<p>U rozdrib vyjšla perša ukraїnśka knyga pro PR dlja žurnalistiv ta ekspertiv «<a href="https://nachasi.com/2019/03/14/deadline-pr-book/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">Piarytyś ne možna zupynytyś<span class="hint-box"><img src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/03/photo5458731394462231042-300x200.jpg" />«Piarytyś ne možna zupynytyś» — 32 piarnyka Deadline napysaly knygu pro dijevi strategiї + Konkurs</span></a>».

<img class="aligncenter wp-image-65804" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-pr-book.png" alt="Piarytyś ne možna zupynytyś" width="589" height="413"></p>
<h2><strong>Ščo vidomo</strong></h2>
U tvori «Piarytyś ne možna zupynytyś» zibrani dilovi porady ekspertam jak čerez publikaciї u ZMI vyrišuvaty biznes-zavdannja na riznyh etapah. U knyzi pojasnjujuťsja tehniky rozkrutky personaľnogo brendu, keruvannja cyklom zrostannja startapiv čy dij na stagnujučomu rynku dlja «rozigrivu» buď-jakoї potribnoї audytoriї.

[background_substrate color="#b68ae2" content="U knyzi zibrani istoriї ta komercijni piar-kejsy:
<ul>
<li>jak naspravdi pracjujuť sučasni ukraїnśki media;</li>
 	<li>jak gotuvaty informaciju dlja ZMI, ščob potrapyty na storinky vydań abo v efir telekanalu;</li>
 	<li>jak biznesu keruvaty infopolem zavdjaky stattjam v ZMI;</li>
 	<li>jakym čynom «bez vody» ocinjuvaty efektyvnisť roboty piarnyka;</li>
 	<li>ščo robyty, koly na biznes abo personu zamovyly medijnu ataku konkurenty;</li>
 	<li>ta inši.</li>
</ul>
"]

<a href="https://book.deadline.com.ua" target="_blank" rel="noopener">Zamovyty knygu za posylannjam</a>
<h2><strong>Pro mediaplatformu</strong></h2>
[related_post id="45816"]

Naprykinci 2017 roku v Ukraїni rozpočala robotu mediaplatforma Deadline.com.ua, jaka ob'jednuje pres-služby, ekspertiv ta žurnalistiv. Rejestrujučyś na sajti, žurnalist otrymuje komentar vid eksperta, a ekspert v obmin na ce bezkoštovnu zgadku u media, u jakomu pracjuje žurnalist.

Nakopyčyvšy statystyku zverneń, rozrobnyky uhvalyly rišennja vyjty na rynok drukovanoї literatury ta rozpovisty pro menedžment, ščo zalyšajeťsja «u tini».
<h2><img class="aligncenter size-full wp-image-65805" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-1024x682.jpg" alt="Piarytyś ne možna zupynytyś" width="1024" height="682"></h2>
[blockquote_with_author name="Oleksandra Steľmahova" position="spivvlasnyk proektu ta avtor" content="Ja virju v ukraїnśkyj rynok v seredńostrokovij perspektyvi. Pospilkuvavšyś po-vsjakomu z 10 tysjačamy ljudej, arhivu cikavyh istorij nam vystačyť na seriju literatury i ne tiľky pro piar"]
<h2><strong>Uryvky z knyžok:</strong></h2>
<ul>
<li>
<a href="https://nachasi.com/2019/04/19/franklin-biography-isaacson/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">«Bendžamin Franklin»<span class="hint-box"><img src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/04/franklin_1-300x200.png" />«Bendžamin Franklin» — uryvok z biografiї otcja-zasnovnyka SŠA vid Voltera Ajzeksona</span></a>, Volter Ajzekson</li>
 	<li>
<a href="https://nachasi.com/2019/03/22/12-rules-peterson/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">«12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos»<span class="hint-box"><img src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/03/peterson_1-300x200.jpg" />«12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos» — uryvok z bestseleru Džordana Pitersona</span></a>, Džordan Piterson</li>
 	<li>
<a href="https://nachasi.com/2019/05/06/men-on-feminism/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">«Čoloviky pro feminizm»<span class="hint-box"><img src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/men-on-feminism-300x200.png" />«Čoloviky pro feminizm» — uryvok z bestselera, ščo rozbyvaje stereotypy</span></a>, Majkl Kaufman, Majkl Kimmel</li>
</ul>
Čytajte takož pro te, jak <a href="https://nachasi.com/2018/11/27/syla-piaru-dlya-it-startapu/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">prosuvaty<span class="hint-box"><img src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/11/mimi-thian-737607-unsplash-300x200.jpg" />V čomu syla: jak prosuvaty startap v Ukraїni</span></a> startap v Ukraїni.

<p>U rozdrib vyjšla perša ukraїnśka knyga pro PR dlja žurnalistiv ta ekspertiv «<a href="/2019/03/14/deadline-pr-book/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">Piarytyś ne možna zupynytyś<span class="hint-box"><img src="/wp-content/uploads/2019/03/photo5458731394462231042-300x200.jpg" />«Piarytyś ne možna zupynytyś» — 32 piarnyka Deadline napysaly knygu pro dijevi strategiї + Konkurs</span></a>».</p><p><img loading="lazy" class="aligncenter wp-image-65804" src="/wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-pr-book.png" alt="Piarytyś ne možna zupynytyś" width="589" height="413" srcset="/wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-pr-book.png 875w, /wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-pr-book-300x210.png 300w, /wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-pr-book-768x538.png 768w, /wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-pr-book-650x455.png 650w" sizes="(max-width: 589px) 100vw, 589px" /></p><h2><strong>Ščo vidomo</strong></h2><p>U tvori «Piarytyś ne možna zupynytyś» zibrani dilovi porady ekspertam jak čerez publikaciї u ZMI vyrišuvaty biznes-zavdannja na riznyh etapah. U knyzi pojasnjujuťsja tehniky rozkrutky personaľnogo brendu, keruvannja cyklom zrostannja startapiv čy dij na stagnujučomu rynku dlja «rozigrivu» buď-jakoї potribnoї audytoriї.</p>		<div class="bg-color-section "  style="background-color:#b68ae2">		<div class="content-wrap">						<p>U knyzi zibrani istoriї ta komercijni piar-kejsy:</p><ul><li>jak naspravdi pracjujuť sučasni ukraїnśki media;</li><li>jak gotuvaty informaciju dlja ZMI, ščob potrapyty na storinky vydań abo v efir telekanalu;</li><li>jak biznesu keruvaty infopolem zavdjaky stattjam v ZMI;</li><li>jakym čynom «bez vody» ocinjuvaty efektyvnisť roboty piarnyka;</li><li>ščo robyty, koly na biznes abo personu zamovyly medijnu ataku konkurenty;</li><li>ta inši.</li></ul>		</div>	</div><p><a href="https://book.deadline.com.ua" target="_blank" rel="noopener">Zamovyty knygu za posylannjam</a></p><h2><strong>Pro mediaplatformu</strong></h2>	<div class="related-post">		<span class="title">Čytajte takož:</span>		<a href="/ul/creative/2018/09/25/zaplutatysya-v-merezhah/" class="link">Zaplutatysja v merežah: piarnyky ne rozumijuť, ščo potribno žurnalistam</a>	</div><p>Naprykinci 2017 roku v Ukraїni rozpočala robotu mediaplatforma Deadline.com.ua, jaka ob&#8217;jednuje pres-služby, ekspertiv ta žurnalistiv. Rejestrujučyś na sajti, žurnalist otrymuje komentar vid eksperta, a ekspert v obmin na ce bezkoštovnu zgadku u media, u jakomu pracjuje žurnalist.</p><p>Nakopyčyvšy statystyku zverneń, rozrobnyky uhvalyly rišennja vyjty na rynok drukovanoї literatury ta rozpovisty pro menedžment, ščo zalyšajeťsja «u tini».</p><h2><img loading="lazy" class="aligncenter size-full wp-image-65805" src="/wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-1024x682.jpg" alt="Piarytyś ne možna zupynytyś" width="1024" height="682" srcset="/wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-1024x682.jpg 1024w, /wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-1024x682-300x200.jpg 300w, /wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-1024x682-768x512.jpg 768w, /wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-1024x682-650x433.jpg 650w, /wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-1024x682-600x400.jpg 600w, /wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-1024x682-730x486.jpg 730w" sizes="(max-width: 1024px) 100vw, 1024px" /></h2>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Ja virju v ukraїnśkyj rynok v seredńostrokovij perspektyvi. Pospilkuvavšyś po-vsjakomu z 10 tysjačamy ljudej, arhivu cikavyh istorij nam vystačyť na seriju literatury i ne tiľky pro piar</p>					<cite>									<span><strong>Oleksandra Steľmahova,</strong></span> spivvlasnyk proektu ta avtor							</cite>			</blockquote><h2><strong>Uryvky z knyžok:</strong></h2><ul><li><a href="/2019/04/19/franklin-biography-isaacson/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">«Bendžamin Franklin»<span class="hint-box"><img src="/wp-content/uploads/2019/04/franklin_1-300x200.png" />«Bendžamin Franklin» — uryvok z biografiї otcja-zasnovnyka SŠA vid Voltera Ajzeksona</span></a>, Volter Ajzekson</li><li><a href="/2019/03/22/12-rules-peterson/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">«12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos»<span class="hint-box"><img src="/wp-content/uploads/2019/03/peterson_1-300x200.jpg" />«12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos» — uryvok z bestseleru Džordana Pitersona</span></a>, Džordan Piterson</li><li><a href="/2019/05/06/men-on-feminism/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">«Čoloviky pro feminizm»<span class="hint-box"><img src="/wp-content/uploads/2019/05/men-on-feminism-300x200.png" />«Čoloviky pro feminizm» — uryvok z bestselera, ščo rozbyvaje stereotypy</span></a>, Majkl Kaufman, Majkl Kimmel</li></ul><p>Čytajte takož pro te, jak <a href="/2018/11/27/syla-piaru-dlya-it-startapu/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">prosuvaty<span class="hint-box"><img src="/wp-content/uploads/2018/11/mimi-thian-737607-unsplash-300x200.jpg" />V čomu syla: jak prosuvaty startap v Ukraїni</span></a> startap v Ukraїni.</p>

Rozpovidajemo pro vse, ščo stosujeťsja kreatyvnyh industrij Ukraїny ta svitu. Rozkažiť pro vlasnyj kejs, pročytajte rozpovidi zi svitu tvorčyh ljudej ta otrymajte porciju nathnennja. U rubryci vy znajdete cikavi možlyvosti, novyny, kejsy ta rozpovidi pro mystectvo, kuľturu, knygy, cyfrovi tehnologiї u tvorčosti toščo.

Kreatyv

Vy možete <a href="https://nachasi.com/about/">staty sponsorom</a> cijeї rubryky, a vsi materialy u cij rubryci matymuť vidpovidne brenduvannja ta baner. Zacikavylysja? <a href="mailto:adv@nachasi.com">Napyšiť nam</a>

<div class="js_text text-lat">
<div class="single-header__description text_first">Knyga na praktyčnyh kejsah rozpovisť pro tehniky piaru, jak potrapyty v publikaciї abo na telebačennja, jak keruvaty infopolem ta inši korysni reči.</div>
<div class="single-header__description single-header__description--lat"></div>
</div>
<div class="language-preview"></div>

U rozdrib vyjšla perša ukraїnśka knyga pro PR dlja žurnalistiv ta ekspertiv «<a href="https://nachasi.com/2019/03/14/deadline-pr-book/" target="_blank" rel="noopener">Piarytyś ne možna zupynytyś</a>».

<img class="aligncenter wp-image-65804" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-pr-book.png" alt="Piarytyś ne možna zupynytyś" width="589" height="413" />
<h2><strong>Ščo vidomo</strong></h2>
U tvori «Piarytyś ne možna zupynytyś» zibrani dilovi porady ekspertam jak čerez publikaciї u ZMI vyrišuvaty biznes-zavdannja na riznyh etapah. U knyzi pojasnjujuťsja tehniky rozkrutky personaľnogo brendu, keruvannja cyklom zrostannja startapiv čy dij na stagnujučomu rynku dlja «rozigrivu» buď-jakoї potribnoї audytoriї.

[background_substrate color="#b68ae2" content="U knyzi zibrani istoriї ta komercijni piar-kejsy:
<ul>
 	<li>jak naspravdi pracjujuť sučasni ukraїnśki media;</li>
 	<li>jak gotuvaty informaciju dlja ZMI, ščob potrapyty na storinky vydań abo v efir telekanalu;</li>
 	<li>jak biznesu keruvaty infopolem zavdjaky stattjam v ZMI;</li>
 	<li>jakym čynom «bez vody» ocinjuvaty efektyvnisť roboty piarnyka;</li>
 	<li>ščo robyty, koly na biznes abo personu zamovyly medijnu ataku konkurenty;</li>
 	<li>ta inši.</li>
</ul>
"]

<a href="https://book.deadline.com.ua" target="_blank" rel="noopener">Zamovyty knygu za posylannjam</a>
<h2><strong>Pro mediaplatformu</strong></h2>
[related_post id="45816"]

Naprykinci 2017 roku v Ukraїni rozpočala robotu mediaplatforma Deadline.com.ua, jaka ob'jednuje pres-služby, ekspertiv ta žurnalistiv. Rejestrujučyś na sajti, žurnalist otrymuje komentar vid eksperta, a ekspert v obmin na ce bezkoštovnu zgadku u media, u jakomu pracjuje žurnalist.

Nakopyčyvšy statystyku zverneń, rozrobnyky uhvalyly rišennja vyjty na rynok drukovanoї literatury ta rozpovisty pro menedžment, ščo zalyšajeťsja «u tini».
<h2><img class="aligncenter size-full wp-image-65805" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-1024x682.jpg" alt="Piarytyś ne možna zupynytyś" width="1024" height="682" /></h2>
[blockquote_with_author name="Oleksandra Steľmahova" position="spivvlasnyk proektu ta avtor" content="Ja virju v ukraїnśkyj rynok v seredńostrokovij perspektyvi. Pospilkuvavšyś po-vsjakomu z 10 tysjačamy ljudej, arhivu cikavyh istorij nam vystačyť na seriju literatury i ne tiľky pro piar"]
<h2><strong>Uryvky z knyžok:</strong></h2>
<ul>
 	<li><a href="https://nachasi.com/2019/04/19/franklin-biography-isaacson/" target="_blank" rel="noopener">«Bendžamin Franklin»</a>, Volter Ajzekson</li>
 	<li><a href="https://nachasi.com/2019/03/22/12-rules-peterson/" target="_blank" rel="noopener">«12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos»</a>, Džordan Piterson</li>
 	<li><a href="https://nachasi.com/2019/05/06/men-on-feminism/" target="_blank" rel="noopener">«Čoloviky pro feminizm»</a>, Majkl Kaufman, Majkl Kimmel</li>
</ul>
Čytajte takož pro te, jak <a href="https://nachasi.com/2018/11/27/syla-piaru-dlya-it-startapu/" target="_blank" rel="noopener">prosuvaty</a> startap v Ukraїni.

<p>U rozdrib vyjšla perša ukraїnśka knyga pro PR dlja žurnalistiv ta ekspertiv «<a href="/2019/03/14/deadline-pr-book/" target="_blank" rel="noopener">Piarytyś ne možna zupynytyś</a>».</p><p><img loading="lazy" class="aligncenter wp-image-65804" src="/wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-pr-book.png" alt="Piarytyś ne možna zupynytyś" width="589" height="413" srcset="/wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-pr-book.png 875w, /wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-pr-book-300x210.png 300w, /wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-pr-book-768x538.png 768w, /wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-pr-book-650x455.png 650w" sizes="(max-width: 589px) 100vw, 589px" /></p><h2><strong>Ščo vidomo</strong></h2><p>U tvori «Piarytyś ne možna zupynytyś» zibrani dilovi porady ekspertam jak čerez publikaciї u ZMI vyrišuvaty biznes-zavdannja na riznyh etapah. U knyzi pojasnjujuťsja tehniky rozkrutky personaľnogo brendu, keruvannja cyklom zrostannja startapiv čy dij na stagnujučomu rynku dlja «rozigrivu» buď-jakoї potribnoї audytoriї.</p>		<div class="bg-color-section "  style="background-color:#b68ae2">		<div class="content-wrap">						<p>U knyzi zibrani istoriї ta komercijni piar-kejsy:</p><ul><li>jak naspravdi pracjujuť sučasni ukraїnśki media;</li><li>jak gotuvaty informaciju dlja ZMI, ščob potrapyty na storinky vydań abo v efir telekanalu;</li><li>jak biznesu keruvaty infopolem zavdjaky stattjam v ZMI;</li><li>jakym čynom «bez vody» ocinjuvaty efektyvnisť roboty piarnyka;</li><li>ščo robyty, koly na biznes abo personu zamovyly medijnu ataku konkurenty;</li><li>ta inši.</li></ul>		</div>	</div><p><a href="https://book.deadline.com.ua" target="_blank" rel="noopener">Zamovyty knygu za posylannjam</a></p><h2><strong>Pro mediaplatformu</strong></h2>	<div class="related-post">		<span class="title">Čytajte takož:</span>		<a href="/ul/creative/2018/09/25/zaplutatysya-v-merezhah/" class="link">Zaplutatysja v merežah: piarnyky ne rozumijuť, ščo potribno žurnalistam</a>	</div><p>Naprykinci 2017 roku v Ukraїni rozpočala robotu mediaplatforma Deadline.com.ua, jaka ob&#8217;jednuje pres-služby, ekspertiv ta žurnalistiv. Rejestrujučyś na sajti, žurnalist otrymuje komentar vid eksperta, a ekspert v obmin na ce bezkoštovnu zgadku u media, u jakomu pracjuje žurnalist.</p><p>Nakopyčyvšy statystyku zverneń, rozrobnyky uhvalyly rišennja vyjty na rynok drukovanoї literatury ta rozpovisty pro menedžment, ščo zalyšajeťsja «u tini».</p><h2><img loading="lazy" class="aligncenter size-full wp-image-65805" src="/wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-1024x682.jpg" alt="Piarytyś ne možna zupynytyś" width="1024" height="682" srcset="/wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-1024x682.jpg 1024w, /wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-1024x682-300x200.jpg 300w, /wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-1024x682-768x512.jpg 768w, /wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-1024x682-650x433.jpg 650w, /wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-1024x682-600x400.jpg 600w, /wp-content/uploads/2019/10/stelmakhova-1024x682-730x486.jpg 730w" sizes="(max-width: 1024px) 100vw, 1024px" /></h2>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Ja virju v ukraїnśkyj rynok v seredńostrokovij perspektyvi. Pospilkuvavšyś po-vsjakomu z 10 tysjačamy ljudej, arhivu cikavyh istorij nam vystačyť na seriju literatury i ne tiľky pro piar</p>					<cite>									<span><strong>Oleksandra Steľmahova,</strong></span> spivvlasnyk proektu ta avtor							</cite>			</blockquote><h2><strong>Uryvky z knyžok:</strong></h2><ul><li><a href="/2019/04/19/franklin-biography-isaacson/" target="_blank" rel="noopener">«Bendžamin Franklin»</a>, Volter Ajzekson</li><li><a href="/2019/03/22/12-rules-peterson/" target="_blank" rel="noopener">«12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos»</a>, Džordan Piterson</li><li><a href="/2019/05/06/men-on-feminism/" target="_blank" rel="noopener">«Čoloviky pro feminizm»</a>, Majkl Kaufman, Majkl Kimmel</li></ul><p>Čytajte takož pro te, jak <a href="/2018/11/27/syla-piaru-dlya-it-startapu/" target="_blank" rel="noopener">prosuvaty</a> startap v Ukraїni.</p>

📘 «Piarytyś ne možna zupynytyś» – vyjšla perša ukraїnśka knyga pro PR dlja žurnalistiv ta ekspertiv

Knyga «Piarytyś ne možna zupynytyś» na praktyčnyh kejsah rozpovisť pro tehniky piaru, jak potrapyty v publikaciї abo na telebačennja, jak keruvaty infopolem ta inši korysni reči.

<p>Vidverto kažučy, nedoliky miśkogo vidrodžennja ja pomityv dosyť davno. Šče u 2003 roci, zadovgo do togo, jak akcija «Zahopy Voll-stryt» pryvernula uvagu do zrostannja prybutkiv odnogo vidsotka najbagatšyh ljudej, ta do togo, jak knyžka «Kapital u XXI stolitti» Toma Piketti vidkryla oči na nerivnisť svitovogo rivnja, ja zasterigav, ščo providni amerykanśki kreatyvni mista takož staly epicentramy ekonomičnoї nerivnosti. Moje doslidžennja vyjavylo, ščo aglomeraciї z najvyščoju nerivnistju u zarobitnij plati buly najbiľš dynamičnymy ta uspišnymy kreatyvnymy ekonomikamy: San-Francysko, Ostin, Boston, Sietl, Vašyngton (okrug Kolumbija) ta Nju-Jork. I hoča ja zadokumentuvav cej novyj rozkol, u mene ne bulo rozuminnja, jak švydko vin može poglybytysja ta naskiľky ğruntovno rozkoljuťsja ci mista. Desjať rokiv potomu vidrodžennja našyh mist ta miśkyh rajoniv spryčynylo nestrymne pošyrennja džentryfikaciї j nedostupnosti ta zagnalo klyn miž zamožnymy pryїždžymy ta znevirenymy postijnymy meškancjamy.

[background_substrate title="Džentryfikacija" color="#528cbf" content="Džentryfikacija (angl. gentrification) — rekonstrukcija i onovlennja budiveľ v raniše nepryvablyvyh častynah mista ta asocijovanyj z nymy pereїzd do rajonu bagatšyh meškanciv. Pry ćomu v rajoni zazvyčaj vidbuvajuťsja istotni zminy v demografiї, zokrema pidnimajeťsja serednij dohid, zmenšujeťsja rozmir sim'ї, zminjujuťsja harakter ta kuľtura (Vikipedija).

Proces džentryfikaciї, na peršyj pogljad, zdajeťsja korysnym — raniše pogani rajony vidnovljujuťsja. Prote, dlja isnujučyh meškanciv vin može buty duže nepryjemnym. Napryklad, čerez pereїzd seredńogo klasu v miscevyh magazynah ta zakladah možuť pidvyščuvatysja ciny, čerez ščo bidni ljudy biľše ne možuť sobi dozvolyty te, ščo raniše mogly."]

Najbiľše mene hvyljuvav zanepad velykyh rajoniv, de prožyvav serednij klas, ščo formuvav kistjak našyh mist i suspiľstva protjagom perevažnoї častyny mogo žyttja. Ce buly rajony, v odnomu z jakyh ja narodyvsja u Njuarku, a v inšomu zrostav u Nort-Arlingtoni. Ce buly ti rajony, kotri, jak ja spodivavsja, novyj kreatyvnyj klas poverne u naši mista. Ale teper vony, kolyś stijki, znykaly prosto na moїh očah.

Rozkoly u našyh mistah spryčynjaly zrostajuču nerivnisť jak vseredyni samyh mist ta aglomeracij, tak i miž nymy. Uvažno vyvčajučy dani, ja zmig pobačyty, ščo tiľky obmežena kiľkisť mist ta aglomeracij, možlyvo lyše kiľka їh desjatkiv, dijsno korystuvalysja ekonomikoju, ščo bazuvalaś na intelektuaľnyh profesijah. Značno biľša kiľkisť mist ne vstygala za nymy i zanepadala. Bagato mist navkolo Velykyh ozer j dosi borjuťsja zi spustošlyvym pojednannjam miśkogo zanepadu, deindustrializaciї ta faktu, ščo bagatši ljudy pereїhaly u peredmistja. Mista pivdnja Spolučenyh Štativ prodovžujuť pryvabljuvaty ljudej dostupnišoju neruhomistju u peredmistjah, ale malo hto z nyh buduje micnu, stijku ekonomiku, ščo ğruntujeťsja na znannjah ta innovacijah. Desjatky miľjoniv amerykanciv zastrjagly u postijnij bidnosti. I faktyčno vsi naši mista straždajuť vid zrostajučyh ekonomičnyh rozkoliv. U toj čas jak serednij klas ta jogo rajony znykajuť, naši mista rozkoljujuťsja na maleńki zony zamožnosti j koncentrovanyh perevag ta značno biľši zony bidnosti j koncentrovanyh nedolikiv.

Meni stalo absoljutno zrozumilo, ščo klastery talantiv ta ekonomičnyh perevag stvorjujuť odnobokyj, nerivnyj urbanizm, u jakomu žmeńka superzirkovyh mist i kiľka elitarnyh rajoniv u nyh otrymujuť usi perevagy, u toj čas jak inši miscja zastojujuťsja abo zanepadajuť. Zreštoju, ta sama syla, ščo zumovljuje zrostannja našyh mist ta ekonomiky zagalom, je pryčynoju rozkolu ta protyrič, ščo roz’jednujuť nas i trymajuť pozadu.

Moje doslidžennja postavylo mene pered problemnoju reaľnistju našoї novoї organizaciї terytorij. I zdorovyj gluzd, j ekonomični doslidžennja vkazujuť na te, ščo ljudy počuvajuťsja ekonomično krašče u velykyh, gustonaselenyh mistah, ščo bazujuťsja na intelektuaľnyh profesijah, de vony otrymujuť vyšči zarplaty. Ale koly my z kolegoju prydyvylysja do togo, jak členy kožnogo z tŕoh riznyh klasiv žyvuť pislja oplaty za žytlo, to vyjavyly prygolomšlyvi j tryvožni oznaky. Uspišni intelektuaľni pracivnyky, specialisty, pracivnyky media ta kuľtury, ščo skladaly kreatyvnyj klas, počuvalysja dobre. Їhni zarplaty buly ne prosto vyšči u velykyh, gustonaselenyh, vysokotehnologičnyh aglomeracijah. Vony otrymuvaly biľše niž dostatńo, aby pokryty vytraty na dorožči budynky u svoїh rajonah. Ale členy dvoh inšyh, menš uspišnyh klasiv — «syni komirci» i pracivnyky sfery poslug — značno vidstavaly. Vony počuvalysja najgirše u velykyh dorogyh mistah ta aglomeracijah pislja oplaty za žytlo.

Ce vidkryttja glyboko shvyljuvalo mene. Najpotužnišyj dvygun innovacij, ekonomičnogo zrostannja ta miśkogo procvitannja — klastery talantiv ta inšyh ekonomičnyh resursiv u mistah — nadavav levovu častku perevag uže pryvilejovanomu naselennju, zalyšajučy šokujuči 66% naselennja pozadu.

Mij pogljad na mista j urbanizm sformuvavsja takož pid syľnym vplyvom togo, ščo ja pobačyv u misti Toronto, jake pryjnjalo mene pizniše. Ja pereїhav tudy u 2007 roci, ščob očolyty novyj instytut miśkogo dobrobutu v Universyteti Toronto. Na moju dumku, ce misto bulo tverdyneju uśogo najkraščogo u progresyvnomu urbanizmi. Naselennja Toronto bulo nastiľky riznomanitne, naskiľky ce vzagali možlyvo u Pivničnij Ameryci. Ekonomika procvitala i leď pohytnulasja pid čas ekonomičnoї kryzy 2008 roku. Bezpečni vulyci, čudovi komunaľni školy, zgurtovana sociaľna struktura. Odnak jakymoś dyvnym čynom ce progresyvne rozmaїte misto, ščo jogo Piter Ustinov prozvav «Nju-Jorkom, jakym kerujuť švejcarci», obralo merom Roba Forda.

Hoča osobysti slabkosti ta problemy Roba Forda j mogly pryvernuty pryhyľnykiv do jogo peredači Ford Nation, prote, jak na mene, vin buv trohy ne najbiľšym antyurbanistom z usih meriv, kotri koly-nebuď keruvaly velykymy mistamy. Odrazu pislja obrannja Ford zminyv polityku, zrujnuvavšy majže use, ščo urbanisty vvažajuť oznakamy velykogo mista. Vin pozdyrav velosypedni smugy na golovnyh magistraljah, aby zupynyty te, ščo vin nazyvav «vijnoju na mašynah». Vin rozrobyv plan z peretvorennja čudovoї diljanky na berezi ozera v centri mista na pozbavlenyj smaku šoping-mol ta uvinčav cej proekt velyčeznym kolesom ogljadu. Zdavalosja, Ford stav merom, aby peretvoryty misto na amerykanśke peredmistja.

Zrostannja Forda bulo rezuľtatom rozkolu v miśkij spiľnoti. U toj čas jak kolyś velykyj serednij klas zmenšuvavsja, a stari kvartaly znykaly, same misto rozpadalosja na maleńki grupy zamožnyh i osvičenyh rajoniv, zoseredženyh poblyzu miśkogo centru, uzdovž golovnyh linij metro i dorig, ta na značno biľši problemni rajony, roztašovani daleko vid centru i transportu. Slova Forda rezonansno vidguknulysja u jogo vyborčomu okruzi robitnykiv ta novyh immigrantiv, jaki vidčuvaly, ščo elity u centri mista korystuvalysja perevagamy miśkogo vidrodžennja, a їm ničogo ne zalyšalosja.

Koly ja pryїhav sjudy, to zrozumiv, ščo rozkol u suspiľstvi nagaduje bombu spoviľnenoї diї. Jakščo naviť take progresyvne, riznomanitne ta kvituče misto, jak Toronto, stalo žertvoju populistśkyh vyslovljuvań, to ce može statysja buď-de.

U čas, pro jakyj ja rozpovidaju, Ford buv lyše peršoju lastivkoju podibnoї zvorotnoї reakciї, pizniše mogly z’javytysja šče biľši j girši naslidky. I vony z’javylysja. Nezabarom pislja ćogo Velyka Brytanija pryjnjala prygolomšlyve ta cilkom neočikuvane rišennja vyjty z Jevropejśkogo Sojuzu (tak zvanyj «Brekzyt»). Nezvažajučy na šalenyj opir zamožnogo kosmopolityčnogo Londona, ce rišennja pidtrymaly spragli meškanci robitnyčyh mist, peredmisť i sil, jakyh globalizacija j nova uvaga do mist vidkynuly daleko nazad.

[related_post id="57783"]

Prote te, ščo stalosja zgodom, bulo šče neperedbačuvanišym ta naviť žahlyvym — obrannja Donaľda Trampa prezydentom najpotužnišoї deržavy svitu. Tramp pidnjavsja za rahunok stryvoženyh, rozljučenyh vyborciv u pokynutyh amerykanśkyh miscynah. Gillari Klinton pidtrymaly gustonaseleni, zamožni, intelektuaľni mista ta їhni najblyžči peredmistja, ščo buly epicentramy novoї ekonomiky, tut vona vygravala zi značnym vidryvom. Ale Trampa pidtrymaly v usih inšyh miscjah, u viddalenyh mistečkah ta selah, ščo stalo vyrišaľnym dlja jogo peremogy. Usi ci try javyšča — Tramp, Ford i «Brekzyt» — vidobražajuť poglyblennja rozkolu sered robitnyčogo klasu i rozkolu v mistah, ščo rozdiljaje nas śogodni.

Polityčnyj rozkol bere svij počatok vid značno glybšyh ekonomičnyh i geografičnyh peredumov novoї urbanistyčnoї kryzy. Vin je rezuľtatom novoї ery urbanizmu, u jakij peremožeć otrymuje vse, u jakij talanovyti ta uspišni grupujuťsja ta oseljajuťsja u superzirkovyh mistah, zalyšajučy usih inšyh ta inše pozadu. Značno važlyviša, niž kryzy okremyh mist, nova urbanistyčna kryza je golovnoju kryzoju našogo času.

[cut_in_image_fullwidth img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/06/daryan-shamkhali-101888-unsplash.jpg" img_id="60849" title="Urbanizm, de peremožeć otrymuje vse" parallax="true" title_on_img="true"]

Sogodni, jak nikoly raniše, zavdjaky sylam klasteryzaciї najbiľš važlyvi j najbiľš innovacijni galuzi promyslovosti ta najtalanovytiši, najambitniši, najzamožniši ljudy koncentrujuťsja u dribci providnyh superzirkovyh mist z intelektuaľnymy i tehnologičnymy habamy. Cja nevelyka elitarna grupa peremagaje u gonytvi todi jak biľšisť mist, jakščo ne vsi, borjaťsja, zavmyrajuť u rozvytku čy zanepadajuť. Ja nazyvaju cej proces urbanizmom, de peremožeć otrymuje vse.

Ciny na neruhomisť je čitkym indykatorom dominantnoї pozyciї superzirkovyh mist ta riznyci miž nymy j usima inšymy. Z metoju unaočnennja my z komandoju proanalizuvaly ciny na žytlo, roztašovane u ponad 11 tysjačah poštovyh regioniv Spolučenyh Štativ, vykorystovujučy onlajn-dani firmy z prodažu neruhomosti Zillow. Lyše u 160 poštovyh regionah serednja cina budynku stanovyla 1 miľjon dolariv i vyšče; 80% cyh regioniv buly roztašovani v aglomeracijah Nju-Jorka, Los-Andželesa ta San-Francysko. Krim 4 regioniv, usi inši z 28 poštovyh regioniv, de serednja cina budynku perevyščuvala 2 miľjony dolariv, buly roztašovani u cyh že tŕoh aglomeracijah: 11 u zatoci San-Francysko, 7 u Los-Andželesi ta 6 u Nju-Jorku. U 2016 roci v seredńomu 6 z 10 budynkiv, roztašovanyh v aglomeraciї San-Francysko, buly ocineni u ponad 1 miľjon dolariv (57,4%), ščo pryblyzno na 20% biľše porivnjano z cinamy na taki ž budynky u 2012 roci30. Pry ćomu u perevažnij biľšosti usih poštovyh regioniv (56,2%), dlja jakyh je dani, serednja cina budynku stanovyť menše 200 tysjač dolariv, a u pryblyzno 15% regioniv serednja cina budynku — menš niž 100 tysjač dolariv.

Odni apartamenty u Soho koštujuť stiľky ž, jak 50 budynkiv u dejakyh rajonah Toledo i jak 70 budynkiv u rajonah Detrojta. V Junğstauni, odnomu z rajoniv okrugu Magoninğ štatu Ogajo, vlasnyk apartamentiv u Soho može dozvolyty sobi ponad 100 budynkiv.

Odnak u samyh superzirkovyh mistah isnuje vidnosno nevelyka kiľkisť superzirkovyh rajoniv. Naprykinci 2015 roku todi, jak serednja cina na apartamenty u Mangetteni stanovyla ponad 2 miľjony dolariv, serednja cina na budynok u samomu Nju-Jorku bula lyše 600 tysjač dolariv, a u bagaťoh rajonah mista — šče menšoju. Vlasnyk apartamentiv u Soho mig by, napryklad, kupyty 30 rezydencij u Parkčesteri, de serednij budynok koštuvav lyše 107 tysjač 67 dolariv. Superzirkovi mista sami stajuť žertvamy urbanizmu, u jakomu peremožeć otrymuje vse, oskiľky vony tež rozdileni na nečyslenni, ale nadzvyčajno zamožni superzirkovi rajony ta na menš uspišni, ale značno biľši za kiľkistju.

