Anastasija Simašova
«— Zupynimosja perekusyty u prydorožńomu restorani?» – govoryť žinočyj golos z dynamikiv avtoradio.
«— Ni, u nas nema času, my vže j tak zapiznjujemosja,» – vidpovidaje čolovičyj golos.
«— A davaj todi peregljanemo materialy prezentaciї?» – ne vgamovujeťsja žinočyj.
«— Jakym čynom? Ja ž za kermom!» – obureno vidpovidaje čolovičyj golos.
«— Čomu ž todi my obraly їhaty do Neapolja avtomobilem, a ne POTJaGOM «Trenitaliї»?» — zaveršujeťsja rytoryčnym pytannjam radioreklama.
Švydše, niž litakom (abo prynajmni deševše)
Nacionaľna zaliznyčna kompanija «Trenitalija» namagajeťsja skladaty konkurenciju ne lyše pryvatnomu transportu, a naviť povitrjanomu spolučennju. Vidstań vid Milana do Ryma, — a ce majže 600 km, — švydkisni poїzdy dolajuť vśogo za 3,5 godyny — i za cinoju vid €30 (ščo svogo času zmusylo nacionaľnogo aviapereviznyka «Alitaliju» znyzyty ciny na vnutrišni aviapereľoty do €100 tudy-nazad).
Popry te, ščo Italija trymaje peršisť v Jevropi za kiľkistju pryvatnyh avtomobiliv na odnogo meškancja, zaliznyčne spolučennja tut – na vysokomu rivni
Utim, geografični osoblyvosti reľjefu Italiї nakladajuť na transportne spolučennja, — jak i na bagato inšyh rečej v cij kraїni, — svij vidbytok. Zokrema, miž biľšistju mistečok u gorystij miscevosti uzdovž Appeninśkogo hrebta prokladena vśogo 1 kolija. Tomu potjagy, ščo їduť u protyležnyh naprjamkah, obov’jazkovo majuť rozmynatysja na stanciї, de takyh kolij ščonajmenše dvi. Jakščo ž zapiznjujeťsja odyn — zapiznjujeťsja j inšyj, a tam — niby za efektom domino — zsuvajeťsja i veś grafik ruhu.
Zručnisť
Italijci často narikajuť, ščo poїzdy «Trenitaliї» hodjať nereguljarno. Osoblyvo často taka sytuacija trapljajeťsja vzymku, koly u cij teplij kraїni «raptom» vypadaje snig, do jakogo nihto nikoly ne buvaje gotovyj. Todi ruh potjagiv možuť vzagali skasuvaty na dekiľka dniv. A z nymy – i zakryty školy, instytuty ta inši gromadśki ustanovy. Taki sobi snigovi kanikuly. Ale zyma zi snigom v Italiї stajeťsja raz na 3-4 roky, tomu v perevažnij biľšosti potjagy hodjať za rozkladom ±20 hv.
Zrozumilo, ščo v umovah gorystoї miscevosti, de vśogo 1 kolija, švydkisni poїzdy dalekogo spolučennja nesumisni z reaľnistju. Tomu ne možna oś tak prosto sisty na odyn potjag
Bez kvytkovyh kas, zate z knygarnjamy i kav’jarnjamy — vokzaly po-italijśky i poїhaty nym navprosteć z jakogoś nevelyčkogo mistečka, jak-to San Severino do, napryklad, Milana čy Ryma. Їhaty dovodyťsja z peresadkamy. Spočatku regionaľnyj potjag maje dostavyty pasažyra do najblyžčogo vuzlovogo centru — kilometriv tak za 50, jak-to Fabriano čy Ankona. A vže zvidty švydkisni potjagy — «Frečča bianka» («Bila strila») čy «Frečča rossa» («Červona strila») — dostavljať mandrivnyka do bažanogo mista.
Їhaty z peresadkamy — ce sposib pereviryty svoju organizovanisť (i fortunu): miž poїzdamy može buty uśogo dekiľka hvylyn, i tut važlyvo švydko zorijentuvatyś, do jakogo potjaga bigty. Čymalo informacijnyh pidkazok — i ogološennja v regionaľnomu potjazi pered prybuttjam, i velyke informacijne tablo v holi vokzalu, ekrany v pidzemnyh perehodah i napysy nad platformamy — nače b i spryjajuť uspišnomu prohodžennju ćogo kvestu, a vse ž časteńko poїzdy plutajuť. Osoblyvo — nedosvičeni u cyh peregonah inozemci.
Taryfy
Potjagy-ekspresy typu «Biloї» čy «Červonoї strily» — ce poїzdka spravdi z komfortom. I, do reči, rozrahovani vony na buď-jakyj gamaneć. Systema italijśkyh cin nastiľky gnučka, proponuje stiľky promoakcij, speciaľnyh propozycij, znyžok — za vikom, za kiľkistju pasažyriv u grupi, dnem tyžnja i časom doby, — ščo kupivlja kvytka nagaduje gru. U lotereju.
