Stanislav Kucenko: «Naše zakonodavstvo zaraz perebuvaje u fazi svogo najvyščogo istoryčnogo rozvytku»

Stanislav Kucenko je laureatom premiї Kabinetu Ministriv Ukraїny za osoblyvi dosjagnennja molodi u rozbudovi Ukraїny. Kerivnyk Golovnogo terytoriaľnogo upravlinnja justyciї u stolyci proanalizuvav nyzku procesiv, jaki vidbuvajuťsja v deržavi na šljahu do zakonodavčoї jevrointegraciї. I oś ščo nam vdalosja z’jasuvaty.

Protjagom mynulyh 3–4 misjaciv zapustylasja nyzka servisiv, jaki poklykani sprostyty gromadjanam dostup do informaciї ta nyzky pravovyh poslug. Čy brav Min’just učasť u їhnij rozrobci?

— Ministerstvo justyciї je flagmanom u rozvytku elektronnyh servisiv v Ukraїni, zokrema takyh servisiv u pravovij sferi. Napryklad, Ministerstvom peršym bulo nadano dostup do rejestriv. U vidkrytomu režymi vsi gromadjany možuť diznatysja informaciju pro majno, biznes ščodo gromadśkyh formuvań, ščodo jurydyčnyh osib — ce vse stalo možlyvym zavdjaky elektronnym servisam Min’justu Ukraїny.

Takož u 2017 roci bulo zapuščeno flagmanśkyj proekt, jakyj nazyvajeťsja «On-lajn budynok justyciї». Vin počynavsja z justyciї mista Kyjeva j buv sprjamovanyj na te, ščoby v prostyj sposib daty gromadjanam možlyvisť učasti v upravlinni deržavnymy spravamy j otrymanni poslug u pravovij sferi. Zokrema, ćogorič bula prezentovana duže populjarna posluga rejestraciї biznesu v onlajn-režymi. Zaraz 150 tys ukraїnciv ščomisjacja zahodjať peregljadaty cju poslugu, a 20 tys neju bezposeredńo korystujuťsja.

Možna zarejestruvaty fizyčnu osobu-pidpryjemcja, likviduvaty rejestraciju FOP, rejestruvaty jurydyčnyh osib čy vnesty zminy do danyh pro nyh (misce rejestraciї, kerivni organy j inši aspekty dijaľnosti jurosib). Tobto Ministerstvo postijno pokazuje pryklad togo, jak možuť rozvyvatysja elektronni servisy dlja togo, ščoby v maksymaľno sproščenomu vygljadi nadavaty ukraїncjam deržavni poslugy.

Nad čym zaraz pracjuje Min’just u plani rozbudovy elektronnyh poslug dlja biznesu ta sproščennja zakonodavčoї bazy?

— Ministerstvo justyciї Ukraїny nacilene na sproščennja bjurokratyčnyh procedur i polegšennja dostupu gromadjan ta jurydyčnyh osib do administratyvnyh poslug u jurydyčnij sferi. Vže zaraz gromadjany ta predstavnyky jurydyčnyh osib majuť možlyvisť otrymaty poslugy onlajn čerez kabinet elektronnyh servisiv, jakym na cej čas vže skorystalysja ponad miľjony raziv.

Onlajn servisy, jaki funkcionujuť dlja učasnykiv biznesu — ce rejestracija FOP, jurydyčnyh osib, gromadśkyh organizacij ta drukovanyh ZMI, a takož možlyvisť švydko v onlajn-režymi otrymaty informaciju z rejestriv

Jdeťsja pro vytjagy z Jedynogo deržavnogo rejestru jurydyčnyh osib, fizyčnyh osib-pidpryjemciv ta gromadśkyh formuvań, Deržavnogo rejestru drukovanyh zasobiv masovoї informaciї ta informacijnyh agentstv, Jedynogo rejestru gromadśkyh formuvań, Rejestru gromadśkyh ob’jednań. Usi neobhidni dani u vygljadi vytjagiv čy vypysok, informaciї možna otrymaty v elektronnij formi, ne vyhodjačy z domu. Perevagy takoї systemy:​

• možlyvisť oplaty poslug v onlajn-režymi ta otrymannja vidomostej u ćomu režymi
• nadannja elektronnomu dokumentu statusu oficijnogo. Usi otrymani dokumenty v elektronnomu vygljadi majuť takyj samyj oficijnyj status, jak їhni paperovi analogy.

Min’just postijno pracjuje nad podaľšym rozšyrennjam spektru onlajn-poslug. Krim togo, my zaraz pracjujemo nad zahystom zemeľnyh prav ukraїnciv. Narazi vidbuvajuťsja zakonodavči iniciatyvy ščodo avtomatyčnogo obminu danymy miž rejestramy Ministerstva justyciї ta Deržavnogo zemeľnogo kadastru. Dani avtomatyčno peredavatymuťsja i vrahovuvatymuťsja pry pevnyh operacijah.