[related_post id="60393"]

Astronomični ciny na neruhomisť u superzirkovyh rajonah ta mistah, jak i nejmovirna riznycja miž cymy cinamy ta cinamy u buď-jakomu inšomu misci, je rezuľtatom roboty bazovogo dvyguna kapitalistyčnogo rozvytku — syly klasteryzaciї. U mistah isnuje dva vydy klasteryzaciї. Peršyj i najočevydnišyj — skupčennja pidpryjemstv ta industrij. Za vyznačennjam providnogo ekonomista HIH stolittja Aľfreda Maršalla, perevagy vynykajuť same todi, koly konkurentni pidpryjemstva skupčujuťsja. Pol Kragmen otrymav Nobelivśku premiju, zokrema, za glybynne doslidžennja togo faktu, ščo skupčennja kompanij formuje našu ekonomičnu geografiju i žyvyť ekonomične zrostannja. Velyki gustonaseleni mista usiljako spryjajuť rozvytku procvitajučyh industriaľnyh klasteriv, takyh jak finansovyj hab Nju-Jorka čy Londona, kinoindustriaľnyj u Los-Andželesi, modnyj u Milani ta Paryži, tehnologičnyj u San-Hose. Drugyj i, možlyvo, važlyvišyj typ klasteryzaciї — skupčennja kvalifikovanyh j ambicijnyh ljudej. Džejn Džejkobs dovoli oryginaľno prodemonstruvala, jakym čynom skupčennja riznomanitnyh grup ljudej ta їhnih navyčok ruhaje miśku ekonomiku. Laureat Nobelivśkoї premiї, ekonomist Robert Lukas formalizuvav її glybynne doslidžennja klasteryzaciї talantiv u teoriju ekonomičnogo rozvytku, ščo ğruntujeťsja, za jogo slovamy, na zovnišnih faktorah ljudśkyh resursiv.

Superzirkovi mista zbyrajuť razom talanovytyh ljudej z usih kutočkiv planety, nezaležno vid їhńoї rasy, etničnoї čy nacionaľnoї prynaležnosti, seksuaľnoї orijentaciї. Vid tretyny do polovyny vysokotehnologičnyh startapiv, započatkovanyh u zatoci San-Francysko protjagom ostanńogo desjatylittja, majuť u skladi zasnovnykiv ščonajmenše odnogo immigranta.

Prote cej proces ne lyše posyljuje sam sebe, a j stvorjuje fundamentaľne protyriččja. Syla klasteryzaciї ne lyše pryvodyť do zrostannja, a j zbiľšuje konkurenciju za obmeženyj miśkyj prostir. Čym biľše rečej zoseredženo v odnomu prostori, tym dorožčoju staje zemlja. Čym dorožča zemlja, tym vyščymy stajuť ciny na žytlo ta inši važlyvi reči. U svojemu ese «Teorija rynku zemli u misti» 1960 roku urbanist-ekonomist Viľjam Alonso rozrobyv prostu j elegantnu ekonomičnu modeľ zmagannja za miśkyj prostir. Z jogo točky zoru, cina na zemlju bula pov’jazana z grafikamy popytu na orendu zemli ta znyžuvalaś zaležno vid togo, naskiľky daleko zemlja bula roztašovana vid centru. Štab-kvartyry velykyh kompanij zajmaly najdorožči diljanky u centri mista i navkolo ńogo. Fabryky ta sklady, jakym neobhidne bulo rozmiščennja u centri, zajmaly nastupne kolo. I lyše potim jšly budynky dlja menš zamožnyh predstavnykiv robitnyčogo klasu, kotri žyly u gamirnyh i zabrudnenyh rajonah, u zatorah, navkolo industriaľnoї zony. Bagatši domašni gospodarstva, aby unyknuty šumu j brudu, roztašovuvalysja šče dali, u peredmistjah. Sogodni na terytorijah, jaki raniše buly zajnjati promyslovistju ta komercijeju, zaseljajuťsja zamožni ljudy, i vony ž nabavljajuť cinu. Rynok gustonaselenoї j vysokoproduktyvnoї zemli obmeženyj, i ce daje poštovh do zapekloї boroťby za prostir u serci mista.

Pogljańmo na perevagy, jaki otrymujuť vlasnyky kraščoї miśkoї zemli ta budynkiv. U 2009 roci zagaľna vartisť usijeї zemli u Spolučenyh Štatah stanovyla 23 tryľjony dolariv — ekvivalent 160% zagaľnogo obsjagu nacionaľnogo vyrobnyctva, zgidno z detaľnymy rozrahunkamy Bjuro ekonomičnogo analizu SŠA (US Bureau of Economic Analysis, BEA)33. Utim lyše 6% cijeї zemli koštujuť biľše, niž polovyna cijeї sumy — 11,7 tryľjona dolariv. Vlasnisť u superzirkovyh rajonah Nju-Jorka, Londona i Los-Andželesa je značno dorožčoju, niž deinde, ta prodajeťsja za 16, 22 i 33 tysjači dolariv za kvadratnyj metr vidpovidno — ce nabagato biľše, niž 1,6 tysjači dolariv za kvadratnyj metr seredńostatystyčnogo amerykanśkogo budynku. Faktyčno zagaľna vartisť neruhomosti u superzirkovyh mistah zmagajeťsja z valovym vnutrišnim produktom. U 2015 roci vartisť neruhomosti v aglomeraciї Nju-Jorka stanovyla pryblyzno 2,9 tryľjona dolariv, ščo dorivnjujeťsja do valovogo vnutrišńogo produktu
Velykoї Brytaniї — p’jatoї za velyčynoju nacionaľnoї ekonomiky u sviti. Vartisť neruhomosti u Los-Andželesi stanovyla pryblyzno 2,8 tryľjona dolariv — ce majže VVP Franciї, šostoї za velyčynoju ekonomiky svitu. Neruhomisť aglomeraciї San-Francysko sjagnula pryblyzno 1,4 tryľjona dolariv, ščo možna porivnjaty z ekonomikoju Avstraliї čy Pivdennoї Koreї. Zagaľna ž vartisť žytla u Spolučenyh Štatah stanovyla pryblyzno 35 tryľjoniv dolariv (28,4 tryľjona dolariv vlasnogo žytla i 5,8 tryľjona dolariv orendovanogo), ščo perevyščuje zagaľnyj obsjag nacionaľnogo vyrobnyctva SŠA i Kytaju razom uzjatyh.

[advertising_strip img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/03/Znimok-ekrana-o-12.09.19.png" button_text="Kupyty knygu" link="https://nashformat.ua/products/kryza-urbanizmu.-chomu-mista-roblyat-nas-neschasnymy-709238" content="«Kryza urbanizmu. Čomu mista robljať nas neščasnymy»"]
</p>
<h2>Inši uryvky:</h2>
<ul>
<li>
<a href="https://nachasi.com/2019/06/03/doroslyh-ne-buvaye/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">«Doroslyh ne buvaje»<span class="hint-box"><img src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/06/sammie-vasquez-582770-unsplash-300x200.jpg" />«Doroslyh ne buvaje. Istorija doroslišannja na seredyni žyttja» — uryvok iz knygy, ščo zmenšyť vašu samokrytyčnisť</span></a>, Pamela Drukerman</li>
 	<li>
<a href="https://nachasi.com/2019/05/27/davaty-i-braty/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">«Davaty i braty. Pryhovana sociaľna dynamika uspihu»<span class="hint-box"><img src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/sharon-mccutcheon-532782-unsplash-300x200.jpg" />«Davaty i braty. Pryhovana sociaľna dynamika uspihu» — uryvok z bestselera Adama Ğranta</span></a>, Adam Ğrant</li>
 	<li>
<a href="https://nachasi.com/2019/05/10/tut-klyuye-nash-format/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">«Tut kljuje. Vidverti istoriї ukraїnśkogo biznesmena»<span class="hint-box"><img src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/tut-klyuye-300x200.jpg" />? «Tut kljuje. Vidverti istoriї ukraїnśkogo biznesmena» — uryvok z knygy investora ta pidpryjemcja Dmytra Tomčuka</span></a>, Dmytro Tomčuk</li>
 	<li>
<a href="https://nachasi.com/2019/04/19/franklin-biography-isaacson/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">«Bendžamin Franklin»<span class="hint-box"><img src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/04/franklin_1-300x200.png" />«Bendžamin Franklin» — uryvok z biografiї otcja-zasnovnyka SŠA vid Voltera Ajzeksona</span></a>, Volter Ajzekson</li>
 	<li>
<a href="https://nachasi.com/2019/03/22/12-rules-peterson/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">«12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos»<span class="hint-box"><img src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/03/peterson_1-300x200.jpg" />«12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos» — uryvok z bestseleru Džordana Pitersona</span></a>, Džordan Piterson</li>
 	<li>
<a href="https://nachasi.com/2019/05/06/men-on-feminism/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">«Čoloviky pro feminizm»<span class="hint-box"><img src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/men-on-feminism-300x200.png" />«Čoloviky pro feminizm» — uryvok z bestselera, ščo rozbyvaje stereotypy</span></a>, Majkl Kaufman, Majkl Kimmel</li>
</ul>

Vidčujte sercebyttja velykogo mista — najcikaviši podiї, novi zaklady, magazyny, rekonstrukciї, arhitekturni projekty, a takož urbanistyčni iniciatyvy ta jak tehnologiї zminjujuť mista. Vse pro Kyїv ta velyki mista Ukraїny.

Misto

Neščodavno <a href="https://nachasi.com/2019/06/13/urbanistyka-za-15-hvylyn/" target="_blank" rel="noopener">my rozpovidaly</a> pro urbanistyku ta jak zrobyty mista komfortnymy dlja vsih. Sogodni razom iz vydavnyctvom «Naš format» proponujemo vam pročytaty uryvok z knygy «Kryza urbanizmu», v jakij avtor, vidomyj amerykanśkyj urbanist, rozpovidaje pro negatyvni naslidky džentryfikaciї ta nehtuvannja inkljuzyvnistju pid čas planuvannja miśkyh prostoriv.

Vidverto kažučy, nedoliky miśkogo vidrodžennja ja pomityv dosyť davno. Šče u 2003 roci, zadovgo do togo, jak akcija «Zahopy Voll-stryt» pryvernula uvagu do zrostannja prybutkiv odnogo vidsotka najbagatšyh ljudej, ta do togo, jak knyžka «Kapital u XXI stolitti» Toma Piketti vidkryla oči na nerivnisť svitovogo rivnja, ja zasterigav, ščo providni amerykanśki kreatyvni mista takož staly epicentramy ekonomičnoї nerivnosti. Moje doslidžennja vyjavylo, ščo aglomeraciї z najvyščoju nerivnistju u zarobitnij plati buly najbiľš dynamičnymy ta uspišnymy kreatyvnymy ekonomikamy: San-Francysko, Ostin, Boston, Sietl, Vašyngton (okrug Kolumbija) ta Nju-Jork. I hoča ja zadokumentuvav cej novyj rozkol, u mene ne bulo rozuminnja, jak švydko vin može poglybytysja ta naskiľky ğruntovno rozkoljuťsja ci mista. Desjať rokiv potomu vidrodžennja našyh mist ta miśkyh rajoniv spryčynylo nestrymne pošyrennja džentryfikaciї j nedostupnosti ta zagnalo klyn miž zamožnymy pryїždžymy ta znevirenymy postijnymy meškancjamy.

[background_substrate title="Džentryfikacija" color="#528cbf" content="Džentryfikacija (angl. gentrification) — rekonstrukcija i onovlennja budiveľ v raniše nepryvablyvyh častynah mista ta asocijovanyj z nymy pereїzd do rajonu bagatšyh meškanciv. Pry ćomu v rajoni zazvyčaj vidbuvajuťsja istotni zminy v demografiї, zokrema pidnimajeťsja serednij dohid, zmenšujeťsja rozmir sim'ї, zminjujuťsja harakter ta kuľtura (Vikipedija).

Proces džentryfikaciї, na peršyj pogljad, zdajeťsja korysnym — raniše pogani rajony vidnovljujuťsja. Prote, dlja isnujučyh meškanciv vin može buty duže nepryjemnym. Napryklad, čerez pereїzd seredńogo klasu v miscevyh magazynah ta zakladah možuť pidvyščuvatysja ciny, čerez ščo bidni ljudy biľše ne možuť sobi dozvolyty te, ščo raniše mogly."]

Najbiľše mene hvyljuvav zanepad velykyh rajoniv, de prožyvav serednij klas, ščo formuvav kistjak našyh mist i suspiľstva protjagom perevažnoї častyny mogo žyttja. Ce buly rajony, v odnomu z jakyh ja narodyvsja u Njuarku, a v inšomu zrostav u Nort-Arlingtoni. Ce buly ti rajony, kotri, jak ja spodivavsja, novyj kreatyvnyj klas poverne u naši mista. Ale teper vony, kolyś stijki, znykaly prosto na moїh očah.

Rozkoly u našyh mistah spryčynjaly zrostajuču nerivnisť jak vseredyni samyh mist ta aglomeracij, tak i miž nymy. Uvažno vyvčajučy dani, ja zmig pobačyty, ščo tiľky obmežena kiľkisť mist ta aglomeracij, možlyvo lyše kiľka їh desjatkiv, dijsno korystuvalysja ekonomikoju, ščo bazuvalaś na intelektuaľnyh profesijah. Značno biľša kiľkisť mist ne vstygala za nymy i zanepadala. Bagato mist navkolo Velykyh ozer j dosi borjuťsja zi spustošlyvym pojednannjam miśkogo zanepadu, deindustrializaciї ta faktu, ščo bagatši ljudy pereїhaly u peredmistja. Mista pivdnja Spolučenyh Štativ prodovžujuť pryvabljuvaty ljudej dostupnišoju neruhomistju u peredmistjah, ale malo hto z nyh buduje micnu, stijku ekonomiku, ščo ğruntujeťsja na znannjah ta innovacijah. Desjatky miľjoniv amerykanciv zastrjagly u postijnij bidnosti. I faktyčno vsi naši mista straždajuť vid zrostajučyh ekonomičnyh rozkoliv. U toj čas jak serednij klas ta jogo rajony znykajuť, naši mista rozkoljujuťsja na maleńki zony zamožnosti j koncentrovanyh perevag ta značno biľši zony bidnosti j koncentrovanyh nedolikiv.

Meni stalo absoljutno zrozumilo, ščo klastery talantiv ta ekonomičnyh perevag stvorjujuť odnobokyj, nerivnyj urbanizm, u jakomu žmeńka superzirkovyh mist i kiľka elitarnyh rajoniv u nyh otrymujuť usi perevagy, u toj čas jak inši miscja zastojujuťsja abo zanepadajuť. Zreštoju, ta sama syla, ščo zumovljuje zrostannja našyh mist ta ekonomiky zagalom, je pryčynoju rozkolu ta protyrič, ščo roz’jednujuť nas i trymajuť pozadu.

Moje doslidžennja postavylo mene pered problemnoju reaľnistju našoї novoї organizaciї terytorij. I zdorovyj gluzd, j ekonomični doslidžennja vkazujuť na te, ščo ljudy počuvajuťsja ekonomično krašče u velykyh, gustonaselenyh mistah, ščo bazujuťsja na intelektuaľnyh profesijah, de vony otrymujuť vyšči zarplaty. Ale koly my z kolegoju prydyvylysja do togo, jak členy kožnogo z tŕoh riznyh klasiv žyvuť pislja oplaty za žytlo, to vyjavyly prygolomšlyvi j tryvožni oznaky. Uspišni intelektuaľni pracivnyky, specialisty, pracivnyky media ta kuľtury, ščo skladaly kreatyvnyj klas, počuvalysja dobre. Їhni zarplaty buly ne prosto vyšči u velykyh, gustonaselenyh, vysokotehnologičnyh aglomeracijah. Vony otrymuvaly biľše niž dostatńo, aby pokryty vytraty na dorožči budynky u svoїh rajonah. Ale členy dvoh inšyh, menš uspišnyh klasiv — «syni komirci» i pracivnyky sfery poslug — značno vidstavaly. Vony počuvalysja najgirše u velykyh dorogyh mistah ta aglomeracijah pislja oplaty za žytlo.

Ce vidkryttja glyboko shvyljuvalo mene. Najpotužnišyj dvygun innovacij, ekonomičnogo zrostannja ta miśkogo procvitannja — klastery talantiv ta inšyh ekonomičnyh resursiv u mistah — nadavav levovu častku perevag uže pryvilejovanomu naselennju, zalyšajučy šokujuči 66% naselennja pozadu.

Mij pogljad na mista j urbanizm sformuvavsja takož pid syľnym vplyvom togo, ščo ja pobačyv u misti Toronto, jake pryjnjalo mene pizniše. Ja pereїhav tudy u 2007 roci, ščob očolyty novyj instytut miśkogo dobrobutu v Universyteti Toronto. Na moju dumku, ce misto bulo tverdyneju uśogo najkraščogo u progresyvnomu urbanizmi. Naselennja Toronto bulo nastiľky riznomanitne, naskiľky ce vzagali možlyvo u Pivničnij Ameryci. Ekonomika procvitala i leď pohytnulasja pid čas ekonomičnoї kryzy 2008 roku. Bezpečni vulyci, čudovi komunaľni školy, zgurtovana sociaľna struktura. Odnak jakymoś dyvnym čynom ce progresyvne rozmaїte misto, ščo jogo Piter Ustinov prozvav «Nju-Jorkom, jakym kerujuť švejcarci», obralo merom Roba Forda.

Hoča osobysti slabkosti ta problemy Roba Forda j mogly pryvernuty pryhyľnykiv do jogo peredači Ford Nation, prote, jak na mene, vin buv trohy ne najbiľšym antyurbanistom z usih meriv, kotri koly-nebuď keruvaly velykymy mistamy. Odrazu pislja obrannja Ford zminyv polityku, zrujnuvavšy majže use, ščo urbanisty vvažajuť oznakamy velykogo mista. Vin pozdyrav velosypedni smugy na golovnyh magistraljah, aby zupynyty te, ščo vin nazyvav «vijnoju na mašynah». Vin rozrobyv plan z peretvorennja čudovoї diljanky na berezi ozera v centri mista na pozbavlenyj smaku šoping-mol ta uvinčav cej proekt velyčeznym kolesom ogljadu. Zdavalosja, Ford stav merom, aby peretvoryty misto na amerykanśke peredmistja.

Zrostannja Forda bulo rezuľtatom rozkolu v miśkij spiľnoti. U toj čas jak kolyś velykyj serednij klas zmenšuvavsja, a stari kvartaly znykaly, same misto rozpadalosja na maleńki grupy zamožnyh i osvičenyh rajoniv, zoseredženyh poblyzu miśkogo centru, uzdovž golovnyh linij metro i dorig, ta na značno biľši problemni rajony, roztašovani daleko vid centru i transportu. Slova Forda rezonansno vidguknulysja u jogo vyborčomu okruzi robitnykiv ta novyh immigrantiv, jaki vidčuvaly, ščo elity u centri mista korystuvalysja perevagamy miśkogo vidrodžennja, a їm ničogo ne zalyšalosja.

Koly ja pryїhav sjudy, to zrozumiv, ščo rozkol u suspiľstvi nagaduje bombu spoviľnenoї diї. Jakščo naviť take progresyvne, riznomanitne ta kvituče misto, jak Toronto, stalo žertvoju populistśkyh vyslovljuvań, to ce može statysja buď-de.

U čas, pro jakyj ja rozpovidaju, Ford buv lyše peršoju lastivkoju podibnoї zvorotnoї reakciї, pizniše mogly z’javytysja šče biľši j girši naslidky. I vony z’javylysja. Nezabarom pislja ćogo Velyka Brytanija pryjnjala prygolomšlyve ta cilkom neočikuvane rišennja vyjty z Jevropejśkogo Sojuzu (tak zvanyj «Brekzyt»). Nezvažajučy na šalenyj opir zamožnogo kosmopolityčnogo Londona, ce rišennja pidtrymaly spragli meškanci robitnyčyh mist, peredmisť i sil, jakyh globalizacija j nova uvaga do mist vidkynuly daleko nazad.

[related_post id="57783"]

Prote te, ščo stalosja zgodom, bulo šče neperedbačuvanišym ta naviť žahlyvym — obrannja Donaľda Trampa prezydentom najpotužnišoї deržavy svitu. Tramp pidnjavsja za rahunok stryvoženyh, rozljučenyh vyborciv u pokynutyh amerykanśkyh miscynah. Gillari Klinton pidtrymaly gustonaseleni, zamožni, intelektuaľni mista ta їhni najblyžči peredmistja, ščo buly epicentramy novoї ekonomiky, tut vona vygravala zi značnym vidryvom. Ale Trampa pidtrymaly v usih inšyh miscjah, u viddalenyh mistečkah ta selah, ščo stalo vyrišaľnym dlja jogo peremogy. Usi ci try javyšča — Tramp, Ford i «Brekzyt» — vidobražajuť poglyblennja rozkolu sered robitnyčogo klasu i rozkolu v mistah, ščo rozdiljaje nas śogodni.

Polityčnyj rozkol bere svij počatok vid značno glybšyh ekonomičnyh i geografičnyh peredumov novoї urbanistyčnoї kryzy. Vin je rezuľtatom novoї ery urbanizmu, u jakij peremožeć otrymuje vse, u jakij talanovyti ta uspišni grupujuťsja ta oseljajuťsja u superzirkovyh mistah, zalyšajučy usih inšyh ta inše pozadu. Značno važlyviša, niž kryzy okremyh mist, nova urbanistyčna kryza je golovnoju kryzoju našogo času.

[cut_in_image_fullwidth img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/06/daryan-shamkhali-101888-unsplash.jpg" img_id="60849" title="Urbanizm, de peremožeć otrymuje vse" parallax="true" title_on_img="true"]

Sogodni, jak nikoly raniše, zavdjaky sylam klasteryzaciї najbiľš važlyvi j najbiľš innovacijni galuzi promyslovosti ta najtalanovytiši, najambitniši, najzamožniši ljudy koncentrujuťsja u dribci providnyh superzirkovyh mist z intelektuaľnymy i tehnologičnymy habamy. Cja nevelyka elitarna grupa peremagaje u gonytvi todi jak biľšisť mist, jakščo ne vsi, borjaťsja, zavmyrajuť u rozvytku čy zanepadajuť. Ja nazyvaju cej proces urbanizmom, de peremožeć otrymuje vse.

Ciny na neruhomisť je čitkym indykatorom dominantnoї pozyciї superzirkovyh mist ta riznyci miž nymy j usima inšymy. Z metoju unaočnennja my z komandoju proanalizuvaly ciny na žytlo, roztašovane u ponad 11 tysjačah poštovyh regioniv Spolučenyh Štativ, vykorystovujučy onlajn-dani firmy z prodažu neruhomosti Zillow. Lyše u 160 poštovyh regionah serednja cina budynku stanovyla 1 miľjon dolariv i vyšče; 80% cyh regioniv buly roztašovani v aglomeracijah Nju-Jorka, Los-Andželesa ta San-Francysko. Krim 4 regioniv, usi inši z 28 poštovyh regioniv, de serednja cina budynku perevyščuvala 2 miľjony dolariv, buly roztašovani u cyh že tŕoh aglomeracijah: 11 u zatoci San-Francysko, 7 u Los-Andželesi ta 6 u Nju-Jorku. U 2016 roci v seredńomu 6 z 10 budynkiv, roztašovanyh v aglomeraciї San-Francysko, buly ocineni u ponad 1 miľjon dolariv (57,4%), ščo pryblyzno na 20% biľše porivnjano z cinamy na taki ž budynky u 2012 roci30. Pry ćomu u perevažnij biľšosti usih poštovyh regioniv (56,2%), dlja jakyh je dani, serednja cina budynku stanovyť menše 200 tysjač dolariv, a u pryblyzno 15% regioniv serednja cina budynku — menš niž 100 tysjač dolariv.

Odni apartamenty u Soho koštujuť stiľky ž, jak 50 budynkiv u dejakyh rajonah Toledo i jak 70 budynkiv u rajonah Detrojta. V Junğstauni, odnomu z rajoniv okrugu Magoninğ štatu Ogajo, vlasnyk apartamentiv u Soho može dozvolyty sobi ponad 100 budynkiv.

Odnak u samyh superzirkovyh mistah isnuje vidnosno nevelyka kiľkisť superzirkovyh rajoniv. Naprykinci 2015 roku todi, jak serednja cina na apartamenty u Mangetteni stanovyla ponad 2 miľjony dolariv, serednja cina na budynok u samomu Nju-Jorku bula lyše 600 tysjač dolariv, a u bagaťoh rajonah mista — šče menšoju. Vlasnyk apartamentiv u Soho mig by, napryklad, kupyty 30 rezydencij u Parkčesteri, de serednij budynok koštuvav lyše 107 tysjač 67 dolariv. Superzirkovi mista sami stajuť žertvamy urbanizmu, u jakomu peremožeć otrymuje vse, oskiľky vony tež rozdileni na nečyslenni, ale nadzvyčajno zamožni superzirkovi rajony ta na menš uspišni, ale značno biľši za kiľkistju.

[related_post id="60393"]

Astronomični ciny na neruhomisť u superzirkovyh rajonah ta mistah, jak i nejmovirna riznycja miž cymy cinamy ta cinamy u buď-jakomu inšomu misci, je rezuľtatom roboty bazovogo dvyguna kapitalistyčnogo rozvytku — syly klasteryzaciї. U mistah isnuje dva vydy klasteryzaciї. Peršyj i najočevydnišyj — skupčennja pidpryjemstv ta industrij. Za vyznačennjam providnogo ekonomista HIH stolittja Aľfreda Maršalla, perevagy vynykajuť same todi, koly konkurentni pidpryjemstva skupčujuťsja. Pol Kragmen otrymav Nobelivśku premiju, zokrema, za glybynne doslidžennja togo faktu, ščo skupčennja kompanij formuje našu ekonomičnu geografiju i žyvyť ekonomične zrostannja. Velyki gustonaseleni mista usiljako spryjajuť rozvytku procvitajučyh industriaľnyh klasteriv, takyh jak finansovyj hab Nju-Jorka čy Londona, kinoindustriaľnyj u Los-Andželesi, modnyj u Milani ta Paryži, tehnologičnyj u San-Hose. Drugyj i, možlyvo, važlyvišyj typ klasteryzaciї — skupčennja kvalifikovanyh j ambicijnyh ljudej. Džejn Džejkobs dovoli oryginaľno prodemonstruvala, jakym čynom skupčennja riznomanitnyh grup ljudej ta їhnih navyčok ruhaje miśku ekonomiku. Laureat Nobelivśkoї premiї, ekonomist Robert Lukas formalizuvav її glybynne doslidžennja klasteryzaciї talantiv u teoriju ekonomičnogo rozvytku, ščo ğruntujeťsja, za jogo slovamy, na zovnišnih faktorah ljudśkyh resursiv.

Superzirkovi mista zbyrajuť razom talanovytyh ljudej z usih kutočkiv planety, nezaležno vid їhńoї rasy, etničnoї čy nacionaľnoї prynaležnosti, seksuaľnoї orijentaciї. Vid tretyny do polovyny vysokotehnologičnyh startapiv, započatkovanyh u zatoci San-Francysko protjagom ostanńogo desjatylittja, majuť u skladi zasnovnykiv ščonajmenše odnogo immigranta.

Prote cej proces ne lyše posyljuje sam sebe, a j stvorjuje fundamentaľne protyriččja. Syla klasteryzaciї ne lyše pryvodyť do zrostannja, a j zbiľšuje konkurenciju za obmeženyj miśkyj prostir. Čym biľše rečej zoseredženo v odnomu prostori, tym dorožčoju staje zemlja. Čym dorožča zemlja, tym vyščymy stajuť ciny na žytlo ta inši važlyvi reči. U svojemu ese «Teorija rynku zemli u misti» 1960 roku urbanist-ekonomist Viľjam Alonso rozrobyv prostu j elegantnu ekonomičnu modeľ zmagannja za miśkyj prostir. Z jogo točky zoru, cina na zemlju bula pov’jazana z grafikamy popytu na orendu zemli ta znyžuvalaś zaležno vid togo, naskiľky daleko zemlja bula roztašovana vid centru. Štab-kvartyry velykyh kompanij zajmaly najdorožči diljanky u centri mista i navkolo ńogo. Fabryky ta sklady, jakym neobhidne bulo rozmiščennja u centri, zajmaly nastupne kolo. I lyše potim jšly budynky dlja menš zamožnyh predstavnykiv robitnyčogo klasu, kotri žyly u gamirnyh i zabrudnenyh rajonah, u zatorah, navkolo industriaľnoї zony. Bagatši domašni gospodarstva, aby unyknuty šumu j brudu, roztašovuvalysja šče dali, u peredmistjah. Sogodni na terytorijah, jaki raniše buly zajnjati promyslovistju ta komercijeju, zaseljajuťsja zamožni ljudy, i vony ž nabavljajuť cinu. Rynok gustonaselenoї j vysokoproduktyvnoї zemli obmeženyj, i ce daje poštovh do zapekloї boroťby za prostir u serci mista.

Pogljańmo na perevagy, jaki otrymujuť vlasnyky kraščoї miśkoї zemli ta budynkiv. U 2009 roci zagaľna vartisť usijeї zemli u Spolučenyh Štatah stanovyla 23 tryľjony dolariv — ekvivalent 160% zagaľnogo obsjagu nacionaľnogo vyrobnyctva, zgidno z detaľnymy rozrahunkamy Bjuro ekonomičnogo analizu SŠA (US Bureau of Economic Analysis, BEA)33. Utim lyše 6% cijeї zemli koštujuť biľše, niž polovyna cijeї sumy — 11,7 tryľjona dolariv. Vlasnisť u superzirkovyh rajonah Nju-Jorka, Londona i Los-Andželesa je značno dorožčoju, niž deinde, ta prodajeťsja za 16, 22 i 33 tysjači dolariv za kvadratnyj metr vidpovidno — ce nabagato biľše, niž 1,6 tysjači dolariv za kvadratnyj metr seredńostatystyčnogo amerykanśkogo budynku. Faktyčno zagaľna vartisť neruhomosti u superzirkovyh mistah zmagajeťsja z valovym vnutrišnim produktom. U 2015 roci vartisť neruhomosti v aglomeraciї Nju-Jorka stanovyla pryblyzno 2,9 tryľjona dolariv, ščo dorivnjujeťsja do valovogo vnutrišńogo produktu
Velykoї Brytaniї — p’jatoї za velyčynoju nacionaľnoї ekonomiky u sviti. Vartisť neruhomosti u Los-Andželesi stanovyla pryblyzno 2,8 tryľjona dolariv — ce majže VVP Franciї, šostoї za velyčynoju ekonomiky svitu. Neruhomisť aglomeraciї San-Francysko sjagnula pryblyzno 1,4 tryľjona dolariv, ščo možna porivnjaty z ekonomikoju Avstraliї čy Pivdennoї Koreї. Zagaľna ž vartisť žytla u Spolučenyh Štatah stanovyla pryblyzno 35 tryľjoniv dolariv (28,4 tryľjona dolariv vlasnogo žytla i 5,8 tryľjona dolariv orendovanogo), ščo perevyščuje zagaľnyj obsjag nacionaľnogo vyrobnyctva SŠA i Kytaju razom uzjatyh.

