eyvind
U poperednih častynah istoriї populjarnoї muzyky my z’jasuvaly, jak džaz ta bljuz sformuvaly fundament sučasnoї industriї, pislja čogo u 50-h rozpočavsja її rozkvit ta peretvorennja na te, ščo my znajemo śogodni.
Jakščo propustyly perši materialy, oś vony — istorija populjarnoї muzyky u peršij polovyni XX storiččja, a takož rozpoviď pro 60-ti u muzyci.
Nova reaľnisť
Otže, Čarľz Menson i bagato inšyh suspiľno-polityčnyh podij pohovaly vsi nadiї gippi na svit zagaľnoї ljubovi ta doviry. Novi časy staly značno temnišymy j menš radisnymy, ale može naviť biľš plidnymy. Zazvyčaj, koly kažuť pro «staru-dobru muzyku» (jaka bula značno krašče novoї, avžež, a trava zelenišoju), to majuť na uvazi same simdesjati.
Ce bula epoha rozkvitu «klasyčnogo roku», dysko, zarodžennja elektroniky ta popmuzyky takoju, jak my її znajemo. A šče same tut naša rozpoviď počne vtračaty pevnu hronologičnu kanvu, oskiľky žanriv ta važlyvyh muzykantiv staje stiľky i vony tak perepleteni miž soboju, ščo stežyty za cymy vzajemovplyvamy nemožlyvo bez nadmirnogo uskladnennja.
Na počatku desjatylittja balom zapravljaly hardrokery na čoli z jedynymy ta nepovtornymy Led Zeppelin. Sformuvavsja gurt z uže dosvidčenyh muzykantiv naprykinci 60-h, odrazu ž otrymav ukraj vygidnyj kontrakt z Atlantic Records na vypusk peršogo aľbomu i švydko zletiv na veršyny slavy.
Korinnjam muzyka Led Zeppelin uhodyť v bljuz ta keľtśku foľkmuzyku — pojednannja, jake stvorjuvalo mistyčnyj oreol navkolo zvučannja gurtu. Zahoplennja Džymmi Pejdža okuľtyzmom, a Roberta Planta — tvorčistju Tolkijena dopovnjuje zagaľnu kartynu.
Čerez ce Led Zeppelin často zvynuvačuvaly u satanizmi. Zokrema, čytajte pro ce v istoriї pisni Stairway to Heaven, jaku odnogo razu prograly zadom napered i počuly tajemne poslannja.
Potužna ta švydka muzyka Led Zeppelin syľno zahopyla togočasnogo sluhača — lyše za peršyj rik isnuvannja vony zigraly 139 koncertiv. Duže skoro gurt stav zbyraty velyčezni audytoriї, počav byty vsi poperedni rekordy za vidviduvanistju (v tomu čysli vstanovleni The Beatles) i vrešti rešt vyznačyv take ponjattja jak «stadionnyj rok». A šče, Robert Plant peršym sered muzykantiv počav spilkuvatysja z gljadačamy zi sceny.
Led Zeppelin zminyly te jak pracjuje sama muzyčna industrija ta staly ikonamy stylju (i dosi zalyšajuťsja nymy dlja bagaťoh ljudej). Queen, Scropions, Nirvana, Red Hot Chili Peppers, Džek Vajt, Madonna, Lady Gaga — takyj šyrokyj spektr artystiv u najriznomanitnišyh žanrah vidznačaje vplyv Led Zeppelin na svoju tvorčisť.
Gurt Black Sabbath takož je sered ćogo spysku. Bezkompromisno temni, Black Sabbath staly spravžńoju pohovaľnoju komandoju 60-h zi svoїm odnojmennym debjutnym aľbomom, ščo vyjšov u 1970 roci. Peršyj trek peršoї plativky Black Sabbath pid nazvoju Black Sabbath gurtu Black Sabbath počynajeťsja zi zvuku prolyvnogo došču, jakyj śogodni vydajeťsja symvolom zaveršennja lita ljubovi.
Hoča značno biľš jaskravo progrymila nastupna plativka Paranoid. Razom iz Led Zeppelin ta Deep Purple, gurt sformuvav žanr gevimetalu, a takož pohidni vid ńogo — grandž (Nirvana), stoner (Queens of the Stone Age), dum (Paradise Lost) ta inši.
Todi ž počynaje pidijmaty golovu tak zvanyj protopank. Nathnenni važkoju polovynoju «brytanśkogo vtorgnennja», the Who, The Velvet Underground, Them i The Stooges z Iğği Popom staly predtečeju globaľnogo kontrkuľturnogo ruhu, jakyj nabere obertiv u drugij polovyni desjatylittja.
Šče odnijeju važlyvoju osobystistju pank-ruhu stala Patti Smit — mystkynja, jaka prynesla poeziju do pank-muzyky, napysala bagato znakovyh piseń i stala svojeridnym mistkom miž protopankeramy ta novym pankom, ščo oformyvsja u drugij polovyni 70-h, a takož inšoju rok-muzykoju. Tak, svij golovnyj hit Because the Night Patti Smit napysala razom z najbiľš amerykanśkym rokerom z možlyvyh — Brjusom Sprinğstinom.
