviduvačiv:
— Kuhnja pracjuje iz 6 ranku i do 23-oї. U Frankivśku nemaje takyh zakladiv, jaki pracjujuť iz 6 ranku. My adaptovuvalysja, v tim čysli, j pid potjag, jakyj prybuvaje iz Kyjeva same o 6 ranku. Ce zigralo na ruku zakladu – vin stav ostrivcem porjatunku dlja turystiv, jaki ščojno z vokzalu — i možuť čogoś z’їsty čy vypyty v rannju poru v zatyšnomu prymiščenni.
— U menju: salaty ta zakusky, osnovni stravy, burgery. Serednij čas očikuvannja zamovlennja: vid 10 do 20 hv. Cinova kategorija po kuhni: vid 38 do 93 grn. Serednij ček — vid 82 grn do 85 grn
Nazar Jakoviv, menedžer Urban Space
Je v zakladi j kramnycja. Її meta: pidtrymka maleńkyh brendiv mista, jaki turysty možuť prydbaty na zgadku pro Frankivśk. «Lokaľni vyrobnyky majuť zmogu realizuvaty tut svoju produkciju. Takož my prodajemo literaturu: akcent zroblenyj na biznes-literaturu, oskiľky v knygarnjah cej aspekt upuskajeťsja dosyť často – cju nišu my zapovnjujemo. Jakščo rahuvaty iz zagaľnogo prybutku restoranu, kramnycja zajmaje blyźko 20% finansiv zagaľnogo dohodu zakladu», — dilyťsja Marta Gladka.
Odna iz cikavynok zakladu – Urban Space Radio
Lovyty onlajn-hvylju: 9 ukraїnśkyh radiostancij, jakyh nemaje v FM: prozora radiostudija, integrovana do prostoru restoranu. Radiomovlennja v internet-prostori tut zapustyly za rik pislja vidkryttja restoranu. Robota stanciї finansujeťsja iz ğrantovyh proektiv, donoriv čy sponsoriv. Instytucijnu pidtrymku jomu nadaje «Teple misto». Je i nični programy. Arhiv vypusky možna znajty na sajti proektu ta v Mixcloud. U ćomu prozoromu «akvariumi» govorjať, dyskutujuť, žartujuť, stavljať stari vinily čy modernove indi — a sluhaty vse ce možna v buď-jakij točci ne lyše Ukraїny, ale j usijeї planety. Na rozmovu možuť zavitaty j urbanisty, j čynovnyky, i naviť vidomi muzykanty čy inši predstavnyky kreatyvnyh industrij Ukraїny. Vsi ti, hto napovnjujuť novymy sensamy ne lyše Ivano-Frankivśk, ale j inši mista.
Biľše zmistu — biľše mist
Sumy dohodu Urban Space iz kožnym rokom zrostajuť, zauvažujuť naši spivrozmovnyky. Zbiľšujeťsja j kiľkisť zajavok vid mistjan. «My podumaly, ščo potribno rozrobyty franšyzu, bo čymalo ljudej hotily vtiljuvaty cju ideju v svojemu misti. Do nas zvernulasja GO «Inša osvita». Їm spodobavsja proekt Urban Space i vony zahotily realizuvaty jogo v Kyjevi, znajšly restorannu upravlinśku kompaniju v stolyci ta zaključyly iz namy dogovir sociaľnoї franšyzy. Zgidno iz cym dogovorom, my peredaly їm proekt, vony zaplatyly nam rojalti (10% vid zagaľnoї sumy – $500 tys). U nyh proekt bude u formati Urban Space 500
Restoran Urban Space 500 vidkryjuť v istoryčnomu centri Kyjeva ta matyme vidpovidno 500 spivzasnovnykiv», – rozpovidaje pro plany Marta Gladka. Vidkryttja zakladu v stolyci vže ot-ot: najavne prymiščennja, rozroblena arhitekturna koncepcija inter’jeru, tryvaje robota nad restorannoju koncepcijeju (na moment zapysu ćogo interv’ju u veresni 2018 roku šče ne bula vidoma ostatočna data zapusku — prym.red.).
Shema funkcionuvannja ta rozpodilu prybutku bude analogičnoju do ivano-frankivśkoї: 80 /20. Ale 3% jtyme do Frankivśka v ramkah sociaľnoї franšyzy: 1% prybutku skerovuvatymuť na rozvytok franšyzy, 2% – na rozvytok radio
«My gotovi do spivpraci iz inšymy mistamy: buď-jake misto može zvernutysja za franšyzoju. Zagalom majemo vže ponad 300 zapytiv, nad jakymy pracjujemo. Ale u ćomu vypadku važlyva najavnisť potužnoї organizaciї iz gromadśkogo sektoru v okremo vzjatomu misti», – rezjumuje Marta. Stanom na 2018 rik najrišučiše nalaštovani vidkryty analogični zaklady u Kramatorśku ta Poltavi.
Iz oseni do zymy — iz Frankivśka do Kyjeva
Vže koly cej reportaž bulo dopysano, my diznalysja pro vidkryttja Urban Space 500 na počatku grudnja 2018-go. Podija, na jaku čekav veś Kyїv, vže na vidstani vytjagnutoї ruky, kažuť avtory novogo restoranu. Jogo majuť vidkryty 18 grudnja 2018-go. Gostej vže zaprošujuť dolučytysja do podiї u Facebook, a pid čas zahodu obicjajuť avtorśki ekskursiї vid spivzasnovnykiv, rozmovy pro gromadjanśke suspiľstvo ta rozmovu pro majbutnje Kyjeva. Zabronjuvaty stolyk u Kyjevi vže možna za nomerom +38 (063) 161 84 00. A ja zgaduju teplyj Ivano-Frankivśk kincja lita — počatku oseni, v jakomu pobačyla tyh, hto vže 4 roky jde za vlasnoju idejeju — robyty misto kraščym, kreatyvnišym ta sučasnišym.