[advertising_strip img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/03/Znimok-ekrana-o-12.09.19.png" button_text="Kupyty knygu" link="https://nashformat.ua/products/kryza-urbanizmu.-chomu-mista-roblyat-nas-neschasnymy-709238" content="«Kryza urbanizmu. Čomu mista robljať nas neščasnymy»"]
<h2>Inši uryvky:</h2>
<ul>
 	<li><a href="https://nachasi.com/2019/06/03/doroslyh-ne-buvaye/" target="_blank" rel="noopener">«Doroslyh ne buvaje»</a>, Pamela Drukerman</li>
 	<li><a href="https://nachasi.com/2019/05/27/davaty-i-braty/" target="_blank" rel="noopener">«Davaty i braty. Pryhovana sociaľna dynamika uspihu»</a>, Adam Ğrant</li>
 	<li><a href="https://nachasi.com/2019/05/10/tut-klyuye-nash-format/" target="_blank" rel="noopener">«Tut kljuje. Vidverti istoriї ukraїnśkogo biznesmena»</a>, Dmytro Tomčuk</li>
 	<li><a href="https://nachasi.com/2019/04/19/franklin-biography-isaacson/" target="_blank" rel="noopener">«Bendžamin Franklin»</a>, Volter Ajzekson</li>
 	<li><a href="https://nachasi.com/2019/03/22/12-rules-peterson/" target="_blank" rel="noopener">«12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos»</a>, Džordan Piterson</li>
 	<li><a href="https://nachasi.com/2019/05/06/men-on-feminism/" target="_blank" rel="noopener">«Čoloviky pro feminizm»</a>, Majkl Kaufman, Majkl Kimmel</li>
</ul>

<p>Vidverto kažučy, nedoliky miśkogo vidrodžennja ja pomityv dosyť davno. Šče u 2003 roci, zadovgo do togo, jak akcija «Zahopy Voll-stryt» pryvernula uvagu do zrostannja prybutkiv odnogo vidsotka najbagatšyh ljudej, ta do togo, jak knyžka «Kapital u XXI stolitti» Toma Piketti vidkryla oči na nerivnisť svitovogo rivnja, ja zasterigav, ščo providni amerykanśki kreatyvni mista takož staly epicentramy ekonomičnoї nerivnosti. Moje doslidžennja vyjavylo, ščo aglomeraciї z najvyščoju nerivnistju u zarobitnij plati buly najbiľš dynamičnymy ta uspišnymy kreatyvnymy ekonomikamy: San-Francysko, Ostin, Boston, Sietl, Vašyngton (okrug Kolumbija) ta Nju-Jork. I hoča ja zadokumentuvav cej novyj rozkol, u mene ne bulo rozuminnja, jak švydko vin može poglybytysja ta naskiľky ğruntovno rozkoljuťsja ci mista. Desjať rokiv potomu vidrodžennja našyh mist ta miśkyh rajoniv spryčynylo nestrymne pošyrennja džentryfikaciї j nedostupnosti ta zagnalo klyn miž zamožnymy pryїždžymy ta znevirenymy postijnymy meškancjamy.</p>		<div class="bg-color-section "  style="background-color:#528cbf">		<div class="content-wrap">							<h3>Džentryfikacija</h3>						<p>Džentryfikacija (angl. gentrification) — rekonstrukcija i onovlennja budiveľ v raniše nepryvablyvyh častynah mista ta asocijovanyj z nymy pereїzd do rajonu bagatšyh meškanciv. Pry ćomu v rajoni zazvyčaj vidbuvajuťsja istotni zminy v demografiї, zokrema pidnimajeťsja serednij dohid, zmenšujeťsja rozmir sim'ї, zminjujuťsja harakter ta kuľtura (Vikipedija).</p><p>Proces džentryfikaciї, na peršyj pogljad, zdajeťsja korysnym — raniše pogani rajony vidnovljujuťsja. Prote, dlja isnujučyh meškanciv vin može buty duže nepryjemnym. Napryklad, čerez pereїzd seredńogo klasu v miscevyh magazynah ta zakladah možuť pidvyščuvatysja ciny, čerez ščo bidni ljudy biľše ne možuť sobi dozvolyty te, ščo raniše mogly.</p>		</div>	</div><p>Najbiľše mene hvyljuvav zanepad velykyh rajoniv, de prožyvav serednij klas, ščo formuvav kistjak našyh mist i suspiľstva protjagom perevažnoї častyny mogo žyttja. Ce buly rajony, v odnomu z jakyh ja narodyvsja u Njuarku, a v inšomu zrostav u Nort-Arlingtoni. Ce buly ti rajony, kotri, jak ja spodivavsja, novyj kreatyvnyj klas poverne u naši mista. Ale teper vony, kolyś stijki, znykaly prosto na moїh očah.</p><p>Rozkoly u našyh mistah spryčynjaly zrostajuču nerivnisť jak vseredyni samyh mist ta aglomeracij, tak i miž nymy. Uvažno vyvčajučy dani, ja zmig pobačyty, ščo tiľky obmežena kiľkisť mist ta aglomeracij, možlyvo lyše kiľka їh desjatkiv, dijsno korystuvalysja ekonomikoju, ščo bazuvalaś na intelektuaľnyh profesijah. Značno biľša kiľkisť mist ne vstygala za nymy i zanepadala. Bagato mist navkolo Velykyh ozer j dosi borjuťsja zi spustošlyvym pojednannjam miśkogo zanepadu, deindustrializaciї ta faktu, ščo bagatši ljudy pereїhaly u peredmistja. Mista pivdnja Spolučenyh Štativ prodovžujuť pryvabljuvaty ljudej dostupnišoju neruhomistju u peredmistjah, ale malo hto z nyh buduje micnu, stijku ekonomiku, ščo ğruntujeťsja na znannjah ta innovacijah. Desjatky miľjoniv amerykanciv zastrjagly u postijnij bidnosti. I faktyčno vsi naši mista straždajuť vid zrostajučyh ekonomičnyh rozkoliv. U toj čas jak serednij klas ta jogo rajony znykajuť, naši mista rozkoljujuťsja na maleńki zony zamožnosti j koncentrovanyh perevag ta značno biľši zony bidnosti j koncentrovanyh nedolikiv.</p><p>Meni stalo absoljutno zrozumilo, ščo klastery talantiv ta ekonomičnyh perevag stvorjujuť odnobokyj, nerivnyj urbanizm, u jakomu žmeńka superzirkovyh mist i kiľka elitarnyh rajoniv u nyh otrymujuť usi perevagy, u toj čas jak inši miscja zastojujuťsja abo zanepadajuť. Zreštoju, ta sama syla, ščo zumovljuje zrostannja našyh mist ta ekonomiky zagalom, je pryčynoju rozkolu ta protyrič, ščo roz’jednujuť nas i trymajuť pozadu.</p><p>Moje doslidžennja postavylo mene pered problemnoju reaľnistju našoї novoї organizaciї terytorij. I zdorovyj gluzd, j ekonomični doslidžennja vkazujuť na te, ščo ljudy počuvajuťsja ekonomično krašče u velykyh, gustonaselenyh mistah, ščo bazujuťsja na intelektuaľnyh profesijah, de vony otrymujuť vyšči zarplaty. Ale koly my z kolegoju prydyvylysja do togo, jak členy kožnogo z tŕoh riznyh klasiv žyvuť pislja oplaty za žytlo, to vyjavyly prygolomšlyvi j tryvožni oznaky. Uspišni intelektuaľni pracivnyky, specialisty, pracivnyky media ta kuľtury, ščo skladaly kreatyvnyj klas, počuvalysja dobre. Їhni zarplaty buly ne prosto vyšči u velykyh, gustonaselenyh, vysokotehnologičnyh aglomeracijah. Vony otrymuvaly biľše niž dostatńo, aby pokryty vytraty na dorožči budynky u svoїh rajonah. Ale členy dvoh inšyh, menš uspišnyh klasiv — «syni komirci» i pracivnyky sfery poslug — značno vidstavaly. Vony počuvalysja najgirše u velykyh dorogyh mistah ta aglomeracijah pislja oplaty za žytlo.</p><p>Ce vidkryttja glyboko shvyljuvalo mene. Najpotužnišyj dvygun innovacij, ekonomičnogo zrostannja ta miśkogo procvitannja — klastery talantiv ta inšyh ekonomičnyh resursiv u mistah — nadavav levovu častku perevag uže pryvilejovanomu naselennju, zalyšajučy šokujuči 66% naselennja pozadu.</p><p>Mij pogljad na mista j urbanizm sformuvavsja takož pid syľnym vplyvom togo, ščo ja pobačyv u misti Toronto, jake pryjnjalo mene pizniše. Ja pereїhav tudy u 2007 roci, ščob očolyty novyj instytut miśkogo dobrobutu v Universyteti Toronto. Na moju dumku, ce misto bulo tverdyneju uśogo najkraščogo u progresyvnomu urbanizmi. Naselennja Toronto bulo nastiľky riznomanitne, naskiľky ce vzagali možlyvo u Pivničnij Ameryci. Ekonomika procvitala i leď pohytnulasja pid čas ekonomičnoї kryzy 2008 roku. Bezpečni vulyci, čudovi komunaľni školy, zgurtovana sociaľna struktura. Odnak jakymoś dyvnym čynom ce progresyvne rozmaїte misto, ščo jogo Piter Ustinov prozvav «Nju-Jorkom, jakym kerujuť švejcarci», obralo merom Roba Forda.</p><p>Hoča osobysti slabkosti ta problemy Roba Forda j mogly pryvernuty pryhyľnykiv do jogo peredači Ford Nation, prote, jak na mene, vin buv trohy ne najbiľšym antyurbanistom z usih meriv, kotri koly-nebuď keruvaly velykymy mistamy. Odrazu pislja obrannja Ford zminyv polityku, zrujnuvavšy majže use, ščo urbanisty vvažajuť oznakamy velykogo mista. Vin pozdyrav velosypedni smugy na golovnyh magistraljah, aby zupynyty te, ščo vin nazyvav «vijnoju na mašynah». Vin rozrobyv plan z peretvorennja čudovoї diljanky na berezi ozera v centri mista na pozbavlenyj smaku šoping-mol ta uvinčav cej proekt velyčeznym kolesom ogljadu. Zdavalosja, Ford stav merom, aby peretvoryty misto na amerykanśke peredmistja.</p><p>Zrostannja Forda bulo rezuľtatom rozkolu v miśkij spiľnoti. U toj čas jak kolyś velykyj serednij klas zmenšuvavsja, a stari kvartaly znykaly, same misto rozpadalosja na maleńki grupy zamožnyh i osvičenyh rajoniv, zoseredženyh poblyzu miśkogo centru, uzdovž golovnyh linij metro i dorig, ta na značno biľši problemni rajony, roztašovani daleko vid centru i transportu. Slova Forda rezonansno vidguknulysja u jogo vyborčomu okruzi robitnykiv ta novyh immigrantiv, jaki vidčuvaly, ščo elity u centri mista korystuvalysja perevagamy miśkogo vidrodžennja, a їm ničogo ne zalyšalosja.</p><p>Koly ja pryїhav sjudy, to zrozumiv, ščo rozkol u suspiľstvi nagaduje bombu spoviľnenoї diї. Jakščo naviť take progresyvne, riznomanitne ta kvituče misto, jak Toronto, stalo žertvoju populistśkyh vyslovljuvań, to ce može statysja buď-de.</p><p>U čas, pro jakyj ja rozpovidaju, Ford buv lyše peršoju lastivkoju podibnoї zvorotnoї reakciї, pizniše mogly z’javytysja šče biľši j girši naslidky. I vony z’javylysja. Nezabarom pislja ćogo Velyka Brytanija pryjnjala prygolomšlyve ta cilkom neočikuvane rišennja vyjty z Jevropejśkogo Sojuzu (tak zvanyj «Brekzyt»). Nezvažajučy na šalenyj opir zamožnogo kosmopolityčnogo Londona, ce rišennja pidtrymaly spragli meškanci robitnyčyh mist, peredmisť i sil, jakyh globalizacija j nova uvaga do mist vidkynuly daleko nazad.</p>	<div class="related-post">		<span class="title">Čytajte takož:</span>		<a href="/ul/creative/2019/05/09/books-ukraine-2018/" class="link">📚Jak ukraїnci čytaly knyžky u 2018 — doslidžennja</a>	</div><p>Prote te, ščo stalosja zgodom, bulo šče neperedbačuvanišym ta naviť žahlyvym — obrannja Donaľda Trampa prezydentom najpotužnišoї deržavy svitu. Tramp pidnjavsja za rahunok stryvoženyh, rozljučenyh vyborciv u pokynutyh amerykanśkyh miscynah. Gillari Klinton pidtrymaly gustonaseleni, zamožni, intelektuaľni mista ta їhni najblyžči peredmistja, ščo buly epicentramy novoї ekonomiky, tut vona vygravala zi značnym vidryvom. Ale Trampa pidtrymaly v usih inšyh miscjah, u viddalenyh mistečkah ta selah, ščo stalo vyrišaľnym dlja jogo peremogy. Usi ci try javyšča — Tramp, Ford i «Brekzyt» — vidobražajuť poglyblennja rozkolu sered robitnyčogo klasu i rozkolu v mistah, ščo rozdiljaje nas śogodni.</p><p>Polityčnyj rozkol bere svij počatok vid značno glybšyh ekonomičnyh i geografičnyh peredumov novoї urbanistyčnoї kryzy. Vin je rezuľtatom novoї ery urbanizmu, u jakij peremožeć otrymuje vse, u jakij talanovyti ta uspišni grupujuťsja ta oseljajuťsja u superzirkovyh mistah, zalyšajučy usih inšyh ta inše pozadu. Značno važlyviša, niž kryzy okremyh mist, nova urbanistyčna kryza je golovnoju kryzoju našogo času.</p>	<div class="wp-caption full-screen full-screen-with-bg-title content_paralax_js content-paralax">					<div class="img" data-speed="1" style="background-image: url(/wp-content/uploads/2019/06/daryan-shamkhali-101888-unsplash.jpg)"></div>				<img src="/wp-content/uploads/2019/06/daryan-shamkhali-101888-unsplash.jpg">														<div class="bg-title-wrap">						<b class="bg-title">Urbanizm, de peremožeć otrymuje vse</b>					</div>										</div><p>Sogodni, jak nikoly raniše, zavdjaky sylam klasteryzaciї najbiľš važlyvi j najbiľš innovacijni galuzi promyslovosti ta najtalanovytiši, najambitniši, najzamožniši ljudy koncentrujuťsja u dribci providnyh superzirkovyh mist z intelektuaľnymy i tehnologičnymy habamy. Cja nevelyka elitarna grupa peremagaje u gonytvi todi jak biľšisť mist, jakščo ne vsi, borjaťsja, zavmyrajuť u rozvytku čy zanepadajuť. Ja nazyvaju cej proces urbanizmom, de peremožeć otrymuje vse.</p><p>Ciny na neruhomisť je čitkym indykatorom dominantnoї pozyciї superzirkovyh mist ta riznyci miž nymy j usima inšymy. Z metoju unaočnennja my z komandoju proanalizuvaly ciny na žytlo, roztašovane u ponad 11 tysjačah poštovyh regioniv Spolučenyh Štativ, vykorystovujučy onlajn-dani firmy z prodažu neruhomosti Zillow. Lyše u 160 poštovyh regionah serednja cina budynku stanovyla 1 miľjon dolariv i vyšče; 80% cyh regioniv buly roztašovani v aglomeracijah Nju-Jorka, Los-Andželesa ta San-Francysko. Krim 4 regioniv, usi inši z 28 poštovyh regioniv, de serednja cina budynku perevyščuvala 2 miľjony dolariv, buly roztašovani u cyh že tŕoh aglomeracijah: 11 u zatoci San-Francysko, 7 u Los-Andželesi ta 6 u Nju-Jorku. U 2016 roci v seredńomu 6 z 10 budynkiv, roztašovanyh v aglomeraciї San-Francysko, buly ocineni u ponad 1 miľjon dolariv (57,4%), ščo pryblyzno na 20% biľše porivnjano z cinamy na taki ž budynky u 2012 roci30. Pry ćomu u perevažnij biľšosti usih poštovyh regioniv (56,2%), dlja jakyh je dani, serednja cina budynku stanovyť menše 200 tysjač dolariv, a u pryblyzno 15% regioniv serednja cina budynku — menš niž 100 tysjač dolariv.</p><p>Odni apartamenty u Soho koštujuť stiľky ž, jak 50 budynkiv u dejakyh rajonah Toledo i jak 70 budynkiv u rajonah Detrojta. V Junğstauni, odnomu z rajoniv okrugu Magoninğ štatu Ogajo, vlasnyk apartamentiv u Soho može dozvolyty sobi ponad 100 budynkiv.</p><p>Odnak u samyh superzirkovyh mistah isnuje vidnosno nevelyka kiľkisť superzirkovyh rajoniv. Naprykinci 2015 roku todi, jak serednja cina na apartamenty u Mangetteni stanovyla ponad 2 miľjony dolariv, serednja cina na budynok u samomu Nju-Jorku bula lyše 600 tysjač dolariv, a u bagaťoh rajonah mista — šče menšoju. Vlasnyk apartamentiv u Soho mig by, napryklad, kupyty 30 rezydencij u Parkčesteri, de serednij budynok koštuvav lyše 107 tysjač 67 dolariv. Superzirkovi mista sami stajuť žertvamy urbanizmu, u jakomu peremožeć otrymuje vse, oskiľky vony tež rozdileni na nečyslenni, ale nadzvyčajno zamožni superzirkovi rajony ta na menš uspišni, ale značno biľši za kiľkistju.</p>	<div class="related-post">		<span class="title">Čytajte takož:</span>		<a href="/ul/city/2019/06/13/urbanistyka-za-15-hvylyn/" class="link">🚊 Urbanistyka za 15 hvylyn — čomu v našyh mistah ne tak komfortno jak u Jevropi</a>	</div><p>Astronomični ciny na neruhomisť u superzirkovyh rajonah ta mistah, jak i nejmovirna riznycja miž cymy cinamy ta cinamy u buď-jakomu inšomu misci, je rezuľtatom roboty bazovogo dvyguna kapitalistyčnogo rozvytku — syly klasteryzaciї. U mistah isnuje dva vydy klasteryzaciї. Peršyj i najočevydnišyj — skupčennja pidpryjemstv ta industrij. Za vyznačennjam providnogo ekonomista HIH stolittja Aľfreda Maršalla, perevagy vynykajuť same todi, koly konkurentni pidpryjemstva skupčujuťsja. Pol Kragmen otrymav Nobelivśku premiju, zokrema, za glybynne doslidžennja togo faktu, ščo skupčennja kompanij formuje našu ekonomičnu geografiju i žyvyť ekonomične zrostannja. Velyki gustonaseleni mista usiljako spryjajuť rozvytku procvitajučyh industriaľnyh klasteriv, takyh jak finansovyj hab Nju-Jorka čy Londona, kinoindustriaľnyj u Los-Andželesi, modnyj u Milani ta Paryži, tehnologičnyj u San-Hose. Drugyj i, možlyvo, važlyvišyj typ klasteryzaciї — skupčennja kvalifikovanyh j ambicijnyh ljudej. Džejn Džejkobs dovoli oryginaľno prodemonstruvala, jakym čynom skupčennja riznomanitnyh grup ljudej ta їhnih navyčok ruhaje miśku ekonomiku. Laureat Nobelivśkoї premiї, ekonomist Robert Lukas formalizuvav її glybynne doslidžennja klasteryzaciї talantiv u teoriju ekonomičnogo rozvytku, ščo ğruntujeťsja, za jogo slovamy, na zovnišnih faktorah ljudśkyh resursiv.</p><p>Superzirkovi mista zbyrajuť razom talanovytyh ljudej z usih kutočkiv planety, nezaležno vid їhńoї rasy, etničnoї čy nacionaľnoї prynaležnosti, seksuaľnoї orijentaciї. Vid tretyny do polovyny vysokotehnologičnyh startapiv, započatkovanyh u zatoci San-Francysko protjagom ostanńogo desjatylittja, majuť u skladi zasnovnykiv ščonajmenše odnogo immigranta.</p><p>Prote cej proces ne lyše posyljuje sam sebe, a j stvorjuje fundamentaľne protyriččja. Syla klasteryzaciї ne lyše pryvodyť do zrostannja, a j zbiľšuje konkurenciju za obmeženyj miśkyj prostir. Čym biľše rečej zoseredženo v odnomu prostori, tym dorožčoju staje zemlja. Čym dorožča zemlja, tym vyščymy stajuť ciny na žytlo ta inši važlyvi reči. U svojemu ese «Teorija rynku zemli u misti» 1960 roku urbanist-ekonomist Viľjam Alonso rozrobyv prostu j elegantnu ekonomičnu modeľ zmagannja za miśkyj prostir. Z jogo točky zoru, cina na zemlju bula pov’jazana z grafikamy popytu na orendu zemli ta znyžuvalaś zaležno vid togo, naskiľky daleko zemlja bula roztašovana vid centru. Štab-kvartyry velykyh kompanij zajmaly najdorožči diljanky u centri mista i navkolo ńogo. Fabryky ta sklady, jakym neobhidne bulo rozmiščennja u centri, zajmaly nastupne kolo. I lyše potim jšly budynky dlja menš zamožnyh predstavnykiv robitnyčogo klasu, kotri žyly u gamirnyh i zabrudnenyh rajonah, u zatorah, navkolo industriaľnoї zony. Bagatši domašni gospodarstva, aby unyknuty šumu j brudu, roztašovuvalysja šče dali, u peredmistjah. Sogodni na terytorijah, jaki raniše buly zajnjati promyslovistju ta komercijeju, zaseljajuťsja zamožni ljudy, i vony ž nabavljajuť cinu. Rynok gustonaselenoї j vysokoproduktyvnoї zemli obmeženyj, i ce daje poštovh do zapekloї boroťby za prostir u serci mista.</p><p>Pogljańmo na perevagy, jaki otrymujuť vlasnyky kraščoї miśkoї zemli ta budynkiv. U 2009 roci zagaľna vartisť usijeї zemli u Spolučenyh Štatah stanovyla 23 tryľjony dolariv — ekvivalent 160% zagaľnogo obsjagu nacionaľnogo vyrobnyctva, zgidno z detaľnymy rozrahunkamy Bjuro ekonomičnogo analizu SŠA (US Bureau of Economic Analysis, BEA)33. Utim lyše 6% cijeї zemli koštujuť biľše, niž polovyna cijeї sumy — 11,7 tryľjona dolariv. Vlasnisť u superzirkovyh rajonah Nju-Jorka, Londona i Los-Andželesa je značno dorožčoju, niž deinde, ta prodajeťsja za 16, 22 i 33 tysjači dolariv za kvadratnyj metr vidpovidno — ce nabagato biľše, niž 1,6 tysjači dolariv za kvadratnyj metr seredńostatystyčnogo amerykanśkogo budynku. Faktyčno zagaľna vartisť neruhomosti u superzirkovyh mistah zmagajeťsja z valovym vnutrišnim produktom. U 2015 roci vartisť neruhomosti v aglomeraciї Nju-Jorka stanovyla pryblyzno 2,9 tryľjona dolariv, ščo dorivnjujeťsja do valovogo vnutrišńogo produktu<br />Velykoї Brytaniї — p’jatoї za velyčynoju nacionaľnoї ekonomiky u sviti. Vartisť neruhomosti u Los-Andželesi stanovyla pryblyzno 2,8 tryľjona dolariv — ce majže VVP Franciї, šostoї za velyčynoju ekonomiky svitu. Neruhomisť aglomeraciї San-Francysko sjagnula pryblyzno 1,4 tryľjona dolariv, ščo možna porivnjaty z ekonomikoju Avstraliї čy Pivdennoї Koreї. Zagaľna ž vartisť žytla u Spolučenyh Štatah stanovyla pryblyzno 35 tryľjoniv dolariv (28,4 tryľjona dolariv vlasnogo žytla i 5,8 tryľjona dolariv orendovanogo), ščo perevyščuje zagaľnyj obsjag nacionaľnogo vyrobnyctva SŠA i Kytaju razom uzjatyh.</p>	<div class="adv__container">					<a href="https://nashformat.ua/products/kryza-urbanizmu.-chomu-mista-roblyat-nas-neschasnymy-709238" target="_blank"			   class="adv adv--line adv--mistape animate-block animate-block--before animate-block--delay-25">				<div class="adv--line__container">											<div class="adv__img">							<img class="adv--image" src="/wp-content/uploads/2019/03/Znimok-ekrana-o-12.09.19.png"/>						</div>										<div class="adv__description">						«Kryza urbanizmu. Čomu mista robljať nas neščasnymy»					</div>											<div class="adv__link">							<span class="btn-view-more icon-arr-right-2 icon icon-arrow-circle">								Kupyty knygu							</span>						</div>									</div>			</a>			</div><h2>Inši uryvky:</h2><ul><li><a href="/2019/06/03/doroslyh-ne-buvaye/" target="_blank" rel="noopener">«Doroslyh ne buvaje»</a>, Pamela Drukerman</li><li><a href="/2019/05/27/davaty-i-braty/" target="_blank" rel="noopener">«Davaty i braty. Pryhovana sociaľna dynamika uspihu»</a>, Adam Ğrant</li><li><a href="/2019/05/10/tut-klyuye-nash-format/" target="_blank" rel="noopener">«Tut kljuje. Vidverti istoriї ukraїnśkogo biznesmena»</a>, Dmytro Tomčuk</li><li><a href="/2019/04/19/franklin-biography-isaacson/" target="_blank" rel="noopener">«Bendžamin Franklin»</a>, Volter Ajzekson</li><li><a href="/2019/03/22/12-rules-peterson/" target="_blank" rel="noopener">«12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos»</a>, Džordan Piterson</li><li><a href="/2019/05/06/men-on-feminism/" target="_blank" rel="noopener">«Čoloviky pro feminizm»</a>, Majkl Kaufman, Majkl Kimmel</li></ul>

🚋 Uryvok z knygy «Kryza urbanizmu. Čomu mista robljať nas neščasnymy» amerykanśkogo urbanista Ričarda Florydy

<p>[advertising_strip img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/03/Znimok-ekrana-o-12.09.19.png" button_text="Kupyty knygu" link="https://nashformat.ua/products/tut-klyue.-vidverti-istorii-ukrainskogo-biznesmena-709228" content="«Tut kljuje. Vidverti istoriї ukraїnśkogo biznesmena»"]
</p>
<h2><strong>Pryncypy zasnovnyka</strong></h2>
Je try styli vedennja biznesu zasnovnykom: 1) jak popalo (ce najuljublenišyj u našij kraїni); 2) na vlasnyj rozsud iz blokuvannjam dumky fahivciv; 3) na vlasnyj rozsud z urahuvannjam dumky fahivciv.

Peršyj styľ peredbačaje cilkovytu vidsutnisť buď-čogo v golovi zasnovnyka. Cej dyvnyj typaž stav možlyvyj v istoriї kraїny u dev’janostyh zavdjaky bandytśkym grošam, u dvotysjačnyh — zavdjaky kredytnym grošam, a u 2010-h їm stalo po-spravžńomu sutužno, ta tak їm i treba.

Drugyj styľ vidriznjajeťsja vid peršogo najavnistju zdorovogo gluzdu, planuvannja i golovne — bačennja. Tobto u zasnovnyka je rozuminnja, čogo vin hoče, kudy jde j tjagne za soboju kompaniju. Jakščo peršyj typaž tjagne її v prirvu, bo biľše nema kudy i ce pytannja času, to u drugogo možuť buty varianty.

Tretij — ce ekzotyka, koly na bačennja topa nakladajuťsja adekvatni hody j diї komandy. Zboku ce vygljadaje pryblyzno jak na vyborah: polittehnolog radyť kandydatu, ščo varto iz sebe lipyty, toj, jakščo može, robyť, napryklad, zacikavlenu marmyzu v pytanni, jak žyveťsja babusjam u hruščovci, abo ne robyť, jakščo jogo riveń gnučkosti nevysokyj. U biznesi te same: jakščo trend zasnovnyka j komplekt rekomendacij speciv zbigajuťsja hoč na jakyjś vidsotok, use može vyjty. Jakščo ne zbigajuťsja, to jak zavždy: zasnovnyk nevtomno rozmahuje šabljukoju j bezkinečno zminjuje speciv, bo jogo dratujuť «usi ci debily». Drugyj variant: biznes pomyraje. Istorij, koly profesionaly peremogly zasnovnyka, ja ščoś ne prygaduju. Na bunt fahivciv bulo b cikavo podyvytysja.

Ale, jakščo po-normaľnomu, znaty, jak same robyty, ne je zavdannjam zasnovnyka. Jogo pryznačennja — znaty, ščo robyty i jakyj potriben rezuľtat. Faunder kaže: «U žovtni potribni prodaži na visimsot tysjač». Uzjavšy do uvagy, kolektyvnyj rozum fahivciv pererobljaje cju ideju j vydaje: «Robymo desjať bilbordiv za adresamy a, b, v toščo, dvadcjať publikacij v interneti, spysok resursiv dyv. u dodatku 1». Naviščo dvadcjať, jakščo zdajeťsja, ščo vystačyť visimnadcjaty, — zasnovnyk pytaty ne povynen: jogo sprava — generaľna strategija, a detaľnyj step-plan — ce sprava specialistiv. Pidkreslju: use garazd, koly je i te, i druge; odne bez drugogo, zvisno, pracjuje, ale nedovgo i pogano.

Kožen faunder znaje, skiľky vśogo je v jogo ščodennomu zavantaženni takogo, čogo vin ne hoče robyty. Ale vin robyť — pogano, neefektyvno, čerez sylu, z nervamy j negatyvom. Hoča rišennja propysane v usih pidručnykah z meneždmentu vže rokiv sto jak, ale ćogo zamalo, jogo krašče pysaty na lobi markerom ščoranku pislja golinnja: «Ne možeš (ne hočeš) sam — najmy fahivcja».

Je operatyvna j konservatyvna pidsystemy. Zavdannja operatyvnoї — komunikuvaty iz zovnišnim svitom, braty tam resursy j zahyščaty vid jogo vplyviv. Zavdannja konservatyvnoї — vykonuvaty dribno detalizovanu robotu, izseredyny zabezpečujučy žyttjezdatnisť. V operatyvnoї systemy styľ myslennja šyrokyj i strategičnyj, u konservatyvnoї — detaľnyj i strukturovanyj. Menedžment — ce perša systema, fahivci — druga. I vsi zajnjati svojeju spravoju na svoїh miscjah. Golovne — na svoїh miscjah.
<h2><strong>«U mene nemaje grošej»</strong></h2>
Dvi tysjači peršyj rik. Programist potrebuje normaľnogo komp’jutera, ščob pysaty kod. Vin čitko znaje, ščo i jak kodyty, nezvažajučy na svoї nepovni dvadcjať try. Ale nemaje na čomu. Grošej tež nemaje, tomu ščo student, baťky — seljany. Točniše, groši je, je diduseva «šistka», na jakij vin bombyť nočamy vid problemy i do nastupnoї problemy, i vona prynosyť groši, za jaki їsty, kupuvaty na rečovomu rynku odjag i splačuvaty orendu kvartyry u velykomu misti. Utratyty mašynu — značyť utratyty vse. Vin často dumaje pro ce nočamy, koly do ńogo v avto sidajuť nevidomo hto j nazyvajuť adresy v gluhyh žytlovyh masyvah. Uhvaljujeťsja rišennja, mašyna prodajeťsja na avtobazari žyttjeradisnomu azerbajdžancevi, a na vyručeni košty kupujeťsja kazkovyj superkomp’juter zrazka 2000 roku. Ce spravžnja magija. Rešta grošej zbyrajeťsja po znajomyh, a žyttja nastupnogo roku staje takym, ščo kandydatura v cyviľni družyny tikaje. Nyni cja ljudyna volodije odnijeju z topovyh ukraїnśkyh firm — rozrobnyć softu.

U toj samyj 2001 rik ja, uže kiľka rokiv jak vidmovyvšyś vid buď-jakoї baťkivśkoї dopomogy, vedu v Dnipropetrovśku biznes, i osnovnym pytannjam prybutku je: čy vdasťsja protjagnuty šče misjać i zvesty kinci z kincjamy?

«Protjagnuty misjać» — ce kilogram makaroniv na tyždeń i banka smaľcju. Ale v našomu biznesi pracjuvala moja častyna grošej, jaku ja distavav, jak mig, u vsih, kogo znav. Todi ne bulo ljudej, do jakyh možna bulo by pryjty j skazaty: «U mene nemaje grošej na start proektu». Ne bulo komu govoryty cju najpopuljarnišu u sviti startapiv frazu. Tomu ščo ne možna bulo vzjaty j vymovyty ce. Ljudy, jaki śogodni proponujuť sebe v mij biznes na stavku j ričnyj bonus, navrjad čy rozumijuť, ščo ce take — počynaty biznes, točno ne znajučy, čy buduť zavtra groši na їžu. Vony, jak pravylo, typu znajuť sobi cinu, ale nihto z nyh ne znaje ciny grošej na starti proektu.

A potribno znaty. Tomu ščo same ce zmušuje biznes ruhatysja.

Teper modno rozpovidaty, jak pravyľno vyjty iz zony komfortu, ščob otrymaty rezuľtat. Ale nihto ne kaže, jak kiľka rokiv bez upynu garuvaty, aby hoča b minimaľno vvijty v cju samu zonu komfortu.

«U mene nemaje grošej na start superproektu» — cju mantru bezkinečno čytajuť 90 % ljudej, jaki dumajuť, ščo godjaťsja v biznesmeny. Najbiľš nikudyšni pidpryjemci vyhodjať z tyh, hto vvažaje sebe pryrodženymy biznesmenamy. I navpaky: najkrašči rezuľtaty zasvidčujuť ljudy, jaki ni snom ni duhom ne zbyralysja vesty biznes, ale dolja kynula їh u cju vodu, i vony poplyvly speršu vid strahu, potim vid vidsutnosti inšyh variantiv, a potim — tomu ščo navčylysja plavaty, a pizniše — bo vidrostyly plavnyky j zjabra. I cja kategorija nikoly ne kaže: «U mene nemaje grošej na start», — vona jde i zdobuvaje ci groši.
<h2><strong>Mij čas</strong></h2>
Haj skiľky raziv nam zdavalosja, ščo navantažennja v biznesi zbiľšyty vže nemožlyvo, ščorazu z’jasovujeťsja, ščo možlyvo. Novi vyklyky dlja biznesu i jogo zasnovnyka z’javljajuťsja ščodnja. A buvaje, ščo j kiľka raziv u deń, i za nymy treba vstygaty, ščob ne opynytysja na žyttjevomu uzbičči, i ce šče optymistyčnyj variant: jak minimum, na uzbičči.

Jemnisť našogo robočogo dnja maje čymalyj zapas, jakščo pravyľno rozporjadžatysja časom i navantažennjam. U kožnogo biznesmena je svoї sekrety, ja možu podilytysja svoїmy.

1. U mene nemaje sekretarky, selektoriv, papok «na pidpys» i rešty. Uveś cej pafosnyj ruh požyraje robočyj čas.

2. Minimum bjurokratyčnyh procedur i kytajśkyh ceremonij, i vzagali perelyvannja z pustogo v porožnje, ljubyteljam ćogo misce v deržustanovah. Korotko i po suti abo nijak.

3. Čystyj stil. Pojava dokumenta na stoli — ce NP, i jogo treba počystyty jakomoga švydše, poky papery ne pohovaly mene pid soboju, z kincjamy j nazavždy. Dokument — ce pryvid rozibratysja v ńomu, uhvalyty rišennja, peredaty vidpovidaľnomu, a papireć znyščyty. I ključove slovo tut «znyščyty».

4. Ja ne nošu iz soboju ručky. Ručka v portfeli označaje, ščo nevdovzi tam zaveduťsja j papery.

5. Deleguju vse, krim uhvalennja rišeń. Navkolyšni vidminno spravljajuťsja z mojeju robotoju, jaka staje їhńoju robotoju. Ja suprotyvnyk ručnogo upravlinnja.

6. U moїj komandi nikoly ne bude holeryka, tomu ščo holeryk — ja sam. Moї ljudy pracjujuť todi, koly holeryky reagujuť na te, ščo vidbuvajeťsja. Ideaľna komanda maje skladatysja z četvirok, u jaki vhodjať usi čotyry temperamenty. Sumisnisť todi, jak u dytjačyh pazliv: vyrizy odnyh ideaľno pidhodjať pid vystupy inšyh.

7. Usi zustriči j ugody majuť vidbuvatysja za horošoju їžeju v horošomu misci. Biznes, jak i raniše, — perevažno čolovičyj svit, i horoša їža spryjaje vzajemorozuminnju j uspihu.

8. Ofis — ce javno ne misce dlja zasnovnyka, i nema čogo tam stovbyčyty. Ce misce dlja personalu, a jakščo zasnovnyk v ofisi — značyť, u cej moment biznes stoїť.

9. Kytajci vyrišujuť usi dilovi pytannja za čajnoju ceremonijeju. Čomu? Tomu ščo je zmoga vzjaty pauzu, robljačy kovtok čaju, obmirkuvaty sytuaciju, vidpoviď, reakciju abo zibratysja. Čaj zgladžuje gostri kuty, z jakyh i skladajeťsja biznes.

10. Usi telefonni rozmovy zsuvajuťsja na toj čas, koly ja za kermom. Tak, možna spokijno j detaľno govoryty v mašyni. Ščopravda, dlja ćogo potribna normaľna rozumna mašyna i jakisnyj hend-fri.