Ukraїncjam bude zaproponovano onlajn-rejestraciju zemeľnyh dogovoriv. Umovno kažučy, koly v pevnogo fermera abo prostogo gromadjanyna je zemlja, vin hoče zdaty її v orendu, vidpovidno vin zmože zrobyty ce v onlajn-režymi. Cja posluga znovu-taky planujeťsja do zapusku na portali Ministerstva justyciї, aby ne bulo manipuljacij ščodo orendy zemeľnyh diljanok. Ljudyna je vlasnykom zemeľnoї diljanky, vona її zdala v orendu, zarejestruvala vidpovidno dogovir v onlajn-režymi j ubezpečylasja vid buď-jakyh rejderśkyh zahopleń.

Tak samo planujeťsja robota v naprjamku rejestraciї aktiv cyviľnogo stanu. Zokrema planujemo nadavaty taku poslugu, jak onlajn-rejestracija šljubu. Ce bude ne prosto zajavka, a gromadjany buduť stavyty elektronnyj cyfrovyj pidpys i takym čynom ukladaty šljuby. Nad cym Ministerstvo justyciї zaraz aktyvno pracjuje, i my vpevneni, ščo do kincja 2017 roku buduť konkretni rezuľtaty v ćomu naprjamku.

Vidbulasja nyzka liberalizacijnyh zahodiv dlja biznesu u sferi bankivśkogo obslugovuvannja nerezydentiv. Čy možete podilytysja osnovnymy tendencijamy ščodo garmonizaciї našogo zakonodavstva iz jevropejśkymy kraїnamy?

— Možu proanalizuvaty te, ščo vidbuvajeťsja narazi, i te, ščo zrobleno v danij sferi z pozyciї okremyh normatyvnyh aktiv, jaki pryjmajuťsja organamy deržavnoї vlady.

Ce stosujeťsja jak rjadu liberalizacijnyh procesiv, tak i zbiľšennja finansovogo kontrolju u sferi nadannja bankivśkyh poslug. Ce u svoju čergu stvoryť spryjatlyvyj fon dlja investycij ta rozvytku inozemnogo biznesu v Ukraїni. Pryrodńo, ščo deržavoju zdijsnjujeťsja i rjad zahodiv u sferi liberalizaciї bankivśkogo obslugovuvannja nerezydentiv, hoča i ne tak strimko, jak togo vymagaje suspiľstvo. Napevno, podibnyj stan zumovlenyj skladnymy polityčnymy, ekonomičnymy umovamy ta vijśkovoju agresijejuJak rozrobnyky zaprovadžujuť dopovnenu reaľnisť v armiї. Odnak zrušennja je — i vony vže vidčutni.

Zakonodavstvo Ukraїny zaraz perebuvaje v aktyvnij fazi svogo najvyščogo istoryčnogo rozvytku. Ce zumovleno jevrointegracijnymy procesamy j unifikacijeju nacionaľnogo zakonodavstva z pravom jevropejśkym. U toj že čas vynykaje neobhidnisť ratyfikuvaty rjad mižnarodnyh aktiv j implementuvaty pryncypy jevropejśkogo bankivśkogo zakonodavstva

Napryklad, u 2017 roci, znyženo oblikovu stavku do 12,5%. Takož zbiľšyvsja strok povernennja valjutnoї vyručky do 180 kalendarnyh dniv (zi 120) dlja otrymannja oplaty za postavlenyj na eksport tovar. U kvitni 2017-go bulo znyženo normu prodažu valjutnyh nadhodžeń z 65% do 50%. Banky možuť kupuvaty valjutu na korysť klijentiv u vypadku najavnosti na klijentśkyh rahunkah vlasnoї valjuty ne biľše $1 mln. Z 12 červnja 2017 roku kompaniї možuť kupuvaty ta pererahovuvaty valjutu dlja povernennja za kordon koštiv otrymanyh inozemnymy investoramy vid prodažu korporatyvnyh prav ta cinnyh paperiv (ščopravda z rjadom obmežeń peredbačenyh Postanovoju NBU vid 25.05.2017).

