Vladyslava Ševčenko
Dlja buď-jakogo narodu pisnja — ce oberig, jakyj suprovodžuje meškanciv protjagom uśogo žyttja. Tym pače dlja ukraїnciv, mylozvučna ta spivuča mova jakyh nemov stvorena, aby lunaty zvidusiľ. Do togo ž same pisni jaskravo vysvitljujuť tjažku istoriju našoї zemli, jaku zavždy namagalysja zahopyty zagarbnyky. Čerez ce velyku častynu narodnyh piseń skladajuť kozaćki, povstanśki, strilećki, jaki uosobljujuť boroťbu za nezaležnisť ta volju.
Sogodni my vyrišyly doslidyty istoriju odnijeї z najvidomišyh narodnyh piseń «Červona kalyna», istorija jakoї sjagaje kiľkoh stoliť ta tisno pov’jazana z istorijeju vidrodžennja ukraїnśkoї deržavnosti. Jak pisnja, ščo zarodylasja za časiv kozaččyny ta nabula populjarnosti za časiv Ukraїnśkyh sičovyh striľciv, bula u zabutti čerez radjanśku vladu, ale zreštoju stala gimnom vijny RF proty Ukraїny u 2022 roci.
🧐 Istorija pohodžennja pisni
Vperše na šyroku audytoriju pisnja prolunala naperedodni Peršoї svitovoї vijny u vystavi Stepana Čarnećkogo «Sonce Ruїny». U nij rozpovidalosja pro geťmana Petra Dorošenka, jakyj pragnuv ob’jednaty rozšmatovanu Ukraїnu, zviľnyvšy її vid vlady Poľšči i Moskovščyny.
Naspravdi ce buv rymejk narodnoї pisni časiv Hmeľnyččyny, tobto seredyny 17 stolittja. Cej davnij naspiv zapysaly u 1875 roci vidomi zbyrači spadščyny Volodymyr Antonovyč ta Myhajlo Dragomanov.
Obrobka Černećkogo švydko nabula populjarnosti, a osoblyvo, koly na počatku Peršoї svitovoї vijny її pidhopyly Ukraїnśki sičovi striľci (USS) — vojaky peršogo vijśkovogo ukraїnśkogo formuvannja u 20 stolitti, hoča poky ne samostijnogo, a u skladi avstro-ugorśkoї armiї. Dlja striľciv «Oj u luzi…» stala gimnom, hoča j u trohy pereroblenij versiї, bo čotar USS Grygorij Truh dodav šče try strofy do pisni.
U 1925 roci pisnja potrapyla zakordon, de ukraїnśkyj spivak Metropoliten-opera Myhajlo Zazuljak zrobyv zapys pisni. Do reči, same vin zrobyv odyn z peršyh audiozapysiv Gimnu Ukraїny. U roky Drugoї svitovoї vijny pisnja stala populjarnoї sered voїniv Ukraїnśkoї povstanśkoї armiї (UPA), її gljadači mogly počuty u fiľmi «Červonyj» pro komandyra UPA, jakyj potrapyv do GULAGa.
Pid čas radjanśkoї vlady pisnja zvučala duže ridko, ale povernulasja do koncertiv ta mityngiv u period protestiv ta vidlygy u 1980-h rokah.
Oj u luzi červona kalyna pohylylasja,
Čogoś naša slavna Ukraїna zažurylasja.
A my tuju červonu kalynu pidijmemo,
A my našu slavnu Ukraїnu, gej, gej, rozveselymo!
Maršyrujuť naši dobrovoľci u kryvavyj tan
Vyzvoljaty brativ-ukraїnciv z vorožyh kajdan.
A my našyh brativ-ukraїnciv vyzvolymo,
A my našu slavnu Ukraїnu, gej, gej, rozveselymo!
Ne hylysja, červona kalyno, maješ bilyj cvit.
Ne žurysja, slavna Ukraїno, maješ viľnyj rid.
A my tuju červonu kalynu pidijmemo,
A my našu slavnu Ukraїnu, gej, gej, rozveselymo!
