eyvind
Novyj vyborčyj kodeks skasuje «mažorytarku»
Na poperednih vyborah do parlamentu biľšisť iz nas otrymuvala dva bjuletenja: dlja golosuvannja za partiju ta dlja golosuvannja za kandydata vid vašogo vyborčogo okrugu (krim tyh, hto golosuvav ne za miscem prožyvannja). Takym čynom, odna polovyna parlamentu skladalasja z predstavnykiv partij, ščo podolaly 5% bar’jer u zagaľnomu golosuvanni — pryčomu, hto same stane narodnym deputatom, vyrišuvalo kerivnyctvo partiї, a spysky buly zakrytymy.
Druga polovyna parlamentu skladalasja z 225 narodnyh deputativ, ščo peremogly kožen na svojemu okruzi.
Ale nastupni parlamentśki vybory buduť inakšymy. Novyj Vyborčyj kodeks stvorjuje systemu, jaka za duhom shoža na «mažorytarku», ale pracjuje krašče. Zaraz rozberemosja, čym.
Nova systema
Do systemy, ščo dijala u 2006-2007 rokah, koly my golosuvaly za nazvu partiї, my ne povernemosja. Vy, napevno, čuly pro «vidkryti spysky» — golovnu vymogu suspiľstva do polityčnyh partij. Same vona stala golovnoju zminoju, ščo peredbačaje novyj Vyborčyj kodeks. Ale ce ne prosto spysky partij, v jakomu vydno prizvyšča potenciaľnyh narodnyh deputativ. Vse trošky skladniše.
Vy golosuvatymete
⚡ Dostrokovi vybory do Verhovnoї Rady vidbuduťsja vlitku ne za partiju, a za kandydata vid partiї u svojemu vyborčomu regioni, jakyh bude 27: po odnomu v biľšosti oblastej, dva — u Kyїvśkij ta Dnipropetrovśkyj, a Sevastopoľ ta AR Krym tymčasovo pojednajuť iz Hersonśkoju oblastju.
Jaka partija projde v parlament, vyznačajuť zagaľnonacionaľni rezuľtaty — skiľky golosiv zagalom po vsij Ukraїni nabraly vsi kandydaty vid cijeї partiї. A ot hto konkretno stane narodnym deputatom, vyznačyť kiľkisť golosiv za kandydata vid cijeї partiї na jogo okruzi.
Napryklad
Partija «Vse bude dobre» nabrala 4% golosiv vyborciv zagalom, ščo označaje, ščo vona podolala minimaľnyj porig ta prohodyť do parlamentu, otrymujučy 18 krisel. Partija vysunula na vyborah 100 kandydativ, ta otrymajuť deputatśki portfeli z nyh lyše ti 18, jaki nabraly najbiľšu kiľkisť golosiv sered usih svoїh odnopartijciv, ščo buly vysunuti na vyborah.
U ćomu nova systema shoža z mažorytarkoju — vyborci točno znajuť ljudynu, jaku hočuť obraty v parlament, prote zmenšujeťsja ryzyk pidkupu vyborciv (bo okrug teper rozmirom z cilu oblasť, abo її polovynku — jak na Kyїvščyni čy Dnipropetrovščyni). Krim ćogo, take vidkryte golosuvannja unemožlyvljuje «kotiv u mišku»: koly pid praporom populjarnoї partiї deputatamy stajuť odiozni osobystosti, ščo projšly «paketom» iz tymy, za kogo vy reaľno hotily progolosuvaty. Takož ce spryjaje posylennju prav regioniv.
Podibna systema dije u Poľšči, Šveciї, Estoniї ta inšyh kraїnah.
Jak budemo golosuvaty — nezvyčnyj bjuleteń
Vsi my znajemo, ščo golos «za» — ce buď-jaka poznačka u kvadratyku navproty obranogo kandydata abo partiї. Ale na parlamentśkyh vyborah bude ne tak — bjuleteń bude maleńkym (jak u drugomu turi prezydentśkyh vyboriv), a vpysuvaty budemo cyfry.