Nacbank zviľnyv vid obov’jazkovogo prodažu valjutni nadhodžennja vid nerezydentiv u formi grošovogo zabezpečennja dlja učasti v aukcionah, torgah abo tenderah ščo provodjaťsja rezydentamy. Takož, hoču zaznačyty, ščo NBU podav do Verhovnoї Rady Ukraїny proekt zakonu «Pro valjutu», jakyj peredbačaje rjad liberalizacijnyh zahodiv. Napryklad, skasovuvatymuťsja valjutni licenziї dlja investuvannja za kordon. Bude skasovano st. 37 Zakonu Ukraїny «Pro zovnišńoekonomičnu dijaľnisť», jaka opysuje speciaľni sankciї dlja porušnykiv — indyviduaľne licenzuvannja kožnoї operaciї abo їh zaboronu, pidpryjemstva platytymuť penju ta štrafy. Novyj zakon dozvolyť biznesu robyty vse, ščo ne zaboroneno. V svoju čergu, cej čynnyk vplyne i na bankivśke obslugovuvannja nerezydentiv. Odnak, ce tema dlja okremoї dyskusiї j okremogo obgovorennja.

JeS zagalom vysuvaje jakiś vymogy ščodo jurydyčnyh reform v Ukraїni v plani kincevyh terminiv garmonizaciї zakonodavstva?

— Ce, perš za vse, naprjamok na dereguljaciju. Ministerstvo justyciї postijno gotuje spysky zakonodavčyh aktiv, jaki je ne aktuaľnymy, jaki buly pryjnjati šče za radjanśkoї doby, i gotuje їhnje skasuvannja ta pryjnjattja novyh normatyvno-pravovyh aktiv. Zokrema, reguljarno na zasidannja ukraїnśkogo urjadu vynosjaťsja do 100 reguljacijnyh aktiv, jaki vyznačajuť instrukciї, položennja j inši reguljatorni aspekty, ščo uskladnjujuť žyttja biznesu i gromadjanam zagalom. Ci akty postupovo skasovujuť — j na zaminu їm pryhodjať novi zakony, jaki mistjať prosti j čitki procedury.

Viźmemo hoča by Zakon «Pro pryvatyzaciju», jakyj buv pryjnjatyj u peršomu čytanni. Vin uśogo na 2 grupy dilyť pidpryjemstva, jaki pryvatyzovujuťsja (velyki abo mali), vyznačaje vidkrytyj aukcion abo elektronnu kupivlju takyh pidpryjemstv. Tomu vsi ci zakony značno sproščujuť robotu ukraїncjam, dijaľnisť biznesu v Ukraїni. U planah — postijne sproščennja zakonodavstva j garmonizacija jogo z Jevropejśkym Sojuzom. Čitkogo kincevogo terminu nemaje. Ce maje buty zrobleno najblyžčym časom. Ministerstvo justyciї z cym zavdannjam uspišno spravljajeťsja i vidpovidno garmonizovuje zakonodavstvo Ukraїny do jevropejśkogo.

Vidbulysja vybory do kerivnyh organiv ob’jednanyh gromad — jak decentralizacija pravova, ekonomična ta terytoriaľna pov’jazani miž soboju? I jak pidsumky cyh vyboriv vplynuť na perspektyvu decentralizacijnyh procesiv?

— Zagalom, vybory v ob’jednani terytoriaľni gromady vidbuvajuťsja dosyť uspišno. Zaraz blyźko 3,5 mln ukraїnciv uže je členamy ob’jednanyh terytoriaľnyh gromad. Vrahovujučy, ščo v Ukraїni dosyť velykyj vidsotok siľśkogo naselennja (blyźko 35%), ce svidčyť, ščo my jdemo dosyť uspišno i švydkymy krokamy. I golovne — vlada na miscjah otrymuje reaľni povnovažennja. A razom iz povnovažennjamy jduť i finansovi resursy.

Ce daje možlyvisť zalyšaty košty na miscjah i, za їhnij rahunok, buduvaty dorogy, školy, dytjači sadky. I golovne — lidery ob’jednanyh terytoriaľnyh gromad demonstrujuť značnyj interes do togo, ščoby vony stvorjuvalysja. Vony prohodjať vidpovidni navčannja, treningy, opanovujuť jevropejśkyj dosvid, ščo daje možlyvisť terytoriaľnym gromadam švydko utvorjuvatysja j garmonijno rozvyvatysja.

Ministerstvo justyciї v ramkah decentralizaciї povnistju peredalo na miscja funkciju rejestraciї biznesu, neruhomosti, majna. Ce kiľka miľjardiv gryveń nadhodžeń na rik, adže zaraz možuť rejestruvaty majnovi prava ta biznes rajonni administraciї, notariusy pryvatni j deržavni, akredytovani sub’jekty

Čy je vže v Min’justu roz’jasnennja ščodo možlyvyh pravovyh kolizij, koly meži administratyvnogo rajonu ta novostvorenoї gromady spivpadajuť? Ščo varto znaty gromadjanam pro taki vypadky?

— Ci vypadky vyrišujuťsja v indyviduaľnomu porjadku, tomu ščo je zavždy sudovyj metod vyrišennja sporu, a je dosudove vreguljuvannja (zokrema, šljahom peremovyn).