Lyše desjať nevybaglyvyh i davno vsim vidomyh pryjomiv možuť zaoščadyty do 3–4 godyn času j zbiľšyty efektyvnisť vyrišennja zavdań. Bulo b nerozumno ne skorystatysja cym.
<h2><strong>Dvi-try godyny</strong></h2>
Odyn biznesmen zajavyv meni, ščo vin rozvyvav kompaniju cilyh p’jať rokiv i teper hoče vidijty vid sprav. Bude teper naležaty sam sobi, peredavšy upravlinnja SEO. Jakščo vam take trapyťsja, ženiť jogo vid sebe vtryšyja: ce faľšyvyj biznesmen abo šyzofrenik. Ljudy, jaki rozganjajuť svoї biznesy po 20, 30 abo 40 rokiv, — ne možuť sobi dozvolyty «vidijty vid sprav». Ce najbiľšyj mif: kompanija, ščo prodovžuje stabiľno rozvyvatysja, iz zasnovnykom na vidpočynku. Nemaje na misci zasnovnyka — nemaje upravlinnja, a v perspektyvi — kompaniї.

Nihto z kytiv biznesu, vid Trampa do Kamprada, nikoly ne mrijav «vidijty vid sprav». Pereklasty vsju kuhnju na ručne upravlinnja — ce tak, bagato raziv. Ale pity na spokij — dlja zasnovnyka pry pam’jati ce nemyslymo. Najčastiša problema — ce navpaky, zasnovnyky, jaki ne bažajuť ity, naviť koly potribno. Menedžment Standard Oil drukuvav personaľno dlja Rokfellera faľšyvu <a href="https://www.wsj.com/europe" target="_blank" rel="noopener">Wall Street Journal</a> z novynamy, jaki spodobalysja by staromu i vid jakyh vin ne vpadav by v paniku j ne liz u procesy upravlinnja.

Šče odyn biznesmen skazav, ščo koly kompanija dosjagne uspihu, vin bude pracjuvaty po 2-3 godyny na deń. Ale 2-3 godyny — ce toj promižok času, na jakyj možna zmusyty sebe zajmatysja spravoju, vid jakoї nudyť, jaku nenavydyš i vid jakoї pragneš utekty. Z takym stavlennjam do vlasnogo biznesu pro uspih možna zabuty, zate čyslenni halepy j neščastja garantovani. Te, do čogo v tebe negatyvne stavlennja, ne dasť ničogo, krim negatyvu. Bagato hto stverdžuje, ščo biznes potribno vyroščuvaty iz zanjattja, jake podobajeťsja, i todi vin bude uspišnym. I tut problema: zajmajučyś uljublenoju spravoju, my ne pomičajemo času i možemo porynaty v ńogo na dobu, jaki ž tut 2-3 godyny? Zgaduju vypadok, koly my, pryletivšy v Kytaj na peregovory, absoljutno vypadkovo vidznačyly, ščo provely na nogah uže 24 godyny, pryčomu peregovory i ne dumajuť zaveršuvatysja. Ne dumaju, ščo togo rezuľtatu, jakyj my zreštoju otrymaly, možna dosjagty, prysvjačujučy kompaniї 2-3 godyny na deń. Koly robota — ce hobi abo hobi — ce robota, značno pravdopodibniše zvučyť čyslo «23 godyny», aniž «2-3».

Šče fejeryčnišymy buly slova pro «2-3 godyny» odnijeї buhgalterky: koly vona skazala, ščo hoče pracjuvaty 2-3 godyny na deń, її zapytaly: a naviščo? I vona vidpovila: «Ščob uzjaty šče pidrobitok na 2-3 godyny». Potim, podumavšy, dodala: «I, može, šče odyn, tež na 2-3 godyny». Vvažajeťsja: ščob probyty stinu, treba byty v odne misce. Dyvno bačyty ljudynu, jaka gotova vytračaty 9 godyn času na udary v riznyh naprjamkah.

Ideja pro 2-3 godyny na deń nekorysna: її najavnisť z golovoju vydaje vično najmanogo pracivnyka z psyhologijeju zarobitčanyna j raba. Taka ljudyna nikoly ne stane zasnovnykom, bo v neї nemaje ponjattja «turbuvatysja pro spravu».

Ale sam ja planuju pracjuvaty 2-3 godyny na deń, ne pryhovuju. Jakščo dožyvu do viku za 80, same na takyj čas ja planuju z’javljatysja v hedofisi mojeї kompaniї. Ščo ja robytymu? Ta prosto moročytymu golovu top-menedžmentu j vymagatymu čogoś, ne znaju sam čogo. Ja možu ce, raz ce može buď-jakyj akcioner kompaniї British Petroleum: pryjty v hedofis i zažadaty finansovoї informaciї. A jakščo zahoču, to vymagatymu j roztlumačennja cijeї informaciї. Jakščo ce može buď-jakyj staryj vlasnyk akcij, to staryj zasnovnyk može ce bezzaperečno. Pryrodno, ja skorystajusja cym. Potribno považaty tradyciї: jakščo u Velykij Brytaniї nosjaťsja z korolevoju, to čomu b u velykij starij kompaniї ne nosytysja z kymoś, dlja kogo potribno drukuvaty faľšyvyj Wall Street Journal? Zanjattja jakraz na 2-3 godyny. A inšyh variantiv zajmatysja biznesom na takomu vidrizku času ja prosto ne ujavljaju.

[advertising_strip img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/03/Znimok-ekrana-o-12.09.19.png" button_text="Kupyty knygu" link="https://nashformat.ua/products/tut-klyue.-vidverti-istorii-ukrainskogo-biznesmena-709228" content="«Tut kljuje. Vidverti istoriї ukraїnśkogo biznesmena»"]
<h2>Inši uryvky:</h2>
<ul>
<li>
<a href="https://nachasi.com/2019/04/19/franklin-biography-isaacson/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">«Bendžamin Franklin»<span class="hint-box"><img src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/04/franklin_1-300x200.png" />«Bendžamin Franklin» — uryvok z biografiї otcja-zasnovnyka SŠA vid Voltera Ajzeksona</span></a>, Volter Ajzekson</li>
 	<li>
<a href="https://nachasi.com/2019/03/22/12-rules-peterson/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">«12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos»<span class="hint-box"><img src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/03/peterson_1-300x200.jpg" />«12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos» — uryvok z bestseleru Džordana Pitersona</span></a>, Džordan Piterson</li>
 	<li>
<a href="https://nachasi.com/2019/05/06/men-on-feminism/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">«Čoloviky pro feminizm»<span class="hint-box"><img src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/men-on-feminism-300x200.png" />«Čoloviky pro feminizm» — uryvok z bestselera, ščo rozbyvaje stereotypy</span></a>, Majkl Kaufman, Majkl Kimmel</li>
</ul>

	<div class="adv__container">					<a href="https://nashformat.ua/products/tut-klyue.-vidverti-istorii-ukrainskogo-biznesmena-709228" target="_blank"			   class="adv adv--line adv--mistape animate-block animate-block--before animate-block--delay-25">				<div class="adv--line__container">											<div class="adv__img">							<img class="adv--image" src="/wp-content/uploads/2019/03/Znimok-ekrana-o-12.09.19.png"/>						</div>										<div class="adv__description">						«Tut kljuje. Vidverti istoriї ukraїnśkogo biznesmena»					</div>											<div class="adv__link">							<span class="btn-view-more icon-arr-right-2 icon icon-arrow-circle">								Kupyty knygu							</span>						</div>									</div>			</a>			</div><h2><strong>Pryncypy zasnovnyka</strong></h2><p>Je try styli vedennja biznesu zasnovnykom: 1) jak popalo (ce najuljublenišyj u našij kraїni); 2) na vlasnyj rozsud iz blokuvannjam dumky fahivciv; 3) na vlasnyj rozsud z urahuvannjam dumky fahivciv.</p><p>Peršyj styľ peredbačaje cilkovytu vidsutnisť buď-čogo v golovi zasnovnyka. Cej dyvnyj typaž stav možlyvyj v istoriї kraїny u dev’janostyh zavdjaky bandytśkym grošam, u dvotysjačnyh — zavdjaky kredytnym grošam, a u 2010-h їm stalo po-spravžńomu sutužno, ta tak їm i treba.</p><p>Drugyj styľ vidriznjajeťsja vid peršogo najavnistju zdorovogo gluzdu, planuvannja i golovne — bačennja. Tobto u zasnovnyka je rozuminnja, čogo vin hoče, kudy jde j tjagne za soboju kompaniju. Jakščo peršyj typaž tjagne її v prirvu, bo biľše nema kudy i ce pytannja času, to u drugogo možuť buty varianty.</p><p>Tretij — ce ekzotyka, koly na bačennja topa nakladajuťsja adekvatni hody j diї komandy. Zboku ce vygljadaje pryblyzno jak na vyborah: polittehnolog radyť kandydatu, ščo varto iz sebe lipyty, toj, jakščo može, robyť, napryklad, zacikavlenu marmyzu v pytanni, jak žyveťsja babusjam u hruščovci, abo ne robyť, jakščo jogo riveń gnučkosti nevysokyj. U biznesi te same: jakščo trend zasnovnyka j komplekt rekomendacij speciv zbigajuťsja hoč na jakyjś vidsotok, use može vyjty. Jakščo ne zbigajuťsja, to jak zavždy: zasnovnyk nevtomno rozmahuje šabljukoju j bezkinečno zminjuje speciv, bo jogo dratujuť «usi ci debily». Drugyj variant: biznes pomyraje. Istorij, koly profesionaly peremogly zasnovnyka, ja ščoś ne prygaduju. Na bunt fahivciv bulo b cikavo podyvytysja.</p><p>Ale, jakščo po-normaľnomu, znaty, jak same robyty, ne je zavdannjam zasnovnyka. Jogo pryznačennja — znaty, ščo robyty i jakyj potriben rezuľtat. Faunder kaže: «U žovtni potribni prodaži na visimsot tysjač». Uzjavšy do uvagy, kolektyvnyj rozum fahivciv pererobljaje cju ideju j vydaje: «Robymo desjať bilbordiv za adresamy a, b, v toščo, dvadcjať publikacij v interneti, spysok resursiv dyv. u dodatku 1». Naviščo dvadcjať, jakščo zdajeťsja, ščo vystačyť visimnadcjaty, — zasnovnyk pytaty ne povynen: jogo sprava — generaľna strategija, a detaľnyj step-plan — ce sprava specialistiv. Pidkreslju: use garazd, koly je i te, i druge; odne bez drugogo, zvisno, pracjuje, ale nedovgo i pogano.</p><p>Kožen faunder znaje, skiľky vśogo je v jogo ščodennomu zavantaženni takogo, čogo vin ne hoče robyty. Ale vin robyť — pogano, neefektyvno, čerez sylu, z nervamy j negatyvom. Hoča rišennja propysane v usih pidručnykah z meneždmentu vže rokiv sto jak, ale ćogo zamalo, jogo krašče pysaty na lobi markerom ščoranku pislja golinnja: «Ne možeš (ne hočeš) sam — najmy fahivcja».</p><p>Je operatyvna j konservatyvna pidsystemy. Zavdannja operatyvnoї — komunikuvaty iz zovnišnim svitom, braty tam resursy j zahyščaty vid jogo vplyviv. Zavdannja konservatyvnoї — vykonuvaty dribno detalizovanu robotu, izseredyny zabezpečujučy žyttjezdatnisť. V operatyvnoї systemy styľ myslennja šyrokyj i strategičnyj, u konservatyvnoї — detaľnyj i strukturovanyj. Menedžment — ce perša systema, fahivci — druga. I vsi zajnjati svojeju spravoju na svoїh miscjah. Golovne — na svoїh miscjah.</p><h2><strong>«U mene nemaje grošej»</strong></h2><p>Dvi tysjači peršyj rik. Programist potrebuje normaľnogo komp’jutera, ščob pysaty kod. Vin čitko znaje, ščo i jak kodyty, nezvažajučy na svoї nepovni dvadcjať try. Ale nemaje na čomu. Grošej tež nemaje, tomu ščo student, baťky — seljany. Točniše, groši je, je diduseva «šistka», na jakij vin bombyť nočamy vid problemy i do nastupnoї problemy, i vona prynosyť groši, za jaki їsty, kupuvaty na rečovomu rynku odjag i splačuvaty orendu kvartyry u velykomu misti. Utratyty mašynu — značyť utratyty vse. Vin často dumaje pro ce nočamy, koly do ńogo v avto sidajuť nevidomo hto j nazyvajuť adresy v gluhyh žytlovyh masyvah. Uhvaljujeťsja rišennja, mašyna prodajeťsja na avtobazari žyttjeradisnomu azerbajdžancevi, a na vyručeni košty kupujeťsja kazkovyj superkomp’juter zrazka 2000 roku. Ce spravžnja magija. Rešta grošej zbyrajeťsja po znajomyh, a žyttja nastupnogo roku staje takym, ščo kandydatura v cyviľni družyny tikaje. Nyni cja ljudyna volodije odnijeju z topovyh ukraїnśkyh firm — rozrobnyć softu.</p><p>U toj samyj 2001 rik ja, uže kiľka rokiv jak vidmovyvšyś vid buď-jakoї baťkivśkoї dopomogy, vedu v Dnipropetrovśku biznes, i osnovnym pytannjam prybutku je: čy vdasťsja protjagnuty šče misjać i zvesty kinci z kincjamy?</p><p>«Protjagnuty misjać» — ce kilogram makaroniv na tyždeń i banka smaľcju. Ale v našomu biznesi pracjuvala moja častyna grošej, jaku ja distavav, jak mig, u vsih, kogo znav. Todi ne bulo ljudej, do jakyh možna bulo by pryjty j skazaty: «U mene nemaje grošej na start proektu». Ne bulo komu govoryty cju najpopuljarnišu u sviti startapiv frazu. Tomu ščo ne možna bulo vzjaty j vymovyty ce. Ljudy, jaki śogodni proponujuť sebe v mij biznes na stavku j ričnyj bonus, navrjad čy rozumijuť, ščo ce take — počynaty biznes, točno ne znajučy, čy buduť zavtra groši na їžu. Vony, jak pravylo, typu znajuť sobi cinu, ale nihto z nyh ne znaje ciny grošej na starti proektu.</p><p>A potribno znaty. Tomu ščo same ce zmušuje biznes ruhatysja.</p><p>Teper modno rozpovidaty, jak pravyľno vyjty iz zony komfortu, ščob otrymaty rezuľtat. Ale nihto ne kaže, jak kiľka rokiv bez upynu garuvaty, aby hoča b minimaľno vvijty v cju samu zonu komfortu.</p><p>«U mene nemaje grošej na start superproektu» — cju mantru bezkinečno čytajuť 90 % ljudej, jaki dumajuť, ščo godjaťsja v biznesmeny. Najbiľš nikudyšni pidpryjemci vyhodjať z tyh, hto vvažaje sebe pryrodženymy biznesmenamy. I navpaky: najkrašči rezuľtaty zasvidčujuť ljudy, jaki ni snom ni duhom ne zbyralysja vesty biznes, ale dolja kynula їh u cju vodu, i vony poplyvly speršu vid strahu, potim vid vidsutnosti inšyh variantiv, a potim — tomu ščo navčylysja plavaty, a pizniše — bo vidrostyly plavnyky j zjabra. I cja kategorija nikoly ne kaže: «U mene nemaje grošej na start», — vona jde i zdobuvaje ci groši.</p><h2><strong>Mij čas</strong></h2><p>Haj skiľky raziv nam zdavalosja, ščo navantažennja v biznesi zbiľšyty vže nemožlyvo, ščorazu z’jasovujeťsja, ščo možlyvo. Novi vyklyky dlja biznesu i jogo zasnovnyka z’javljajuťsja ščodnja. A buvaje, ščo j kiľka raziv u deń, i za nymy treba vstygaty, ščob ne opynytysja na žyttjevomu uzbičči, i ce šče optymistyčnyj variant: jak minimum, na uzbičči.</p><p>Jemnisť našogo robočogo dnja maje čymalyj zapas, jakščo pravyľno rozporjadžatysja časom i navantažennjam. U kožnogo biznesmena je svoї sekrety, ja možu podilytysja svoїmy.</p><p>1. U mene nemaje sekretarky, selektoriv, papok «na pidpys» i rešty. Uveś cej pafosnyj ruh požyraje robočyj čas.</p><p>2. Minimum bjurokratyčnyh procedur i kytajśkyh ceremonij, i vzagali perelyvannja z pustogo v porožnje, ljubyteljam ćogo misce v deržustanovah. Korotko i po suti abo nijak.</p><p>3. Čystyj stil. Pojava dokumenta na stoli — ce NP, i jogo treba počystyty jakomoga švydše, poky papery ne pohovaly mene pid soboju, z kincjamy j nazavždy. Dokument — ce pryvid rozibratysja v ńomu, uhvalyty rišennja, peredaty vidpovidaľnomu, a papireć znyščyty. I ključove slovo tut «znyščyty».</p><p>4. Ja ne nošu iz soboju ručky. Ručka v portfeli označaje, ščo nevdovzi tam zaveduťsja j papery.</p><p>5. Deleguju vse, krim uhvalennja rišeń. Navkolyšni vidminno spravljajuťsja z mojeju robotoju, jaka staje їhńoju robotoju. Ja suprotyvnyk ručnogo upravlinnja.</p><p>6. U moїj komandi nikoly ne bude holeryka, tomu ščo holeryk — ja sam. Moї ljudy pracjujuť todi, koly holeryky reagujuť na te, ščo vidbuvajeťsja. Ideaľna komanda maje skladatysja z četvirok, u jaki vhodjať usi čotyry temperamenty. Sumisnisť todi, jak u dytjačyh pazliv: vyrizy odnyh ideaľno pidhodjať pid vystupy inšyh.</p><p>7. Usi zustriči j ugody majuť vidbuvatysja za horošoju їžeju v horošomu misci. Biznes, jak i raniše, — perevažno čolovičyj svit, i horoša їža spryjaje vzajemorozuminnju j uspihu.</p><p>8. Ofis — ce javno ne misce dlja zasnovnyka, i nema čogo tam stovbyčyty. Ce misce dlja personalu, a jakščo zasnovnyk v ofisi — značyť, u cej moment biznes stoїť.</p><p>9. Kytajci vyrišujuť usi dilovi pytannja za čajnoju ceremonijeju. Čomu? Tomu ščo je zmoga vzjaty pauzu, robljačy kovtok čaju, obmirkuvaty sytuaciju, vidpoviď, reakciju abo zibratysja. Čaj zgladžuje gostri kuty, z jakyh i skladajeťsja biznes.</p><p>10. Usi telefonni rozmovy zsuvajuťsja na toj čas, koly ja za kermom. Tak, možna spokijno j detaľno govoryty v mašyni. Ščopravda, dlja ćogo potribna normaľna rozumna mašyna i jakisnyj hend-fri.</p><p>Lyše desjať nevybaglyvyh i davno vsim vidomyh pryjomiv možuť zaoščadyty do 3–4 godyn času j zbiľšyty efektyvnisť vyrišennja zavdań. Bulo b nerozumno ne skorystatysja cym.</p><h2><strong>Dvi-try godyny</strong></h2><p>Odyn biznesmen zajavyv meni, ščo vin rozvyvav kompaniju cilyh p’jať rokiv i teper hoče vidijty vid sprav. Bude teper naležaty sam sobi, peredavšy upravlinnja SEO. Jakščo vam take trapyťsja, ženiť jogo vid sebe vtryšyja: ce faľšyvyj biznesmen abo šyzofrenik. Ljudy, jaki rozganjajuť svoї biznesy po 20, 30 abo 40 rokiv, — ne možuť sobi dozvolyty «vidijty vid sprav». Ce najbiľšyj mif: kompanija, ščo prodovžuje stabiľno rozvyvatysja, iz zasnovnykom na vidpočynku. Nemaje na misci zasnovnyka — nemaje upravlinnja, a v perspektyvi — kompaniї.</p><p>Nihto z kytiv biznesu, vid Trampa do Kamprada, nikoly ne mrijav «vidijty vid sprav». Pereklasty vsju kuhnju na ručne upravlinnja — ce tak, bagato raziv. Ale pity na spokij — dlja zasnovnyka pry pam’jati ce nemyslymo. Najčastiša problema — ce navpaky, zasnovnyky, jaki ne bažajuť ity, naviť koly potribno. Menedžment Standard Oil drukuvav personaľno dlja Rokfellera faľšyvu <a href="https://www.wsj.com/europe" target="_blank" rel="noopener">Wall Street Journal</a> z novynamy, jaki spodobalysja by staromu i vid jakyh vin ne vpadav by v paniku j ne liz u procesy upravlinnja.</p><p>Šče odyn biznesmen skazav, ščo koly kompanija dosjagne uspihu, vin bude pracjuvaty po 2-3 godyny na deń. Ale 2-3 godyny — ce toj promižok času, na jakyj možna zmusyty sebe zajmatysja spravoju, vid jakoї nudyť, jaku nenavydyš i vid jakoї pragneš utekty. Z takym stavlennjam do vlasnogo biznesu pro uspih možna zabuty, zate čyslenni halepy j neščastja garantovani. Te, do čogo v tebe negatyvne stavlennja, ne dasť ničogo, krim negatyvu. Bagato hto stverdžuje, ščo biznes potribno vyroščuvaty iz zanjattja, jake podobajeťsja, i todi vin bude uspišnym. I tut problema: zajmajučyś uljublenoju spravoju, my ne pomičajemo času i možemo porynaty v ńogo na dobu, jaki ž tut 2-3 godyny? Zgaduju vypadok, koly my, pryletivšy v Kytaj na peregovory, absoljutno vypadkovo vidznačyly, ščo provely na nogah uže 24 godyny, pryčomu peregovory i ne dumajuť zaveršuvatysja. Ne dumaju, ščo togo rezuľtatu, jakyj my zreštoju otrymaly, možna dosjagty, prysvjačujučy kompaniї 2-3 godyny na deń. Koly robota — ce hobi abo hobi — ce robota, značno pravdopodibniše zvučyť čyslo «23 godyny», aniž «2-3».</p><p>Šče fejeryčnišymy buly slova pro «2-3 godyny» odnijeї buhgalterky: koly vona skazala, ščo hoče pracjuvaty 2-3 godyny na deń, її zapytaly: a naviščo? I vona vidpovila: «Ščob uzjaty šče pidrobitok na 2-3 godyny». Potim, podumavšy, dodala: «I, može, šče odyn, tež na 2-3 godyny». Vvažajeťsja: ščob probyty stinu, treba byty v odne misce. Dyvno bačyty ljudynu, jaka gotova vytračaty 9 godyn času na udary v riznyh naprjamkah.</p><p>Ideja pro 2-3 godyny na deń nekorysna: її najavnisť z golovoju vydaje vično najmanogo pracivnyka z psyhologijeju zarobitčanyna j raba. Taka ljudyna nikoly ne stane zasnovnykom, bo v neї nemaje ponjattja «turbuvatysja pro spravu».</p><p>Ale sam ja planuju pracjuvaty 2-3 godyny na deń, ne pryhovuju. Jakščo dožyvu do viku za 80, same na takyj čas ja planuju z’javljatysja v hedofisi mojeї kompaniї. Ščo ja robytymu? Ta prosto moročytymu golovu top-menedžmentu j vymagatymu čogoś, ne znaju sam čogo. Ja možu ce, raz ce može buď-jakyj akcioner kompaniї British Petroleum: pryjty v hedofis i zažadaty finansovoї informaciї. A jakščo zahoču, to vymagatymu j roztlumačennja cijeї informaciї. Jakščo ce može buď-jakyj staryj vlasnyk akcij, to staryj zasnovnyk može ce bezzaperečno. Pryrodno, ja skorystajusja cym. Potribno považaty tradyciї: jakščo u Velykij Brytaniї nosjaťsja z korolevoju, to čomu b u velykij starij kompaniї ne nosytysja z kymoś, dlja kogo potribno drukuvaty faľšyvyj Wall Street Journal? Zanjattja jakraz na 2-3 godyny. A inšyh variantiv zajmatysja biznesom na takomu vidrizku času ja prosto ne ujavljaju.</p>	<div class="adv__container">					<a href="https://nashformat.ua/products/tut-klyue.-vidverti-istorii-ukrainskogo-biznesmena-709228" target="_blank"			   class="adv adv--line adv--mistape animate-block animate-block--before animate-block--delay-25">				<div class="adv--line__container">											<div class="adv__img">							<img class="adv--image" src="/wp-content/uploads/2019/03/Znimok-ekrana-o-12.09.19.png"/>						</div>										<div class="adv__description">						«Tut kljuje. Vidverti istoriї ukraїnśkogo biznesmena»					</div>											<div class="adv__link">							<span class="btn-view-more icon-arr-right-2 icon icon-arrow-circle">								Kupyty knygu							</span>						</div>									</div>			</a>			</div><h2>Inši uryvky:</h2><ul><li><a href="/2019/04/19/franklin-biography-isaacson/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">«Bendžamin Franklin»<span class="hint-box"><img src="/wp-content/uploads/2019/04/franklin_1-300x200.png" />«Bendžamin Franklin» — uryvok z biografiї otcja-zasnovnyka SŠA vid Voltera Ajzeksona</span></a>, Volter Ajzekson</li><li><a href="/2019/03/22/12-rules-peterson/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">«12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos»<span class="hint-box"><img src="/wp-content/uploads/2019/03/peterson_1-300x200.jpg" />«12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos» — uryvok z bestseleru Džordana Pitersona</span></a>, Džordan Piterson</li><li><a href="/2019/05/06/men-on-feminism/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">«Čoloviky pro feminizm»<span class="hint-box"><img src="/wp-content/uploads/2019/05/men-on-feminism-300x200.png" />«Čoloviky pro feminizm» — uryvok z bestselera, ščo rozbyvaje stereotypy</span></a>, Majkl Kaufman, Majkl Kimmel</li></ul>

U cij rubryci my govorymo pro biznes, cikavi ukraїnśki startapy, pidpryjemnyctvo ta porady dlja pidpryjemciv. Sered inšogo vyvčajemo šče j cikavi kejsy iz ukraїnśkogo ta zakordonnogo dosvidu ta publikujemo najsvižiši novyny B2B- ta B2C-segmentiv ekonomiky. Tut vy možete znajty vse, ščo varto znaty pro dilove seredovyšče Ukraїny, Shidnoї Jevropy ta svitu

Biznes

Ukraїnśkyj biznes — ce ne prosta proguljanka. Vin formuvavsja u žorstkyh umovah: koly rozvaljuvalysja stari ekonomični zv’jazky ta stvorjuvalysja novi. Tomu j uroky, jaki vin daje, — bezžaľni j unikaľni. Razom iz vydavnyctvom «<a href="https://nashformat.ua/" target="_blank" rel="noopener">Naš format</a>» publikujemo knygu investora ta pidpryjemcja Dmytra Tomčuka «Tut kljuje. Vidverti istoriї ukraїnśkogo biznesmena», jaka rozpovisť pro neprostyj šljah vid maleńkogo pidpryjemcja i do zasnovnyka investycijnogo fondu, vid 90-h do śogodni.

[advertising_strip img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/03/Znimok-ekrana-o-12.09.19.png" button_text="Kupyty knygu" link="https://nashformat.ua/products/tut-klyue.-vidverti-istorii-ukrainskogo-biznesmena-709228" content="«Tut kljuje. Vidverti istoriї ukraїnśkogo biznesmena»"]
<h2><strong>Pryncypy zasnovnyka</strong></h2>
Je try styli vedennja biznesu zasnovnykom: 1) jak popalo (ce najuljublenišyj u našij kraїni); 2) na vlasnyj rozsud iz blokuvannjam dumky fahivciv; 3) na vlasnyj rozsud z urahuvannjam dumky fahivciv.

Peršyj styľ peredbačaje cilkovytu vidsutnisť buď-čogo v golovi zasnovnyka. Cej dyvnyj typaž stav možlyvyj v istoriї kraїny u dev’janostyh zavdjaky bandytśkym grošam, u dvotysjačnyh — zavdjaky kredytnym grošam, a u 2010-h їm stalo po-spravžńomu sutužno, ta tak їm i treba.

Drugyj styľ vidriznjajeťsja vid peršogo najavnistju zdorovogo gluzdu, planuvannja i golovne — bačennja. Tobto u zasnovnyka je rozuminnja, čogo vin hoče, kudy jde j tjagne za soboju kompaniju. Jakščo peršyj typaž tjagne її v prirvu, bo biľše nema kudy i ce pytannja času, to u drugogo možuť buty varianty.

Tretij — ce ekzotyka, koly na bačennja topa nakladajuťsja adekvatni hody j diї komandy. Zboku ce vygljadaje pryblyzno jak na vyborah: polittehnolog radyť kandydatu, ščo varto iz sebe lipyty, toj, jakščo može, robyť, napryklad, zacikavlenu marmyzu v pytanni, jak žyveťsja babusjam u hruščovci, abo ne robyť, jakščo jogo riveń gnučkosti nevysokyj. U biznesi te same: jakščo trend zasnovnyka j komplekt rekomendacij speciv zbigajuťsja hoč na jakyjś vidsotok, use može vyjty. Jakščo ne zbigajuťsja, to jak zavždy: zasnovnyk nevtomno rozmahuje šabljukoju j bezkinečno zminjuje speciv, bo jogo dratujuť «usi ci debily». Drugyj variant: biznes pomyraje. Istorij, koly profesionaly peremogly zasnovnyka, ja ščoś ne prygaduju. Na bunt fahivciv bulo b cikavo podyvytysja.

Ale, jakščo po-normaľnomu, znaty, jak same robyty, ne je zavdannjam zasnovnyka. Jogo pryznačennja — znaty, ščo robyty i jakyj potriben rezuľtat. Faunder kaže: «U žovtni potribni prodaži na visimsot tysjač». Uzjavšy do uvagy, kolektyvnyj rozum fahivciv pererobljaje cju ideju j vydaje: «Robymo desjať bilbordiv za adresamy a, b, v toščo, dvadcjať publikacij v interneti, spysok resursiv dyv. u dodatku 1». Naviščo dvadcjať, jakščo zdajeťsja, ščo vystačyť visimnadcjaty, — zasnovnyk pytaty ne povynen: jogo sprava — generaľna strategija, a detaľnyj step-plan — ce sprava specialistiv. Pidkreslju: use garazd, koly je i te, i druge; odne bez drugogo, zvisno, pracjuje, ale nedovgo i pogano.

Kožen faunder znaje, skiľky vśogo je v jogo ščodennomu zavantaženni takogo, čogo vin ne hoče robyty. Ale vin robyť — pogano, neefektyvno, čerez sylu, z nervamy j negatyvom. Hoča rišennja propysane v usih pidručnykah z meneždmentu vže rokiv sto jak, ale ćogo zamalo, jogo krašče pysaty na lobi markerom ščoranku pislja golinnja: «Ne možeš (ne hočeš) sam — najmy fahivcja».

Je operatyvna j konservatyvna pidsystemy. Zavdannja operatyvnoї — komunikuvaty iz zovnišnim svitom, braty tam resursy j zahyščaty vid jogo vplyviv. Zavdannja konservatyvnoї — vykonuvaty dribno detalizovanu robotu, izseredyny zabezpečujučy žyttjezdatnisť. V operatyvnoї systemy styľ myslennja šyrokyj i strategičnyj, u konservatyvnoї — detaľnyj i strukturovanyj. Menedžment — ce perša systema, fahivci — druga. I vsi zajnjati svojeju spravoju na svoїh miscjah. Golovne — na svoїh miscjah.
<h2><strong>«U mene nemaje grošej»</strong></h2>
Dvi tysjači peršyj rik. Programist potrebuje normaľnogo komp’jutera, ščob pysaty kod. Vin čitko znaje, ščo i jak kodyty, nezvažajučy na svoї nepovni dvadcjať try. Ale nemaje na čomu. Grošej tež nemaje, tomu ščo student, baťky — seljany. Točniše, groši je, je diduseva «šistka», na jakij vin bombyť nočamy vid problemy i do nastupnoї problemy, i vona prynosyť groši, za jaki їsty, kupuvaty na rečovomu rynku odjag i splačuvaty orendu kvartyry u velykomu misti. Utratyty mašynu — značyť utratyty vse. Vin často dumaje pro ce nočamy, koly do ńogo v avto sidajuť nevidomo hto j nazyvajuť adresy v gluhyh žytlovyh masyvah. Uhvaljujeťsja rišennja, mašyna prodajeťsja na avtobazari žyttjeradisnomu azerbajdžancevi, a na vyručeni košty kupujeťsja kazkovyj superkomp’juter zrazka 2000 roku. Ce spravžnja magija. Rešta grošej zbyrajeťsja po znajomyh, a žyttja nastupnogo roku staje takym, ščo kandydatura v cyviľni družyny tikaje. Nyni cja ljudyna volodije odnijeju z topovyh ukraїnśkyh firm — rozrobnyć softu.

U toj samyj 2001 rik ja, uže kiľka rokiv jak vidmovyvšyś vid buď-jakoї baťkivśkoї dopomogy, vedu v Dnipropetrovśku biznes, i osnovnym pytannjam prybutku je: čy vdasťsja protjagnuty šče misjać i zvesty kinci z kincjamy?

«Protjagnuty misjać» — ce kilogram makaroniv na tyždeń i banka smaľcju. Ale v našomu biznesi pracjuvala moja častyna grošej, jaku ja distavav, jak mig, u vsih, kogo znav. Todi ne bulo ljudej, do jakyh možna bulo by pryjty j skazaty: «U mene nemaje grošej na start proektu». Ne bulo komu govoryty cju najpopuljarnišu u sviti startapiv frazu. Tomu ščo ne možna bulo vzjaty j vymovyty ce. Ljudy, jaki śogodni proponujuť sebe v mij biznes na stavku j ričnyj bonus, navrjad čy rozumijuť, ščo ce take — počynaty biznes, točno ne znajučy, čy buduť zavtra groši na їžu. Vony, jak pravylo, typu znajuť sobi cinu, ale nihto z nyh ne znaje ciny grošej na starti proektu.

A potribno znaty. Tomu ščo same ce zmušuje biznes ruhatysja.

Teper modno rozpovidaty, jak pravyľno vyjty iz zony komfortu, ščob otrymaty rezuľtat. Ale nihto ne kaže, jak kiľka rokiv bez upynu garuvaty, aby hoča b minimaľno vvijty v cju samu zonu komfortu.

«U mene nemaje grošej na start superproektu» — cju mantru bezkinečno čytajuť 90 % ljudej, jaki dumajuť, ščo godjaťsja v biznesmeny. Najbiľš nikudyšni pidpryjemci vyhodjať z tyh, hto vvažaje sebe pryrodženymy biznesmenamy. I navpaky: najkrašči rezuľtaty zasvidčujuť ljudy, jaki ni snom ni duhom ne zbyralysja vesty biznes, ale dolja kynula їh u cju vodu, i vony poplyvly speršu vid strahu, potim vid vidsutnosti inšyh variantiv, a potim — tomu ščo navčylysja plavaty, a pizniše — bo vidrostyly plavnyky j zjabra. I cja kategorija nikoly ne kaže: «U mene nemaje grošej na start», — vona jde i zdobuvaje ci groši.
<h2><strong>Mij čas</strong></h2>
Haj skiľky raziv nam zdavalosja, ščo navantažennja v biznesi zbiľšyty vže nemožlyvo, ščorazu z’jasovujeťsja, ščo možlyvo. Novi vyklyky dlja biznesu i jogo zasnovnyka z’javljajuťsja ščodnja. A buvaje, ščo j kiľka raziv u deń, i za nymy treba vstygaty, ščob ne opynytysja na žyttjevomu uzbičči, i ce šče optymistyčnyj variant: jak minimum, na uzbičči.