Muzyka Patti Smit prodovžuje nadyhaty novi pokolinnja artystiv — vid Madonny, PJ Harvey ta The Smiths do Orvilla Peka i Florens Velč, jaka naviť prysvjatyla svoїj kumyrci pisnju Patricia. Do reči, pani Velč my śogodni zgadajemo šče raz v konteksti inšoї velykoї artystky simdesjatyh.
Hoča spravžnim synonimom panku v masovij kuľturi zalyšajuťsja brytanci Sex Pistols ta amerykanci Ramones. Drugi zalyšyly po sobi bagatyj muzyčnyj spadok ta staly nathnennjam dlja bagaťoh nastupnyh pokoliń rok-muzykantiv u najriznomanitnišyh žanrah.
A kuľtovyj lider Sex Pistols, Sid Višez, faktyčno stav zbirnym obrazom togo, jak musyť vygljadaty j povodyty sebe spravžnij pank. Popry te, ščo Višez ne vmiv graty na žodnomu muzyčnomu instrumenti, najbiľše vplyv gurtu možna ocinyty za odnym cikavym faktom. U 1976 roci Sex Pistols graly maleńkyj koncert u Mančesteri, pryblyzno na 40 gostej. Častyna cyh vidviduvačiv pislja šou zasnuvaly gurty The Smiths ta Joy Division — ključovi grupy nastupnogo desjatylittja.
Krim ćogo, varto zgadaty gorror-pankiv Misfits, zvuk jakyh nadyhnuv na tvorčisť taki kuľtovi grupy nastupnyh desjatyliť jak Metallica, Green Day ta My Chemical Romance.
Proğrok, korotka epoha populjarnosti jakogo rozpočalasja naprykinci šistdesjatyh, nabrav syly razom z pojavoju Pink Floyd ta Genesis. Žanr ob’jednuje v sobi potužnu energetyku rok-muzyky z melodijnistju klasyčnoї muzyky čy skladnistju džazovyh kompozycij. Zazvyčaj proğrokovi zapysy — ce rozlogi treky na 8-10 hvylyn z velyčeznoju kiľkistju partij najriznomanitnišyh instrumentiv ta nezvyčajnoju kompozycijeju.
Naspravdi komercijnyj uspih dlja žanru buv skoriše vynjatkom, niž pravylom, a pid čas najbiľšogo rozkvitu vin zustrivsja z nyščivnoju krytykoju z boku muzykantiv ta bagaťoh sluhačiv. Z usim tym, paradoksaľno proğrok možna vvažaty odnym iz najvplypovišyh muzyčnyh žanriv, bo jogo vidlunnja možna počuty u tvorčosti duže bagaťoh muzykantiv — vid Devida Bovi do Radiohead. Ironično, ščo ostanni na čoli z frontmenom Tomom Jorkom ce zaperečujuť i stverdžujuť, ščo vsim gurtom nenavydjať proğrok.
Deś porjad z proğrokom rozvyvavsja duže shožyj žanr rok-muzyky — artrok. Nastiľky porjad, ščo inodi ci žanry naviť ne rozdiljajuť. Jakščo ne zaglybljuvatysja v detali, to artrokovi zapysy prosto blyžče do populjarnoї muzyky zi zvyčnoju tryvalistju (kiľka hvylyn zamisť 10-hvylynnyh zapyliv) ta strukturoju (kuplet-pryspiv).
Golovnoju artrokovoju grupoju je, avžež, Queen, jaki sformuvalysja same na počatku simdesjatyh i do seredyni desjatylittja dosjagly vsesvitńogo vyznannja. Same u 1975 roci vyjšla plativka A Night in the Opera, jaka mistyla v sobi bezsmertnu Bohemian Rhapsody — opus magnum gurtu i odnu z najvelyčnišyh piseń koly-nebuď stvorenyh.
Svoju populjarnisť ta kuľtovyj status Queen zumily pronesty naviť kriź smerť Freddi Merk’juri, zrobyvšy odyn iz najvagomišyh vneskiv u populjarnu kuľturu. Spysok gurtiv ta artystiv, jaki zaznačajuť sered svoїh nathnennykiv Queen, naviť zaraz prodovžuje popovnjuvatysja novymy imenamy. Vid Lady Gaga, jaka vzjala svij psevdonim z vidomoї pisni Queen — Radio GaGa i do vže zgadanogo Toma Jorka, ščo zrobyv svoju peršu kastomnu gitaru za prykladom gitarysta gurtu Brajana Meja.
Jakščo prydyvytysja uvažno, možna pomityty, ščo absoljutna biľšisť zgadanyh vyšče artystiv — rodom z Brytaniї. Oś naskiľky «brytanśke vtorgnennja», pro jake my govoryly mynulogo razu, vplynulo na globaľnyj muzyčnyj landšaft. Ta vse ž brytanci zbuduvaly svoju muzyčnu imperiju tak samo na afroamerykanśkomu spadku, i nastupna jaskrava zorja simdesjatyh ta odyn iz najvplyvovišyh brytanśkyh muzykantiv do ćogo dnja — jaskravyj tomu pryklad.