Na odyn i toj samyj potjag i klas vagonu možna kupyty kvytok iz 10-kratnoju riznyceju
Zokrema, sered speciaľnyh propozycij — 2 kvytky za cinoju odnogo dlja poїzdok u subotu, čy v okremi svjatkovi periody (napryklad, zaraz dije propozycija do Gellouїna). Dlja simejnyh poїzdok (dlja grup vid 2 do 5 osib, de je dity vikom do 15 rokiv) dijuť znyžky 20% na nični poїzdy «Intersiti». Okremi propozyciї peredbačeni dlja molodi (do 26 rokiv) ta ljudej považnogo viku (za 60 rokiv): oformyvšy speciaľnu kartku, možna podorožuvaty deševše vid 30% do 50% vid standartnogo taryfu. Dlja školjariv u vici do 15 rokiv u grupah vid 10 osib peredbačeni znyžky do 30% (a takož dlja doroslyh, jaki їh suprovodžujuť).
Biľše togo: ciny kolyvajuťsja vid super-ekonom-propozycij do vagoniv biznes-klasu. Čymalo na cinu vplyvajuť deń tyžnja ta godyna doby. Čas-pik zazvyčaj koštuvatyme dorožče. Ale zavdjaky šyrokij propozyciї obyraty je z čogo.
Vyrušajučy, napryklad, z Ankony, — portovogo mista na uzberežži Adriatyčnogo morja, — do pivničnoї stolyci Italiї Milanu, možna skorystatyś propozycijamy na potjag «Frečča bianka»: mandrivka uprodovž 4 god 9 hv obijdeťsja u sumu vid €20. A možna – i na «Frečča rossa», jakyj domčyť šče švydše (vśogo za 3 god 10 hv), ale vže za cinoju vid €40. Vidstań miž cymy mistamy — 443 km (deś jak vid Lvova do Kozjatyna).
Superekonom-propozyciї dajuť možlyvisť prydbaty kvytky šče deševše — za €17,8; ale їhnju kiľkisť obmeženo, tomu poturbuvatyś pro nyh varto zazdalegiď.
Planuvaty poїzdky z metoju ekonomiї je sens, adže povna cina peršogo klasu u «Frečča bianka» za vkazanym maršrutom – €78,5. U «Frečča rossa» biznes-klas koštuje blyźko €113. Okrim švydkosti 300 km/god, za taki košty pasažyram proponujuť rozkladne sydinnja z vidstannju miž rjadamy blyźko 1 m, snidanok i svižu presu vranci, poslugy vagonu-restoranu — v inši godyny doby. A takož — maksymum tyši ta pryvatnogo prostoru: nijakyh galaslyvyh školjariv! Ne dyvno, ščo italijśki biznesmeny, čynovnyky i naviť polityky cilkom spokijno podorožujuť takymy potjagamy.
Prydbaty kvytky možna jak samotužky — čerez sajt «Trenitaliї», mobiľni dodatky, avtomatah-samoobslugovuvannja, — tak i v specializovanyh miscjah prodažu zaliznyčnyh kvytkiv (napryklad, u agencijah podorožej). Ja zazvyčaj pryblyzno dyvljusja maršrut čerez sajt, a potim v agenciї podorožej razom z operatorom skladajemo povnu kartynu – z usima možlyvymy peresadkamy, promo-akcijamy čy speciaľnymy propozycijamy. Vse-taky operatory — ljudy dosvidčeni u logistyci i zazvyčaj dosyť ljub’jazno vidgukujuťsja na vsi zabaganky pasažyriv.
Kvytky, do reči, ostannim časom rozdrukovujuť na zvyčajnomu paperi z QR-kodom, a elektronna versija zberigajeťsja v operatora. Jakščo pasažyr raptom zagubyť svoї kvytky — їh možna vidnovyty same čerez agenciju podorožej, de vony buly prydbani.
Štrafy
Ja nedarma stiľky bagato uvagy prydiljaju prydbannju kvytkiv: iz «zajcjamy» tut rozmovy korotki. Za bezkvytkovyj proїzd konduktor može vysadyty pasažyra z poїzda — jak by slizno toj ne blagav čy vyslovljuvav svoju nezgodu. Taki pravyla zaliznyčnogo perevezennja. Za їhnje porušennja konduktor može pozbutysja miscja roboty. U dejakyh potjagah, ščopravda, je možlyvisť prydbaty kvytok u konduktora — ale na €10 dorožče. Za nezakompostovanyj kvytok čy perevyščennja terminu dijsnosti kvytka konduktor zobov’jazanyj vypysaty pasažyru štraf — i na čymaleńku sumu.
Ne raz meni dovodyloś buty svidkom, koly konduktor vypysuvav štrafy na €50-60 pry vartosti kvytka €20
Jakščo pasažyr vvažaje, ščo konduktor pomylyvsja čy včynyv nepravyľno, vypysavšy štraf, to može podaty na jogo diї do sudu. Ale spočatku slid odnakovo splatyty štraf. Do reči, splatyty na misci vyjde deševše, aniž čekaty, koly štraf pryjde na domašnju adresu. Tak dije systema pravyl, odnakovyh dlja vsih, — i nevidvorotnosti pokarannja za їhnje nedotrymannja.
Shože, vid takyh pravyl gry vygrajuť usi: «Trenitalija», jaka otrymuje dohody u €5 mlrd ščoroku (z jakyh €117 mln – čystogo dohodu); a takož italijśki pasažyry, do poslug jakyh — odna iz najrozvynenišyh zaliznyć u sviti. Ščo, vtim, ne zavažaje їm i dali na neї narikaty.