Alina Prysjažnjuk
Naviščo ce vse
— Naši cili ohopljujuť:
- prosuvannja interesiv pryvatnyh kompanij, jaki majuť bažannja vyrobljaty produkciju dlja kosmičnoї galuzi;
- nalagodžennja mižnarodnyh zv’jazkiv z kosmičnymy agentstvamy ta kompanijamy;
- dopomogu v nadanni konsuľtacij dlja vitčyznjanyh kompanij, ščo pragnuť pryjednatysja do novyh ta isnujučyh proektiv kosmičnogo sektora.
Pro pryvatni kompaniї z Ukraїny, jaki zaraz vyrobljajuť produkciju dlja kosmičnoї galuzi
— Na prevelykyj žaľ, takyh kompanij nemaje. Koly ja počav zajmatysja cym pytannjam, mene ce duže zdyvuvalo. Pryčyna duže prosta — povna monopolija deržavy na vyrobnyctvo, proektuvannja i ekspluataciju dvyguniv, suputnykiv, raketonosiїv. Tomu, v peršu čergu potribno zminjuvaty zakonodavču bazu.
U toj čas, jak my počaly zajmatysja cym pytannjam, peršym pozytyvnym zrušennjam buv zakonoproekt, jakyj vnesla komanda Andrija Teteruka. U ńomu jdeťsja pro zminy v Zakoni pro pidpryjemnyctvo, de pry pryjnjatti zakonoproektu pryvatnym kompanijam dozvoljajeťsja zajmatysja proektuvannjam, vyrobnyctvom i ekspluatacijeju uśogo, ščo maje vidnošennja do kosmičnoї industriї — tym, ščo na śogodnišnij deń robyty zaboroneno zakonom. My cej zakonoproekt povnistju pidtrymujemo. Naši jurysty jogo vyvčyly i my budemo spodivatysja, ščo deputaty buduť dalekogljadnymy i pidtrymajuť jogo.
Pro možlyvyj «kosmičnyj» pryvatnyj eksport z Ukraїny
— Ukraїnśki kompaniї cym ne zajmajuťsja, tomu ščo takyh prosto nemaje. Jakby taki buly — vony b porušuvaly zakonodavstvo Ukraїny. Je kompaniї, jaki zarejestrovani ne na terytoriї Ukraїny, ale vyrobnyči potužnosti znahodjaťsja tut. Ce tema dlja zovsim inšoї rozmovy, tomu ščo ne zovsim zrozumili їhni cili ta zavdannja. Ale same ukraїnśkyh kompanij nemaje.
Pro nalagodžennja mižnarodnyh zv’jazkiv
— Space Logistics Ukraine vže zajmajeťsja kiľkoma proektamy. Naš golovnyj fokus — tema pobudovy kosmoportu na terytoriї Ukraїny. My hočemo diznatysja, čy možlyvo jogo budivnyctvo v pryncypi u nas v kraїni i de terytoriaľno vin može perebuvaty.
Na śogodnišnij deń my prydyvljajemosja do možlyvogo partnerstva z inozemnymy kosmičnymy agentstvamy. U našij komandi je nyzka ljudej, jaki pidtrymujuť kontakt z inozemnymy kompanijamy. Tisniše spivrobitnyctvo počneťsja pislja otrymannja ekspertyzy z budivnyctva kosmoportu. Ale na śogodnišnij deń na zakonodavčomu rivni pryvatnym kompanijam zaboroneno vesty dijaľnisť v ćomu naprjamku.
Zaraz my znahodymosja na rivni perejmannja dosvidu ta interesu, jaki procesy i de vidbuvajuťsja. Do prykladu, kraїny Jevropy i Spolučeni Štaty Ameryky — my bačymo, jak tam vse intensyvno rozvyvajeťsja. Novyny pryhodjať kožen deń taki, ščo oči okrugljujuťsja. Kosmičnij galuzi v Ukraїni naležyť projty šče skladnyj šljah. Bez neobhidnoї zakonodavčoї bazy cja galuź nezabarom perestane isnuvaty.
Vy usiljako prosuvajete ideju pobudovy kosmodromu v Ukraїni. Rozkažiť, čomu cja ideja važlyva ne lyše dlja kompanij kosmičnoї galuzi ta investoriv, a j dlja peresičnogo ukraїncja?
— Duže často zadajuť pytannja pro te, čym ce može buty cikavo dlja ukraїnciv. Ce — kolosaľnyj ryvok dlja našoї kraїny z bagaťoh pytań. Perevorot v tehnologijah, prosuvannja v nauci, novi roboči miscja, prypynennja vidtoku najrozumnišyh ljudej z terytoriї Ukraїny za kordon. Taki vypadky je, i їh bagato. Najbiľše dyvuje te, ščo často molodi hlopci ta divčata pryhodjať pracjuvaty proektuvaľnykamy v KBP (Konstruktorśke bjuro «Pivdenne» — prym.red.). Dlja fahivcja serjoznogo rivnja zarplaty tam duže maleńki, ale їh platjať. Problema v tomu, ščo jakby molodyj proektuvaľnyk tudy pryjšov i vidčuvav, ščo potriben svoїj kraїni, može za ci groši i pracjuvav by. Jakščo jduť jakiś zamovlennja, stavljaťsja zavdannja — jakščo vyrobnyctvo funkcionuje, to i pracjuvaty hotilosja b.