Roketmen
Vprodovž peršyh semy rokiv svojeї kar’jery molodyj hlopčyna Redžynaľd Dvajt pracjuvav pianistom u pabi ta v pari z avtorom sliv Berni Taupinom pysav muzyku dlja inšyh vykonavciv. Sered takyh zamovleń, napryklad, bula pisnja dlja učasnyci Jevrobačennja 1969 roku vid Brytaniї Lulu — I Can’t Go On Living Without Your Love.
Prote, u 1970 roci, pislja dovoli nepomitnogo debjutu za rik do togo, vyhodyť drugyj vlasnyj aľbom Dvajta, na jakomu opynylasja pisnja Your Song. Vona nastiľky podobajeťsja publici, ščo zajmaje śomu shodynku u brytanśkomu muzyčnomu čarti. Tak šyroka audytorija vperše diznajeťsja pro Eltona Džona — Redž, jak todi jogo zvaly druzi, zgodom zafiksuje ce im’ja i v dokumentah.
Sam artyst kaže, ščo najbiľšyj vplyv na ńogo včynyv Littl Ričard, pro ščo my vže zgaduvaly u peršij častyni našoї istoriї muzyky. Nathnennyj roknroľnykom-pianistom, Elton vdjagaje epatažni kostjumy, ščo buly važlyvoju častynoju inšogo populjarnogo žanru tyh časiv, ğlemroku, i vyhodyť na scenu. Tak narodžujeťsja vže legendarnyj jaskravyj obraz, jakyj znaje vže bagato pokoliń pislja piku populjarnosti artysta.
Ta Elton Džon zalyšyť po sobi ne lyše blyskučyj garderob, ale j neabyjakyj vplyv na sučasnu muzyku. Vin zumiv stvoryty unikaľnyj splav riznomanitnyh žanriv pop- ta rok-muzyky, a takož vykorystaty fortepiano v populjarnij muzyci jak nihto ćogo ne robyv raniše.
Sogodnišnja populjarna muzyka bukvaľno prosjaknuta spadkom Eltona Džona. I mova ne lyše pro takyh epatažnyh popikon jak Lady Gaga čy Mika, ale j gurty Coldplay, The Killers, The National, muzykantiv Eda Šyrana ta Džoša Tillmana, ščo vystupaje jak Father John Misty, a pianist Tom Odell zvučyť tak, niby vzagali zobov’jazanyj Eltonu vsijeju svojeju kar’jeroju.
Krim togo, Elton Džon vidomyj svoїm gigantśkym vneskom u sociaľnyh sferah. Perš za vse, u pryjnjattja suspiľstvom LGBTK+ spiľnoty. Takož vin požertvuvav biľš niž $200 miľjoniv vlasnyh statkiv na boroťbu z VIL/SNID ta inši blagodijni programy.
Po inšyj bik Atlantyky
Tym časom, na amerykanśkomu kontynenti takož bula zirka, jaka navčylasja pojednuvaty nepojednuvane. Sogodni jaskravym prykladom kantri-artystky, jaka stala pop-ikonoju, zavedeno vvažaty Tejlor Svift. Ale za 40 rokiv do togo takyj nespodivanyj perehid zrobyla pani Dolli Parton.
Kar’jera Parton rozpočalasja naprykinci šistdesjatyh u niši kantri-muzyky, de vona dosjagla velykyh uspihiv. Najbiľšym hitom tyh časiv bula pisnja Jolene.
U 1974 roci na foni rozlučennja zi svoїm čolovikom ta partnerom u dueti Porterom Vağonerom, Parton predstavljaje publici sentymentaľnu baladu I Will Always Love You. Cju pisnju takož duže hotiv zapysaty Elvis Presli, odnak Dolli vidmovyla jomu, ščo stalo, napevno, najdalekogljadnišym rišennjam v її žytti.
U 1992 roci kaver-versiju I Will Always Love You dlja fiľmu «Tiloohoroneć» zapysuje Vitni G’juston. Vona staje її «firmovoju» pisneju, a aľbom stav najbiľš prodavanym saundtrekom v istoriї zvukozapysu. Sama Dolli Parton vyznala, ščo teper ce biľše pisnja G’juston. Utim, ce ne zavažaje їj otrymuvaty kolosaľni rojalti z kožnogo progravannja.
Vnesok Dolli Parton v muzyčnu istoriju ne obmežujeťsja lyše cijeju pisneju. Samoironična ta zavždy usmihnena, spivačka zmicnyla roľ žinok u kantri-muzyci, de raniše dominuvaly čoloviky, vidkryla kantri dlja novoї audytoriї fanativ pop-muzyky (i navpaky), a takož stala ikonoju stylju v žanri zavdjaky svoїm jaskravym ta blyskučym vbrannjam. A šče, same na česť Dolli Parton bulo nazvano peršu klonovanu vivcju Dolli.