Jemnisť našogo robočogo dnja maje čymalyj zapas, jakščo pravyľno rozporjadžatysja časom i navantažennjam. U kožnogo biznesmena je svoї sekrety, ja možu podilytysja svoїmy.

1. U mene nemaje sekretarky, selektoriv, papok «na pidpys» i rešty. Uveś cej pafosnyj ruh požyraje robočyj čas.

2. Minimum bjurokratyčnyh procedur i kytajśkyh ceremonij, i vzagali perelyvannja z pustogo v porožnje, ljubyteljam ćogo misce v deržustanovah. Korotko i po suti abo nijak.

3. Čystyj stil. Pojava dokumenta na stoli — ce NP, i jogo treba počystyty jakomoga švydše, poky papery ne pohovaly mene pid soboju, z kincjamy j nazavždy. Dokument — ce pryvid rozibratysja v ńomu, uhvalyty rišennja, peredaty vidpovidaľnomu, a papireć znyščyty. I ključove slovo tut «znyščyty».

4. Ja ne nošu iz soboju ručky. Ručka v portfeli označaje, ščo nevdovzi tam zaveduťsja j papery.

5. Deleguju vse, krim uhvalennja rišeń. Navkolyšni vidminno spravljajuťsja z mojeju robotoju, jaka staje їhńoju robotoju. Ja suprotyvnyk ručnogo upravlinnja.

6. U moїj komandi nikoly ne bude holeryka, tomu ščo holeryk — ja sam. Moї ljudy pracjujuť todi, koly holeryky reagujuť na te, ščo vidbuvajeťsja. Ideaľna komanda maje skladatysja z četvirok, u jaki vhodjať usi čotyry temperamenty. Sumisnisť todi, jak u dytjačyh pazliv: vyrizy odnyh ideaľno pidhodjať pid vystupy inšyh.

7. Usi zustriči j ugody majuť vidbuvatysja za horošoju їžeju v horošomu misci. Biznes, jak i raniše, — perevažno čolovičyj svit, i horoša їža spryjaje vzajemorozuminnju j uspihu.

8. Ofis — ce javno ne misce dlja zasnovnyka, i nema čogo tam stovbyčyty. Ce misce dlja personalu, a jakščo zasnovnyk v ofisi — značyť, u cej moment biznes stoїť.

9. Kytajci vyrišujuť usi dilovi pytannja za čajnoju ceremonijeju. Čomu? Tomu ščo je zmoga vzjaty pauzu, robljačy kovtok čaju, obmirkuvaty sytuaciju, vidpoviď, reakciju abo zibratysja. Čaj zgladžuje gostri kuty, z jakyh i skladajeťsja biznes.

10. Usi telefonni rozmovy zsuvajuťsja na toj čas, koly ja za kermom. Tak, možna spokijno j detaľno govoryty v mašyni. Ščopravda, dlja ćogo potribna normaľna rozumna mašyna i jakisnyj hend-fri.

Lyše desjať nevybaglyvyh i davno vsim vidomyh pryjomiv možuť zaoščadyty do 3–4 godyn času j zbiľšyty efektyvnisť vyrišennja zavdań. Bulo b nerozumno ne skorystatysja cym.
<h2><strong>Dvi-try godyny</strong></h2>
Odyn biznesmen zajavyv meni, ščo vin rozvyvav kompaniju cilyh p’jať rokiv i teper hoče vidijty vid sprav. Bude teper naležaty sam sobi, peredavšy upravlinnja SEO. Jakščo vam take trapyťsja, ženiť jogo vid sebe vtryšyja: ce faľšyvyj biznesmen abo šyzofrenik. Ljudy, jaki rozganjajuť svoї biznesy po 20, 30 abo 40 rokiv, — ne možuť sobi dozvolyty «vidijty vid sprav». Ce najbiľšyj mif: kompanija, ščo prodovžuje stabiľno rozvyvatysja, iz zasnovnykom na vidpočynku. Nemaje na misci zasnovnyka — nemaje upravlinnja, a v perspektyvi — kompaniї.

Nihto z kytiv biznesu, vid Trampa do Kamprada, nikoly ne mrijav «vidijty vid sprav». Pereklasty vsju kuhnju na ručne upravlinnja — ce tak, bagato raziv. Ale pity na spokij — dlja zasnovnyka pry pam’jati ce nemyslymo. Najčastiša problema — ce navpaky, zasnovnyky, jaki ne bažajuť ity, naviť koly potribno. Menedžment Standard Oil drukuvav personaľno dlja Rokfellera faľšyvu <a href="https://www.wsj.com/europe" target="_blank" rel="noopener">Wall Street Journal</a> z novynamy, jaki spodobalysja by staromu i vid jakyh vin ne vpadav by v paniku j ne liz u procesy upravlinnja.

Šče odyn biznesmen skazav, ščo koly kompanija dosjagne uspihu, vin bude pracjuvaty po 2-3 godyny na deń. Ale 2-3 godyny — ce toj promižok času, na jakyj možna zmusyty sebe zajmatysja spravoju, vid jakoї nudyť, jaku nenavydyš i vid jakoї pragneš utekty. Z takym stavlennjam do vlasnogo biznesu pro uspih možna zabuty, zate čyslenni halepy j neščastja garantovani. Te, do čogo v tebe negatyvne stavlennja, ne dasť ničogo, krim negatyvu. Bagato hto stverdžuje, ščo biznes potribno vyroščuvaty iz zanjattja, jake podobajeťsja, i todi vin bude uspišnym. I tut problema: zajmajučyś uljublenoju spravoju, my ne pomičajemo času i možemo porynaty v ńogo na dobu, jaki ž tut 2-3 godyny? Zgaduju vypadok, koly my, pryletivšy v Kytaj na peregovory, absoljutno vypadkovo vidznačyly, ščo provely na nogah uže 24 godyny, pryčomu peregovory i ne dumajuť zaveršuvatysja. Ne dumaju, ščo togo rezuľtatu, jakyj my zreštoju otrymaly, možna dosjagty, prysvjačujučy kompaniї 2-3 godyny na deń. Koly robota — ce hobi abo hobi — ce robota, značno pravdopodibniše zvučyť čyslo «23 godyny», aniž «2-3».

Šče fejeryčnišymy buly slova pro «2-3 godyny» odnijeї buhgalterky: koly vona skazala, ščo hoče pracjuvaty 2-3 godyny na deń, її zapytaly: a naviščo? I vona vidpovila: «Ščob uzjaty šče pidrobitok na 2-3 godyny». Potim, podumavšy, dodala: «I, može, šče odyn, tež na 2-3 godyny». Vvažajeťsja: ščob probyty stinu, treba byty v odne misce. Dyvno bačyty ljudynu, jaka gotova vytračaty 9 godyn času na udary v riznyh naprjamkah.

Ideja pro 2-3 godyny na deń nekorysna: її najavnisť z golovoju vydaje vično najmanogo pracivnyka z psyhologijeju zarobitčanyna j raba. Taka ljudyna nikoly ne stane zasnovnykom, bo v neї nemaje ponjattja «turbuvatysja pro spravu».

Ale sam ja planuju pracjuvaty 2-3 godyny na deń, ne pryhovuju. Jakščo dožyvu do viku za 80, same na takyj čas ja planuju z’javljatysja v hedofisi mojeї kompaniї. Ščo ja robytymu? Ta prosto moročytymu golovu top-menedžmentu j vymagatymu čogoś, ne znaju sam čogo. Ja možu ce, raz ce može buď-jakyj akcioner kompaniї British Petroleum: pryjty v hedofis i zažadaty finansovoї informaciї. A jakščo zahoču, to vymagatymu j roztlumačennja cijeї informaciї. Jakščo ce može buď-jakyj staryj vlasnyk akcij, to staryj zasnovnyk može ce bezzaperečno. Pryrodno, ja skorystajusja cym. Potribno považaty tradyciї: jakščo u Velykij Brytaniї nosjaťsja z korolevoju, to čomu b u velykij starij kompaniї ne nosytysja z kymoś, dlja kogo potribno drukuvaty faľšyvyj Wall Street Journal? Zanjattja jakraz na 2-3 godyny. A inšyh variantiv zajmatysja biznesom na takomu vidrizku času ja prosto ne ujavljaju.

[advertising_strip img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/03/Znimok-ekrana-o-12.09.19.png" button_text="Kupyty knygu" link="https://nashformat.ua/products/tut-klyue.-vidverti-istorii-ukrainskogo-biznesmena-709228" content="«Tut kljuje. Vidverti istoriї ukraїnśkogo biznesmena»"]
<h2>Inši uryvky:</h2>
<ul>
 	<li><a href="https://nachasi.com/2019/04/19/franklin-biography-isaacson/" target="_blank" rel="noopener">«Bendžamin Franklin»</a>, Volter Ajzekson</li>
 	<li><a href="https://nachasi.com/2019/03/22/12-rules-peterson/" target="_blank" rel="noopener">«12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos»</a>, Džordan Piterson</li>
 	<li><a href="https://nachasi.com/2019/05/06/men-on-feminism/" target="_blank" rel="noopener">«Čoloviky pro feminizm»</a>, Majkl Kaufman, Majkl Kimmel</li>
</ul>

	<div class="adv__container">					<a href="https://nashformat.ua/products/tut-klyue.-vidverti-istorii-ukrainskogo-biznesmena-709228" target="_blank"			   class="adv adv--line adv--mistape animate-block animate-block--before animate-block--delay-25">				<div class="adv--line__container">											<div class="adv__img">							<img class="adv--image" src="/wp-content/uploads/2019/03/Znimok-ekrana-o-12.09.19.png"/>						</div>										<div class="adv__description">						«Tut kljuje. Vidverti istoriї ukraїnśkogo biznesmena»					</div>											<div class="adv__link">							<span class="btn-view-more icon-arr-right-2 icon icon-arrow-circle">								Kupyty knygu							</span>						</div>									</div>			</a>			</div><h2><strong>Pryncypy zasnovnyka</strong></h2><p>Je try styli vedennja biznesu zasnovnykom: 1) jak popalo (ce najuljublenišyj u našij kraїni); 2) na vlasnyj rozsud iz blokuvannjam dumky fahivciv; 3) na vlasnyj rozsud z urahuvannjam dumky fahivciv.</p><p>Peršyj styľ peredbačaje cilkovytu vidsutnisť buď-čogo v golovi zasnovnyka. Cej dyvnyj typaž stav možlyvyj v istoriї kraїny u dev’janostyh zavdjaky bandytśkym grošam, u dvotysjačnyh — zavdjaky kredytnym grošam, a u 2010-h їm stalo po-spravžńomu sutužno, ta tak їm i treba.</p><p>Drugyj styľ vidriznjajeťsja vid peršogo najavnistju zdorovogo gluzdu, planuvannja i golovne — bačennja. Tobto u zasnovnyka je rozuminnja, čogo vin hoče, kudy jde j tjagne za soboju kompaniju. Jakščo peršyj typaž tjagne її v prirvu, bo biľše nema kudy i ce pytannja času, to u drugogo možuť buty varianty.</p><p>Tretij — ce ekzotyka, koly na bačennja topa nakladajuťsja adekvatni hody j diї komandy. Zboku ce vygljadaje pryblyzno jak na vyborah: polittehnolog radyť kandydatu, ščo varto iz sebe lipyty, toj, jakščo može, robyť, napryklad, zacikavlenu marmyzu v pytanni, jak žyveťsja babusjam u hruščovci, abo ne robyť, jakščo jogo riveń gnučkosti nevysokyj. U biznesi te same: jakščo trend zasnovnyka j komplekt rekomendacij speciv zbigajuťsja hoč na jakyjś vidsotok, use može vyjty. Jakščo ne zbigajuťsja, to jak zavždy: zasnovnyk nevtomno rozmahuje šabljukoju j bezkinečno zminjuje speciv, bo jogo dratujuť «usi ci debily». Drugyj variant: biznes pomyraje. Istorij, koly profesionaly peremogly zasnovnyka, ja ščoś ne prygaduju. Na bunt fahivciv bulo b cikavo podyvytysja.</p><p>Ale, jakščo po-normaľnomu, znaty, jak same robyty, ne je zavdannjam zasnovnyka. Jogo pryznačennja — znaty, ščo robyty i jakyj potriben rezuľtat. Faunder kaže: «U žovtni potribni prodaži na visimsot tysjač». Uzjavšy do uvagy, kolektyvnyj rozum fahivciv pererobljaje cju ideju j vydaje: «Robymo desjať bilbordiv za adresamy a, b, v toščo, dvadcjať publikacij v interneti, spysok resursiv dyv. u dodatku 1». Naviščo dvadcjať, jakščo zdajeťsja, ščo vystačyť visimnadcjaty, — zasnovnyk pytaty ne povynen: jogo sprava — generaľna strategija, a detaľnyj step-plan — ce sprava specialistiv. Pidkreslju: use garazd, koly je i te, i druge; odne bez drugogo, zvisno, pracjuje, ale nedovgo i pogano.</p><p>Kožen faunder znaje, skiľky vśogo je v jogo ščodennomu zavantaženni takogo, čogo vin ne hoče robyty. Ale vin robyť — pogano, neefektyvno, čerez sylu, z nervamy j negatyvom. Hoča rišennja propysane v usih pidručnykah z meneždmentu vže rokiv sto jak, ale ćogo zamalo, jogo krašče pysaty na lobi markerom ščoranku pislja golinnja: «Ne možeš (ne hočeš) sam — najmy fahivcja».</p><p>Je operatyvna j konservatyvna pidsystemy. Zavdannja operatyvnoї — komunikuvaty iz zovnišnim svitom, braty tam resursy j zahyščaty vid jogo vplyviv. Zavdannja konservatyvnoї — vykonuvaty dribno detalizovanu robotu, izseredyny zabezpečujučy žyttjezdatnisť. V operatyvnoї systemy styľ myslennja šyrokyj i strategičnyj, u konservatyvnoї — detaľnyj i strukturovanyj. Menedžment — ce perša systema, fahivci — druga. I vsi zajnjati svojeju spravoju na svoїh miscjah. Golovne — na svoїh miscjah.</p><h2><strong>«U mene nemaje grošej»</strong></h2><p>Dvi tysjači peršyj rik. Programist potrebuje normaľnogo komp’jutera, ščob pysaty kod. Vin čitko znaje, ščo i jak kodyty, nezvažajučy na svoї nepovni dvadcjať try. Ale nemaje na čomu. Grošej tež nemaje, tomu ščo student, baťky — seljany. Točniše, groši je, je diduseva «šistka», na jakij vin bombyť nočamy vid problemy i do nastupnoї problemy, i vona prynosyť groši, za jaki їsty, kupuvaty na rečovomu rynku odjag i splačuvaty orendu kvartyry u velykomu misti. Utratyty mašynu — značyť utratyty vse. Vin často dumaje pro ce nočamy, koly do ńogo v avto sidajuť nevidomo hto j nazyvajuť adresy v gluhyh žytlovyh masyvah. Uhvaljujeťsja rišennja, mašyna prodajeťsja na avtobazari žyttjeradisnomu azerbajdžancevi, a na vyručeni košty kupujeťsja kazkovyj superkomp’juter zrazka 2000 roku. Ce spravžnja magija. Rešta grošej zbyrajeťsja po znajomyh, a žyttja nastupnogo roku staje takym, ščo kandydatura v cyviľni družyny tikaje. Nyni cja ljudyna volodije odnijeju z topovyh ukraїnśkyh firm — rozrobnyć softu.</p><p>U toj samyj 2001 rik ja, uže kiľka rokiv jak vidmovyvšyś vid buď-jakoї baťkivśkoї dopomogy, vedu v Dnipropetrovśku biznes, i osnovnym pytannjam prybutku je: čy vdasťsja protjagnuty šče misjać i zvesty kinci z kincjamy?</p><p>«Protjagnuty misjać» — ce kilogram makaroniv na tyždeń i banka smaľcju. Ale v našomu biznesi pracjuvala moja častyna grošej, jaku ja distavav, jak mig, u vsih, kogo znav. Todi ne bulo ljudej, do jakyh možna bulo by pryjty j skazaty: «U mene nemaje grošej na start proektu». Ne bulo komu govoryty cju najpopuljarnišu u sviti startapiv frazu. Tomu ščo ne možna bulo vzjaty j vymovyty ce. Ljudy, jaki śogodni proponujuť sebe v mij biznes na stavku j ričnyj bonus, navrjad čy rozumijuť, ščo ce take — počynaty biznes, točno ne znajučy, čy buduť zavtra groši na їžu. Vony, jak pravylo, typu znajuť sobi cinu, ale nihto z nyh ne znaje ciny grošej na starti proektu.</p><p>A potribno znaty. Tomu ščo same ce zmušuje biznes ruhatysja.</p><p>Teper modno rozpovidaty, jak pravyľno vyjty iz zony komfortu, ščob otrymaty rezuľtat. Ale nihto ne kaže, jak kiľka rokiv bez upynu garuvaty, aby hoča b minimaľno vvijty v cju samu zonu komfortu.</p><p>«U mene nemaje grošej na start superproektu» — cju mantru bezkinečno čytajuť 90 % ljudej, jaki dumajuť, ščo godjaťsja v biznesmeny. Najbiľš nikudyšni pidpryjemci vyhodjať z tyh, hto vvažaje sebe pryrodženymy biznesmenamy. I navpaky: najkrašči rezuľtaty zasvidčujuť ljudy, jaki ni snom ni duhom ne zbyralysja vesty biznes, ale dolja kynula їh u cju vodu, i vony poplyvly speršu vid strahu, potim vid vidsutnosti inšyh variantiv, a potim — tomu ščo navčylysja plavaty, a pizniše — bo vidrostyly plavnyky j zjabra. I cja kategorija nikoly ne kaže: «U mene nemaje grošej na start», — vona jde i zdobuvaje ci groši.</p><h2><strong>Mij čas</strong></h2><p>Haj skiľky raziv nam zdavalosja, ščo navantažennja v biznesi zbiľšyty vže nemožlyvo, ščorazu z’jasovujeťsja, ščo možlyvo. Novi vyklyky dlja biznesu i jogo zasnovnyka z’javljajuťsja ščodnja. A buvaje, ščo j kiľka raziv u deń, i za nymy treba vstygaty, ščob ne opynytysja na žyttjevomu uzbičči, i ce šče optymistyčnyj variant: jak minimum, na uzbičči.</p><p>Jemnisť našogo robočogo dnja maje čymalyj zapas, jakščo pravyľno rozporjadžatysja časom i navantažennjam. U kožnogo biznesmena je svoї sekrety, ja možu podilytysja svoїmy.</p><p>1. U mene nemaje sekretarky, selektoriv, papok «na pidpys» i rešty. Uveś cej pafosnyj ruh požyraje robočyj čas.</p><p>2. Minimum bjurokratyčnyh procedur i kytajśkyh ceremonij, i vzagali perelyvannja z pustogo v porožnje, ljubyteljam ćogo misce v deržustanovah. Korotko i po suti abo nijak.</p><p>3. Čystyj stil. Pojava dokumenta na stoli — ce NP, i jogo treba počystyty jakomoga švydše, poky papery ne pohovaly mene pid soboju, z kincjamy j nazavždy. Dokument — ce pryvid rozibratysja v ńomu, uhvalyty rišennja, peredaty vidpovidaľnomu, a papireć znyščyty. I ključove slovo tut «znyščyty».</p><p>4. Ja ne nošu iz soboju ručky. Ručka v portfeli označaje, ščo nevdovzi tam zaveduťsja j papery.</p><p>5. Deleguju vse, krim uhvalennja rišeń. Navkolyšni vidminno spravljajuťsja z mojeju robotoju, jaka staje їhńoju robotoju. Ja suprotyvnyk ručnogo upravlinnja.</p><p>6. U moїj komandi nikoly ne bude holeryka, tomu ščo holeryk — ja sam. Moї ljudy pracjujuť todi, koly holeryky reagujuť na te, ščo vidbuvajeťsja. Ideaľna komanda maje skladatysja z četvirok, u jaki vhodjať usi čotyry temperamenty. Sumisnisť todi, jak u dytjačyh pazliv: vyrizy odnyh ideaľno pidhodjať pid vystupy inšyh.</p><p>7. Usi zustriči j ugody majuť vidbuvatysja za horošoju їžeju v horošomu misci. Biznes, jak i raniše, — perevažno čolovičyj svit, i horoša їža spryjaje vzajemorozuminnju j uspihu.</p><p>8. Ofis — ce javno ne misce dlja zasnovnyka, i nema čogo tam stovbyčyty. Ce misce dlja personalu, a jakščo zasnovnyk v ofisi — značyť, u cej moment biznes stoїť.</p><p>9. Kytajci vyrišujuť usi dilovi pytannja za čajnoju ceremonijeju. Čomu? Tomu ščo je zmoga vzjaty pauzu, robljačy kovtok čaju, obmirkuvaty sytuaciju, vidpoviď, reakciju abo zibratysja. Čaj zgladžuje gostri kuty, z jakyh i skladajeťsja biznes.</p><p>10. Usi telefonni rozmovy zsuvajuťsja na toj čas, koly ja za kermom. Tak, možna spokijno j detaľno govoryty v mašyni. Ščopravda, dlja ćogo potribna normaľna rozumna mašyna i jakisnyj hend-fri.</p><p>Lyše desjať nevybaglyvyh i davno vsim vidomyh pryjomiv možuť zaoščadyty do 3–4 godyn času j zbiľšyty efektyvnisť vyrišennja zavdań. Bulo b nerozumno ne skorystatysja cym.</p><h2><strong>Dvi-try godyny</strong></h2><p>Odyn biznesmen zajavyv meni, ščo vin rozvyvav kompaniju cilyh p’jať rokiv i teper hoče vidijty vid sprav. Bude teper naležaty sam sobi, peredavšy upravlinnja SEO. Jakščo vam take trapyťsja, ženiť jogo vid sebe vtryšyja: ce faľšyvyj biznesmen abo šyzofrenik. Ljudy, jaki rozganjajuť svoї biznesy po 20, 30 abo 40 rokiv, — ne možuť sobi dozvolyty «vidijty vid sprav». Ce najbiľšyj mif: kompanija, ščo prodovžuje stabiľno rozvyvatysja, iz zasnovnykom na vidpočynku. Nemaje na misci zasnovnyka — nemaje upravlinnja, a v perspektyvi — kompaniї.</p><p>Nihto z kytiv biznesu, vid Trampa do Kamprada, nikoly ne mrijav «vidijty vid sprav». Pereklasty vsju kuhnju na ručne upravlinnja — ce tak, bagato raziv. Ale pity na spokij — dlja zasnovnyka pry pam’jati ce nemyslymo. Najčastiša problema — ce navpaky, zasnovnyky, jaki ne bažajuť ity, naviť koly potribno. Menedžment Standard Oil drukuvav personaľno dlja Rokfellera faľšyvu <a href="https://www.wsj.com/europe" target="_blank" rel="noopener">Wall Street Journal</a> z novynamy, jaki spodobalysja by staromu i vid jakyh vin ne vpadav by v paniku j ne liz u procesy upravlinnja.</p><p>Šče odyn biznesmen skazav, ščo koly kompanija dosjagne uspihu, vin bude pracjuvaty po 2-3 godyny na deń. Ale 2-3 godyny — ce toj promižok času, na jakyj možna zmusyty sebe zajmatysja spravoju, vid jakoї nudyť, jaku nenavydyš i vid jakoї pragneš utekty. Z takym stavlennjam do vlasnogo biznesu pro uspih možna zabuty, zate čyslenni halepy j neščastja garantovani. Te, do čogo v tebe negatyvne stavlennja, ne dasť ničogo, krim negatyvu. Bagato hto stverdžuje, ščo biznes potribno vyroščuvaty iz zanjattja, jake podobajeťsja, i todi vin bude uspišnym. I tut problema: zajmajučyś uljublenoju spravoju, my ne pomičajemo času i možemo porynaty v ńogo na dobu, jaki ž tut 2-3 godyny? Zgaduju vypadok, koly my, pryletivšy v Kytaj na peregovory, absoljutno vypadkovo vidznačyly, ščo provely na nogah uže 24 godyny, pryčomu peregovory i ne dumajuť zaveršuvatysja. Ne dumaju, ščo togo rezuľtatu, jakyj my zreštoju otrymaly, možna dosjagty, prysvjačujučy kompaniї 2-3 godyny na deń. Koly robota — ce hobi abo hobi — ce robota, značno pravdopodibniše zvučyť čyslo «23 godyny», aniž «2-3».</p><p>Šče fejeryčnišymy buly slova pro «2-3 godyny» odnijeї buhgalterky: koly vona skazala, ščo hoče pracjuvaty 2-3 godyny na deń, її zapytaly: a naviščo? I vona vidpovila: «Ščob uzjaty šče pidrobitok na 2-3 godyny». Potim, podumavšy, dodala: «I, može, šče odyn, tež na 2-3 godyny». Vvažajeťsja: ščob probyty stinu, treba byty v odne misce. Dyvno bačyty ljudynu, jaka gotova vytračaty 9 godyn času na udary v riznyh naprjamkah.</p><p>Ideja pro 2-3 godyny na deń nekorysna: її najavnisť z golovoju vydaje vično najmanogo pracivnyka z psyhologijeju zarobitčanyna j raba. Taka ljudyna nikoly ne stane zasnovnykom, bo v neї nemaje ponjattja «turbuvatysja pro spravu».</p><p>Ale sam ja planuju pracjuvaty 2-3 godyny na deń, ne pryhovuju. Jakščo dožyvu do viku za 80, same na takyj čas ja planuju z’javljatysja v hedofisi mojeї kompaniї. Ščo ja robytymu? Ta prosto moročytymu golovu top-menedžmentu j vymagatymu čogoś, ne znaju sam čogo. Ja možu ce, raz ce može buď-jakyj akcioner kompaniї British Petroleum: pryjty v hedofis i zažadaty finansovoї informaciї. A jakščo zahoču, to vymagatymu j roztlumačennja cijeї informaciї. Jakščo ce može buď-jakyj staryj vlasnyk akcij, to staryj zasnovnyk može ce bezzaperečno. Pryrodno, ja skorystajusja cym. Potribno považaty tradyciї: jakščo u Velykij Brytaniї nosjaťsja z korolevoju, to čomu b u velykij starij kompaniї ne nosytysja z kymoś, dlja kogo potribno drukuvaty faľšyvyj Wall Street Journal? Zanjattja jakraz na 2-3 godyny. A inšyh variantiv zajmatysja biznesom na takomu vidrizku času ja prosto ne ujavljaju.</p>	<div class="adv__container">					<a href="https://nashformat.ua/products/tut-klyue.-vidverti-istorii-ukrainskogo-biznesmena-709228" target="_blank"			   class="adv adv--line adv--mistape animate-block animate-block--before animate-block--delay-25">				<div class="adv--line__container">											<div class="adv__img">							<img class="adv--image" src="/wp-content/uploads/2019/03/Znimok-ekrana-o-12.09.19.png"/>						</div>										<div class="adv__description">						«Tut kljuje. Vidverti istoriї ukraїnśkogo biznesmena»					</div>											<div class="adv__link">							<span class="btn-view-more icon-arr-right-2 icon icon-arrow-circle">								Kupyty knygu							</span>						</div>									</div>			</a>			</div><h2>Inši uryvky:</h2><ul><li><a href="/2019/04/19/franklin-biography-isaacson/" target="_blank" rel="noopener">«Bendžamin Franklin»</a>, Volter Ajzekson</li><li><a href="/2019/03/22/12-rules-peterson/" target="_blank" rel="noopener">«12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos»</a>, Džordan Piterson</li><li><a href="/2019/05/06/men-on-feminism/" target="_blank" rel="noopener">«Čoloviky pro feminizm»</a>, Majkl Kaufman, Majkl Kimmel</li></ul>

📘 «Tut kljuje. Vidverti istoriї ukraїnśkogo biznesmena» — uryvok z knygy investora ta pidpryjemcja Dmytra Tomčuka

Tut kljuje. Vidverti istoriї ukraїnśkogo biznesmena — ce personaľni uroky, zdobuti na riznyh etapah ta časovyh promižkah isnuvannja biznesu

<p>Za <a href="http://www.chytomo.com/knyhovydannia-2018-stop-kryza-j-pererozpodil-liderstva/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">danymy</a> vydannja «Čytomo», knyžkovyj rynok v Ukraїni perežyvaje vidrodžennja ta tektonični zminy. Knyžky ukraїnśkoju movoju u 2018 roci vydaly rekordnoju kiľkistju — 16 857 nazv ta ponad 38 miľjoniv prymirnykiv. Jak často, ščo same čytajuť ukraїnci i de beruť knyžky? Na ce pytannja može vidpovisty doslidžennja.
</p>
<h2><strong>Hto i de kupuje knyžky</strong></h2>
<img class="aligncenter size-full wp-image-57794" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/books-who-and-where.png" alt="knyžky ukraїnśkoju" width="480" height="279">

Jak bačymo, za cymy danymy žinky kupujuť knyžky deščo biľše, niž čoloviky. Takož v Ukraїni biblioteky ne je populjarnym sposobom otrymannja knyžok — lyše 14% ukraїnciv beruť knygy v bibliotekah. Sered našyh susidiv, <a href="http://www.eblida.org/activities/kic/public-libraries-statistics.html" target="_blank" rel="noopener noreferrer">za danymy EBLIDA</a>, najbiľše do bibliotek hodjať poljaky — 23,4% naselennja. Najmenše — slovaky, 9%. Sered jevropejśkyh kraїn., ukraїnci za cym pokaznykom najblyžči do čehiv, avstrijciv ta ugorciv. Lider rejtyngu — Islandija, de gostjamy bibliotek je majže polovyna naselennja, 40,96%.
<h2><strong>Nacija, ščo bagato čytaje?</strong></h2>
Čy virnyj stereotyp, ščo ukraїnci — odni z lideriv za obsjagom čytannja?

[caption id="attachment_57800" align="aligncenter" width="480"]<a href="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/books-research-2.png" target="_blank" rel="noopener noreferrer"><img class="wp-image-57800 size-full" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/books-research-most-read-2.png" alt="knyžky ukraїnśkoju" width="480" height="469"></a> Klikniť, ščob pobačyty povnyj rejtyng[/caption]

Sered 40 kraїn, ščo vysvitleni u doslidženni, Ukraїna znahodyťsja na 12 misci. 74% ukraїnciv kupyly hoča b odnu knygu — tak samo jak u Velykij Brytaniї abo Švejcariї. Naši poľśki susidy znahodjaťsja u hvosti ćogo rejtyngu — 57% poljakiv kupuvaly knygy u 2018 roci.

[blockquote_with_author name="Svitlana Pavelećka" position="spivzasnovnycja vydavnyctva #knygolav" link="http://knigolove.com.ua/" content="Zagalom, dijsnisť taka, ščo ukraїnci naspravdi čytajuť malo, ale postupovo počynajuť zvertaty uvagu na jakisnu literaturu iz garnym perekladom ta cikavymy obkladynkamy."]

<img class="aligncenter wp-image-57803 size-full" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/books-how-often.png" alt="knyžky ukraїnśkoju" width="480" height="174">

Jakščo govoryty biľš konkretno, to biľšisť ukraїnciv kupuje knygy kiľka raziv na rik. Entuziastiv čytannja — nebagato.
<h2><strong>Spožyvaćka povedinka</strong></h2>
<img class="aligncenter size-full wp-image-57805" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/books-how-much.png" alt="knyžky ukraїnśkoju" width="480" height="193">

41% ukraїnciv vvažaje, ščo ciny na knygy — zavysoki. Za <a href="http://data.chytomo.com/chytannya-v-ukrayini/#header-12" target="_blank" rel="noopener noreferrer">danymy</a> vydannja «Čytomo», serednja vartisť knygy u 2018 roci sklala 135₴, i lyše 3% ukraїnciv kupuvaly knyžky vartistju biľše 250₴. Sytuaciju z cinamy komentuje spivvlasnyk vydavnyctva «Naš format» Anton Martynov:

[blockquote_with_author name="Anton Martynov" position="spivvlasnyk vydavnyctva «Naš format»" link="http://nashformat.ua" content="Ne možu pogodytysja, ščo ciny na knyžky zavelyki. Zvažajučy na te, ščo ljudyna može čytaty 1-2 knygy na misjać, to pry cini 150-200₴, cja cyfra navrjad čy bude katastrofičnoju dlja bjudžetu seredńostatystyčnogo ukraїncja."]

Z inšogo boku, jakščo taka velyka kiľkisť spožyvačiv vvažaje knyžky zadorogymy, možlyvo, cju problemu treba vyrišuvaty. U «Našomu formati» rozpovidajuť, z čogo skladajeťsja vartisť knygy na polyci magazynu, a takož nagološujuť, ščo cinoju znyžennja vartosti stane pogiršennja jakosti:

[blockquote_with_author name="Anton Martynov" position="spivvlasnyk vydavnyctva «Naš format»" link="http://nashformat.ua" content="Jakščo kazaty pro sobivartisť, to vona na ⅔ skladajeťsja iz roboty ljudej - avtora, perekladača, redaktora, korektora, verstaľnyka, i na ⅓ iz vartosti vyrobnyctva knyžky. Znyžuvaty vartisť knyžky možna lyše koštom odnogo iz cyh elementiv. Tobto abo zmenšuvaty gonorary perekladačiv čy verstaľnykiv, abo znyžuvaty jakisť paperu. Žoden iz cyh variantiv ne je pryjnjatnym dlja nas. Knyžka nadrukovana na gazetnomu paperi bez zalučennja profesijnyh perekladačiv, redaktoriv, verstaľnykiv peretvorjujeťsja prosto na papir ta nabir sliv. Ce ne pro estetyčni vražennja ta intelektuaľnyj rozvytok."]
<h2><strong>Jak čytajuť ukraїnci</strong></h2>
<img class="aligncenter size-full wp-image-57807" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/books-format.png" alt="knyžky ukraїnśkoju onlajn" width="480" height="258">

Biľšisť ukraїnśkyh čytačiv nadajuť perevagu staromu-dobromu druku: zapah farby ta paperu — romantyka. V segmenti elektronnyh knyžok sytuacija neodnoznačna. Popry te, ščo majže polovyna ukraїnciv čytaje elektronni knygy, piratśkyj segment ćogo rynku — u dva razy biľšyj za legaľnyj.

