Kateryna Bujaľśka
Sogodni pogovorymo pro proces ICO zseredyny, pro momenty, jaki, možlyvo, ne očevydni do tyh pir, poky vy ne «nastupyly na grabli». U mene bula unikaľna možlyvisť pryjednatysja do odnijeї z nebagaťoh kompanij na ukraїnśkomu rynku, jaki uspišno provely ICO. Ce bulo voseny, a teper vže počalysja torgy na birži. Ce kompanija Hacken — platforma z pošuku vrazlyvostej dlja «bilyh» hakeriv. Z počatku cijeї oseni 3 misjaci ja praktyčno proviv u dorozi, vystupajučy na konferencijah, provodjačy pitči, a takož peregovory z fondamy. Ja rozpovim, čomu peregovory z fondamy majuť vyrišaľne značennja.
— Ščo my znajemo pro ICO?
— My znajemo, ščo ce scam. Prynajmni taka dumka pobutuje na rynku. Ale naspravdi ce ne tak! Ce čudovyj, unikaľnyj instrument kraudfandyngu
Stalo vidomo, skiľky miľjardiv vytratyly na ICO z 2014 roku. I ja vvažaju, ščo u ńogo blyskuče majbutnje. My znajemo, ščo uspih ICO bagato v čomu zaležyť vid marketyngu. Isnuje prjamyj zv’jazok vid togo, skiľky grošej vy vytratyte na reklamnu kampaniju i skiľky vy zalučyte ljudej. My dumajemo, ščo ce porivnjano legkyj sposib zalučyty investyciї, v porivnjanni z venčurnymy fondamy ta inšymy sposobamy finansuvannja. Ale zaraz vartisť provedennja uspišnogo ICO vže blyźka do $1 mln, tomu nazvaty cej sposib legkym švydkym abo deševym dosyť važko. My dumajemo, ščo dostatńo lendingu, whitepaper i vlasne zakydaty vsih reklamoju i ICO bude uspišnym. Ce tež ne zovsim tak! Zate my bačymo vsi, ščo ICO stalo zanadto bagato. V deń tiľky na ukraїnśkomu rynku dzvonyť 3-4 novyh ljudyny, jaki prosjať podyvytysja їh whitepaper i pidkazaty po ICO. U sviti cja cyfra povynna nablyžatysja vže do sotni. Z nyh, zvyčajno 99% — ce povnyj treš v styli «my zrobymo novyj Facebook tiľky krašče. U nas tam buduť tokeny, kupujte їh i rozbagatijete». Sensu, jak vy rozumijete, v takyh proektah nemaje.
Pro ščo my ne zamysljujemosja — ce jak pravyľno vybraty konferenciju, de vy budete predstavljaty svoje ICO, jaki vam potribni Advisors, skiľky grošej potribno vkladaty, ščob zibraty investyciї. Pryčomu ja govorju ne tiľky pro te, skiľky vam potribno, a j pro te skiľky vy prosyte. Dali my pogovorymo pro te, u čomu nebezpeka nedofinansuvannja ICO. I narešti pro reči pov’jazani z amerykanśkoju Komisijeju z cinnyh paperiv.
— Naviščo vzagali potribni konferenciї?
— Pryčyn dekiľka. Perše — vy otrymujete dostup do audytoriї, jakij vy možete rozpovisty pro svij proekt. A takož konferenciї duže horoši dlja perekonannja vašyh fanativ onlajn, ščo vy žyvi ljudy, jaki pryhodjať, spilkujuťsja, ščo u vas je proekt i vy ne prosto hočete zibraty «efir» i «bitky» i vyїhaty na ostrovy. Tak ščo odna z uspišnyh skladovyh ICO — ce marketyng. Vam potribno splanuvaty kudy i jak vy їzdyte. Takož ne možna obmežuvatysja lyše lokaľnym rynkom, pry vsij povazi do ukraїnśkoї audytoriї. U procentnomu spivvidnošenni ti groši, jaki vy otrymajete tut u vygljadi kryptovaljut ne duže velyki. Vam potribno buty gotovymy do togo, ščo dovedeťsja podorožuvaty po vśomu svitu, vključajučy Ameryku i kraїny Aziї. I tut my pidhodymo do nastupnogo punktu — konferencij stalo duže bagato! Z 5-go po 10-e grudnja prohodylo biľše 10 štuk!