Spekotni litni noči
Ščoś zovsim protyležne hrystyjanśkij konservatyvnosti Dolli Parton vidbuvalosja u tomnij atmosferi zakutkiv todišnih amerykanśkyh tancjuvaľnyh klubiv. Tam narodžuvavsja novyj, ključovyj dlja sučasnoї muzyky, žanr.
Pidvalyny fanku buly zakladeni šče naprykinci p’jatdesjatyh Džejmsom Braunom ta udarnykom jogo gurtu Čakom Konnorom. Vprodovž šistdesjatyh rokiv muzykanty napraćovuvaly svij unikaľnyj zvuk, jakyj narešti naprykinci desjatyriččja pidhopyly inši gurty. Tak i rozpočavsja fank.
Muzyčno fank — ce sumiš džazu, soulu ta rytm-n-bljuzu, harakternymy rysamy jakogo je fokus na udarnyh, šyroke vykorystannja bas-gitary ta duhovyh instrumentiv. Fank — ce zavždy tancjuvaľna muzyka, i tut nam varto trošky zanurytysja u muzyčnu teoriju i diznatysja, ščo take synkopuvannja.
Synkopuvannja — ce muzyčnyj pryjom, koly akcent zmiščujeťsja z syľnoї častky taktu na slabku. Synkopovanyj rytm zvučyť ne tak, jak vaš mozok očikuje, ščo stvorjuje efekt «nerozv’jazanosti» ta lamanogo rytmu, jakyj i sponukaje nas do tancju. Synkopuvannja — ključovyj pryjom buď-jakoї tancjuvaľnoї muzyky. Oś čudovyj pryklad jak vin pracjuje:
A jakščo vy dobre rozumijete anglijśku, je cikave video vid Vox, jake na prykladi pisni Radiohead — Videotape pojasnjuje magiju synkopy.
Vrešti rešt, na počatku simdesjatyh fank formujeťsja v okremyj žanr i vprodovž desjatylittja dosjagaje veršyny svojeї populjarnosti. Pionerom novogo žanru staje gurt Sly & The Family Stone, jakyj naviť vstyg vystupyty na «Vudstoku» u 1969 roci.
Inšymy ključovymy gravcjamy fank-sceny buly projekty muzykanta Džordža Klintona — Parliament (shyľnyj do pop-muzyčnogo zvučannja) i Funkadelic (nathnennyj Džymmi Gendriksom ta psyholeličnym rokom). Obydva gurty maly pryblyzno odnakovyj sklad i často vystupaly razom.
Hoča sam vin pozycijuvav sebe jak soul-spivak, Stivi Vander takož zrobyv vagomyj vnesok u rozvytok fanku. Zokrema, jogo najbiľšyj hit Superstition — ce same fank-pisnja.
Zagalom, fank ne lyše buv javyščem u sobi, ale j porodyv rozsyp riznomanitnyh žanriv ta naviť povernuv afroamerykanśku kuľturu do džerel. U svoїj podoroži planetoju fank naviť distavsja Afryky — zemli svoїh predkiv, de šče raz pojednavsja z tradycijnoju afrykanśkoju muzykoju ta porodyv žanr pid nazvoju afrobit.
Krim ćogo, fank vplynuv na bagato žanriv rok-muzyky, a kuľtovyj gurt dev’janostyh ta nuľovyh Red Hot Chilli Peppers vyznačaje fank jak svoje golovne džerelo nathnennja.
Lyhomanka subotńogo večora
Pid vplyvom fanku i, možna skazaty, paraleľno rozvyvavsja šče odyn novyj žanr — dysko. Jogo dolja shoža na dolju roknrollu: duže korotka, ale jaskrava era, spadok jakoї zalyšajeťsja z namy vidlunnjam do śogodni, a kiľka rokiv tomu my naviť perežyly spravžnje dysko-vidrodžennja. Ale pro vse po porjadku.
Dysko narodylosja u spekotnyh tancjuvaľnyh klubah jak muzyka protestu. Zokrema, muzyčnogo — proty zasyllja roku, jakyj sam iz muzyky protestu na toj moment peretvoryvsja na komercijnyj mejnstrim. Ale važlyvym faktorom dlja vynyknennja dysko buv i sociaľnyj. U ti časy značna kiľkisť sociaľnyh grup vse šče zaznavala dyskryminaciї u mejnstrimnij kuľturi — za rasovoju, gendernoju oznakamy čy oznakoju seksuaľnoї orijentaciї.
Natomisť pryvatni i leď ne pidpiľni dysko-kluby dozvoljaly ljudjam buty tymy, kym vony je. Tož dysko-večirky staly sposobom dlja bagaťoh ljudej vtekty vid siroї reaľnosti i utyskiv ta rozčynytysja v tanci.