[blockquote_with_author name="Svitlana Pavelećka" position="spivzasnovnycja vydavnyctva #knygolav" link="http://knigolove.com.ua/" content="Naš spožyvač ne zvyk platyty za reči, do jakyh vin ne može dotorknutysja. Ce stosujeťsja ne lyše knyžok, ale i bagaťoh inšyh rečej – ce i telebačennja, i kino, i muzyka. Ljudy vytračajuť košty na te, ščob vyrobyty produkt, a inši – vvažajuť, ščo možuť otrymaty ce bezkoštovno, i koly ty stavyš adekvatnu cinu, to dejaki spožyvači vidnosyťsja do ćogo z oburennjam."]

Pogodžujeťsja zi Svitlanoju j Anton Martynov:

[blockquote_with_author name="Anton Martynov" position="spivvlasnyk vydavnyctva «Naš format»" link="http://nashformat.ua" content="Nepopuljarnym u nas poky zalyšajeťsja legaľnyj kontent. I tut je dvi pryčyny. Perša — ce vidsutnisť kuľtury. A druga — ne menš važlyva — ce vidsutnisť servisu. Ponad rik tomu my počaly fiksuvaty Telegram-kanaly, de vykladajuťsja naši knyžky. Naš elektronnyj kontent i raniše guljav internetom, a Telegram-kanaly šče biľše sprostyly dostup do ńogo. Todi my počaly rozrobku vlasnogo dodatka dlja Apple ta Android. "]

Piratstvo, vidsutnisť infrastruktury ta uvagy globaľnyh gravciv do Ukraїny pryzvodyť do togo, ščo vydavcjam neobhidno dodatkovo investuvaty u vlasni instrumenty dlja rozpovsjudžennja produkciї:

[blockquote_with_author name="Anton Martynov" position="spivvlasnyk vydavnyctva «Naš format»" link="http://nashformat.ua" content="V Ukraїni nemaje takyh gravciv, jak Kindle, Audible čy Spotify, iTunes ta Google Books duže pasyvno pracjujuť z ukraїnśkymy knyžkamy. Tož my vyrišyly pokladatysja na vlasni syly: my zahystyly format, zrobyly vbudovanu čytalku, planujemo proponuvaty ne lyše naši knyžky, ale j knyžky inšyh vydavnyctv. Ce i je naša sproba zabezpečyty zručnyj legaľnyj servis."]

Okrim ćogo, elektronnyj format pidhodyť ne dlja vsih žanriv, zaznačaje Svitlana Pavelećka:

[blockquote_with_author name="Svitlana Pavelećka" position="spivzasnovnycja vydavnyctva #knygolav" link="http://knigolove.com.ua/" content="V nas je pevnyj dosvid prodažu elektronnyh knyžok. Naše cinoutvorennja nemožlyvo porivnjuvaty iz cinoutvorennjam na inšyh rynkah, tut naša marža na elektronni knyžky narazi nabagato menša, niž na drukovani. Ščo stosujeťsja dytjačoї literatury, jaka je golovnym fokusom našogo vydavnyctva, to vona vzagali duže skladno prosuvajeťsja v onlajni. A jakščo govoryty pro hudožnju literaturu, vse ž taky v Ukraїni je tradycijeju čytaty її u drukovanomu vygljadi"]
<h2><strong>Audioknygy</strong></h2>
Šče odnijeju suttjevoju vidminnistju ukraїnśkogo knyžkovogo rynku je nepopuljarnisť audioknyg. U SŠA ščonajmenše 44% ljudej <a href="https://www.edisonresearch.com/infinite-dial-2018/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">posluhaly</a> hoča b odnu audioknygu, a 15% amerykanciv sluhajuť ne menše, niž 11 audioknyg na rik. Shožu sytuaciju možna sposterigaty i <a href="https://goodereader.com/blog/digital-publishing/audiobook-trends-and-statistics-for-2017" target="_blank" rel="noopener noreferrer">v Jevropi</a>. Ukraїnu poky ščo cej trend omynaje — lyše 2% ukraїnciv obyrajuť audioknyžky onlajn abo na CD. Svitlana Pavelećka pogodžujeťsja z rezuľtatamy doslidžennja, ale dodaje, ščo segment audioknyg «strimko zrostaje».
<h2><strong>Narešti, ščo čytajuť ukraїnci</strong></h2>
<img class="aligncenter wp-image-57810 size-full" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/books-type.png" alt="knyžky ukraїnśkoju" width="480" height="234">

Majže vsi ukraїnśki čytači poljubljajuť hudožnju literaturu i pryblyzno tretyna kupuje knygy pro biznes. Dokumentaľnu prozu čytajuť menše za vse, ce zbigajeťsja i zi svitovoju tendencijeju. Anton Martynov zauvažuje:

[blockquote_with_author name="Anton Martynov" position="spivvlasnyk vydavnyctva «Naš format»" link="http://nashformat.ua" content="Tut ne vidobraženo dytjačyj segment literatury — a ce blyźko tretyny vśogo rynku."]

Za danymy Picodi, ukraїnci — palki pocinovuvači klasyčnoї literatury, jaka suttjevo vyperedžaje vsi inši žanry za populjarnistju. I, popry stereotypy, detektyvy ne vvijšly naviť u top-5 žanriv, jaki poljubljajuť naši čytači.

<img class="aligncenter size-full wp-image-57811" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/books-genres.png" alt="" width="480" height="318">

Ključovi vidminnosti ukraїnśkogo rynku vid rešty svitu — neočikuvana populjarnisť poeziї, i navpaky — nepopuljarnisť prygod ta fantastyky i fentezi. Vtim, Svitlana Pavelećka z vydavnyctva #knygolav zaznačaje:

[blockquote_with_author name="Svitlana Pavelećka" position="spivzasnovnycja vydavnyctva #knygolav" link="http://knigolove.com.ua/" content="Odyn iz najbiľš populjarnyh žanriv sered našogo asortymentu – ce trylery, ščo povnistju zbigajeťsja z kartynoju mižnarodnoju, ale trohy vidriznjajeťsja vid rezuľtativ ćogo doslidžennja."]

<img class="aligncenter size-large wp-image-57812" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/books-top-genres-world.png" alt="" width="480" height="153">

Sytuacija na ukraїnśkomu knyžkovomu rynku pokraščujeťsja, ale čy bude Ukraїna pomitnym gravcem u globaľnij knyžkovij industriї, zaležyť ne tiľky vid vydavnyctv. Poky globaľnyj rynok elektronnyh knyžok <a href="https://www.statista.com/outlook/213/100/ebooks/worldwide" target="_blank" rel="noopener noreferrer">zrostaje</a> i vže stanovyť gigantśki $13 miľjardiv, tretyna ukraїnśkyh čytačiv zavantažuje elektronni knygy nelegaľno. Cym my ne prosto pozbavljajemo vydavnyčyj biznes prybutku — my pozbavljajemo sebe možlyvosti čytaty švydko jakisni pereklady aktuaľnyh knyžok.

<em>My djakujemo kompaniї Picodi za nadane doslidžennja, jake povnistju možna pročytaty <a href="https://www.picodi.com/ua/mozhna-deshevshe/knizhnyj-shopping-v-ukraine-i-mire" target="_blank" rel="noopener noreferrer">u blozi kompaniї</a> (rosijśkoju movoju). Takož vyslovljujemo podjaku spivzasnovnyci vydavnyctva <a href="http://knigolove.com.ua/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">#knygolav</a> Svitlani Pavelećkij ta spivvlasnyku vydavnyctva «<a href="http://nashformat.ua" target="_blank" rel="noopener noreferrer">Naš format</a>» Antonu Martynovu za nadani komentari. </em>

<p>Za <a href="http://www.chytomo.com/knyhovydannia-2018-stop-kryza-j-pererozpodil-liderstva/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">danymy</a> vydannja «Čytomo», knyžkovyj rynok v Ukraїni perežyvaje vidrodžennja ta tektonični zminy. Knyžky ukraїnśkoju movoju u 2018 roci vydaly rekordnoju kiľkistju — 16 857 nazv ta ponad 38 miľjoniv prymirnykiv. Jak často, ščo same čytajuť ukraїnci i de beruť knyžky? Na ce pytannja može vidpovisty doslidžennja.</p><h2><strong>Hto i de kupuje knyžky</strong></h2><p><img loading="lazy" class="aligncenter size-full wp-image-57794" src="/wp-content/uploads/2019/05/books-who-and-where.png" alt="knyžky ukraїnśkoju" width="480" height="279" srcset="/wp-content/uploads/2019/05/books-who-and-where.png 480w, /wp-content/uploads/2019/05/books-who-and-where-300x174.png 300w" sizes="(max-width: 480px) 100vw, 480px" /></p><p>Jak bačymo, za cymy danymy žinky kupujuť knyžky deščo biľše, niž čoloviky. Takož v Ukraїni biblioteky ne je populjarnym sposobom otrymannja knyžok — lyše 14% ukraїnciv beruť knygy v bibliotekah. Sered našyh susidiv, <a href="http://www.eblida.org/activities/kic/public-libraries-statistics.html" target="_blank" rel="noopener noreferrer">za danymy EBLIDA</a>, najbiľše do bibliotek hodjať poljaky — 23,4% naselennja. Najmenše — slovaky, 9%. Sered jevropejśkyh kraїn., ukraїnci za cym pokaznykom najblyžči do čehiv, avstrijciv ta ugorciv. Lider rejtyngu — Islandija, de gostjamy bibliotek je majže polovyna naselennja, 40,96%.</p><h2><strong>Nacija, ščo bagato čytaje?</strong></h2><p>Čy virnyj stereotyp, ščo ukraїnci — odni z lideriv za obsjagom čytannja?</p><div id="attachment_57800" style="width: 490px" class="wp-caption aligncenter"><a href="/wp-content/uploads/2019/05/books-research-2.png" target="_blank" rel="noopener noreferrer"><img aria-describedby="caption-attachment-57800" loading="lazy" class="wp-image-57800 size-full" src="/wp-content/uploads/2019/05/books-research-most-read-2.png" alt="knyžky ukraїnśkoju" width="480" height="469" srcset="/wp-content/uploads/2019/05/books-research-most-read-2.png 480w, /wp-content/uploads/2019/05/books-research-most-read-2-300x293.png 300w, /wp-content/uploads/2019/05/books-research-most-read-2-65x65.png 65w" sizes="(max-width: 480px) 100vw, 480px" /></a><p id="caption-attachment-57800" class="wp-caption-text">Klikniť, ščob pobačyty povnyj rejtyng</p></div><p>Sered 40 kraїn, ščo vysvitleni u doslidženni, Ukraїna znahodyťsja na 12 misci. 74% ukraїnciv kupyly hoča b odnu knygu — tak samo jak u Velykij Brytaniї abo Švejcariї. Naši poľśki susidy znahodjaťsja u hvosti ćogo rejtyngu — 57% poljakiv kupuvaly knygy u 2018 roci.</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Zagalom, dijsnisť taka, ščo ukraїnci naspravdi čytajuť malo, ale postupovo počynajuť zvertaty uvagu na jakisnu literaturu iz garnym perekladom ta cikavymy obkladynkamy.</p>					<cite>									<a href="http://knigolove.com.ua/"><strong>Svitlana Pavelećka,</strong></a> spivzasnovnycja vydavnyctva #knygolav							</cite>			</blockquote><p><img loading="lazy" class="aligncenter wp-image-57803 size-full" src="/wp-content/uploads/2019/05/books-how-often.png" alt="knyžky ukraїnśkoju" width="480" height="174" srcset="/wp-content/uploads/2019/05/books-how-often.png 480w, /wp-content/uploads/2019/05/books-how-often-300x109.png 300w" sizes="(max-width: 480px) 100vw, 480px" /></p><p>Jakščo govoryty biľš konkretno, to biľšisť ukraїnciv kupuje knygy kiľka raziv na rik. Entuziastiv čytannja — nebagato.</p><h2><strong>Spožyvaćka povedinka</strong></h2><p><img loading="lazy" class="aligncenter size-full wp-image-57805" src="/wp-content/uploads/2019/05/books-how-much.png" alt="knyžky ukraїnśkoju" width="480" height="193" srcset="/wp-content/uploads/2019/05/books-how-much.png 480w, /wp-content/uploads/2019/05/books-how-much-300x121.png 300w" sizes="(max-width: 480px) 100vw, 480px" /></p><p>41% ukraїnciv vvažaje, ščo ciny na knygy — zavysoki. Za <a href="http://data.chytomo.com/chytannya-v-ukrayini/#header-12" target="_blank" rel="noopener noreferrer">danymy</a> vydannja «Čytomo», serednja vartisť knygy u 2018 roci sklala 135₴, i lyše 3% ukraїnciv kupuvaly knyžky vartistju biľše 250₴. Sytuaciju z cinamy komentuje spivvlasnyk vydavnyctva «Naš format» Anton Martynov:</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Ne možu pogodytysja, ščo ciny na knyžky zavelyki. Zvažajučy na te, ščo ljudyna može čytaty 1-2 knygy na misjać, to pry cini 150-200₴, cja cyfra navrjad čy bude katastrofičnoju dlja bjudžetu seredńostatystyčnogo ukraїncja.</p>					<cite>									<a href="http://nashformat.ua"><strong>Anton Martynov,</strong></a> spivvlasnyk vydavnyctva «Naš format»							</cite>			</blockquote><p>Z inšogo boku, jakščo taka velyka kiľkisť spožyvačiv vvažaje knyžky zadorogymy, možlyvo, cju problemu treba vyrišuvaty. U «Našomu formati» rozpovidajuť, z čogo skladajeťsja vartisť knygy na polyci magazynu, a takož nagološujuť, ščo cinoju znyžennja vartosti stane pogiršennja jakosti:</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Jakščo kazaty pro sobivartisť, to vona na ⅔ skladajeťsja iz roboty ljudej - avtora, perekladača, redaktora, korektora, verstaľnyka, i na ⅓ iz vartosti vyrobnyctva knyžky. Znyžuvaty vartisť knyžky možna lyše koštom odnogo iz cyh elementiv. Tobto abo zmenšuvaty gonorary perekladačiv čy verstaľnykiv, abo znyžuvaty jakisť paperu. Žoden iz cyh variantiv ne je pryjnjatnym dlja nas. Knyžka nadrukovana na gazetnomu paperi bez zalučennja profesijnyh perekladačiv, redaktoriv, verstaľnykiv peretvorjujeťsja prosto na papir ta nabir sliv. Ce ne pro estetyčni vražennja ta intelektuaľnyj rozvytok.</p>					<cite>									<a href="http://nashformat.ua"><strong>Anton Martynov,</strong></a> spivvlasnyk vydavnyctva «Naš format»							</cite>			</blockquote><h2><strong>Jak čytajuť ukraїnci</strong></h2><p><img loading="lazy" class="aligncenter size-full wp-image-57807" src="/wp-content/uploads/2019/05/books-format.png" alt="knyžky ukraїnśkoju onlajn" width="480" height="258" srcset="/wp-content/uploads/2019/05/books-format.png 480w, /wp-content/uploads/2019/05/books-format-300x161.png 300w" sizes="(max-width: 480px) 100vw, 480px" /></p><p>Biľšisť ukraїnśkyh čytačiv nadajuť perevagu staromu-dobromu druku: zapah farby ta paperu — romantyka. V segmenti elektronnyh knyžok sytuacija neodnoznačna. Popry te, ščo majže polovyna ukraїnciv čytaje elektronni knygy, piratśkyj segment ćogo rynku — u dva razy biľšyj za legaľnyj.</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Naš spožyvač ne zvyk platyty za reči, do jakyh vin ne može dotorknutysja. Ce stosujeťsja ne lyše knyžok, ale i bagaťoh inšyh rečej – ce i telebačennja, i kino, i muzyka. Ljudy vytračajuť košty na te, ščob vyrobyty produkt, a inši – vvažajuť, ščo možuť otrymaty ce bezkoštovno, i koly ty stavyš adekvatnu cinu, to dejaki spožyvači vidnosyťsja do ćogo z oburennjam.</p>					<cite>									<a href="http://knigolove.com.ua/"><strong>Svitlana Pavelećka,</strong></a> spivzasnovnycja vydavnyctva #knygolav							</cite>			</blockquote><p>Pogodžujeťsja zi Svitlanoju j Anton Martynov:</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Nepopuljarnym u nas poky zalyšajeťsja legaľnyj kontent. I tut je dvi pryčyny. Perša — ce vidsutnisť kuľtury. A druga — ne menš važlyva — ce vidsutnisť servisu. Ponad rik tomu my počaly fiksuvaty Telegram-kanaly, de vykladajuťsja naši knyžky. Naš elektronnyj kontent i raniše guljav internetom, a Telegram-kanaly šče biľše sprostyly dostup do ńogo. Todi my počaly rozrobku vlasnogo dodatka dlja Apple ta Android. </p>					<cite>									<a href="http://nashformat.ua"><strong>Anton Martynov,</strong></a> spivvlasnyk vydavnyctva «Naš format»							</cite>			</blockquote><p>Piratstvo, vidsutnisť infrastruktury ta uvagy globaľnyh gravciv do Ukraїny pryzvodyť do togo, ščo vydavcjam neobhidno dodatkovo investuvaty u vlasni instrumenty dlja rozpovsjudžennja produkciї:</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>V Ukraїni nemaje takyh gravciv, jak Kindle, Audible čy Spotify, iTunes ta Google Books duže pasyvno pracjujuť z ukraїnśkymy knyžkamy. Tož my vyrišyly pokladatysja na vlasni syly: my zahystyly format, zrobyly vbudovanu čytalku, planujemo proponuvaty ne lyše naši knyžky, ale j knyžky inšyh vydavnyctv. Ce i je naša sproba zabezpečyty zručnyj legaľnyj servis.</p>					<cite>									<a href="http://nashformat.ua"><strong>Anton Martynov,</strong></a> spivvlasnyk vydavnyctva «Naš format»							</cite>			</blockquote><p>Okrim ćogo, elektronnyj format pidhodyť ne dlja vsih žanriv, zaznačaje Svitlana Pavelećka:</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>V nas je pevnyj dosvid prodažu elektronnyh knyžok. Naše cinoutvorennja nemožlyvo porivnjuvaty iz cinoutvorennjam na inšyh rynkah, tut naša marža na elektronni knyžky narazi nabagato menša, niž na drukovani. Ščo stosujeťsja dytjačoї literatury, jaka je golovnym fokusom našogo vydavnyctva, to vona vzagali duže skladno prosuvajeťsja v onlajni. A jakščo govoryty pro hudožnju literaturu, vse ž taky v Ukraїni je tradycijeju čytaty її u drukovanomu vygljadi</p>					<cite>									<a href="http://knigolove.com.ua/"><strong>Svitlana Pavelećka,</strong></a> spivzasnovnycja vydavnyctva #knygolav							</cite>			</blockquote><h2><strong>Audioknygy</strong></h2><p>Šče odnijeju suttjevoju vidminnistju ukraїnśkogo knyžkovogo rynku je nepopuljarnisť audioknyg. U SŠA ščonajmenše 44% ljudej <a href="https://www.edisonresearch.com/infinite-dial-2018/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">posluhaly</a> hoča b odnu audioknygu, a 15% amerykanciv sluhajuť ne menše, niž 11 audioknyg na rik. Shožu sytuaciju možna sposterigaty i <a href="https://goodereader.com/blog/digital-publishing/audiobook-trends-and-statistics-for-2017" target="_blank" rel="noopener noreferrer">v Jevropi</a>. Ukraїnu poky ščo cej trend omynaje — lyše 2% ukraїnciv obyrajuť audioknyžky onlajn abo na CD. Svitlana Pavelećka pogodžujeťsja z rezuľtatamy doslidžennja, ale dodaje, ščo segment audioknyg «strimko zrostaje».</p><h2><strong>Narešti, ščo čytajuť ukraїnci</strong></h2><p><img loading="lazy" class="aligncenter wp-image-57810 size-full" src="/wp-content/uploads/2019/05/books-type.png" alt="knyžky ukraїnśkoju" width="480" height="234" srcset="/wp-content/uploads/2019/05/books-type.png 480w, /wp-content/uploads/2019/05/books-type-300x146.png 300w" sizes="(max-width: 480px) 100vw, 480px" /></p><p>Majže vsi ukraїnśki čytači poljubljajuť hudožnju literaturu i pryblyzno tretyna kupuje knygy pro biznes. Dokumentaľnu prozu čytajuť menše za vse, ce zbigajeťsja i zi svitovoju tendencijeju. Anton Martynov zauvažuje:</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Tut ne vidobraženo dytjačyj segment literatury — a ce blyźko tretyny vśogo rynku.</p>					<cite>									<a href="http://nashformat.ua"><strong>Anton Martynov,</strong></a> spivvlasnyk vydavnyctva «Naš format»							</cite>			</blockquote><p>Za danymy Picodi, ukraїnci — palki pocinovuvači klasyčnoї literatury, jaka suttjevo vyperedžaje vsi inši žanry za populjarnistju. I, popry stereotypy, detektyvy ne vvijšly naviť u top-5 žanriv, jaki poljubljajuť naši čytači.</p><p><img loading="lazy" class="aligncenter size-full wp-image-57811" src="/wp-content/uploads/2019/05/books-genres.png" alt="" width="480" height="318" srcset="/wp-content/uploads/2019/05/books-genres.png 480w, /wp-content/uploads/2019/05/books-genres-300x200.png 300w" sizes="(max-width: 480px) 100vw, 480px" /></p><p>Ključovi vidminnosti ukraїnśkogo rynku vid rešty svitu — neočikuvana populjarnisť poeziї, i navpaky — nepopuljarnisť prygod ta fantastyky i fentezi. Vtim, Svitlana Pavelećka z vydavnyctva #knygolav zaznačaje:</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Odyn iz najbiľš populjarnyh žanriv sered našogo asortymentu – ce trylery, ščo povnistju zbigajeťsja z kartynoju mižnarodnoju, ale trohy vidriznjajeťsja vid rezuľtativ ćogo doslidžennja.</p>					<cite>									<a href="http://knigolove.com.ua/"><strong>Svitlana Pavelećka,</strong></a> spivzasnovnycja vydavnyctva #knygolav							</cite>			</blockquote><p><img loading="lazy" class="aligncenter size-large wp-image-57812" src="/wp-content/uploads/2019/05/books-top-genres-world.png" alt="" width="480" height="153" srcset="/wp-content/uploads/2019/05/books-top-genres-world.png 480w, /wp-content/uploads/2019/05/books-top-genres-world-300x96.png 300w" sizes="(max-width: 480px) 100vw, 480px" /></p><p>Sytuacija na ukraїnśkomu knyžkovomu rynku pokraščujeťsja, ale čy bude Ukraїna pomitnym gravcem u globaľnij knyžkovij industriї, zaležyť ne tiľky vid vydavnyctv. Poky globaľnyj rynok elektronnyh knyžok <a href="https://www.statista.com/outlook/213/100/ebooks/worldwide" target="_blank" rel="noopener noreferrer">zrostaje</a> i vže stanovyť gigantśki $13 miľjardiv, tretyna ukraїnśkyh čytačiv zavantažuje elektronni knygy nelegaľno. Cym my ne prosto pozbavljajemo vydavnyčyj biznes prybutku — my pozbavljajemo sebe možlyvosti čytaty švydko jakisni pereklady aktuaľnyh knyžok.</p><p><em>My djakujemo kompaniї Picodi za nadane doslidžennja, jake povnistju možna pročytaty <a href="https://www.picodi.com/ua/mozhna-deshevshe/knizhnyj-shopping-v-ukraine-i-mire" target="_blank" rel="noopener noreferrer">u blozi kompaniї</a> (rosijśkoju movoju). Takož vyslovljujemo podjaku spivzasnovnyci vydavnyctva <a href="http://knigolove.com.ua/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">#knygolav</a> Svitlani Pavelećkij ta spivvlasnyku vydavnyctva «<a href="http://nashformat.ua" target="_blank" rel="noopener noreferrer">Naš format</a>» Antonu Martynovu za nadani komentari. </em></p>

Ščoby diznatysja, ščo, jak i koly čytajuť ukraїnci, my zvernulysja do kompaniї <a href="https://picodi.com" target="_blank" rel="noopener">Picodi</a>, jaka provela svoje doslidžennja ukraїnśkogo rynku knyžok, a takož poprosyly prokomentuvaty rezuľtaty doslidžennja kerivnykiv vydavnyctv «<a href="https://nashformat.ua/" target="_blank" rel="noopener">Naš format</a>» ta <a href="http://knigolove.com.ua/" target="_blank" rel="noopener">#knygolav</a>.

Za <a href="http://www.chytomo.com/knyhovydannia-2018-stop-kryza-j-pererozpodil-liderstva/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">danymy</a> vydannja «Čytomo», knyžkovyj rynok v Ukraїni perežyvaje vidrodžennja ta tektonični zminy. Knyžky ukraїnśkoju movoju u 2018 roci vydaly rekordnoju kiľkistju — 16 857 nazv ta ponad 38 miľjoniv prymirnykiv. Jak často, ščo same čytajuť ukraїnci i de beruť knyžky? Na ce pytannja može vidpovisty doslidžennja.
<h2><strong>Hto i de kupuje knyžky</strong></h2>
<img class="aligncenter size-full wp-image-57794" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/books-who-and-where.png" alt="knyžky ukraїnśkoju" width="480" height="279" />

Jak bačymo, za cymy danymy žinky kupujuť knyžky deščo biľše, niž čoloviky. Takož v Ukraїni biblioteky ne je populjarnym sposobom otrymannja knyžok — lyše 14% ukraїnciv beruť knygy v bibliotekah. Sered našyh susidiv, <a href="http://www.eblida.org/activities/kic/public-libraries-statistics.html" target="_blank" rel="noopener noreferrer">za danymy EBLIDA</a>, najbiľše do bibliotek hodjať poljaky — 23,4% naselennja. Najmenše — slovaky, 9%. Sered jevropejśkyh kraїn., ukraїnci za cym pokaznykom najblyžči do čehiv, avstrijciv ta ugorciv. Lider rejtyngu — Islandija, de gostjamy bibliotek je majže polovyna naselennja, 40,96%.
<h2><strong>Nacija, ščo bagato čytaje?</strong></h2>
Čy virnyj stereotyp, ščo ukraїnci — odni z lideriv za obsjagom čytannja?

[caption id="attachment_57800" align="aligncenter" width="480"]<a href="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/books-research-2.png" target="_blank" rel="noopener noreferrer"><img class="wp-image-57800 size-full" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/books-research-most-read-2.png" alt="knyžky ukraїnśkoju" width="480" height="469" /></a> Klikniť, ščob pobačyty povnyj rejtyng[/caption]

Sered 40 kraїn, ščo vysvitleni u doslidženni, Ukraїna znahodyťsja na 12 misci. 74% ukraїnciv kupyly hoča b odnu knygu — tak samo jak u Velykij Brytaniї abo Švejcariї. Naši poľśki susidy znahodjaťsja u hvosti ćogo rejtyngu — 57% poljakiv kupuvaly knygy u 2018 roci.

[blockquote_with_author name="Svitlana Pavelećka" position="spivzasnovnycja vydavnyctva #knygolav" link="http://knigolove.com.ua/" content="Zagalom, dijsnisť taka, ščo ukraїnci naspravdi čytajuť malo, ale postupovo počynajuť zvertaty uvagu na jakisnu literaturu iz garnym perekladom ta cikavymy obkladynkamy."]

<img class="aligncenter wp-image-57803 size-full" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/books-how-often.png" alt="knyžky ukraїnśkoju" width="480" height="174" />

Jakščo govoryty biľš konkretno, to biľšisť ukraїnciv kupuje knygy kiľka raziv na rik. Entuziastiv čytannja — nebagato.
<h2><strong>Spožyvaćka povedinka</strong></h2>
<img class="aligncenter size-full wp-image-57805" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/books-how-much.png" alt="knyžky ukraїnśkoju" width="480" height="193" />

41% ukraїnciv vvažaje, ščo ciny na knygy — zavysoki. Za <a href="http://data.chytomo.com/chytannya-v-ukrayini/#header-12" target="_blank" rel="noopener noreferrer">danymy</a> vydannja «Čytomo», serednja vartisť knygy u 2018 roci sklala 135₴, i lyše 3% ukraїnciv kupuvaly knyžky vartistju biľše 250₴. Sytuaciju z cinamy komentuje spivvlasnyk vydavnyctva «Naš format» Anton Martynov:

[blockquote_with_author name="Anton Martynov" position="spivvlasnyk vydavnyctva «Naš format»" link="http://nashformat.ua" content="Ne možu pogodytysja, ščo ciny na knyžky zavelyki. Zvažajučy na te, ščo ljudyna može čytaty 1-2 knygy na misjać, to pry cini 150-200₴, cja cyfra navrjad čy bude katastrofičnoju dlja bjudžetu seredńostatystyčnogo ukraїncja."]

Z inšogo boku, jakščo taka velyka kiľkisť spožyvačiv vvažaje knyžky zadorogymy, možlyvo, cju problemu treba vyrišuvaty. U «Našomu formati» rozpovidajuť, z čogo skladajeťsja vartisť knygy na polyci magazynu, a takož nagološujuť, ščo cinoju znyžennja vartosti stane pogiršennja jakosti:

[blockquote_with_author name="Anton Martynov" position="spivvlasnyk vydavnyctva «Naš format»" link="http://nashformat.ua" content="Jakščo kazaty pro sobivartisť, to vona na ⅔ skladajeťsja iz roboty ljudej - avtora, perekladača, redaktora, korektora, verstaľnyka, i na ⅓ iz vartosti vyrobnyctva knyžky. Znyžuvaty vartisť knyžky možna lyše koštom odnogo iz cyh elementiv. Tobto abo zmenšuvaty gonorary perekladačiv čy verstaľnykiv, abo znyžuvaty jakisť paperu. Žoden iz cyh variantiv ne je pryjnjatnym dlja nas. Knyžka nadrukovana na gazetnomu paperi bez zalučennja profesijnyh perekladačiv, redaktoriv, verstaľnykiv peretvorjujeťsja prosto na papir ta nabir sliv. Ce ne pro estetyčni vražennja ta intelektuaľnyj rozvytok."]
<h2><strong>Jak čytajuť ukraїnci</strong></h2>
<img class="aligncenter size-full wp-image-57807" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/books-format.png" alt="knyžky ukraїnśkoju onlajn" width="480" height="258" />

Biľšisť ukraїnśkyh čytačiv nadajuť perevagu staromu-dobromu druku: zapah farby ta paperu — romantyka. V segmenti elektronnyh knyžok sytuacija neodnoznačna. Popry te, ščo majže polovyna ukraїnciv čytaje elektronni knygy, piratśkyj segment ćogo rynku — u dva razy biľšyj za legaľnyj.

[blockquote_with_author name="Svitlana Pavelećka" position="spivzasnovnycja vydavnyctva #knygolav" link="http://knigolove.com.ua/" content="Naš spožyvač ne zvyk platyty za reči, do jakyh vin ne može dotorknutysja. Ce stosujeťsja ne lyše knyžok, ale i bagaťoh inšyh rečej – ce i telebačennja, i kino, i muzyka. Ljudy vytračajuť košty na te, ščob vyrobyty produkt, a inši – vvažajuť, ščo možuť otrymaty ce bezkoštovno, i koly ty stavyš adekvatnu cinu, to dejaki spožyvači vidnosyťsja do ćogo z oburennjam."]

Pogodžujeťsja zi Svitlanoju j Anton Martynov:

[blockquote_with_author name="Anton Martynov" position="spivvlasnyk vydavnyctva «Naš format»" link="http://nashformat.ua" content="Nepopuljarnym u nas poky zalyšajeťsja legaľnyj kontent. I tut je dvi pryčyny. Perša — ce vidsutnisť kuľtury. A druga — ne menš važlyva — ce vidsutnisť servisu. Ponad rik tomu my počaly fiksuvaty Telegram-kanaly, de vykladajuťsja naši knyžky. Naš elektronnyj kontent i raniše guljav internetom, a Telegram-kanaly šče biľše sprostyly dostup do ńogo. Todi my počaly rozrobku vlasnogo dodatka dlja Apple ta Android. "]

Piratstvo, vidsutnisť infrastruktury ta uvagy globaľnyh gravciv do Ukraїny pryzvodyť do togo, ščo vydavcjam neobhidno dodatkovo investuvaty u vlasni instrumenty dlja rozpovsjudžennja produkciї:

[blockquote_with_author name="Anton Martynov" position="spivvlasnyk vydavnyctva «Naš format»" link="http://nashformat.ua" content="V Ukraїni nemaje takyh gravciv, jak Kindle, Audible čy Spotify, iTunes ta Google Books duže pasyvno pracjujuť z ukraїnśkymy knyžkamy. Tož my vyrišyly pokladatysja na vlasni syly: my zahystyly format, zrobyly vbudovanu čytalku, planujemo proponuvaty ne lyše naši knyžky, ale j knyžky inšyh vydavnyctv. Ce i je naša sproba zabezpečyty zručnyj legaľnyj servis."]

Okrim ćogo, elektronnyj format pidhodyť ne dlja vsih žanriv, zaznačaje Svitlana Pavelećka:

[blockquote_with_author name="Svitlana Pavelećka" position="spivzasnovnycja vydavnyctva #knygolav" link="http://knigolove.com.ua/" content="V nas je pevnyj dosvid prodažu elektronnyh knyžok. Naše cinoutvorennja nemožlyvo porivnjuvaty iz cinoutvorennjam na inšyh rynkah, tut naša marža na elektronni knyžky narazi nabagato menša, niž na drukovani. Ščo stosujeťsja dytjačoї literatury, jaka je golovnym fokusom našogo vydavnyctva, to vona vzagali duže skladno prosuvajeťsja v onlajni. A jakščo govoryty pro hudožnju literaturu, vse ž taky v Ukraїni je tradycijeju čytaty її u drukovanomu vygljadi"]
<h2><strong>Audioknygy</strong></h2>
Šče odnijeju suttjevoju vidminnistju ukraїnśkogo knyžkovogo rynku je nepopuljarnisť audioknyg. U SŠA ščonajmenše 44% ljudej <a href="https://www.edisonresearch.com/infinite-dial-2018/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">posluhaly</a> hoča b odnu audioknygu, a 15% amerykanciv sluhajuť ne menše, niž 11 audioknyg na rik. Shožu sytuaciju možna sposterigaty i <a href="https://goodereader.com/blog/digital-publishing/audiobook-trends-and-statistics-for-2017" target="_blank" rel="noopener noreferrer">v Jevropi</a>. Ukraїnu poky ščo cej trend omynaje — lyše 2% ukraїnciv obyrajuť audioknyžky onlajn abo na CD. Svitlana Pavelećka pogodžujeťsja z rezuľtatamy doslidžennja, ale dodaje, ščo segment audioknyg «strimko zrostaje».
<h2><strong>Narešti, ščo čytajuť ukraїnci</strong></h2>
<img class="aligncenter wp-image-57810 size-full" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/books-type.png" alt="knyžky ukraїnśkoju" width="480" height="234" />

Majže vsi ukraїnśki čytači poljubljajuť hudožnju literaturu i pryblyzno tretyna kupuje knygy pro biznes. Dokumentaľnu prozu čytajuť menše za vse, ce zbigajeťsja i zi svitovoju tendencijeju. Anton Martynov zauvažuje:

[blockquote_with_author name="Anton Martynov" position="spivvlasnyk vydavnyctva «Naš format»" link="http://nashformat.ua" content="Tut ne vidobraženo dytjačyj segment literatury — a ce blyźko tretyny vśogo rynku."]