Vy povynni znaty varto їhaty čy ni, rozpodiljaty komandu, adže 1 ljudyna z cym fizyčno ne može vporatysja. Je dni, koly potribno buty v Gonkongu, Syngapuri ta Los-Andželesi i vsjudy važlyvi konferenciї. Do reči, ne vsi z nyh horoši, ale vsi dorogi. Ja naviť ne kažu za groši na kvytok. Horoša konferencija može braty z vystupajučyh $20-30 tys. I koly vy počynajete planuvaty marketyngovyj bjudžet dlja svogo ICO, prognozujučy ščo bude 10 konferencij — ce blyźko $200 tys. Bagato, tomu ščo u vas je kupa inšyh vytrat! Ale na dejakyh forumah vy možete prydbaty tiľky vhidnyj kvytok bez pitču. Ce dasť možlyvisť poznajomytysja i pospilkuvatysja z ljuďmy, rozdaty vizytky i u vas vže bude jakaś zvorotnyj zv’jazok. Zvyčajno, jakuś kiľkisť vystupiv vam provesty vse-odno dovedeťsja. I fotografiї, koly vy govoryte na riznyh scenah, v riznyh kraїnah vygljadajuť dobre, v tomu čysli na storinci Facebook vašogo ICO.
— Jak vidriznyty korysnu konferenciju vid marnoї?
— Dyviťsja na spikeriv! Vplyvovyh ljudej v industriї v pryncypi ne tak bagato. Prosto dyviťsja, de vony vystupajuť — ce pryblyzno 20% zi spysku konferencij na 2 misjaci. Do reči, vid 10 do 40 novyh ICO їzdjať pryblyzno po odnakovyh konferencijah, todi vy počynajete družyty. Tut ja govorju ne stiľky pro dosvid ICO Hacken, skiľky pro sukupnyj dosvid učasti v ICO. I ne zabuvajte pro možlyvisť zaplatyty tokenamy. Tomu ščo bagato hoča b častkovo v rahunok oplaty kvytka їh pryjmajuť. Nu i torgujtesja (smijeťsja). Z vlasnogo prykladu, koly my buly vže dosvidčenymy, vdavalosja zbyty cinu za vystup deś v polovynu.
— Hto taki advisor'y i їhnja roľ v provedenni ICO?
Edvajzery (Advisors) — ce ti ljudy, jaki «svitjaťsja» vidrazu na sajti ICO. Oś meni duže spodobavsja sajt Yet Another ICO, jakyj generuje ideї dlja organizaciї ICO i stvorjuje gotovi lendingy dlja proektiv zi zboru koštiv i pidtjaguje z Depositphotos svitlyny ljudej, prydumujučy їm tytuly. Ce žart, zrozumilo. Ale inodi dyvyšsja na sajt ICO, kudy hočeš proinvestuvaty, i bačyš spysok z 10 nevidomyh osib. Ale u vsih u nyh je doktorśkyj stupiń.
Raniše bulo populjarno zalučaty vidomyh ljudej dlja prosuvannja vašogo proektu. Cja strategija dobre pracjuvala v Ameryci rivno do tyh pir, poky її ne prykryla komisija z cinnyh paperiv. Je cilyj nabir ljudej, jaki uspišno vzjaly učasť v ICO i teper vony prosjať grošej za te, ščob vy rozmistyly їh oblyččja na sajti. Ja do nyh stavljusja jak do haljavnykiv. Ale bagato hto z vidomyh osobystostej industriї trošky cym grišať i prosjať groši vpered, tomu ščo vony rozumijuť ščo za їh «oblyččja» platjať.
Je šče taka fiška, ščo koly vy blyźki do finišu, do vas počynajuť šykuvatysja v čergu ohoči prosto «povysity» na sajti, vže bez grošej i bez tokeniv. ICO cap — ce ta kiľkisť grošej, jake vy hočete zibraty. Ja hotiv by počaty z prykladu ICO Tezos, jake zibralo ponad 200 mln. Ja, zvyčajno, svičku ne trymav, ale znaju ščo spočatku u nyh buv postavlenyj zbir koštiv v $30 mln. Znajšovsja advisor, jakyj poradyv zbyraty stiľky, skiľky vyjde. I koly na golovu ljudjam zvaljujeťsja taka suma, dah u bagaťoh trohy «potik» i vse zakinčylosja sumno. Rynkovyj standart zaraz $20 mln. Hodyš po konferencijam i vsi zbyrajuť $20 mln, ne znaju zvidky cja cyfra vzjalasja. Ne rekomenduju zbyraty rivno 20, tomu ščo vygljadaje ce dyvno.