Dyskoteky rozpočynalysja z tancjuvaľnyh zapysiv soul ta fank-muzyky, ale zgodom vse biľše artystiv počalo zapysuvaty muzyku speciaľno dlja večirok. Ključovoju osoblyvistju cyh tusovok bula vidsutnisť žyvoї muzyky — zamisť neї buv dysk-žokej (didžej), jakyj keruvav progravannjam tak, ščob ljudy tancjuvaly postijno: sami pisni tryvaly dovše, odna perehodyla v inšu, tož šalenyj rytm tancju nikoly ne zupynjavsja.
Popry vzajemovplyvy i bagato spiľnyh rys, dysko vidriznjajeťsja vid fanku prostišoju strukturoju ta biľšym fokusom na melodiju. Takym čynom, možna skazaty, ščo dysko je čymoś serednim miž fankom ta pop-muzykoju tyh časiv. Dejaki fank-zapysy (jak vže zgadana Superstition) dejaki eksperty vidnosjať do dysko i navpaky.
Najperšym imenem, jake varto zgadaty v konteksti dysko, stane Najl Rodžers ta jogo gurt Chic. Debjutnyj syngl ćogo gurtu Le Freak stav najbiľš prodavanym v lejbla Atlantic Records až do pojavy pisni Vogue Madonny. Vtim, hoča Chic zrobyly bagato dlja dysko-muzyky, Najl Rodžers vyjavyvsja značno biľš vplyvovym jak prodjuser vže pislja togo, jak gurt postavyv dijaľnisť na pauzu. Ale pro ce — v nastupnomu materiali.
U 1974 roci malovidoma amerykanśka modeľ ta bek-vokalistka Donna Sammer u Mjunheni zustrilasja z todi vže perspektyvnym italijśkym prodjuserom Džordžo Moroderom pid čas zapysu aľbomu odnogo z rok-gurtiv. Cja dolenosna zustrič pryzvela do spivpraci i stvorennja peršyh velykyh hitiv dlja Sammer — Love to Love You Baby ta zgodom I Feel Love. Klubna versija peršogo tryvala cilyh 17 hvylyn, a druga porodyla cilyj novyj pidžanr dysko — Hi-NRG. Zgodom Donnu nazvuť «korolevoju dysko», a Džordžo — jogo «baťkom».
Švedśka rodyna
Pryblyzno u toj samyj čas Jevrobačennja vygraje švedśka četvirka ABBA z pisneju Waterloo, jaka ne bula shožoju ni na ščo z togo, ščo gralo todi na konkursi, adže bula značno blyžča do tvorčosti Eltona Džona, a sam gurt vyznačav svij žanr jak pop-rok. Prote, vže z p’jatogo aľbomu ABBA počynaje drejfuvaty v bik dysko, a ostatočno ce oformylosja na plativci Voulez Vou z jaskravym prykladom u pisni Summer Night City.
Pisni ABBA buly omanlyvo prosti, ale rozkryvalysja z kožnym novym uvažnym prosluhovuvannjam. Їhnja firmova melanholija, koly naviť vesela pisnja zvučyť tak, niby graje na zaveršenni čudovoї večirky, nazavždy ljagla v osnovu formuly uspišnoї pop-muzyky.
ABBA zasnuvaly u Stokgoľmi Polar Studios i poznačyly švedśku stolycju na muzyčnij mapi. Bez nyh u ćomu misti ne z’javylosja b studiї «Šejron», v netrjah jakoї narodžuvalysja hity dlja Backstreet Boys, N-SYNC, Britni Spirs ta leď ne vsja golovna pop-muzyka 90-h.
Vyhodeć z «Šejrona» i palkyj fanat ABBA Maks Martin śogodni je najbiľš vplyvovym pop-prodjuserom — ljudynoju, jakyj peretvorjuje artystiv na zoloto. Vin vidpovidaľnyj za …Baby One More Time, jaka zrobyla zirkoju Britni Spirs, peretvorennja Tejlor Svift na pop-artystku, zlit Keti Perri i naviť kiľka aľbomiv The Weeknd.
Levova častka vśogo, ščo vy čujete śogodni po radio, z’javylasja same zavdjaky spadku ABBA.
Zahid ery dysko
Pikom dysko-ruhu stav fiľm-mjuzykl 1977 roku «Lyhomanka subotńogo večora» z Džonom Travoltoju v golovnij roli. Vin ospivuvav viľnu ta rozv’jaznu dysko-kuľturu na foni sociaľnoї nespravedlyvosti ta vyklykiv budennosti, z jakymy stykajuťsja meškanci velykogo mista.
Pislja «Lyhomanky subotńogo večora» eposi dysko sudylosja prožyty lyše dekiľka vkraj produktyvnyh, ta vse ž ostannih rokiv. Naprykinci simdesjatyh dysko povnistju okupuvalo verhni rjadky vsih globaľnyh čartiv, ščo nemynuče pryzvelo do protestiv z boku muzykantiv ta sluhačiv. Tak, dysko ta rok šče raz pominjalysja miscjamy: rok zavdjaky svoїm dekonstruktoram, ščo daly žanru novyj podyh, znovu stav muzykoju protestu, a dysko otrymalo status komercijnoї muzyky «bez duši».