Za danymy Picodi, ukraїnci — palki pocinovuvači klasyčnoї literatury, jaka suttjevo vyperedžaje vsi inši žanry za populjarnistju. I, popry stereotypy, detektyvy ne vvijšly naviť u top-5 žanriv, jaki poljubljajuť naši čytači.

<img class="aligncenter size-full wp-image-57811" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/books-genres.png" alt="" width="480" height="318" />

Ključovi vidminnosti ukraїnśkogo rynku vid rešty svitu — neočikuvana populjarnisť poeziї, i navpaky — nepopuljarnisť prygod ta fantastyky i fentezi. Vtim, Svitlana Pavelećka z vydavnyctva #knygolav zaznačaje:

[blockquote_with_author name="Svitlana Pavelećka" position="spivzasnovnycja vydavnyctva #knygolav" link="http://knigolove.com.ua/" content="Odyn iz najbiľš populjarnyh žanriv sered našogo asortymentu – ce trylery, ščo povnistju zbigajeťsja z kartynoju mižnarodnoju, ale trohy vidriznjajeťsja vid rezuľtativ ćogo doslidžennja."]

<img class="aligncenter size-large wp-image-57812" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/05/books-top-genres-world.png" alt="" width="480" height="153" />

Sytuacija na ukraїnśkomu knyžkovomu rynku pokraščujeťsja, ale čy bude Ukraїna pomitnym gravcem u globaľnij knyžkovij industriї, zaležyť ne tiľky vid vydavnyctv. Poky globaľnyj rynok elektronnyh knyžok <a href="https://www.statista.com/outlook/213/100/ebooks/worldwide" target="_blank" rel="noopener noreferrer">zrostaje</a> i vže stanovyť gigantśki $13 miľjardiv, tretyna ukraїnśkyh čytačiv zavantažuje elektronni knygy nelegaľno. Cym my ne prosto pozbavljajemo vydavnyčyj biznes prybutku — my pozbavljajemo sebe možlyvosti čytaty švydko jakisni pereklady aktuaľnyh knyžok.

<em>My djakujemo kompaniї Picodi za nadane doslidžennja, jake povnistju možna pročytaty <a href="https://www.picodi.com/ua/mozhna-deshevshe/knizhnyj-shopping-v-ukraine-i-mire" target="_blank" rel="noopener noreferrer">u blozi kompaniї</a> (rosijśkoju movoju). Takož vyslovljujemo podjaku spivzasnovnyci vydavnyctva <a href="http://knigolove.com.ua/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">#knygolav</a> Svitlani Pavelećkij ta spivvlasnyku vydavnyctva «<a href="http://nashformat.ua" target="_blank" rel="noopener noreferrer">Naš format</a>» Antonu Martynovu za nadani komentari. </em>

📚Jak ukraїnci čytaly knyžky u 2018 — doslidžennja

<p>Bendžamin Franklin — odyn iz «otciv-zasnovnykiv» SŠA. A takož vydaveć, vynahidnyk, poštmejster, polityk,
mecenat. Jak inžener vin stvoryv peršu bezdymnu grubu, gromovidvid i bifokaľni okuljary, jak dyplomat — zmig pojednaty idealizm iz politykoju balansu syl, jak deržavnyj dijač — zaproponuvav stvoryty federaľnu modeľ nacionaľnogo urjadu. Popry bažannja vybuduvaty ideaľnyj imidž, vin ne soromyvsja svogo pohodžennja j use žyttja prodovžuvav pidpysuvatysja «B. Franklin, drukar».
</p>
<p class="p1">U cij knyžci biograf Volter Ajzekson doslidžuje žyttja, filosofiju j osobystisť ljudyny, pogljady jakoї sformuvaly najvažlyviši aspekty amerykanśkoї identyčnosti — povagu do praci, racionalizm i duh demokratiї.</p>
[advertising_strip img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/03/Znimok-ekrana-o-12.09.19.png" button_text="Kupyty knygu, 290₴‎" link="https://nashformat.ua/products/bendzhamin-franklin-709211" content="Volter Ajzekson, «Bendžamin Franklin»"]
<h2>Amerykanśka polityčna filosofija</h2>
Stvoryvšy te, ščo teper my znajemo jak «častkovu subsydiju», Franklin pokazav, jak urjad i pryvatna iniciatyva možuť pereplitatysja — i ce doteper zalyšajeťsja suto amerykanśkym pidhodom u polityci. Vin viryv u volonterstvo j obmeženyj urjad, i takož u legitymnu roľ urjadu v zabezpečenni zagaľnogo dobrobutu. Dijučy čerez publično-pryvatni partnerstva, vin vidčuvav, ščo ce najkraščyj sposib, ščob daty urjadovi zmogu najefektyvniše vplyvaty bez nav’jazuvannja kerivnyctva zgory.

U svoїj polityčnij filosofiї, jak i v religiї ta nauci, Franklin buv pozbavlenyj ideologiї — uzagali, vin počuvav vidrazu do buď-čogo podibnogo na dogmu. Natomisť u biľšosti aspektiv žyttja vin najbiľše cikavyvsja praktyčnym rezuľtatom.

Odnak jogo pryrodžena shyľnisť opyratysja vladnomu isteblišmentu robyla jogo pevnoju miroju buntarem, i ce buntarstvo syľnišalo z vikom. Ne počuvajučy povagy do rangiv, vin pragnuv, ščob Ameryka unyknula žorstkoї klasovoї struktury Angliї. Naviť u vidstavci, peretvoryvšyś majže na džentľmena, u svoїh tvorah i lystah vin prodovžuvav pidnosyty česnoty seredńogo klasu kramariv, remisnykiv ta «škirjanyh fartuhiv».

[footnote]

Iz ćogo postalo bačennja Ameryky jak naciї, de ljudy, haj by jakogo vony buly pohodžennja čy suspiľnogo klasu, možuť pidnjatysja (jak ce zrobyv vin) do vysokogo statusu i zdobuty bagatstvo zavdjaky svoїj voli, zapovzjatlyvosti j plekannju česnot. Iz cijeї točky zoru, jogo ideal buv išče egalitarnišym i demokratyčnišym, niž naviť pryncyp «pryrodnoї arystokratiї» Tomasa Džeffersona, za jakym z guščyny narodu obyralysja osoby, na «česnoty j talanty» jakyh pokladalosja najbiľše spodivań, i z nyh zroščuvalasja nova liderśka elita. Ideja Franklina bula šyršoju: vin viryv, ščo zaohočuvaty i nadavaty možlyvosti slid usim ljudjam zaležno vid їhńoї starannosti, praćovytosti, česnot i pragneń. Jogo proekty, z jakyh postav Pensyľvanśkyj universytet (na protyvagu Virdžynśkomu universytetu Džeffersona), buly nacileni ne na vidfiľtrovuvannja novoї elity, a na zaohočennja i zbagačennja vsih «spraglyh» molodyh ljudej.

Polityčna pozycija Franklina, porjad z jogo religijnymy j naukovymy pogljadamy, utvorjuje dosyť cilisnyj svitogljad. Ale tak samo, jak ne buv vin glybokym bogoslovśkym abo naukovym teoretykom — na zrazok Tomy Akvinśkogo abo Njutona, — glybyny brakuvalo i jogo polityčnij filosofiї, jakščo rivnjaty її z učennjam Džona Lokka abo j samogo Džeffersona. Syla jogo polityčnoї dumky, jak i v inšyh carynah, mistylasja v praktyčnosti, a ne v abstrakcijah.

[blockquote_with_author name="Volter Ajzekson" position="«Bendžamin Franklin»" content=" Ideja Franklina bula šyršoju: vin viryv, ščo zaohočuvaty i nadavaty možlyvosti slid usim ljudjam zaležno vid їhńoї starannosti, praćovytosti, česnot i pragneń."]

Ce staje očevydnym, jakščo zvernutysja do odnogo z jogo najvažlyvišyh polityčnyh traktativ «Sposterežennja za zbiľšennjam ljudstva» 1751 roku. Velyki plošči nezaljudnenyh zemeľ v Ameryci, vvažav vin, veduť do zbiľšennja čyseľnosti naselennja. Ce bulo ne filosofśke prypuščennja, a empiryčnyj pidrahunok. Vin sposterig, ščo sered kolonistiv imovirnisť zalyšytysja neodruženymy bula vdviči menša, niž v anglijciv, ščo vony odružujuťsja raniše (u vici blyźko 20 rokiv) i majuť vdviči biľše ditej (u seredńomu viśmoh). Tak, vysnuvav vin, naselennja Ameryky podvojuvatymeťsja ščo dvadcjať rokiv i za stolittja perevyščyť naselennja Angliї.

Vin, jak vyjavylosja, mav raciju. Za čyseľnistju naselennja Ameryka perevyščyla Angliju vže 1851 roku j nadali podvojuvalasja ščo dvi dekady, doky frontyr ne dosjag meži kontynentu naprykinci HIH stolittja. Adam Smit cytuje Franklina u svoїj klasyčnij praci 1776 roku «Bagatstvo narodiv»; Tomas Maľtus, vidomyj svoїmy pohmurymy prognozamy ščodo perenaselennja Zemli ta nemynučogo zubožinnja ljudstva, takož vykorystovuvav Franklinovi pidrahunky.

U samogo Franklina, odnak, ne bulo maľtuzianśkogo pesymizmu. Vin viryv, ščo, prynajmni v Ameryci, zrostannja vyrobnyctva obganjatyme zbiľšennja naselennja. I ce zrobyť usih zamožnymy v miru rozšyrennja kraїny. Naspravdi vin peredbačyv (takož pravyľno), ščo zrostannja naselennja Ameryky v majbutńomu strymuvatymeťsja ne bidnistju, a bagatstvom, pozajak zamožniši ljudy buduť shyľnymy do «oberežnosti» v šljubi ta ditonarodženni.

Najvplyvovišyj argument Franklina — takyj, ščo vidigrav značnu roľ u majbutnij boroťbi, — buv sprjamovanyj proty panivnogo merkantylistśkogo pragnennja brytanciv obmežyty rozvytok promyslovosti v Ameryci. Parlament nezadovgo do togo pryjnjav bilľ, ščo zaboronjav metaloobrobku v Ameryci, — vin stav pidmogoju ekonomičnij systemi, jaka vykorystovuvala koloniї suto jak džerela syrovyny i rynky dlja gotovyh tovariv.

Franklin vystupyv z dumkoju pro te, ščo bagatstvo Ameryky viľnymy zemljamy ne spryjatyme її rozvytku jak bazy deševoї miśkoї robočoї syly. «Vidtak nebezpeka konfliktu cyh kolonij z kraїnoju-matir’ju v tyh galuzjah, ščo zaležať vid robočyh ruk, manufaktur toščo, je nadto viddalenoju, ščob buty v centri uvagy Velykoї Brytaniї». Nevdovzi Brytanija vže ne zmože zadovoľnjaty vsi potreby Ameryky. «Tomu Brytaniї ne slid zanadto strymuvaty rozvytok manufaktur u kolonijah. Dobra j mudra maty ne stala b tak čynyty. Čynyty tysk značyť poslabljuvaty, a slabka dytyna zaražaje slabkistju vsju sim’ju».

Serjoznyj ton ćogo traktatu z imperśkyh sprav urivnovažujeťsja inšym, satyryčnym tvorom, napysanym pryblyzno v toj samyj čas. Brytanija vyganjaje v Ameryku zločynciv i vypravdovuje ce zrostannjam kolonij. Pyšučy v «Ğazett» pid psevdonimom Amerykanus, Franklin sarkastyčno zauvažuje, ščo «taka nižna ... turbota našoї kraїny-materi pro blagopoluččja її ditej vymagaje ne menšoї vdjačnosti u vidpoviď». Vidtak vin proponuje vidpravyty z Ameryky v Angliju cile sudno grymučyh zmij. Možlyvo, zmina klimatu vgamuje їh, jak ce, na dumku brytanciv, maje statysja zi zločyncjamy v Ameryci. Ta naviť jakščo ćogo ne trapyťsja, brytanci odnakovo buduť u vygodi, «adže grymuča zmija pope-
redžaje pered napadom, todi jak zločyneć takogo ne robyť».

[cut_in_image_fullwidth img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/04/NF296b2.jpg" img_id="56702" parallax="true"]
<h2>Sociaľna filosofija</h2>
Z rokamy u Franklina formuvavsja sociaľnyj svitogljad, ščo javljav soboju sumiš liberaľnyh, populistśkyh i konservatyvnyh idej, — u majbutńomu cej svitogljad stane arhetypom filosofiї seredńogo klasu Ameryky. Franklin proslavljav praćovytisť, osobystu zapovzjatlyvisť, berežlyvisť i samodostatnisť. Z drugogo boku, vin zaklykav do gromadśkoї spivpraci, spivčuttja i shem dobroviľnogo suspiľnogo pokraščennja. Vin odnakovo ne jnjav viry eliti j černi, ne bažav perehodu vlady v ruky ani rodovytogo isteblišmentu, ani bezkontroľnogo natovpu. Zi svoїmy kramarśkymy cinnostjamy, vin strahavsja klasovoї boroťby. U jogo ploť i krov bulo vlyto viru v sociaľnu mobiľnisť i cinnisť nezaležnogo zrostannja čerez sumlinnu pracju.

Jogo vrodženyj konservatyzm ščodo vtručannja urjadu i dopomogy bidnym stav očevydnym u zapytannjah, jaki vin stavyv Piterovi Kollinsonu v 1753 roci. Todi vin pytav: «Čy ne zrobyly osoblyvi anglijśki zakony, za jakymy bagati zmušeni utrymuvaty bidnyh, ostannih zaležnymy?» i «Čy ne zaohočuvatyme ce, zreštoju, do linoščiv?».

U ćomu eseї vin svaryť pyśmennykiv, jaki zburjujuť čerń, pyšučy, ščo bidnyh prygničujuť bagati. «Vysluhajte, buď laska, paru sliv z inšogo boku», — kaže vin. Umovy žyttja bidnyh v Angliї, zajavljaje vin, — najkrašči v Jevropi. Čomu? Tomu ščo v Angliї je zakony dlja pidtrymky bidnyh. «J uhvalyly ci zakony ne bidni. Zakonodavci — ljudy zamožni. Vony dobroviľno diljaťsja svoїmy statkamy i statkamy inšyh, ščob utrymuvaty bidnyh».

Zakony ci povni spivčuttja. Prote, zasterigaje vin, vony možuť maty neočikuvani naslidky, spryjajučy linoščam: «Ja bojusja, ščo ljudstvo stane zaležnym vid buď-čogo, ščo pidtrymuje їh u starosti ta hvorobi, ignorujučy zapovzjatlyvisť i berežlyvisť v časy molodosti ta zdorov’ja; ce spryjatyme našomu pryrodnomu nerobstvu, guľtjajstvu i marnotratstvu, jaki zbiľšuvatymuť bidnisť — zlo, proty jakogo ci zahody j sprjamovani».

[blockquote_with_author name="Volter Ajzekson" position="«Bendžamin Franklin»" content="Polityka, ščo zaohočuje praćovytisť, je dobroju ne tomu, ščo vede do nakopyčennja bagatstva v rukah okremyh osib, a tomu ščo zbiľšuje zagaľnyj dobrobut spiľnoty i pidvyščuje gidnisť napoleglyvyh osib."]

Vin ne tiľky zasterigav proty zaležnosti vid finansovoї dopomogy, a j proponuvav svoju versiju ekonomičnoї teoriї «prosočuvannja». Ščo biľše grošej zarobljatymuť bagati ta suspiľstvo zagalom, to biľše їh «prosočuvatymeťsja» do bidnyh. «Bagati pracjujuť ne odyn dlja odnogo... Use, ščo vony ta їhni rodyny vžyvajuť i vykorystovujuť, je produktom praci bidnyh». Bagati tratjať svoї groši na te, ščob zbagatyty praćovytyh bidnyh: na odjag, mebli ta žytlo dlja nyh. «Naši praćovyti bidnjaky ščoroku otrymujuť čystyj prybutok ciloї naciї». Vin takož vidkydav ideju pidvyščyty riveń minimaľnoї platni za pracju: «Zakon može pidvyščyty їhnju platnju, ta jakščo naši tovary stanuť nadto dorogymy, vony ne prodavatymuťsja v inšyh kraїnah».

Jogo ekonomičnyj konservatyzm, odnak, urivnovažuvavsja fundamentaľnym etyčnym perekonannjam u tomu, ščo včynky slid sudyty za obsjagom suspiľnogo dobra, jake vony prynosjať. Polityka, ščo zaohočuje praćovytisť, je dobroju ne tomu, ščo vede do nakopyčennja bagatstva v rukah okremyh osib, a tomu ščo zbiľšuje zagaľnyj dobrobut spiľnoty i pidvyščuje gidnisť napoleglyvyh osib. Ljudy, jaki nagromadyly biľše statkiv, niž їm treba, majuť obov’jazok dopomagaty inšym i stvorjuvaty sociaľni instytuty, jaki spryjaly b uspihovi rešty. «Jogo idealom buv uspišnyj serednij klas, členy jakogo žyvuť prostym žyttjam demokratyčnoї rivnosti, — pysav Džejms Kempbell. — Ti, hto domigsja v žytti biľšyh ekonomičnyh uspihiv, vidpovidajuť za dopomogu tym, hto її po-spravžńomu potrebuje, prote ti, hto ne zmig zdobuty sobi ničogo čerez brak česnot, ne možuť spodivatysja na pomič vid suspiľstva».

[advertising_strip img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/03/Znimok-ekrana-o-12.09.19.png" button_text="Kupyty knygu, 290₴‎" link="https://nashformat.ua/products/bendzhamin-franklin-709211" content="Volter Ajzekson, «Bendžamin Franklin»"]

Nagadajemo, raniše my <a href="https://nachasi.com/2019/03/22/12-rules-peterson/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">publikuvaly<span class="hint-box"><img src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/03/peterson_1-300x200.jpg" />«12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos» — uryvok z bestseleru Džordana Pitersona</span></a> uryvok z knygy Džordana Pitersona «12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos».

<p>Bendžamin Franklin — odyn iz «otciv-zasnovnykiv» SŠA. A takož vydaveć, vynahidnyk, poštmejster, polityk,<br />mecenat. Jak inžener vin stvoryv peršu bezdymnu grubu, gromovidvid i bifokaľni okuljary, jak dyplomat — zmig pojednaty idealizm iz politykoju balansu syl, jak deržavnyj dijač — zaproponuvav stvoryty federaľnu modeľ nacionaľnogo urjadu. Popry bažannja vybuduvaty ideaľnyj imidž, vin ne soromyvsja svogo pohodžennja j use žyttja prodovžuvav pidpysuvatysja «B. Franklin, drukar».</p><p class="p1">U cij knyžci biograf Volter Ajzekson doslidžuje žyttja, filosofiju j osobystisť ljudyny, pogljady jakoї sformuvaly najvažlyviši aspekty amerykanśkoї identyčnosti — povagu do praci, racionalizm i duh demokratiї.</p>	<div class="adv__container">					<a href="https://nashformat.ua/products/bendzhamin-franklin-709211" target="_blank"			   class="adv adv--line adv--mistape animate-block animate-block--before animate-block--delay-25">				<div class="adv--line__container">											<div class="adv__img">							<img class="adv--image" src="/wp-content/uploads/2019/03/Znimok-ekrana-o-12.09.19.png"/>						</div>										<div class="adv__description">						Volter Ajzekson, «Bendžamin Franklin»					</div>											<div class="adv__link">							<span class="btn-view-more icon-arr-right-2 icon icon-arrow-circle">								Kupyty knygu, 290₴‎							</span>						</div>									</div>			</a>			</div><h2>Amerykanśka polityčna filosofija</h2><p>Stvoryvšy te, ščo teper my znajemo jak «častkovu subsydiju», Franklin pokazav, jak urjad i pryvatna iniciatyva možuť pereplitatysja — i ce doteper zalyšajeťsja suto amerykanśkym pidhodom u polityci. Vin viryv u volonterstvo j obmeženyj urjad, i takož u legitymnu roľ urjadu v zabezpečenni zagaľnogo dobrobutu. Dijučy čerez publično-pryvatni partnerstva, vin vidčuvav, ščo ce najkraščyj sposib, ščob daty urjadovi zmogu najefektyvniše vplyvaty bez nav’jazuvannja kerivnyctva zgory.</p><p>U svoїj polityčnij filosofiї, jak i v religiї ta nauci, Franklin buv pozbavlenyj ideologiї — uzagali, vin počuvav vidrazu do buď-čogo podibnogo na dogmu. Natomisť u biľšosti aspektiv žyttja vin najbiľše cikavyvsja praktyčnym rezuľtatom.</p><p>Odnak jogo pryrodžena shyľnisť opyratysja vladnomu isteblišmentu robyla jogo pevnoju miroju buntarem, i ce buntarstvo syľnišalo z vikom. Ne počuvajučy povagy do rangiv, vin pragnuv, ščob Ameryka unyknula žorstkoї klasovoї struktury Angliї. Naviť u vidstavci, peretvoryvšyś majže na džentľmena, u svoїh tvorah i lystah vin prodovžuvav pidnosyty česnoty seredńogo klasu kramariv, remisnykiv ta «škirjanyh fartuhiv».</p>	<aside class="profile-aside">					<span class="profile-aside-title">PRO AVTORA</span>							<img src="/wp-content/uploads/2019/04/Walter_Isaacson_VF_2012_Shankbone_2-280x280.jpg" alt="">							<div class="content">							</div>			</aside><p>Iz ćogo postalo bačennja Ameryky jak naciї, de ljudy, haj by jakogo vony buly pohodžennja čy suspiľnogo klasu, možuť pidnjatysja (jak ce zrobyv vin) do vysokogo statusu i zdobuty bagatstvo zavdjaky svoїj voli, zapovzjatlyvosti j plekannju česnot. Iz cijeї točky zoru, jogo ideal buv išče egalitarnišym i demokratyčnišym, niž naviť pryncyp «pryrodnoї arystokratiї» Tomasa Džeffersona, za jakym z guščyny narodu obyralysja osoby, na «česnoty j talanty» jakyh pokladalosja najbiľše spodivań, i z nyh zroščuvalasja nova liderśka elita. Ideja Franklina bula šyršoju: vin viryv, ščo zaohočuvaty i nadavaty možlyvosti slid usim ljudjam zaležno vid їhńoї starannosti, praćovytosti, česnot i pragneń. Jogo proekty, z jakyh postav Pensyľvanśkyj universytet (na protyvagu Virdžynśkomu universytetu Džeffersona), buly nacileni ne na vidfiľtrovuvannja novoї elity, a na zaohočennja i zbagačennja vsih «spraglyh» molodyh ljudej.</p><p>Polityčna pozycija Franklina, porjad z jogo religijnymy j naukovymy pogljadamy, utvorjuje dosyť cilisnyj svitogljad. Ale tak samo, jak ne buv vin glybokym bogoslovśkym abo naukovym teoretykom — na zrazok Tomy Akvinśkogo abo Njutona, — glybyny brakuvalo i jogo polityčnij filosofiї, jakščo rivnjaty її z učennjam Džona Lokka abo j samogo Džeffersona. Syla jogo polityčnoї dumky, jak i v inšyh carynah, mistylasja v praktyčnosti, a ne v abstrakcijah.</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p> Ideja Franklina bula šyršoju: vin viryv, ščo zaohočuvaty i nadavaty možlyvosti slid usim ljudjam zaležno vid їhńoї starannosti, praćovytosti, česnot i pragneń.</p>					<cite>									<span><strong>Volter Ajzekson,</strong></span> «Bendžamin Franklin»							</cite>			</blockquote><p>Ce staje očevydnym, jakščo zvernutysja do odnogo z jogo najvažlyvišyh polityčnyh traktativ «Sposterežennja za zbiľšennjam ljudstva» 1751 roku. Velyki plošči nezaljudnenyh zemeľ v Ameryci, vvažav vin, veduť do zbiľšennja čyseľnosti naselennja. Ce bulo ne filosofśke prypuščennja, a empiryčnyj pidrahunok. Vin sposterig, ščo sered kolonistiv imovirnisť zalyšytysja neodruženymy bula vdviči menša, niž v anglijciv, ščo vony odružujuťsja raniše (u vici blyźko 20 rokiv) i majuť vdviči biľše ditej (u seredńomu viśmoh). Tak, vysnuvav vin, naselennja Ameryky podvojuvatymeťsja ščo dvadcjať rokiv i za stolittja perevyščyť naselennja Angliї.</p><p>Vin, jak vyjavylosja, mav raciju. Za čyseľnistju naselennja Ameryka perevyščyla Angliju vže 1851 roku j nadali podvojuvalasja ščo dvi dekady, doky frontyr ne dosjag meži kontynentu naprykinci HIH stolittja. Adam Smit cytuje Franklina u svoїj klasyčnij praci 1776 roku «Bagatstvo narodiv»; Tomas Maľtus, vidomyj svoїmy pohmurymy prognozamy ščodo perenaselennja Zemli ta nemynučogo zubožinnja ljudstva, takož vykorystovuvav Franklinovi pidrahunky.</p><p>U samogo Franklina, odnak, ne bulo maľtuzianśkogo pesymizmu. Vin viryv, ščo, prynajmni v Ameryci, zrostannja vyrobnyctva obganjatyme zbiľšennja naselennja. I ce zrobyť usih zamožnymy v miru rozšyrennja kraїny. Naspravdi vin peredbačyv (takož pravyľno), ščo zrostannja naselennja Ameryky v majbutńomu strymuvatymeťsja ne bidnistju, a bagatstvom, pozajak zamožniši ljudy buduť shyľnymy do «oberežnosti» v šljubi ta ditonarodženni.</p><p>Najvplyvovišyj argument Franklina — takyj, ščo vidigrav značnu roľ u majbutnij boroťbi, — buv sprjamovanyj proty panivnogo merkantylistśkogo pragnennja brytanciv obmežyty rozvytok promyslovosti v Ameryci. Parlament nezadovgo do togo pryjnjav bilľ, ščo zaboronjav metaloobrobku v Ameryci, — vin stav pidmogoju ekonomičnij systemi, jaka vykorystovuvala koloniї suto jak džerela syrovyny i rynky dlja gotovyh tovariv.</p><p>Franklin vystupyv z dumkoju pro te, ščo bagatstvo Ameryky viľnymy zemljamy ne spryjatyme її rozvytku jak bazy deševoї miśkoї robočoї syly. «Vidtak nebezpeka konfliktu cyh kolonij z kraїnoju-matir’ju v tyh galuzjah, ščo zaležať vid robočyh ruk, manufaktur toščo, je nadto viddalenoju, ščob buty v centri uvagy Velykoї Brytaniї». Nevdovzi Brytanija vže ne zmože zadovoľnjaty vsi potreby Ameryky. «Tomu Brytaniї ne slid zanadto strymuvaty rozvytok manufaktur u kolonijah. Dobra j mudra maty ne stala b tak čynyty. Čynyty tysk značyť poslabljuvaty, a slabka dytyna zaražaje slabkistju vsju sim’ju».</p><p>Serjoznyj ton ćogo traktatu z imperśkyh sprav urivnovažujeťsja inšym, satyryčnym tvorom, napysanym pryblyzno v toj samyj čas. Brytanija vyganjaje v Ameryku zločynciv i vypravdovuje ce zrostannjam kolonij. Pyšučy v «Ğazett» pid psevdonimom Amerykanus, Franklin sarkastyčno zauvažuje, ščo «taka nižna &#8230; turbota našoї kraїny-materi pro blagopoluččja її ditej vymagaje ne menšoї vdjačnosti u vidpoviď». Vidtak vin proponuje vidpravyty z Ameryky v Angliju cile sudno grymučyh zmij. Možlyvo, zmina klimatu vgamuje їh, jak ce, na dumku brytanciv, maje statysja zi zločyncjamy v Ameryci. Ta naviť jakščo ćogo ne trapyťsja, brytanci odnakovo buduť u vygodi, «adže grymuča zmija pope-<br />redžaje pered napadom, todi jak zločyneć takogo ne robyť».</p>	<div class="wp-caption full-screen  content_paralax_js content-paralax">					<div class="img" data-speed="1" style="background-image: url(/wp-content/uploads/2019/04/NF296b2.jpg)"></div>				<img src="/wp-content/uploads/2019/04/NF296b2.jpg">			</div><h2>Sociaľna filosofija</h2><p>Z rokamy u Franklina formuvavsja sociaľnyj svitogljad, ščo javljav soboju sumiš liberaľnyh, populistśkyh i konservatyvnyh idej, — u majbutńomu cej svitogljad stane arhetypom filosofiї seredńogo klasu Ameryky. Franklin proslavljav praćovytisť, osobystu zapovzjatlyvisť, berežlyvisť i samodostatnisť. Z drugogo boku, vin zaklykav do gromadśkoї spivpraci, spivčuttja i shem dobroviľnogo suspiľnogo pokraščennja. Vin odnakovo ne jnjav viry eliti j černi, ne bažav perehodu vlady v ruky ani rodovytogo isteblišmentu, ani bezkontroľnogo natovpu. Zi svoїmy kramarśkymy cinnostjamy, vin strahavsja klasovoї boroťby. U jogo ploť i krov bulo vlyto viru v sociaľnu mobiľnisť i cinnisť nezaležnogo zrostannja čerez sumlinnu pracju.</p><p>Jogo vrodženyj konservatyzm ščodo vtručannja urjadu i dopomogy bidnym stav očevydnym u zapytannjah, jaki vin stavyv Piterovi Kollinsonu v 1753 roci. Todi vin pytav: «Čy ne zrobyly osoblyvi anglijśki zakony, za jakymy bagati zmušeni utrymuvaty bidnyh, ostannih zaležnymy?» i «Čy ne zaohočuvatyme ce, zreštoju, do linoščiv?».</p><p>U ćomu eseї vin svaryť pyśmennykiv, jaki zburjujuť čerń, pyšučy, ščo bidnyh prygničujuť bagati. «Vysluhajte, buď laska, paru sliv z inšogo boku», — kaže vin. Umovy žyttja bidnyh v Angliї, zajavljaje vin, — najkrašči v Jevropi. Čomu? Tomu ščo v Angliї je zakony dlja pidtrymky bidnyh. «J uhvalyly ci zakony ne bidni. Zakonodavci — ljudy zamožni. Vony dobroviľno diljaťsja svoїmy statkamy i statkamy inšyh, ščob utrymuvaty bidnyh».</p><p>Zakony ci povni spivčuttja. Prote, zasterigaje vin, vony možuť maty neočikuvani naslidky, spryjajučy linoščam: «Ja bojusja, ščo ljudstvo stane zaležnym vid buď-čogo, ščo pidtrymuje їh u starosti ta hvorobi, ignorujučy zapovzjatlyvisť i berežlyvisť v časy molodosti ta zdorov’ja; ce spryjatyme našomu pryrodnomu nerobstvu, guľtjajstvu i marnotratstvu, jaki zbiľšuvatymuť bidnisť — zlo, proty jakogo ci zahody j sprjamovani».</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Polityka, ščo zaohočuje praćovytisť, je dobroju ne tomu, ščo vede do nakopyčennja bagatstva v rukah okremyh osib, a tomu ščo zbiľšuje zagaľnyj dobrobut spiľnoty i pidvyščuje gidnisť napoleglyvyh osib.</p>					<cite>									<span><strong>Volter Ajzekson,</strong></span> «Bendžamin Franklin»							</cite>			</blockquote><p>Vin ne tiľky zasterigav proty zaležnosti vid finansovoї dopomogy, a j proponuvav svoju versiju ekonomičnoї teoriї «prosočuvannja». Ščo biľše grošej zarobljatymuť bagati ta suspiľstvo zagalom, to biľše їh «prosočuvatymeťsja» do bidnyh. «Bagati pracjujuť ne odyn dlja odnogo&#8230; Use, ščo vony ta їhni rodyny vžyvajuť i vykorystovujuť, je produktom praci bidnyh». Bagati tratjať svoї groši na te, ščob zbagatyty praćovytyh bidnyh: na odjag, mebli ta žytlo dlja nyh. «Naši praćovyti bidnjaky ščoroku otrymujuť čystyj prybutok ciloї naciї». Vin takož vidkydav ideju pidvyščyty riveń minimaľnoї platni za pracju: «Zakon može pidvyščyty їhnju platnju, ta jakščo naši tovary stanuť nadto dorogymy, vony ne prodavatymuťsja v inšyh kraїnah».</p><p>Jogo ekonomičnyj konservatyzm, odnak, urivnovažuvavsja fundamentaľnym etyčnym perekonannjam u tomu, ščo včynky slid sudyty za obsjagom suspiľnogo dobra, jake vony prynosjať. Polityka, ščo zaohočuje praćovytisť, je dobroju ne tomu, ščo vede do nakopyčennja bagatstva v rukah okremyh osib, a tomu ščo zbiľšuje zagaľnyj dobrobut spiľnoty i pidvyščuje gidnisť napoleglyvyh osib. Ljudy, jaki nagromadyly biľše statkiv, niž їm treba, majuť obov’jazok dopomagaty inšym i stvorjuvaty sociaľni instytuty, jaki spryjaly b uspihovi rešty. «Jogo idealom buv uspišnyj serednij klas, členy jakogo žyvuť prostym žyttjam demokratyčnoї rivnosti, — pysav Džejms Kempbell. — Ti, hto domigsja v žytti biľšyh ekonomičnyh uspihiv, vidpovidajuť za dopomogu tym, hto її po-spravžńomu potrebuje, prote ti, hto ne zmig zdobuty sobi ničogo čerez brak česnot, ne možuť spodivatysja na pomič vid suspiľstva».</p>	<div class="adv__container">					<a href="https://nashformat.ua/products/bendzhamin-franklin-709211" target="_blank"			   class="adv adv--line adv--mistape animate-block animate-block--before animate-block--delay-25">				<div class="adv--line__container">											<div class="adv__img">							<img class="adv--image" src="/wp-content/uploads/2019/03/Znimok-ekrana-o-12.09.19.png"/>						</div>										<div class="adv__description">						Volter Ajzekson, «Bendžamin Franklin»					</div>											<div class="adv__link">							<span class="btn-view-more icon-arr-right-2 icon icon-arrow-circle">								Kupyty knygu, 290₴‎							</span>						</div>									</div>			</a>			</div><p>Nagadajemo, raniše my <a href="/2019/03/22/12-rules-peterson/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">publikuvaly<span class="hint-box"><img src="/wp-content/uploads/2019/03/peterson_1-300x200.jpg" />«12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos» — uryvok z bestseleru Džordana Pitersona</span></a> uryvok z knygy Džordana Pitersona «12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos».</p>

s:320:"a:1:{i:0;a:2:{s:5:"title";s:29:"VOLTER AJZEKSON";s:4:"text";s:439:"Žurnalist, pyśmennyk ta biograf. Prezydent Aspenśkogo instytutu. Kolyšnij dyrektor telekompaniї CNN ta golovnyj redaktor žurnalu Time. Avtor populjarnyh biografij Stiva Džobsa, Genri Kissindžera, Bendžamina Franklina ta Aľberta Ejnštejna.";}}";

PRO AVTORA

Istoriї

U važlyvyj dlja našoї kraїny čas razom iz vydavnyctvom «<a href="https://nashformat.ua/" target="_blank" rel="noopener">Naš format</a>» publikujemo uryvok z žyttjeopysu otcja-zasnovnyka Spolučenyh Štativ Ameryky Bendžamina Franklina. Avtorom knygy je legendarnyj biograf Volter Ajzekson, najbiľš vidomyj za biografijeju Stiva Džobsa.