Ale razom iz tym, je urjadova programa decentralizaciї, jaka vyznačaje maksymaľno čitki meži rajoniv, naselenyh punktiv. I ce — osnovnyj orijentyr dlja togo, ščoby formuvaty ob’jednani terytoriaľni gromady. V inšomu vypadku — ce dosudove vreguljuvannja sporiv, a v krajńomu razi — sudove vreguljuvannja sporiv, ščo takož je variantom vyhodu iz sytuaciї. Dlja zabezpečennja zlagodženogo funkcionuvannja isnujučoї systemy z onovlenoju, gromadjanam varto znaty osnovni umovy dobroviľnogo ob’jednannja terytoriaľnyh gromad.

Jakščo v pevnyh terytoriaľnyh gromad je spir ščodo meži j togo, jakym čynom ce pytannja maje vyrišuvatysja, ce dosjagajeťsja nasampered šljahom peregovoriv.

Stattja 4 Zakonu Ukraїny «Pro dobroviľne ob’jednannja gromadjan» govoryť nam nastupne:

1. Dobroviľne ob’jednannja terytoriaľnyh gromad sil, selyšč, mist zdijsnjujeťsja z dotrymannjam takyh umov:

• u skladi ob’jednanoї terytoriaľnoї gromady ne može isnuvaty inšoї terytoriaľnoї gromady, jaka maje svij predstavnyćkyj organ miscevogo samovrjaduvannja;
• terytorija ob’jednanoї terytoriaľnoї gromady maje buty nerozryvnoju, meži ob’jednanoї terytoriaľnoї gromady vyznačajuťsja po zovnišnih mežah jurysdykciї rad terytoriaľnyh gromad, ščo ob’jednalysja;
• ob’jednana terytoriaľna gromada maje buty roztašovana v mežah terytoriї Avtonomnoї Respubliky Krym, odnijeї oblasti;
• pry pryjnjatti rišeń ščodo dobroviľnogo ob’jednannja terytoriaľnyh gromad beruťsja do uvagy istoryčni, pryrodni, etnični, kuľturni ta inši čynnyky, ščo vplyvajuť na sociaľno-ekonomičnyj rozvytok ob’jednanoї terytoriaľnoї gromady;
• jakisť ta dostupnisť publičnyh poslug, ščo nadajuťsja v ob’jednanij terytoriaľnij gromadi, ne možuť buty nyžčymy, niž do ob’jednannja.

2. Administratyvnym centrom ob’jednanoї terytoriaľnoї gromady vyznačajeťsja naselenyj punkt (selo, selyšče, misto), jakyj maje rozvynutu infrastrukturu i, jak pravylo, roztašovanyj najblyžče do geografičnogo centru terytoriї ob’jednanoї terytoriaľnoї gromady.
3. Dobroviľne ob’jednannja terytoriaľnyh gromad ne pryzvodyť do zminy statusu naselenyh punktiv jak siľśkoї čy miśkoї miscevosti.
4. Najmenuvannja ob’jednanoї terytoriaľnoї gromady, jak pravylo, je pohidnym vid najmenuvannja naselenogo punktu (sela, selyšča, mista), vyznačenogo її administratyvnym centrom.

Periodyčno možna počuty zvynuvačennja na adresu zakonodavčyh ta vykonavčyh gilok vlady stosovno togo, ščo naše zakonodavstvo dosi maje nyzku nedolikiv u plani rozsynhronizaciї iz jevropejśkymy praktykamy. Čy zminyťsja ce u 2018-mu i jakymy buduť ci zminy?

— Ide postijnyj dialog miž profiľnymy organamy vlady. Ministerstvo justyciї graje odnu z ključovyh rolej u garmonizaciї zakonodavstva. I, zvyčajno, my na postijnomu kontakti z predstavnykamy Rady Jevropy, Jevropejśkogo Sojuzu i profiľnymy komitetamy, jaki pidkazujuť mehanizmy vreguljuvannja cyh pytań. Zokrema, rozrobleni vidpovidni dorožni karty, jaki vyznačajuť šljahy vyhodu iz sytuaciї. I ne varto zabuvaty, ščo zastosovujeťsja zagaľnyj pryncyp «aki komjunite» — ce zagaľne pravo Jevropejśkogo Sojuzu.

Jakščo nemaje reguljuvannja specyfičnyh pevnyh sytuacij, to treba zvertatysja do zagaľnogo zakonodavstva. U našomu vypadku, ce Konstytucija Ukraїny j mižnarodni dogovory, ukladeni miž Ukraїnoju ta JeS, jaki reguljujuť okremi aspekty.

Nagadajemo, raniše komanda OpenMarketKomanda OpenMarket: «Zaraz my jdemo do elektronnoї decentralizaciї» rozpovila našij redakciї pro elektronnu decentralizaciju v Ukraїni.