Aľbina Kurbanova
Sytuacija z rynkom grafičnogo dyzajnu v Ukraїni
— Koly nemaje za ščo borotysja, to j zusyľ nihto ne dokladaje. Grafičnyj dyzajn jak komunikacijnyj sektor v nas vidstaje vid IT, vid didžytal-sektoru tomu, ščo vin ne napovnenyj grošyma. Vin ne korystujeťsja takym popytom v Jevropi. Rozbyrajemo dali čomu tak vidbuvajeťsja.
Vlasni sposterežennja za dyzajn-spiľnotoju
Na dumku Dmytra, kandydaty na robotu perebiľšujuť svoї možlyvosti, vminnja, dosvid, tak samo jak robotodavci vysuvajuť nereaľni vymogy dlja togo, ščob ce vyrivnjaty. Vyhodjať taki sobi «peregony ozbrojeń» — ale vid ćogo nihto ne vygraje:
— My duže bagato uśogo deklarujemo: klijentoorijentovanisť, sociaľnu vidpovidaľnisť, pljušky-pječjeńky. Ale ne beremo do uvagy te, ščo v nas ne duže potužnyj grafičnyj dyzajn v kraїni. Kiľka zakladiv po dyzajn-osviti vypuskajuť deś 1000 vizuaľnyh specialistiv na rik. I de dyzajn? Vin vse ne z’javljajeťsja i ne z’javljajeťsja.
Ukraїnśke dyzajn-kom’juniti nezrile, tomu z dyzajneramy nihto ne hoče maty spravu, prynajmni na Zahodi. Vyhodjačy zi svogo dosvidu, Dmytro pojasnjuje, čomu tak vidbuvajeťsja.
— Hočeťsja, ščob naš rynok i stosunky v ńomu trohy podoroslišaly
Torgy za cinu
Za slovamy spikera, koly pryhodyť zapyt vid klijenta, na ńogo vystavljajeťsja pevna ocinka za strokamy — a dali počynajuťsja torgy. V sviti tak ne pryjnjato. Jakščo dyzajner vystavljaje cinnyk «navmannja», v Jevropi takyj pidhid ne projde tomu, ščo v ljudej je absoljutno konkretnyj bjudžet:
— Vony možuť jogo ne ozvučyty, ščob pid ńogo ne pidlaštuvalysja. Zamovnyky hočuť pobačyty, čy po kyšeni vy їm. spravžnju cinu. I tut počynajeťsja ščoś na kštalt «osnov teoriї igor». Klijent robyť hid, potim vy. Jakščo vy robyte nevirnyj hid i hočete pošyty jogo v durni, todi vin prosto skaže, ščo ce — duže velyka suma, na jaku vin ne rozrahovuvav i torgy na ćomu zakinčaťsja.
«Jakščo dyzajnera zmusyty pracjuvaty za menšu sumu, niž vin hotiv, dlja zamovnyka ce značyť, ščo vin ne budete tak dobre pracjuvaty pry vśomu profesionalizmi. Ce — suto psyhologična štuka», — kaže Dmytro. V Jevropi z klijentom ne pryjnjato torguvatysja i domovljatysja. Dyzajner vystavljaje cinnyk, jakščo vin vsih vlaštovuje — storony pracjujuť. Jakščo ž kogoś zi storin ne vlaštovuje — ne pracjujuť. I domovytysja nemožlyvo.
Perša oznaka nezrilosti — nevminnja sklasty sobi spravžnju cinu i v nij «varytysja»
Ščo spiľnogo v ukraїnśkoї dyzajn-spiľnoty iz pidlitkom
- Nevminnja vysluhovuvaty krytyku
- Agresija
- Vpertisť
- Vidsutnisť terpinnja
Dmytro Jarynyč ekstropoljuje ce na ukraїnśku dyzajn-industriju. Ti, hto pracjujuť iz zakordonnymy klijentamy, bačať, ščo v nyh zovsim inšyj riveń vidnosyn, jakyj ğruntujeťsja na vzajemnij povazi. Nemaje presyngu z boku klijenta, pislja togo, jak dyzajner vzjav avans i počav pracjuvaty.
Nekonkurentna konkurencija
Jak kaže Dmytro, biľš-menš normaľni dyzajn-studiї možuť sobi dozvolyty stavyty klijentiv v čergu — ale ce vzagali ne shože na konkurenciju. Konkurencija na rynku — ce koly ty borešsja za klijenta:
— Vidkryttja ostanńogo roku: vsi pracjujuť zi svoїmy klijentamy, j ostannim takož obraty duže legko: «moї hlopci»/ «ne moї hlopci». Ale ce nesumisne z konkurencijeju i v majbutńomu zakinčyťsja.