Ale zavdannja ne stavljaťsja i zamovlennja ne nadhodjať. A jakščo prorahunky jakiś robljaťsja — to dali «maljunkiv» ne jduť. U svoїh kolah pracivnyky naviť nazyvajuť odyn odnogo «hudožnykamy». Čomu? V ideali, jakščo nadhodyť zamovlennja na prorahunok, proektuvaľnyk ne prosto «proektuje». Vin povynen pidgotuvaty proektnu dokumentaciju, po nij vyrobljajuť te, ščo sproektovano, vyprobovujeťsja i zapuskajeťsja. I vse ce vidbuvajeťsja pid kontrolem proektuvaľnyka. Prote v cej čas proektna dokumentacija zalyšajeťsja na paperi. Vidtak moloď zalyšaje svoju kraїnu, naviť ne dyvljačyś na te, ščo duže hotily b tut pracjuvaty. Jakby vony bačyly, ščo kraїna dijsno їh potrebuje, zalyšylysja b tut i pracjuvaly ne za taki groši, jak u kraїnah Jevropy i Ameryci, ale vse odno za gidnu oplatu praci. Koly ljudy ne potribni — vony їduť. Taki fahivci — duže važlyvyj dlja našoї kraїny resurs, i koly vony zalyšajuť kraїnu — ce sumno.
Šče odyn pljus, jakščo kraїna otrymaje svij vyhid v kosmos — na geopolityčnij areni my budemo rozmovljaty zovsim po-inšomu. Ce bude serjoznym poštovhom dlja rozvytku ekonomiky, nauky, novyh tehnologij. Vikno v kosmos — vidpravna točka dlja tehnologičnogo proryvu. Ja zdyvovanyj, ščo dane pytannja v našij kraїni spryjmajeťsja nastiľky krytyčno. Osoblyvo, koly po susidstvu hvaljaťsja čergovoju misijeju doslidžennja galaktyky abo vyvedennja suputnykiv na orbitu. Rozumijete, jakščo v najblyžči 2–3 roky Ukraїna ne «zastrybne» v cej uže vidїždžajučyj potjag — potim nam, švydše za vse, ne nazdognaty jogo nikoly.
Vyhodjačy z togo, ščo Ukraїna vsjudy pozycionuje sebe jak kosmična deržava, ne hočeťsja govoryty pro te, ščo u cijeї deržavy nemaje žodnogo suputnyka, jakyj by na śogodnišnij deń znahodyvsja na orbiti Zemli
Pro komandu
— Kompanija stvorena vlitku 2018 roku. Na śogodnišnij deń u Space Logistics Ukraine je jurydyčnyj viddil, pres-služba, fundacija, ščo vidpovidaje za osvitni proekty, konsuľtant i radnyk zi Šveciї Valentyn Gadenov — vin u nas, jak cilyj viddil (smijeťsja) i za nauku vidpovidaje, i za osvitu molodi v pytannjah kosmosu. My spivpracjujemo z grupoju inženeriv jak v Ukraїni, tak i za kordonom. U mene nemaje vakuumiv v pytanni otrymannja informaciї abo spilkuvannja z tymy ljuďmy, jaki potribni na tomu čy inšomu etapi našoї roboty.
Davajte dočekajemosja momentu, koly buduť perši rezuľtaty po ekspertyzi. My gotujemo dosyť serjoznyj dokument z važlyvymy pidpysantamy i ne menš serjoznymy recenzentamy pid cijeju proektnoju dokumentacijeju. Pro proektuvaľnykiv my budemo govoryty, koly vže z’javyťsja konkretyka.
Pro kosmodrom ta možlyvi skladnosti z vtilennjam ćogo proektu
— Dlja počatku my povynni vidpovisty na pytannja: možemo my abo ne možemo pobuduvaty kosmoport na terytoriї Ukraїny, a jakščo možemo — to de? Vže je dosyť bagato informaciї vid fahivciv pro te, de vin može buty roztašovanyj i jaki raketonosiї možuť z ńogo zapuskatysja. Na danyj moment ce ne tak važlyvo. Cikavo stane todi, koly ce buduť ne prosto rozmovy, a konkretyka z cyframy i točnymy detaljamy. U buď-jakij proektnij dokumentaciї najvažlyviše — pravyľna pidgotovka tehničnogo zavdannja. Naskiľky točno vy okreslyte pytannja proektuvaľnykam, nastiľky ž detaľnu vidpoviď na ńogo otrymajete.