Gej, u poli jaroї pšenyci zolotystyj lan,
Rozpočaly striľci ukraїnśki z vorogamy tan!
A my tuju jaruju pšenycju izberemo,
A my našu slavnu Ukraїnu, gej, gej, rozveselymo!
Jak povije bujneseńkyj viter z šyrokyh stepiv,
Ta j proslavyť po vsij Ukraїni sičovyh striľciv.
A my tuju strilećkuju slavu zberežemo,
A my našu slavnu Ukraїnu, gej, gej, rozveselymo!
⚡️ Spalah populjarnosti
Z togo času mynulogo dostatńo rokiv, ale same pislja počatku šyrokomasštabnogo nastupu RF v Ukraїnu pisnja zdobula šalenoї populjarnosti. Nasampered ce pov’jazano z dijaľnistju frontmena gurtu «Bumboks» Andrija Hlyvnjuka, jakyj vyklav v Instagram 27 ljutogo zapys peršogo kupleta pisni akapeľno. Video znimaly na Sofijśkij plošči u perši dni v Kyjevi.
Ale spravžnij bum pisni za kordonom stavsja pislja togo, jak legendarnyj gurt Pink Floyd vypustyv peršyj syngl pislja majže trydcjatyričnoї perervy pid nazvoju “Hey, Hey, Rise Up!”. Trek zapysaly Devid Gilmor ta Nik Mejson, a takož davnij basyst gurtu Gaj Pratt, z vokalom Hlyvnjuka. Za osnovu vzjaly jakraz te same video z Instagram.
Košty vid synglu pišly na gumanitarnu dopomogu postraždalym ukraїncjam.
🇺🇦 Ukraїnśka lunaje v uśomu sviti
Kožna vijna abo revoljucija maje svoju pisnju. Pomarančeva revoljucija asocijuvalasja z trekom Gryndžoliv «Razom nas bagato, nas ne podolaty», Revoljucija Gidnosti nazavždy zapam’jatajeťsja pisneju «Plyve kača», pid jaku hovaly na Majdani.
Zaraz spravžnim gimnom vijny ukraїnciv u boroťbi za nezaležnisť proty RF stala «Oj u luzi…». Її perespivujuť u riznyh kutočkah svitu, vyražajučy takym čynom pidtrymku našij kraїni. Do tak zvanogo flešmobu dolučajuťsja, jak profesijni spivaky, taki i prosto meškanci. My zibraly najbiľš čuttjevi ta važlyvi zapysy pisni.
Na Hmeľnyččyni «Oj u luzi…» zaspivav maleńkyj hlopčyk, na im’ja Leo, jakyj vže dviči tikav vid vijny z rodynoju. Jogo vystup akapela zibrav miľjony peregljadiv mereži.
Popry te, ščo Herson perebuvaje pid okupacijeju, jogo meškanci vse odno vyhodjať na mityngy proty vijny ta RF. I zvyčajno žoden mityng ne može obijtysja bez «Oj u luzi…».
U ćomu video zibrani vystupy riznyh muzykantiv ta spivakiv z usih kraїn svitu: Malajzija, Brazylija, PAR, Estonija, Indija, Švecija toščo.
A v odnomu z kosteliv Varšavy kśondz (rymo-katolyćkyj svjaščenyk — prym. red.) uvimknuv «Oj, u luzi červona kalyna» prjamo na službi, a vidviduvači jomu pidspivuvaly.
🇺🇦 Pisnja u masovij kuľturi
Jak tiľky pisnja staje znakovoju, to vona aktyvno pronykaje u masovu kuľturu. Proponujemo vidvoliktysja na hvyľku, aby podyvytysja na zabavni memy na cju tematyku.
Krim memiv, pisnja stala spravžnim hitom u TikTok, de pid neї zapysujuť bagato rolykiv.
***
Takož čytajte pro inši fenomeny vijny — jak večirnja rozkrutka «Pravo na poplavu» dopomagaje ukraїncjam pid čas vijny, ta jak usja Ukraїna dyvyťsja analiz psyhoemocijnyh staniv pid čas vijny vid Tarasa Bilky