Anastasija Simašova
Rušajučy u podorož
— Bondžorno! Odyn kvytok do Mačeraty, tudy j nazad, – zvertajuś do prodavčyni za knyžkovym prylavkom.
— Na koly? – pryjazno usmihnuvšyś, zapytuje italijka.
— Na najblyžčyj, — vidpovidaju.
Poklacavšy na kasovomu aparati, prodavčynja vže za jakuś myť prostjagaje meni bilosnižnyj zgortok z dvoma QR-kodamy. Na kožnomu z kvytkiv vkazano cinu — €2,90 (87 grn). 35 km ta 40 hv času u dorozi. Avtomobilem bulo by rivno stiľky ž.
Jak pracjuje kvytok regionaľnoї italijśkoї zaliznyci
Za novymy pravylamy, jaki nabuly čynnosti vlitku 2016 roku, kvytok u regionaľnyh poїzdah stav čynnym lyše u vkazanyj deń. Raniše kvytky ne maly točnoї daty i stancij vidpravlennja-prybuttja, — vkazuvavsja tiľky kilometraž. Pam’jataju ti kvytky – nevelykogo rozmiru, z cupkogo paperu, riznyh koľoriv: žovti, zeleni, syni, čym buly shoži na fantyky.
Dlja proїzdu bulo dostatńo probyty takyj kvytok stancijnym komposterom (ital. timbro). A jakščo komposter zlamanyj? Čemni pasažyry jšly probyvaty datu u providnyka-konduktora. Ale biľšisť zlovžyvala cym, vykorystovujučy kvytok i dlja nastupnoї poїzdky. Eh, škoda, ščo u mene ne zbereglosja žodnogo – teper ce bula b istorija. A ocej ček dlja kolekcionuvannja geť ne godyťsja. Ale dlja «Trenitaliї», — nacionaľnoї transportnoї kompaniї, — taki zminy dozvolyly prymnožyty prybutky.
— Djakuju. A jogo treba kompostuvaty? – utočnjuju. Na miscevomu ukraїnśko-italijśkomu suržyku ce nazyvajeťsja «zatimbruvaty».
— Tak, zvyčajno. On znyzu bila smužka je, tijeju storonoju i vstavyte v komposter.
Vokzaly, ne shoži na ukraїnśki
Vyhodžu z knygarni, jaka znahodyťsja u tomu ž prymiščenni, ščo j vokzal. Vlasne, vokzalom cju nevelyčku dvopoverhovu budivlju i ne nazveš: častynu peršogo poverhu zajmaje knygarnja, jaka nazyvajeťsja «Platforma nomer nuľ». A na drugomu poversi – žytlovi kvartyry. Vid stanciї tut – rozklad ruhu poїzdiv v aljuminijevij rami na stini, avtomat z prydbannja kvytkiv i plastmasova lavka na try sydinnja. Oce j use.
Vseredyni vas možuť zustrity stiny z grafiti
Zajšov v odni dveri – kupyv kvytok – vyjšov čerez inši. Ani zvyčnogo arkopodibnogo otvoru kvytkovoї kasy v stini, ani zvyčnoї titońky-kasyrky v glybyni togo otvoru, do jakoї treba govoryty, vtyskujučyś lobom u sklo i čitko artykuljujučy zvuky. Zaminyvšy kasyrku z krovi j ploti na bezdušnyj avtomat z prodažu kvytkiv, kerivnyctvo zaliznyčnogo transportu Italiї urizalo čymalu stattju vydatkiv. Utim, perebuvajučy u takomu vokzali, vse ž ne možeš pozbavytyś vidčuttja syritstva.
Vokzal
Strilky na velykomu vokzaľnomu godynnyku ljagajuť vprytul do cyfry 8.
«Regionaľnyj poїzd 4567, ščo їde z Fabriano u naprjamku do Ankony, prybuvaje na drugu koliju. Vidijdiť vid žovtoї liniї» —za gamorom i žvavymy rozmovamy pidlitkiv majže ne čutno, jak pryjemnyj čolovičyj golos čerez gučnomoveć povidomljaje pro prybuttja potjaga. Zvisno, desjatkam staršoklasnykiv iz San-Severino ta jogo okolyć, zvyklym do cyh ščodennyh poїzdok, taka informacija ne nadto važlyva. Ščoranku vony vyrušajuť na navčannja do svoїh hudožnih liceїv čy tehničnyh koledživ do susidńogo mistečka Tolentino čy trohy dali – do Mačeraty. Regionaľnyj poїzd – najzručnišyj zasib peresuvannja dlja nyh.