Naprykinci simdesjatyh dysko nastiľky ostogydlo bagaťom ljudjam, ščo dyskovečirky počaly zryvaty. Apogejem vyjavlennja nenavysti stala podija, jaka nosyť nazvu «Večir znyščennja dysko».
Bejsboľna komanda White Sox u vidčajdušnij sprobi zapovnyty stadion zaprosyla radiovedučogo Stiva Dala, vidomogo neljubov’ju do dysko, provesty promo-zahid. Dal zaprosyv buď-jakogo gostja prynosyty plativky z dyskomuzykoju, za ščo gosť otrymuvav znyžku na vhidnyj kvytok na majbutnij matč, de u perervi bulo zaplanovano zibraty vsi plativky u velyčeznu korobku ta pidirvaty їh vybuhivkoju.
Zavdjaky cij akciї na matč White Sox, kudy raniše ne nabyralosja j polovyny stadionu, pryjšla taka kiľkisť ljudej, ščo majdančyk ne zmig їh usih rozmistyty — ponad 20 000 vidviduvačiv zalyšylysja na vulyci. Pislja zdijsnennja vybuhu tysjači ljudej vybigly na pole i počalysja masovi zavorušennja, jaki dovelosja rozgribaty policiї. Kiľka desjatkiv ljudej bulo poraneno i zaareštovano.
U 1981 roci u žurnali New York Native vperše z’javylasja publikacija pro nevidomu hvorobu, jaka vražaje ljudej, ščo vžyvajuť narkotyky, ta geїv. Gedonistyčnyj obraz žyttja, vžyvannja narkotykiv i seksuaľna revoljucija (vključno z pryjnjattjam LGBTK+) buly nevid’jemnymy častynamy dysko-kuľtury. Tož za cym posliduvala žorstka reakcija z boku konservatoriv. Tak epidemija VIL/SNID zabyla ostannij cvjah u mejnstrimnu populjarnisť dysko.
U tomu ž roci ABBA vypustyla svij ostannij aľbom pered zaveršennjam dijaľnosti, jakyj nazyvavsja The Visitors, i buv nastiľky ž dalekym vid dysko, jak їhni perši čotyry plativky.
Korotke žyttja ta švydka j dovoli bolisna smerť ne zavadyla žanrovi rozpovsjudyty svij vplyv na majbutni pokolinnja. Vidlunnja dysko zalyšajeťsja z namy do śogodni, a kiľka rokiv tomu my naviť perežyly korotkyj period voskresinnja žanru.
U 2018 roci Najla Rodžersa nazvaly «korolem Koačelly», velyčeznogo amerykanśkogo muzyčnogo festyvalju, za te, ščo levova častka hedlajneriv togo roku robyla muzyku abo pid jogo vplyvom, abo za jogo bezposeredńoї učasti.
Zroby meni hip-hop
Poky dysko narodžuvalosja u tancjuvaľnyh klubah, bidna publika zbyralasja na vulycjah Nju-Jorka na «kvartaľnyh večirkah» (block parties). Vidbuvalosja tam spočatku pryblyzno te ž same — didžeї krutyly soulovi ta fankovi zapysy z plativok.
Ale 1973 roci na odnij z takyh večirok v Bronksi molodyj hlopčyna DJ Kool Herc prydumav pojednuvaty ne cili pisni, a lyše instrumentaľni prograši — tam de je bit. Publika bula v ekstazi. Na ce naklalysja vže tradycijni na toj moment elementy afroamerykanśkoї kuľtury — zokrema, rep-battly, rečytatyv jakyh čudovo naklavsja na bity. Tak Nju-Jork stav miscem narodžennja hip-hopu.
DJ Kool Herc ne lyše dav poštovh dlja narodžennja hip-hopu jak žanru. Jogo innovacijne miksuvannja dozvolylo prodjuseram podyvytysja na stvorennja kompozycij po-novomu. Zavdjaky ćomu narodyvsja sempling — tobto, vykorystannja častyn staryh trekiv dlja stvorennja novyh.
Sogodni sempling — narižnyj kamiń vsijeї muzyčnoї industriї. Jogo vykorystovujuť bukvaľno vsi prodjusery, i je naviť speciaľnyj sajt Who Sampled? jakyj dozvoljaje podyvytysja, jaki pisni buly vykorystani v inšyh pisnjah.
Šče odnijeju ključovoju figuroju dlja ranńogo hip-hopu buv Grandmaster Flash. Vin udoskonalyv tehniky DJ Kool Herc ta populjaryzuvav skretčing — tehniku, koly didžej ruhaje plativky na progravači prjamo pid čas progravannja.
Popry te, ščo hip-hop zarodyvsja šče na počatku desjatylittja, ce vse ž bula vulyčna kuľtura bidnyh ljudej. Tomu komercijnyh zapysiv hip-hop muzyky do 1979 roku prosto ne isnuje.
