Anželika Juźkova
Vy nikoly ne dyvylysja «Gru Prestoliv»
«My ne sijemo» — putivnyk ekonomikoju ta tehnologijamy «Gry Prestoliv», ne znajete ščo take «Skandal» i ne možete nazvaty žodnoї «vidčajdušnoї» domogospodarky? Dumajete, ščo ne provodyte bagato času pered televizorom i ščo vzjaty 30-dennu perervu bude prostiše prostogo? Jmovirno, vy pomyljajetesja.
Seredńostatystyčna dorosla ljudyna peregljadaje televizor blyźko 2,8 godyn na dobu zgidno z doslidžennjam pro vykorystannja času amerykancjamy. Jogo provelo Bjuro statystyky praci. Za danymy inšogo doslidžennja, ce čyslo je vdviči biľšym — 4 godyny i 15 hvylyn ščodoby. Vy možete sklasty dokupy veś čas, jakyj vytračajete na peregljad teleprogram, i z’jasuvaty, do jakoї cyfry nablyžajeťsja vaša tryvalisť peregljadu.
Nebezpečnyj televizor
Bagato doslidžeń bulo provedeno na temu telebačennja i jogo vplyvu na ditej. Adam Lipson, nejrohirurg u IGEA Brain & Spine, stverdžuje, šo najkraščym je doslidžennja Universytetu Tohoku v Japoniї. «Vony vidznačyly potovščennja peredńoї zony kory golovnogo mozku, jaka pov’jazana zi zdatnistju verbaľnogo myslennja, a takož pov’jazaly znyžennja rivnja IQ iz kiľkistju godyn, provedenyh pered teleekranom», — kaže fahiveć. — «Okrim togo, vony pomityly potovščennja v zorovij zoni kory v potylyčnij častyni ta gipotalamusi, ščo može spivvidnosytysja z rivnem agresiї».
Doslidžennja za učasti doroslyh vyjavyly zv’jazok miž peregljadom televizora j diabetom drugogo typu, depresijeju j naviť zločynnistju, dodaje Lipson. Za jogo slovamy, nyzka doslidnykiv svidčať, ščo negatyvni naslidky peregljadu teleperedač nastajuť v razi vykorystannja televizora ponad godynu ščodnja. Vyvčennja elektroencefalogramy pokazalo, ščo peregljad televizora perevodyť aktyvnisť mozku iz beta-hvyľ v aľfa-hvyli, kotri pov’jazani zi stanom zamrijanosti i menšym vykorystannjam navyčok krytyčnogo myslennja.
Erik Braverman, zasnovnyk i prezydent Path Foundation NY, neprybutkovoї naukovo-doslidnoї organizaciї, kotra opikujeťsja zdorov’jam mozku, je biľš prjamolinijnym: «Televizor peretvorjuje tebe na telepnja», — govoryť vin. — «Telebačennja gipnotyzuje ljudej, žyvyť pasyvnisť i zmušuje vas menše zajmatysja inšymy vydamy aktyvnosti».
Rizko, ale spravedlyvo. Jak tiľky synje svitlo
Bezsonnja vid «synih ekraniv» — ščo varto znaty napovnjuje kimnatu, možna pomityty, ščo staje važko vidirvatysja. Peregljad teleperedač — ta zvyčka, jaku biľšisť iz nas nadbaly šče v dytynstvi. Usja rodyna zbyralasja pered ekranamy, ščoby podyvytysja «Santa Barbaru», «Aľfa» čy «Karaoke na majdani». I pokynuty cju zvyčku može buty tak samo važko, jak kynuty palyty. Otže, žodnogo telebačennja, žodnogo Netflix
Na platformi Netflix vyjšov peršyj ukraїnśkyj serial, žodnyh prjamyh transljacij. Naskiľky važko ce može buty?
Podyvymosja na dosvid Stefani Vozy, amerykanśkoї pyśmennyci j redaktorky — ta її čolovika, kotri vidmovylysja vid televizora na 30 dniv.
To ščo ž staneťsja, jakščo vymknuty televizor?