Bendžamin Franklin — odyn iz «otciv-zasnovnykiv» SŠA. A takož vydaveć, vynahidnyk, poštmejster, polityk,
mecenat. Jak inžener vin stvoryv peršu bezdymnu grubu, gromovidvid i bifokaľni okuljary, jak dyplomat — zmig pojednaty idealizm iz politykoju balansu syl, jak deržavnyj dijač — zaproponuvav stvoryty federaľnu modeľ nacionaľnogo urjadu. Popry bažannja vybuduvaty ideaľnyj imidž, vin ne soromyvsja svogo pohodžennja j use žyttja prodovžuvav pidpysuvatysja «B. Franklin, drukar».
<p class="p1">U cij knyžci biograf Volter Ajzekson doslidžuje žyttja, filosofiju j osobystisť ljudyny, pogljady jakoї sformuvaly najvažlyviši aspekty amerykanśkoї identyčnosti — povagu do praci, racionalizm i duh demokratiї.</p>
[advertising_strip img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/03/Znimok-ekrana-o-12.09.19.png" button_text="Kupyty knygu, 290₴‎" link="https://nashformat.ua/products/bendzhamin-franklin-709211" content="Volter Ajzekson, «Bendžamin Franklin»"]
<h2>Amerykanśka polityčna filosofija</h2>
Stvoryvšy te, ščo teper my znajemo jak «častkovu subsydiju», Franklin pokazav, jak urjad i pryvatna iniciatyva možuť pereplitatysja — i ce doteper zalyšajeťsja suto amerykanśkym pidhodom u polityci. Vin viryv u volonterstvo j obmeženyj urjad, i takož u legitymnu roľ urjadu v zabezpečenni zagaľnogo dobrobutu. Dijučy čerez publično-pryvatni partnerstva, vin vidčuvav, ščo ce najkraščyj sposib, ščob daty urjadovi zmogu najefektyvniše vplyvaty bez nav’jazuvannja kerivnyctva zgory.

U svoїj polityčnij filosofiї, jak i v religiї ta nauci, Franklin buv pozbavlenyj ideologiї — uzagali, vin počuvav vidrazu do buď-čogo podibnogo na dogmu. Natomisť u biľšosti aspektiv žyttja vin najbiľše cikavyvsja praktyčnym rezuľtatom.

Odnak jogo pryrodžena shyľnisť opyratysja vladnomu isteblišmentu robyla jogo pevnoju miroju buntarem, i ce buntarstvo syľnišalo z vikom. Ne počuvajučy povagy do rangiv, vin pragnuv, ščob Ameryka unyknula žorstkoї klasovoї struktury Angliї. Naviť u vidstavci, peretvoryvšyś majže na džentľmena, u svoїh tvorah i lystah vin prodovžuvav pidnosyty česnoty seredńogo klasu kramariv, remisnykiv ta «škirjanyh fartuhiv».

[footnote]

Iz ćogo postalo bačennja Ameryky jak naciї, de ljudy, haj by jakogo vony buly pohodžennja čy suspiľnogo klasu, možuť pidnjatysja (jak ce zrobyv vin) do vysokogo statusu i zdobuty bagatstvo zavdjaky svoїj voli, zapovzjatlyvosti j plekannju česnot. Iz cijeї točky zoru, jogo ideal buv išče egalitarnišym i demokratyčnišym, niž naviť pryncyp «pryrodnoї arystokratiї» Tomasa Džeffersona, za jakym z guščyny narodu obyralysja osoby, na «česnoty j talanty» jakyh pokladalosja najbiľše spodivań, i z nyh zroščuvalasja nova liderśka elita. Ideja Franklina bula šyršoju: vin viryv, ščo zaohočuvaty i nadavaty možlyvosti slid usim ljudjam zaležno vid їhńoї starannosti, praćovytosti, česnot i pragneń. Jogo proekty, z jakyh postav Pensyľvanśkyj universytet (na protyvagu Virdžynśkomu universytetu Džeffersona), buly nacileni ne na vidfiľtrovuvannja novoї elity, a na zaohočennja i zbagačennja vsih «spraglyh» molodyh ljudej.

Polityčna pozycija Franklina, porjad z jogo religijnymy j naukovymy pogljadamy, utvorjuje dosyť cilisnyj svitogljad. Ale tak samo, jak ne buv vin glybokym bogoslovśkym abo naukovym teoretykom — na zrazok Tomy Akvinśkogo abo Njutona, — glybyny brakuvalo i jogo polityčnij filosofiї, jakščo rivnjaty її z učennjam Džona Lokka abo j samogo Džeffersona. Syla jogo polityčnoї dumky, jak i v inšyh carynah, mistylasja v praktyčnosti, a ne v abstrakcijah.

[blockquote_with_author name="Volter Ajzekson" position="«Bendžamin Franklin»" content=" Ideja Franklina bula šyršoju: vin viryv, ščo zaohočuvaty i nadavaty možlyvosti slid usim ljudjam zaležno vid їhńoї starannosti, praćovytosti, česnot i pragneń."]

Ce staje očevydnym, jakščo zvernutysja do odnogo z jogo najvažlyvišyh polityčnyh traktativ «Sposterežennja za zbiľšennjam ljudstva» 1751 roku. Velyki plošči nezaljudnenyh zemeľ v Ameryci, vvažav vin, veduť do zbiľšennja čyseľnosti naselennja. Ce bulo ne filosofśke prypuščennja, a empiryčnyj pidrahunok. Vin sposterig, ščo sered kolonistiv imovirnisť zalyšytysja neodruženymy bula vdviči menša, niž v anglijciv, ščo vony odružujuťsja raniše (u vici blyźko 20 rokiv) i majuť vdviči biľše ditej (u seredńomu viśmoh). Tak, vysnuvav vin, naselennja Ameryky podvojuvatymeťsja ščo dvadcjať rokiv i za stolittja perevyščyť naselennja Angliї.

Vin, jak vyjavylosja, mav raciju. Za čyseľnistju naselennja Ameryka perevyščyla Angliju vže 1851 roku j nadali podvojuvalasja ščo dvi dekady, doky frontyr ne dosjag meži kontynentu naprykinci HIH stolittja. Adam Smit cytuje Franklina u svoїj klasyčnij praci 1776 roku «Bagatstvo narodiv»; Tomas Maľtus, vidomyj svoїmy pohmurymy prognozamy ščodo perenaselennja Zemli ta nemynučogo zubožinnja ljudstva, takož vykorystovuvav Franklinovi pidrahunky.

U samogo Franklina, odnak, ne bulo maľtuzianśkogo pesymizmu. Vin viryv, ščo, prynajmni v Ameryci, zrostannja vyrobnyctva obganjatyme zbiľšennja naselennja. I ce zrobyť usih zamožnymy v miru rozšyrennja kraїny. Naspravdi vin peredbačyv (takož pravyľno), ščo zrostannja naselennja Ameryky v majbutńomu strymuvatymeťsja ne bidnistju, a bagatstvom, pozajak zamožniši ljudy buduť shyľnymy do «oberežnosti» v šljubi ta ditonarodženni.

Najvplyvovišyj argument Franklina — takyj, ščo vidigrav značnu roľ u majbutnij boroťbi, — buv sprjamovanyj proty panivnogo merkantylistśkogo pragnennja brytanciv obmežyty rozvytok promyslovosti v Ameryci. Parlament nezadovgo do togo pryjnjav bilľ, ščo zaboronjav metaloobrobku v Ameryci, — vin stav pidmogoju ekonomičnij systemi, jaka vykorystovuvala koloniї suto jak džerela syrovyny i rynky dlja gotovyh tovariv.

Franklin vystupyv z dumkoju pro te, ščo bagatstvo Ameryky viľnymy zemljamy ne spryjatyme її rozvytku jak bazy deševoї miśkoї robočoї syly. «Vidtak nebezpeka konfliktu cyh kolonij z kraїnoju-matir’ju v tyh galuzjah, ščo zaležať vid robočyh ruk, manufaktur toščo, je nadto viddalenoju, ščob buty v centri uvagy Velykoї Brytaniї». Nevdovzi Brytanija vže ne zmože zadovoľnjaty vsi potreby Ameryky. «Tomu Brytaniї ne slid zanadto strymuvaty rozvytok manufaktur u kolonijah. Dobra j mudra maty ne stala b tak čynyty. Čynyty tysk značyť poslabljuvaty, a slabka dytyna zaražaje slabkistju vsju sim’ju».

Serjoznyj ton ćogo traktatu z imperśkyh sprav urivnovažujeťsja inšym, satyryčnym tvorom, napysanym pryblyzno v toj samyj čas. Brytanija vyganjaje v Ameryku zločynciv i vypravdovuje ce zrostannjam kolonij. Pyšučy v «Ğazett» pid psevdonimom Amerykanus, Franklin sarkastyčno zauvažuje, ščo «taka nižna ... turbota našoї kraїny-materi pro blagopoluččja її ditej vymagaje ne menšoї vdjačnosti u vidpoviď». Vidtak vin proponuje vidpravyty z Ameryky v Angliju cile sudno grymučyh zmij. Možlyvo, zmina klimatu vgamuje їh, jak ce, na dumku brytanciv, maje statysja zi zločyncjamy v Ameryci. Ta naviť jakščo ćogo ne trapyťsja, brytanci odnakovo buduť u vygodi, «adže grymuča zmija pope-
redžaje pered napadom, todi jak zločyneć takogo ne robyť».

[cut_in_image_fullwidth img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/04/NF296b2.jpg" img_id="56702" parallax="true"]
<h2>Sociaľna filosofija</h2>
Z rokamy u Franklina formuvavsja sociaľnyj svitogljad, ščo javljav soboju sumiš liberaľnyh, populistśkyh i konservatyvnyh idej, — u majbutńomu cej svitogljad stane arhetypom filosofiї seredńogo klasu Ameryky. Franklin proslavljav praćovytisť, osobystu zapovzjatlyvisť, berežlyvisť i samodostatnisť. Z drugogo boku, vin zaklykav do gromadśkoї spivpraci, spivčuttja i shem dobroviľnogo suspiľnogo pokraščennja. Vin odnakovo ne jnjav viry eliti j černi, ne bažav perehodu vlady v ruky ani rodovytogo isteblišmentu, ani bezkontroľnogo natovpu. Zi svoїmy kramarśkymy cinnostjamy, vin strahavsja klasovoї boroťby. U jogo ploť i krov bulo vlyto viru v sociaľnu mobiľnisť i cinnisť nezaležnogo zrostannja čerez sumlinnu pracju.

Jogo vrodženyj konservatyzm ščodo vtručannja urjadu i dopomogy bidnym stav očevydnym u zapytannjah, jaki vin stavyv Piterovi Kollinsonu v 1753 roci. Todi vin pytav: «Čy ne zrobyly osoblyvi anglijśki zakony, za jakymy bagati zmušeni utrymuvaty bidnyh, ostannih zaležnymy?» i «Čy ne zaohočuvatyme ce, zreštoju, do linoščiv?».

U ćomu eseї vin svaryť pyśmennykiv, jaki zburjujuť čerń, pyšučy, ščo bidnyh prygničujuť bagati. «Vysluhajte, buď laska, paru sliv z inšogo boku», — kaže vin. Umovy žyttja bidnyh v Angliї, zajavljaje vin, — najkrašči v Jevropi. Čomu? Tomu ščo v Angliї je zakony dlja pidtrymky bidnyh. «J uhvalyly ci zakony ne bidni. Zakonodavci — ljudy zamožni. Vony dobroviľno diljaťsja svoїmy statkamy i statkamy inšyh, ščob utrymuvaty bidnyh».

Zakony ci povni spivčuttja. Prote, zasterigaje vin, vony možuť maty neočikuvani naslidky, spryjajučy linoščam: «Ja bojusja, ščo ljudstvo stane zaležnym vid buď-čogo, ščo pidtrymuje їh u starosti ta hvorobi, ignorujučy zapovzjatlyvisť i berežlyvisť v časy molodosti ta zdorov’ja; ce spryjatyme našomu pryrodnomu nerobstvu, guľtjajstvu i marnotratstvu, jaki zbiľšuvatymuť bidnisť — zlo, proty jakogo ci zahody j sprjamovani».

[blockquote_with_author name="Volter Ajzekson" position="«Bendžamin Franklin»" content="Polityka, ščo zaohočuje praćovytisť, je dobroju ne tomu, ščo vede do nakopyčennja bagatstva v rukah okremyh osib, a tomu ščo zbiľšuje zagaľnyj dobrobut spiľnoty i pidvyščuje gidnisť napoleglyvyh osib."]

Vin ne tiľky zasterigav proty zaležnosti vid finansovoї dopomogy, a j proponuvav svoju versiju ekonomičnoї teoriї «prosočuvannja». Ščo biľše grošej zarobljatymuť bagati ta suspiľstvo zagalom, to biľše їh «prosočuvatymeťsja» do bidnyh. «Bagati pracjujuť ne odyn dlja odnogo... Use, ščo vony ta їhni rodyny vžyvajuť i vykorystovujuť, je produktom praci bidnyh». Bagati tratjať svoї groši na te, ščob zbagatyty praćovytyh bidnyh: na odjag, mebli ta žytlo dlja nyh. «Naši praćovyti bidnjaky ščoroku otrymujuť čystyj prybutok ciloї naciї». Vin takož vidkydav ideju pidvyščyty riveń minimaľnoї platni za pracju: «Zakon može pidvyščyty їhnju platnju, ta jakščo naši tovary stanuť nadto dorogymy, vony ne prodavatymuťsja v inšyh kraїnah».

Jogo ekonomičnyj konservatyzm, odnak, urivnovažuvavsja fundamentaľnym etyčnym perekonannjam u tomu, ščo včynky slid sudyty za obsjagom suspiľnogo dobra, jake vony prynosjať. Polityka, ščo zaohočuje praćovytisť, je dobroju ne tomu, ščo vede do nakopyčennja bagatstva v rukah okremyh osib, a tomu ščo zbiľšuje zagaľnyj dobrobut spiľnoty i pidvyščuje gidnisť napoleglyvyh osib. Ljudy, jaki nagromadyly biľše statkiv, niž їm treba, majuť obov’jazok dopomagaty inšym i stvorjuvaty sociaľni instytuty, jaki spryjaly b uspihovi rešty. «Jogo idealom buv uspišnyj serednij klas, členy jakogo žyvuť prostym žyttjam demokratyčnoї rivnosti, — pysav Džejms Kempbell. — Ti, hto domigsja v žytti biľšyh ekonomičnyh uspihiv, vidpovidajuť za dopomogu tym, hto її po-spravžńomu potrebuje, prote ti, hto ne zmig zdobuty sobi ničogo čerez brak česnot, ne možuť spodivatysja na pomič vid suspiľstva».

[advertising_strip img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2019/03/Znimok-ekrana-o-12.09.19.png" button_text="Kupyty knygu, 290₴‎" link="https://nashformat.ua/products/bendzhamin-franklin-709211" content="Volter Ajzekson, «Bendžamin Franklin»"]

Nagadajemo, raniše my <a href="https://nachasi.com/2019/03/22/12-rules-peterson/" target="_blank" rel="noopener">publikuvaly</a> uryvok z knygy Džordana Pitersona «12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos».

<p>Bendžamin Franklin — odyn iz «otciv-zasnovnykiv» SŠA. A takož vydaveć, vynahidnyk, poštmejster, polityk,<br />mecenat. Jak inžener vin stvoryv peršu bezdymnu grubu, gromovidvid i bifokaľni okuljary, jak dyplomat — zmig pojednaty idealizm iz politykoju balansu syl, jak deržavnyj dijač — zaproponuvav stvoryty federaľnu modeľ nacionaľnogo urjadu. Popry bažannja vybuduvaty ideaľnyj imidž, vin ne soromyvsja svogo pohodžennja j use žyttja prodovžuvav pidpysuvatysja «B. Franklin, drukar».</p><p class="p1">U cij knyžci biograf Volter Ajzekson doslidžuje žyttja, filosofiju j osobystisť ljudyny, pogljady jakoї sformuvaly najvažlyviši aspekty amerykanśkoї identyčnosti — povagu do praci, racionalizm i duh demokratiї.</p>	<div class="adv__container">					<a href="https://nashformat.ua/products/bendzhamin-franklin-709211" target="_blank"			   class="adv adv--line adv--mistape animate-block animate-block--before animate-block--delay-25">				<div class="adv--line__container">											<div class="adv__img">							<img class="adv--image" src="/wp-content/uploads/2019/03/Znimok-ekrana-o-12.09.19.png"/>						</div>										<div class="adv__description">						Volter Ajzekson, «Bendžamin Franklin»					</div>											<div class="adv__link">							<span class="btn-view-more icon-arr-right-2 icon icon-arrow-circle">								Kupyty knygu, 290₴‎							</span>						</div>									</div>			</a>			</div><h2>Amerykanśka polityčna filosofija</h2><p>Stvoryvšy te, ščo teper my znajemo jak «častkovu subsydiju», Franklin pokazav, jak urjad i pryvatna iniciatyva možuť pereplitatysja — i ce doteper zalyšajeťsja suto amerykanśkym pidhodom u polityci. Vin viryv u volonterstvo j obmeženyj urjad, i takož u legitymnu roľ urjadu v zabezpečenni zagaľnogo dobrobutu. Dijučy čerez publično-pryvatni partnerstva, vin vidčuvav, ščo ce najkraščyj sposib, ščob daty urjadovi zmogu najefektyvniše vplyvaty bez nav’jazuvannja kerivnyctva zgory.</p><p>U svoїj polityčnij filosofiї, jak i v religiї ta nauci, Franklin buv pozbavlenyj ideologiї — uzagali, vin počuvav vidrazu do buď-čogo podibnogo na dogmu. Natomisť u biľšosti aspektiv žyttja vin najbiľše cikavyvsja praktyčnym rezuľtatom.</p><p>Odnak jogo pryrodžena shyľnisť opyratysja vladnomu isteblišmentu robyla jogo pevnoju miroju buntarem, i ce buntarstvo syľnišalo z vikom. Ne počuvajučy povagy do rangiv, vin pragnuv, ščob Ameryka unyknula žorstkoї klasovoї struktury Angliї. Naviť u vidstavci, peretvoryvšyś majže na džentľmena, u svoїh tvorah i lystah vin prodovžuvav pidnosyty česnoty seredńogo klasu kramariv, remisnykiv ta «škirjanyh fartuhiv».</p>	<aside class="profile-aside">					<span class="profile-aside-title">PRO AVTORA</span>							<img src="/wp-content/uploads/2019/04/Walter_Isaacson_VF_2012_Shankbone_2-280x280.jpg" alt="">							<div class="content">							</div>			</aside><p>Iz ćogo postalo bačennja Ameryky jak naciї, de ljudy, haj by jakogo vony buly pohodžennja čy suspiľnogo klasu, možuť pidnjatysja (jak ce zrobyv vin) do vysokogo statusu i zdobuty bagatstvo zavdjaky svoїj voli, zapovzjatlyvosti j plekannju česnot. Iz cijeї točky zoru, jogo ideal buv išče egalitarnišym i demokratyčnišym, niž naviť pryncyp «pryrodnoї arystokratiї» Tomasa Džeffersona, za jakym z guščyny narodu obyralysja osoby, na «česnoty j talanty» jakyh pokladalosja najbiľše spodivań, i z nyh zroščuvalasja nova liderśka elita. Ideja Franklina bula šyršoju: vin viryv, ščo zaohočuvaty i nadavaty možlyvosti slid usim ljudjam zaležno vid їhńoї starannosti, praćovytosti, česnot i pragneń. Jogo proekty, z jakyh postav Pensyľvanśkyj universytet (na protyvagu Virdžynśkomu universytetu Džeffersona), buly nacileni ne na vidfiľtrovuvannja novoї elity, a na zaohočennja i zbagačennja vsih «spraglyh» molodyh ljudej.</p><p>Polityčna pozycija Franklina, porjad z jogo religijnymy j naukovymy pogljadamy, utvorjuje dosyť cilisnyj svitogljad. Ale tak samo, jak ne buv vin glybokym bogoslovśkym abo naukovym teoretykom — na zrazok Tomy Akvinśkogo abo Njutona, — glybyny brakuvalo i jogo polityčnij filosofiї, jakščo rivnjaty її z učennjam Džona Lokka abo j samogo Džeffersona. Syla jogo polityčnoї dumky, jak i v inšyh carynah, mistylasja v praktyčnosti, a ne v abstrakcijah.</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p> Ideja Franklina bula šyršoju: vin viryv, ščo zaohočuvaty i nadavaty možlyvosti slid usim ljudjam zaležno vid їhńoї starannosti, praćovytosti, česnot i pragneń.</p>					<cite>									<span><strong>Volter Ajzekson,</strong></span> «Bendžamin Franklin»							</cite>			</blockquote><p>Ce staje očevydnym, jakščo zvernutysja do odnogo z jogo najvažlyvišyh polityčnyh traktativ «Sposterežennja za zbiľšennjam ljudstva» 1751 roku. Velyki plošči nezaljudnenyh zemeľ v Ameryci, vvažav vin, veduť do zbiľšennja čyseľnosti naselennja. Ce bulo ne filosofśke prypuščennja, a empiryčnyj pidrahunok. Vin sposterig, ščo sered kolonistiv imovirnisť zalyšytysja neodruženymy bula vdviči menša, niž v anglijciv, ščo vony odružujuťsja raniše (u vici blyźko 20 rokiv) i majuť vdviči biľše ditej (u seredńomu viśmoh). Tak, vysnuvav vin, naselennja Ameryky podvojuvatymeťsja ščo dvadcjať rokiv i za stolittja perevyščyť naselennja Angliї.</p><p>Vin, jak vyjavylosja, mav raciju. Za čyseľnistju naselennja Ameryka perevyščyla Angliju vže 1851 roku j nadali podvojuvalasja ščo dvi dekady, doky frontyr ne dosjag meži kontynentu naprykinci HIH stolittja. Adam Smit cytuje Franklina u svoїj klasyčnij praci 1776 roku «Bagatstvo narodiv»; Tomas Maľtus, vidomyj svoїmy pohmurymy prognozamy ščodo perenaselennja Zemli ta nemynučogo zubožinnja ljudstva, takož vykorystovuvav Franklinovi pidrahunky.</p><p>U samogo Franklina, odnak, ne bulo maľtuzianśkogo pesymizmu. Vin viryv, ščo, prynajmni v Ameryci, zrostannja vyrobnyctva obganjatyme zbiľšennja naselennja. I ce zrobyť usih zamožnymy v miru rozšyrennja kraїny. Naspravdi vin peredbačyv (takož pravyľno), ščo zrostannja naselennja Ameryky v majbutńomu strymuvatymeťsja ne bidnistju, a bagatstvom, pozajak zamožniši ljudy buduť shyľnymy do «oberežnosti» v šljubi ta ditonarodženni.</p><p>Najvplyvovišyj argument Franklina — takyj, ščo vidigrav značnu roľ u majbutnij boroťbi, — buv sprjamovanyj proty panivnogo merkantylistśkogo pragnennja brytanciv obmežyty rozvytok promyslovosti v Ameryci. Parlament nezadovgo do togo pryjnjav bilľ, ščo zaboronjav metaloobrobku v Ameryci, — vin stav pidmogoju ekonomičnij systemi, jaka vykorystovuvala koloniї suto jak džerela syrovyny i rynky dlja gotovyh tovariv.</p><p>Franklin vystupyv z dumkoju pro te, ščo bagatstvo Ameryky viľnymy zemljamy ne spryjatyme її rozvytku jak bazy deševoї miśkoї robočoї syly. «Vidtak nebezpeka konfliktu cyh kolonij z kraїnoju-matir’ju v tyh galuzjah, ščo zaležať vid robočyh ruk, manufaktur toščo, je nadto viddalenoju, ščob buty v centri uvagy Velykoї Brytaniї». Nevdovzi Brytanija vže ne zmože zadovoľnjaty vsi potreby Ameryky. «Tomu Brytaniї ne slid zanadto strymuvaty rozvytok manufaktur u kolonijah. Dobra j mudra maty ne stala b tak čynyty. Čynyty tysk značyť poslabljuvaty, a slabka dytyna zaražaje slabkistju vsju sim’ju».</p><p>Serjoznyj ton ćogo traktatu z imperśkyh sprav urivnovažujeťsja inšym, satyryčnym tvorom, napysanym pryblyzno v toj samyj čas. Brytanija vyganjaje v Ameryku zločynciv i vypravdovuje ce zrostannjam kolonij. Pyšučy v «Ğazett» pid psevdonimom Amerykanus, Franklin sarkastyčno zauvažuje, ščo «taka nižna &#8230; turbota našoї kraїny-materi pro blagopoluččja її ditej vymagaje ne menšoї vdjačnosti u vidpoviď». Vidtak vin proponuje vidpravyty z Ameryky v Angliju cile sudno grymučyh zmij. Možlyvo, zmina klimatu vgamuje їh, jak ce, na dumku brytanciv, maje statysja zi zločyncjamy v Ameryci. Ta naviť jakščo ćogo ne trapyťsja, brytanci odnakovo buduť u vygodi, «adže grymuča zmija pope-<br />redžaje pered napadom, todi jak zločyneć takogo ne robyť».</p>	<div class="wp-caption full-screen  content_paralax_js content-paralax">					<div class="img" data-speed="1" style="background-image: url(/wp-content/uploads/2019/04/NF296b2.jpg)"></div>				<img src="/wp-content/uploads/2019/04/NF296b2.jpg">			</div><h2>Sociaľna filosofija</h2><p>Z rokamy u Franklina formuvavsja sociaľnyj svitogljad, ščo javljav soboju sumiš liberaľnyh, populistśkyh i konservatyvnyh idej, — u majbutńomu cej svitogljad stane arhetypom filosofiї seredńogo klasu Ameryky. Franklin proslavljav praćovytisť, osobystu zapovzjatlyvisť, berežlyvisť i samodostatnisť. Z drugogo boku, vin zaklykav do gromadśkoї spivpraci, spivčuttja i shem dobroviľnogo suspiľnogo pokraščennja. Vin odnakovo ne jnjav viry eliti j černi, ne bažav perehodu vlady v ruky ani rodovytogo isteblišmentu, ani bezkontroľnogo natovpu. Zi svoїmy kramarśkymy cinnostjamy, vin strahavsja klasovoї boroťby. U jogo ploť i krov bulo vlyto viru v sociaľnu mobiľnisť i cinnisť nezaležnogo zrostannja čerez sumlinnu pracju.</p><p>Jogo vrodženyj konservatyzm ščodo vtručannja urjadu i dopomogy bidnym stav očevydnym u zapytannjah, jaki vin stavyv Piterovi Kollinsonu v 1753 roci. Todi vin pytav: «Čy ne zrobyly osoblyvi anglijśki zakony, za jakymy bagati zmušeni utrymuvaty bidnyh, ostannih zaležnymy?» i «Čy ne zaohočuvatyme ce, zreštoju, do linoščiv?».</p><p>U ćomu eseї vin svaryť pyśmennykiv, jaki zburjujuť čerń, pyšučy, ščo bidnyh prygničujuť bagati. «Vysluhajte, buď laska, paru sliv z inšogo boku», — kaže vin. Umovy žyttja bidnyh v Angliї, zajavljaje vin, — najkrašči v Jevropi. Čomu? Tomu ščo v Angliї je zakony dlja pidtrymky bidnyh. «J uhvalyly ci zakony ne bidni. Zakonodavci — ljudy zamožni. Vony dobroviľno diljaťsja svoїmy statkamy i statkamy inšyh, ščob utrymuvaty bidnyh».</p><p>Zakony ci povni spivčuttja. Prote, zasterigaje vin, vony možuť maty neočikuvani naslidky, spryjajučy linoščam: «Ja bojusja, ščo ljudstvo stane zaležnym vid buď-čogo, ščo pidtrymuje їh u starosti ta hvorobi, ignorujučy zapovzjatlyvisť i berežlyvisť v časy molodosti ta zdorov’ja; ce spryjatyme našomu pryrodnomu nerobstvu, guľtjajstvu i marnotratstvu, jaki zbiľšuvatymuť bidnisť — zlo, proty jakogo ci zahody j sprjamovani».</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Polityka, ščo zaohočuje praćovytisť, je dobroju ne tomu, ščo vede do nakopyčennja bagatstva v rukah okremyh osib, a tomu ščo zbiľšuje zagaľnyj dobrobut spiľnoty i pidvyščuje gidnisť napoleglyvyh osib.</p>					<cite>									<span><strong>Volter Ajzekson,</strong></span> «Bendžamin Franklin»							</cite>			</blockquote><p>Vin ne tiľky zasterigav proty zaležnosti vid finansovoї dopomogy, a j proponuvav svoju versiju ekonomičnoї teoriї «prosočuvannja». Ščo biľše grošej zarobljatymuť bagati ta suspiľstvo zagalom, to biľše їh «prosočuvatymeťsja» do bidnyh. «Bagati pracjujuť ne odyn dlja odnogo&#8230; Use, ščo vony ta їhni rodyny vžyvajuť i vykorystovujuť, je produktom praci bidnyh». Bagati tratjať svoї groši na te, ščob zbagatyty praćovytyh bidnyh: na odjag, mebli ta žytlo dlja nyh. «Naši praćovyti bidnjaky ščoroku otrymujuť čystyj prybutok ciloї naciї». Vin takož vidkydav ideju pidvyščyty riveń minimaľnoї platni za pracju: «Zakon može pidvyščyty їhnju platnju, ta jakščo naši tovary stanuť nadto dorogymy, vony ne prodavatymuťsja v inšyh kraїnah».</p><p>Jogo ekonomičnyj konservatyzm, odnak, urivnovažuvavsja fundamentaľnym etyčnym perekonannjam u tomu, ščo včynky slid sudyty za obsjagom suspiľnogo dobra, jake vony prynosjať. Polityka, ščo zaohočuje praćovytisť, je dobroju ne tomu, ščo vede do nakopyčennja bagatstva v rukah okremyh osib, a tomu ščo zbiľšuje zagaľnyj dobrobut spiľnoty i pidvyščuje gidnisť napoleglyvyh osib. Ljudy, jaki nagromadyly biľše statkiv, niž їm treba, majuť obov’jazok dopomagaty inšym i stvorjuvaty sociaľni instytuty, jaki spryjaly b uspihovi rešty. «Jogo idealom buv uspišnyj serednij klas, členy jakogo žyvuť prostym žyttjam demokratyčnoї rivnosti, — pysav Džejms Kempbell. — Ti, hto domigsja v žytti biľšyh ekonomičnyh uspihiv, vidpovidajuť za dopomogu tym, hto її po-spravžńomu potrebuje, prote ti, hto ne zmig zdobuty sobi ničogo čerez brak česnot, ne možuť spodivatysja na pomič vid suspiľstva».</p>	<div class="adv__container">					<a href="https://nashformat.ua/products/bendzhamin-franklin-709211" target="_blank"			   class="adv adv--line adv--mistape animate-block animate-block--before animate-block--delay-25">				<div class="adv--line__container">											<div class="adv__img">							<img class="adv--image" src="/wp-content/uploads/2019/03/Znimok-ekrana-o-12.09.19.png"/>						</div>										<div class="adv__description">						Volter Ajzekson, «Bendžamin Franklin»					</div>											<div class="adv__link">							<span class="btn-view-more icon-arr-right-2 icon icon-arrow-circle">								Kupyty knygu, 290₴‎							</span>						</div>									</div>			</a>			</div><p>Nagadajemo, raniše my <a href="/2019/03/22/12-rules-peterson/" target="_blank" rel="noopener">publikuvaly</a> uryvok z knygy Džordana Pitersona «12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos».</p>

«Bendžamin Franklin» — uryvok z biografiї otcja-zasnovnyka SŠA vid Voltera Ajzeksona

s:300:"a:1:{i:0;a:2:{s:5:"title";s:31:"Džordan Piterson";s:4:"text";s:409:"Kanadśkyj psyholog, profesor Torontśkogo universytetu. Osnovnymy galuzjamy doslidžeń Pitersona je patopsyhologija, sociaľna psyhologija ta psyhologija osobystosti, a takož psyhologija religijnyh ta ideologičnyh viruvań.";}}";

Jakoś u vidpoviď na zapytannja odnogo z korystuvačiv Quora «Ščo najkorysnišogo
pro žyttja musyť znaty kožen?» Piterson opysav pravyla, jakymy maje keruvatysja ljudyna. Ci pravyla staly nadzvyčajno populjarnymy, i ljagly v osnovu cijeї knygy

#naš format

📘 «Piarytyś ne možna zupynytyś» – vyjšla perša ukraїnśka knyga pro PR dlja žurnalistiv ta ekspertiv

🚋 Uryvok z knygy «Kryza urbanizmu. Čomu mista robljať nas neščasnymy» amerykanśkogo urbanista Ričarda Florydy

📘 «Tut kljuje. Vidverti istoriї ukraїnśkogo biznesmena» — uryvok z knygy investora ta pidpryjemcja Dmytra Tomčuka

📚Jak ukraїnci čytaly knyžky u 2018 — doslidžennja

«Bendžamin Franklin» — uryvok z biografiї otcja-zasnovnyka SŠA vid Voltera Ajzeksona

«12 pravyl žyttja. Jak peremogty haos» — uryvok z bestseleru Džordana Pitersona