Hip-hop vyjde u mejnstrim vže u nastupnyh desjatylittjah ta v novyh ipostasjah, stavšy vže u naš čas odnym iz ključovyh svitovyh muzyčnyh žanriv.
Elektronna revoljucija
Elektronni muzyčni eksperymenty naspravdi rozpočalysja vže z pojavoju peršyh komp’juteriv, ale zalyšalysja spravoju duže specyfičnyh entuziastiv. U populjarnu muzyku elektronika pryjšla vserjoz lyše u šistdesjatyh, koly proğrokery počaly vykorystovuvaty її u svoїh epičnyh rozlogyh trekah.
Todi ž na rynku z’javljajuťsja perši dostupni šyrokomu zagalu muzykantiv syntezatory ta inši riznomanitni elektronni instrumenty — perevažno z Japoniї. Ce vidkrylo masštabne pole dlja eksperymentiv.
Ta dlja togo, ščob zrozumity vytoky elektronnoї muzyky jak samostijnogo žanru ta džerela innovacij dlja vsih inšyh, vam potribno znaty dva imeni: Kraftwerk ta Brajan Ino.
Nimećkyj gurt Kraftwerk počynav jak častyna tak zvanogo «krautroku». Ce muzyčnyj ruh, jakyj zarodyvsja naprykinci šistdesjatyh u todišnij FRN jak sproba vidijty vid bljuzovogo korinnja rok-muzyky ta eksperymentuvaty zi zvučannjam. Dodajte do psyhodelik-roku («kraut» na nimećkomu slengu označalo «narkotyky») elektronni elementy, eksperymenty zi strukturoju pisni i pryberiť vse zajve — vyjde krautrok.
Čym dali, tym biľše Kraftwerk vidhodjať u svoїj tvorčosti vid rok-muzyky, їhnje zvučannja staje vse biľš elektronnym, a «žyvi» instrumenty v ńomu majže znykajuť.
Vže na plativci The Man-Machine (obkladynka jakogo, do reči, bula nathnenna mystećkym žanrom suprematyzm, jakyj prydumav velykyj ukraїnśkyj hudožnyk Kazymir Malevyč), i tym biľše na Computer World (jakyj ščopravda vyjšov vže u 1981 roci) gurt faktyčno vyznačyv majbutnje elektronnoї muzyky na desjatylittja vpered — až do našogo času i dali.
Vsi fanaty tehno, jakym v ostanni roky na veś svit stav vidomyj Kyїv, čudovo znajuť, komu treba zavdjačuvaty pojavoju їhńogo zahoplennja — tehno rozpočynalosja u Detrojti z muzyky Kraftwerk na večirkah. I ce daleko ne jedynyj elektronnyj žanr, jakyj dopomogly sformuvaty hlopci z Djusseľdorfa. Їhnij vplyv na populjarnu muzyku často porivnjujuť iz The Beatles — nastiľky jogo masštab zalyšajeťsja velykym.
Studija jak muzyčnyj instrument
Ne menš grandioznym elektronnym innovatorom stav Brajan Ino. Muzyčna kar’jera majbutńogo velykogo prodjusera rozpočalasja z ğlemroku. Vže u ćomu žanri vin ustyg naslidyty i zalyšyty pevnyj spadok nastupnym pokolinnjam, peredbačyvšy zvučannja kiľkoh žanriv, populjarnyh u visimdesjatyh. Ta vse ž svij najbiľšyj vnesok Ino zrobyv v roli prodjusera.
Najkrašče ce iljustruje proces zapysu tak zvanoї «berlinśkoї trylogiї» Devida Bovi — tŕoh plativok artysta, jaki vin stvoryv razom z Brajanom Ino protjagom periodu svogo žyttja u Jevropi u 1977-1979 rr. My vsi čuly pisnju Bovi Heroes. «Potojbični» gitary, eho, aktyvne vykorystannja syntezatora ta inši zvukovi efekty — rezuľtaty eksperymentiv Ino z instrumentamy.
Vokal Bovi zapysuvaly na try mikrofony, jaki buly roztašovani na riznij vidstani vid spivaka, ta vmykalysja po čerzi. A harakterni gitarni ryfy — rezuľtat kropitkoї roboty gitarysta Frippa, jakyj speciaľno domagavsja gitarnoї viddači i postijno peremiščavsja studijeju, ščob zlovyty ideaľnoї vysoty zvuk.
Siľ u tim, ščo tak raniše nihto ne robyv. Na toj moment levova častka kropitkoї roboty zi stvorennja pisni vidbuvalasja do zapysu, a do studiї muzykanty pryhodyly zapysuvaty majže gotovyj, «čystovyj» variant. Ce bulo takož finansovo rentabeľno: malo hto mig dozvolyty sobi cilyj deń improvizuvaty u studiї, a potim vyrizaty z uśogo zapysanogo 5-sekundnyj sempl i vse inše vykynuty na smitnyk.