Vsim duže cikavyj naš proekt: proektuvaľnykam i osoblyvo ljudjam, jaki skeptyčno do ńogo stavljaťsja. I vsi shodjaťsja do vidpovidi, ščo pobuduvaty kosmoport na terytoriї Ukraїny možna. Pytannja, potriben vin čy ni znovu dilyť dumky na «za» i «proty». Hoča ja dumaju, ščo osvičena ljudyna rozumije, ščo jakščo nemaje majdančyka, zvidky my možemo zapuskaty rakety, to jakyj sens їh buduvaty.
Usi fahivci govorjať, ščo ce arhivažlyvo — maty vlasne vikno v kosmos. Ale v toj že čas ljudy duže bojaťsja velykoї vartosti i skladnosti danogo proektu. Vony spyrajuťsja na ti znannja, jaki buly 10–20 rokiv tomu
Perše pytannja, jake vže naviť neaktuaľne dlja galuzi — blyźkisť do ekvatora. Ale koly govoryš, ščo Bajkonur znahodyťsja na šyroti Ukraїny, to bačyš zdyvuvannja na oblyččjah. Zvyčajno, jakščo je možlyvisť pobuduvaty kosmodrom na ekvatori — biľšyj vantaž bude vyvesty prostiše, vykorystovujučy pry ćomu menšu kiľkisť palyva. My ž znahodymosja ne na ekvatori, ale je pryklady kosmodromiv nabagato pivničniše i pivdenniše, niž my.
Druga perepona — ozonovi diry. Ce argument ljudej, jaki zovsim ne hočuť rozbyratysja v danomu pytanni. Žodnyh ozonovyh dir vid zapusku raket u kosmos ne vynykaje.
Pytannja ciny — nastupne. Z ostannih džerel my znajemo, ščo Ilon Mask
«Bog u mašyni» — 7 kuľturnyh symvoliv, jaki Ilon Mask vykorystav dlja Falcon Heavy v Tehasi zaraz buduje svij peršyj pryvatnyj kosmodrom i jogo oficijna cina — $110-115 mln. Pro žodni zahmarni miľjardy movy ne jde. Ce biľš-menš dostupna i pidjomna cina dlja takoї deržavy jak Ukraїna. Jakščo zminyty zakonodavstvo — sjudy pryjduť pryvatni investyciї.
Zabrudnennja: «Bajkonur — ce pole, de navkolo vse vypaleno. Zapusk raket — toksyčnyj proces dlja navkolyšńogo seredovyšča». Na śogodnišnij deń vykorystovujuťsja umovno bezpečni dlja navkolyšńogo seredovyšča vydy palyva. Geptyl — dijsno nebezpečne dlja dovkillja palyvo, i jogo vže ne vykorystovujuť pry zapusku raket. Sogodni ce gas — palyvo, na jakomu litajuť litaky. Vony zabrudnjujuť terytoriju Ukraїny? Zvisno tak. I mašyny, i zavody zabrudnjujuť. Jakščo raketonosij vyvodyty v kosmos — vin zabrudnjuje seredovyšče syľniše, niž odyn litak. Ale my ž bačymo, jaka kiľkisť їh litaje? Tak ščo cej argument ne nadto perekonlyvyj.
Pro osnovni ryzyky ta vyklyky u vtilennja «komičnoї mriї» na terenah Ukraїny
— Skladnoščiv osoblyvo nemaje. My namagajemosja rozdilyty proektnu dokumentaciju na kiľka častyn. U peršij častyni najgolovniše — otrymaty vidpoviď na pytannja: «Čy možlyve roztašuvannja kosmoportu na terytoriї Ukraїny? I de ce teoretyčno možlyvo zrobyty?»
Ja vam skažu, ščo cej etap dosyť jemnisnyj, i na cej moment jde pytannja peregovornogo planu. Proektuvaľnyky — ljudy tvorči, a z tvorčymy ljuďmy dosyť neprosto znajty spiľni znamennyky z dejakyh pytań. Nezvažajučy na te, ščo vin trohy zatjagnuvsja, my vyhodymo na finišnu prjamu. Osoblyvyh skladnoščiv nemaje, ce prosto proces, jakyj potribno projty.
Na zaveršennja hotilosja skazaty, ščo nam duže važlyva gromadśka pidtrymka v ćomu pytanni, tomu ščo jakščo ljudy buduť do kincja rozumity naši cili, zavdannja i te, naskiľky proryvnym cej proekt je dlja Ukraїny, nam bude legše vsim razom rozvyvaty kosmičnu galuź. My dilymosja usima krokamy, jaki robymo i vže zrobyly. My povnistju vidkryti i hočemo, ščob ljudy bačyly jak, ščo, naviščo i dlja čogo my robymo.