— Značennja Sale i Pre-sale v ICO
— Zaraz bagato ICO podiljajuťsja na etap poperedńogo rozprodažu tokeniv (pryčomu vony možuť buty jak zakryti, tak i vidkryti) i vlasne ICO. Isnuje trend, ščob namagatysja zibraty na etapi Pre-sale polovynu vid togo, skiľky vam v rezuľtati treba. Ce zaraz vvažajeťsja garnoju jakistju ICO. Koly ljudy rozumijuť, ščo zbir uspišnyj i vony možuť ne vstygnuty z jakyhoś pryčyn proinvestuvaty, to počynajuť švydko bigty i kupuvaty tokeny. Čym nyžče u vas planka i čym vyšče pul investoriv, tym biľše ljudy buduť hotity donosyty grošej. Z jakoїś točky zoru vygidno znyzyty cju planku, vy todi zbiľšujete šans zibraty košty. Nebezpeka nedofinansuvannja v tomu, ščo vy počynajete vykydaty z bjudžetu groši abo na reklamu abo na poїzdky i ce vse nakopyčujeťsja.
Povertajemosja do togo, ščo ja na počatku kazav: ICO — ce ne legkyj i ne švydkyj sposib zalučyty finansuvannja śogodni. Raniše može buty, koly ce vhodylo v trend. Možna bulo z horošoju idejeju, komandoju i minimaľnymy vytratamy na prosuvannja zibraty miľjony. Sogodni cej princyp ne pracjuje v tomu čysli z-za kiľkosti proektiv, jaki vyhodjať na ICO.
Uspih ICO bagato v čomu zaležyť vid togo, jak vono počynajeťsja. Jakščo ljudy zahodjať na sajt vašogo ICO i bačať, ščo za peršyj deń token-sale vy zibraly 10 «efiriv» i «pivbitka», vony ne vnesuť groši u vašu ideju. Vy povynni predmetno gotujeťsja do ćogo dnja, ščob koly vidkrylysja vorota z napysom «Zahoďte do nas» u vas vže stojala čerga bažajučyh. Z audytorijeju treba pracjuvaty bonusamy, dyskontom i peregovoramy. Moment počatku važlyvyj, osoblyvo koly ljudy prorahovujuť skiľky vony vklaly v ICO i skiľky b zarobyly posydivšy v bytkom, u nyh počynaje ne shodyťsja matematyka. Ozyrajučyś ja jak investor kažu, bulo b prostiše ne zahodyty.
— Čy potribno zvertaty uvagu na amerykanśku Komisiju z cinnyh paperiv?
— Vidrazu spojler: tak, potribno! Rynok ne vreguľovanyj do kincja i zaraz jde bezlič jurydyčnyh procesiv. Ozyratysja na Komisiju z cinnyh paperiv varto, tomu ščo vona vvažaje svoїm obov’jazkom zahystyty gromadjan SŠA vid «neobdumanyh» investycij. Bagato ICO zaraz robljať v obhid knopku «natysniť, ščo vy ne je gromadjanynom SŠA». Ale ljudy v štatah tež hočuť finansuvaty i prydumujuť sposoby ce obijty. A potim, koly token počynaje «sypatysja», ci ž ljudy, jaki prydumuvaly jak obijty obmežennja, počynajuť bigty do komisiї i skaržytysja ščo vony vtratyly groši. I vona na їhńomu boci. Tomu čym menše vy shoži na cinnyj papir, tym menše za vamy buduť bigaty. Bagato z tyh, z kym ja spilkujusja, govoryly pro te, ščo pid čas vesnjanyh ICO do nyh zvertalysja, davaly spysok gamanciv, pidtverdžuvaly ščo vony pov’jazani z gromadjanamy z SŠA i ljudy groši povertaly.
Je vidomosti, ščo Ethereum perejde na systemu Proof-of-Stake. Takym čynom vin potrapyť pid vyznačennja cinnogo paperu. Avtomatyčno vsi ICO na «efiri» pidpaduť pid vplyv Komisiї. Spodivajusja do ćogo ne dijde, ale pobojuvannja na cju temu je.