Jak vygljadaje zvyčajnyj italijśkyj potjag
Vygynajučyś dugoju, blyskučyj siro-synij potjag vyguľkuje z-za derev. Školjari družno počynajuť perehodyty čerez peršu koliju — ščo, v pryncypi, zaboroneno vidpovidnymy napysamy. Ale, za vidsutnosti pidzemnyh perehodiv, ne je suvorym porušennjam. Regionaľnyj potjag pid nazvoju Swing čymoś shožyj na igraškovyj: šče vidnosno noveńkyj, z akcentamy na dverjah jaskravo-zelenogo koľoru, kryhitnyj — vśogo na dva vagony! — vin magičnym čynom vmiščuje usih svoїh pasažyriv.
Potjag
Useredyni vagonu čysto, svitlo, žodnyh storonnih zapahiv. Vlitku tut pracjuje kondycioner – i pry speci nadvori ponad 30°, u poїzdi možna natjagaty škarpetky. Pry nyźkyh temperaturah – toj že kondycioner pracjuje na obigriv. Ale z rozumom: do spidńoї bilyzny rozdjagatyś ne dovedeťsja. Nevelykyj ekran na stinci bilja dverej čas vid času pidmorguje, zminjujučy kadry: to vin pokazuje mapu iz maršrutom ruhu potjaga u reaľnomu časi, potim — nastupnu zapynku i zaprogramovanyj čas prybuttja. Kožna hvylyna zapiznennja tež vkazujeťsja. Jakščo na nastupnij stanciї je možlyvisť zrobyty peresadku, tablo informuje pro najblyžči poїzdy – z časom ta platformoju vidpravlennja.
Ne prypynjajučy ni na myť svoїh emocijnyh rozmov, pidlitky rozsidajuťsja kompanijamy po vagonu na zručnyh synih krislah. Potjag rušaje majže nečutno – tiľky vokzal za viknom, hytnuvšyś u protyležnyj bik, na ce natjakaje.
Jak pracjuje regionaľne spolučennja po-italijśky
U transportnomu parku «Trenitaliї» — zagalom blyźko 3,5 tys poїzdiv. Serednij vik potjaga – blyźko 19 rokiv. Utim, majže polovyna iz transportnogo skladu maje vik biľše 20 rokiv. Ale naviť i ci «stareńki» potjagy – ne taki vže j znošeni. Taki ž zručni m’jaki sydinnja, ohajni tualety. Jak na mij pogljad pasažyra, vid novyh їh vidriznjaje hiba ščo vidsutnisť elektronnogo tablo i ne zavždy spravni kondycionery.
Regionaľni poїzdy, abo šče їh nazyvajuť «pendolari», tobto majatnykovi – lyše odyn iz typiv potjagiv, jaki kursujuť Italijeju. Ščodenno nymy korystujeťsja blyźko 3 mln pasažyriv.
Vokzal bez kvytkovoї kasy. I žodnogo kasyra. Vokzal bez dyrektora. Vokzal bez prybyraľnyci! Hiba buvajuť taki vokzaly? V Italiї — povsjudy.
Iz 2,286 tys zaliznyčnyh stancij majže 2,170 tys roztašovani u nevelyčkyh mistah i naležať do kategoriї serednih ta malyh stancij. Odnym iz krokiv znyžennja vytrat na їhnje utrymannja je vidmova vid personalu. Kasy z prodažu kvytkiv postupovo vytisnjajuť kvytkovi avtomaty. Zvisno, z nymy tež je dejaki nezručnosti – časom u nyh brakuje zdači monetamy, abo ž vony stojať u nespravnomu stani. Prote jakščo nezakompostovanyj kvytok možna vypravdaty pered konduktorom zlamanym komposterom na stanciї, to vybačeń za bezkvytkovyj proїzd ne isnuje.
Točok z prodažu kvytkiv na regionaľni poїzdy – biľš niž dostatńo. Їh možna prydbaty, okrim avtomativ ta internet-sajtu i mobiľnogo dodatku, šče u takyh nespodivanyh miscjah, jak knyžkovi magazyny, kiosky z prodažu gazet («edikola»), agenciї podorožej, a takož bary-kav’jarni ta punkty z prodažu cygarok (slavnozvisni «tabakkeriї»). U cyh zakladah, jakščo vony obladnani speciaľnym kasovym aparatom, ljub’jazno prodaduť kvytok na regionaľnyj poїzd. Hoč na zaraz, hoč na nastupnyj tyždeń. Ščopravda, lyše u robočyj čas. Vnoči ta v godyny siesty pracjujuť lyše avtomaty na stanciї. Tomu, planujučy poїzdku peršym rankovym potjagom, pro kvytok krašče podbaty zvečora. A jakščo dovodyťsja їzdyty často – krašče oformyty proїznyj. I todi niščo ne zaťmaryť zadovolennja vid poїzdky u potjazi, čerez vikna jakogo možna myluvatyś krajevydamy gir čy morja.