«Protjagom peršyh kiľkoh dniv my ne znaly čym nam zajmatysja. Ce bulo našym budennym zanjattjam — dyvytysja buď-jaku teleperedaču pislja večeri, i raptom my oboje buly v stupori čerez brak idej. Tomu my pišly spaty o 20:30. Potim nastala nova budennisť. My počaly gotuvaty razom, dovše vyguljuvaty sobak, robyty spravy po gospodarstvu, kotri treba bulo zrobyty vže davnym-davno. Vely prekrasni besidy za kelyhom vyna. Ščop’jatnyci ta ščosuboty vvečeri, koly my ne maly planiv iz druzjamy, my sluhaly CBS Radio Mystery Theater na YouTube. Ce — radioprograma, jaku my oboje ljubyly v dytynstvi. I jakščo peršyj tyždeń «eksperymentu» buv suciľnoju boroťboju pragnennja uvimknuty televizor iz vygaduvannjam inšyh zanjať, to drugyj i tretij tyžni staly časom, koly sytuacija dlja mene počala zminjuvatysja i fizyčno, i rozumovo. Najbiľš pomitnym bulo te, ščo ja počuvalasja menš vysnaženoju. Bagato teleprogram, jaki my zvykly dyvytysja, mistyly elementy napruženosti, dramatyzmu ta nasyľstva (majuťsja na uvazi teleperedači provokatyvnogo sociaľnogo harakteru, na zrazok «Kohana, my vbyvajemo ditej» abo «Govoryť Ukraїna» — prym.perekl.)» — tak zmaľovuje zminy pyśmennycja.
«Dedali častiše trasnljujuťsja teleperedači z elementamy nasyllja, z metoju utrymannja gljadača v postijnomu strahu», — pogodžujeťsja iz її sposterežennjamy Viler Vinston Dikson, profesor kinorežysury v Universyteti Nebrasky. — «Telebačennja často dije jak svogo rodu virtuaľna vteča vid reaľnosti. Prote vono nikoly ne zadovoľnjaje vidčuttja porožneči, a lyše zmušuje gljadača hotity її šče biľše».
Inšyj pobičnyj efekt poljagav u tomu, ščo para počala vidčuvaty menše metušni, koly vony buly ne vdoma. Ne bulo potreby bigty dodomu, ščoby vstygnuty na transljaciju telešou. Nevažlyvo čy stojala Stefani v čerzi v produktovij kramnyci, čy šukala novyj kostjum synovi, vona ne hvyljuvalasja čerez čas. Їj naviť počalo zdavatysja, ščo v neї pobiľšalo terpinnja ta vytrymky.
Do kincja «misjacja bez televizora» avtorka knyg pročytala masu žurnaliv, kotri zaležuvalysja na tumbočci, prybrala v šafi, požertvuvaly 10 miškiv pobutovyh rečej, jaki buly biľše nepotribni rodyni — a šče vidvidala dokumentaľnyj fiľm pro minimalizm i vzjala syna iz soboju do Nju-Jorka na pyśmennyćku konferenciju, de vony provely čas «jak spravžni turysty».
Ščo zanadto, te ne zdravo
I vse ž, televizor — ce ne cilkovyte zlo, zauvažuje doslidnyk Braverman: «Je velyka kiľkisť teleperedač, kotri kydajuť vyklyk mozku, zokrema — na istoryčnu tematyku». Za slovamy Erika Bravermana, my ne musymo navčatysja ščosekundy protjagom uśogo žyttja. «Televizor je velyčeznym potencijnym džerelom, jakščo jogo pravyľno vykorystovuvaty. Problema v tomu, ščo cej instrument važko kontroljuvaty. Dejaki reči majuť biľše rujnivnyh jakostej, i telebačennja — odne iz nyh. Tak samo, jak cukor — ce omanlyva їža, tak i telebačennja — omanlyve zobražennja žyttja» — nagološuje vin.
U Bravermana je formula dlja vyznačennja «normaľnoї» kiľkosti spožyvannja teleproduktiv: «Kožen potrebuje godynu aerobnyh vprav ščodnja. Jakščo vy robyte zarjadku godynu, možete podyvytysja televizor godynu. Jakščo vy trenujetesja 2 godyny — dozvoljajeťsja posydity pered ekranom stiľky ž času. Prote nikoly ne provoďte pered televizorom biľše času, aniž vytračajete na fizyčni vpravy».
Čy uvimknuly vony televizor znovu?
«Ja — ni. Mij čolovik znovu počav dyvytysja goľf unoči. Ja pyšu cej material na 33-j deń eksperymentu, i ja ne dyvylasja žodnogo telešou. I naviť ne bačyla ostanńogo epizodu «Garnoї družyny», jakyj ja zapysala j tak ne hotila propustyty. A vse čerez te, ščo najkraščym u ćomu eksperymenti bulo vidčuttja spokoju, ščo oselylosja v meni, ta hvyli zadovolennja, ščo beruťsja nizvidky. Zvučyť boževiľno, prote ce pravda. Ja ne hoču povertatysja do mynulyh zvyčok. Prynajmni, poky ščo» — perekonana avtorka rodynnogo eksperymentu.
«Ščastja z’javljajeťsja vid vzajemodiї miž nathnennjam i potovydilennjam», — kaže Braverman. — «Use, ščo ne daje ljudyni popitnity zarady dosjagnennja čogo-nebuď, daje hybni fantaziї ta neskinčenne vidvolikannja vid rozkryttja povnogo potencialu».