Vse zminylosja pislja pojavy Brajana Ino, jakyj perevernuv veś pidhid do zapysu piseń. Vin faktyčno peretvoryv studiju na okremyj muzyčnyj instrument, ščo stalo odnijeju z najbiľšyh innovacij v istoriї populjarnoї muzyky.
Takož Brajan Ino prydumav ponjattja «embient-muzyka», jake uvijšlo u muzyčnu terminologiju pislja vyhodu jogo aľbomu Ambient 1: Music for Airports.
Brajan Ino zalyšajeťsja aktyvnym i jogo prodjuserśkyj talant vidkryv šljah do muzyčnogo Olimpu bagaťom vidnosno svižym artystam ostannih dvoh desjatyliť.
Ščo vidbuvalosja šče
Sered inšyh ključovyh artystiv epohy varto zgadaty Fleetwood Mac, i zokrema їhnij aľbom Rumours 1977 roku. Na cij plativci rok-gurt peretvoryv vlasnu dramu na odyn iz najvelyčnišyh tvoriv v istoriї populjarnoї muzyky.
Vsi členy Fleetwood Mac tym čy inšym čynom buly pov’jazani romantyčnymy stosunkamy odyn iz odnym, tož vy možete ujavyty, čym vrešti rešt vse skinčylosja. Ta zamisť togo, ščob rozpastysja, jak u takyh obstavynah vidbuvajeťsja z biľšistju gurtiv, cja komanda vyrišyla poklasty vlasni perežyvannja na muzyku. Kožen učasnyk pysav svoї pisni okremo, zgodom vony zibralysja razom v odnij budivli i za dopomogoju velyčeznoї kiľkosti kokaїnu zapysaly cej velykyj aľbom.
Rumours stav džerelom nathnennja dlja bagaťoh sučasnyh jomu muzykantiv — naviť takyh velykyh jak Elton Džon. Vidlunnja Rumours možna počuty u tvorčosti The Cranberries, Fleet Foxes, Lorde, Majli Sajrus, Garri Stajlza ta bagatoh inšyh.
Takož u simdesjatyh nabrav populjarnosti žanr reğği. Narodyvsja vin na Jamajci jak sumiš miscevyh muzyčnyh tradycij, džazu ta rytm-n-bljuzu, jaki dijšly na toj moment do ostrova zi SŠA. Golovnym reğği-propovidnykom, avžež, buv Bob Marli, im’ja jakogo vidomo vsim.
Reğği včynylo velykyj vplyv na rozvytok hip-hopu ta bagaťoh inšyh žanriv. Takož z reğği vyjšov biľš sučasnyj žanr reğğeton, jakyj śogodni je najpopuljarnišym žanrom pop-muzyky v Latynśkij Ameryci, predstavlenym takymy artystamy jak J Balvin, Rosalia, Maluma ta inšymy.
Ostanńoju za porjadkom, ale ne za značennjam varto zgadaty Kejt Buš. Cja artrokova vykonavycja proslavylasja ne lyše svoїmy eksperymentamy zi zmišuvannja žanriv, ale j nepovtornym i duže novym na toj moment obrazom divčyny-styhiї, ščo stalo nespodivanoju pryčynoju dlja tehničnoї innovaciї.
Aby viľno tancjuvaty na sceni, Kejt Buš zrobyla samorobnu konstrukciju z bezdrotovym mikrofonom — tak jogo ne potribno bulo trymaty v rukah. Ce bulo perše zastosuvannja podibnogo prystroju na muzyčnij sceni. Pryjom perejnjaly najbiľši zirky visimdesjatyh na kštalt Madonny i śogodni golovnoju garnituroju na sceni vže nikogo ne zdyvuješ.
A tvorčistju Kejt Buš nadyhalysja desjatky velykyh nastupnyć — Alanis Morissett, Grimes, Björk, Dido, St. Vincent i tak dali. Ta golovnoju spadkojemyceju її obrazu śogodni točno možna nazvaty frontvumen gurtu Florence + The Machine Florens Velč, jaku my vže zgaduvaly raniše v konteksti Patti Smit.
Video vbylo radiozirku
1 serpnja 1981 roku frazoju «Pani ta panove, ronkroll» vidkryvajeťsja peršyj v istoriї muzyčnyj telekanal — MTV. Peršym klipom, pokazanym na telekanali, stav debjutnyj syngl nikomu nevidomoї todi grupy The Buggles z proročoju nazvoju Video Killed The Radio Star.
Klip znjav režyser Rassel Malkehy — za p’jať rokiv vin stvoryť kuľtovogo «Gorcja», a šče trohy pizniše — «Bajky zi sklepu». Blyžče do kincja video na syntezatori graje pryvablyvyj temnovolosyj hlopčyna z zatumanenym pogljadom — ce kompozytor Gans Cimmer, vidpovidaľnyj za cilu nyzku kuľtovyh saundtrekiv do sučasnyh fiľmiv.
Tak rozpočalasja era muzyčnyh video, «novoї hvyli», syntezatoriv ta zolotogo viku hip-hopu. Pro ce my j govorytymemo u nastupnij častyni cyklu.