— Faktyčno žodnoї konkurenciї na rynku grafičnogo dyzajnu nemaje zagalom — jak i buď-jakogo dyzajnu v Ukraїni. Ce — pogana perspektyva
Problema legalizaciї
— Intelektuaľnoї vlasnosti, jaku možna zarejestruvaty, vzjaty do ruk i komuś prodaty, my ne stvorjujemo. Biľšisť ljudej, jaki prydumujuť brendyngy, brend-platformy i nejmingy — naviť v PatentBot
Ukraїnśkyj PatentBot rozpočav rejestraciju torgovyh marok v JeS ne zahodjať pereviryty po bazi, ščo tam ta jak.
«Buď-jakyj vorkflou, procesy, pidhody — vse do čogo vy dodumalysja — ce vaša intelektuaľna vlasnisť, jaka varta grošej. Ale v nas cym nihto ne perejmajeťsja, tomu VVP kreatyvnogo sektoru prosidaje. mabuť, na 70% vid možlyvogo čerez te, ščo my ne volodijemo tym, ščo prydumujemo. I tak skriź», — konstatuvav spiker.
Vidsutnisť finansovoї modeli — jak ce podolaty
— Duže často (osoblyvo u dyzajn-studij ta kompanij-počatkivciv) vzagali nemaje žodnoї finmodeli. Proekt zrobyly, groši otrymaly i, jak i domovljalysja, podilyly їh na tu kiľkisť ljudej, jaki pracjuvaly nad proektom. Ce — ne finmodeľ.
Dmytro radyť grafdyzajneram ne vlaštovuvaty publičnyh vendett z klijentamy: «Krašče dotrymuvatysja standartiv industriї i ne opuskatysja do rivnja gopoty».
— Povynna buty prysutnja zdorova ocinka vlasnyh možlyvostej. My inodi beremosja za proekty, jaki nam čysto administratyvno ne po zubah. Možna zrobyty robotu z dyzajnu, ale ne vporatysja iz administratyvnym menedžmentom, komunikacijeju
Vidsutnisť terpinnja u molodyh dyzajneriv
— Dlja mene pokaznyk doroslosti, koly ljudy usvidomljujuť, ščo proekt zakinčyťsja todi, koly vin zakinčyťsja. Klijent rozumije: jakščo proekt zatjagneťsja, vin trohy doplatyť ta trohy počekaje. A dyzajner rozumije, ščo klijent ne bude «vpysuvatysja». Zavždy možna pity nazustrič klijentovi, rozumijučy, ščo vin vytračaje velyki groši.
Jak počaty doroslišaty
— Potribno perestaty rosty i počaty doroslišaty. Todi my počnemo javljaty soboju pevnu cinnisť. Usih umiń dlja togo, ščoby buty najkraščym dyzajnerom na planeti, otrymaty nemožlyvo. Usi dyzajnery pidhodjať dlja čogoś abo dlja kogoś.
Potribno minjaty naš vuźkyj dyscyplinarnyj svitogljad na socio-kuľturnyj bekgraund. Ce dopomagaje v podaľšomu prydumaty, racionalizuvaty ta prodaty jakuś koncepciju. Adže dyzajneru navčytysja tehničnyh navyčok možna za rik. Ale ščoby vaša golova pracjuvala, čytaty tiľky statti ščodo dyzajnu nedostatńo. Potribno čytaty knygy, literaturu, filosofiju, peregljadaty klasyčne kino, їzdyty na koncerty, hodyty v teatry, guljaty mistom.
Pro sociaľnu vidpovidaľnisť
Na modeľ ocinky stejkholderiv buď-jakogo proektu potribno perehodyty v nezaležnosti vid togo, jak vy stavytesja do «ljudynocentryčnogo» dyzajnu ta inšyh novomodnyh pidhodiv, zauvažyv Dmytro Jarynyč: «Potribno vključaty ljudej, jakyh torkneťsja vaša robota, v paradygmu myslennja, koly pracjujete nad proektom».
Rekomendovana literatura
- «The Field Guide to Human-Centered Design»
- «Tvorča vpevnenisť» — ukraїnśkyj pereklad knygy «Creative Confidence» avtorstva brativ Devida ta Toma Kelli
- «Dyzajn dlja reaľnogo svitu», Viktor Papanek
- «Lysty stoїka» Seneky
- «Medytaciї» Marka Avrelija
- «How to Be a Stoic: Using Ancient Philosophy to Live a Modern Life», Massimo Pigliucci
- «Filosofija Toyota», Džeffri K. Lajker
- «Ekonomika bidnosti. Jak zviľnyty svit vid zlydniv», Abhidžit Banerdži, Ester Duflo