Jak peredbačaje novyj Vyborčyj kodeks, u bjuleteni buduť taki rjadky:
«Pidtrymuju vyborčyj spysok polityčnoї partiї za porjadkovym №» — navproty ńogo vam potribno bude vpysaty nomer partiї u vyborčomu spysku. Vin, do reči, vyznačajeťsja vypadkovo žerebkuvannjam Centrvyborčkomu.
«Pidtrymuju kandydata u narodni deputaty Ukraїny vid cijeї polityčnoї partiї za porjadkovym №» — a oś tut vy vpyšete nomer kandydata vid obranoї partiї. Cej nomer možna bude vzjaty z regionaľnogo spysku partiї.
Cyfr v oboh vypadkah maje buty dvi. Jakščo partija abo kandydat maje, prypustymo, nomer 3, to pyšemo «03».
Važlyvo!
Jakščo vam podobajeťsja partija, ale vy ne možete obraty konkretnogo kandydata, take pravo u vas je — vy možete postavyty čyslo lyše u peršomu rjadku, i todi vvažatymeťsja, ščo vy pidtrymujete veś spysok partiї. Ale navpaky ne pracjuje — jakščo vy ne progolosuvaly za partiju, bjuleteń vyznajuť nedijsnym.
Jakščo raptom vy ne bačyly tysjači bilbordiv z nomeramy uljublenoї partiї ta kandydata na vulycjah pid čas kampaniї abo vyrišyly vyznačatysja lyše v deń golosuvannja, u vas bude možlyvisť diznatysja nomery prosto na diľnyci, i naviť u kabinci dlja golosuvannja. Vidpovidni spysky nadrukovani ta vysitymuť u prymiščenni j u kabinkah.
Genderni kvoty
Genderni kvoty v partijnyh spyskah rozšyrjujuťsja. U novomu Vyborčomu kodeksi peredbačeno, ščo v kožnij p’jatirci regionaľnogo spysku partiї maje buty ne menše, niž dvoje predstavnykiv kožnoї stati. Tobto, na miscjah z peršogo po p’jate maje buty dvi žinky ta dva čolovika, z šostogo po desjate — tak samo, i tak dali.
Zmina miscja dlja golosuvannja
Tak samo, jak i na prezydentśkyh vyborah, vy možete tymčasovo zminyty misce dlja golosuvannja — napryklad, jakščo vy za kordonom, oficijno u vidrjadženni, žyvete ne za miscem rejestraciї abo tymčasovo peremiščena osoba.
U peršyh dvoh vypadkah potribno bude nadaty dokaz považnosti pryčyny dlja zminy miscja golosuvannja (napryklad, kvytky na litak abo dogovir orendy), a ot vymušenym pereselencjam, okrim pasporta, ničogo ne potribno.
Neščodavno CVK vnesla zminy v porjadok zminy miscja golosuvannja, ščo dozvoljaje jogo zminjuvaty vsim bez nadannja dodatkovyh dokumentiv. Prote, u novomu Vyborčomu kodeksi ce propysano na zakonodavčomu rivni — CVK taku normu ne skasuje.
Cogo roku zminyty misce golosuvannja možna do 15 lypnja.
Ce vže dije?
Ni. Spočatku novyj Vyborčyj kodeks maje pidpysaty prezydent Volodymyr Zelenśkyj. Lyše pislja ćogo vin počne dijaty — abo na vyborah za rozkladom u 2023 roci, abo na najblyžčyh dostrokovyh vyborah, jakščo taki vidbuduťsja.
Čytajte takož naš material
✅ Jak vidbulasja inavguracija Volodymyra Zelenśkogo: 5 cikavyh faktiv pro te, jak vidbulasja inavguracija prezydenta Volodymyra Zelenśkogo.