Oleksandr Meľnyk
Kaplan zauvažuje: svit možna podilyty na epohu do togo, jak stalo vidomo pro zlam elektronnoї pošty Gillari Klinton, i pislja togo, jak lystuvannja kandydatky na posadu prezydenta najbiľšoї jadernoї deržavy svitu stalo vidome usim žurnalistam. Sprava ne lyše u vtručanni u tajemnycju osobystogo lystuvannja. Kraїna, jaka je potencijnym vijśkovym suprotyvnykom SŠA, doklala dlja rozpovsjudžennja cyh materialiv ne menše zusyľ, aniž «dobročynci» vseredyni amerykanśkogo polityčnogo isteblišmentu.
Armija botiv proty demokratiї
Vydannja The New York Times zgodom pidtverdylo: sotni — a za dejakymy ocinkamy, tysjači — fejkovyh oblikovyh zapysiv buly stvoreni sylamy «botovodiv» iz odnijeї kraїny. Vse — aby porušyty porjadok perebigu vyboriv u inšij kraїni. «Kompromat» na Klinton u Facebook ta Twitter rozganjaly sylamy neisnujučyh «korystuvačiv». A platyly za vse ce ljudy, dotyčni prjamo čy oposeredkovano do Kremlja.
Propaganda, «aľternatyvna pravda» ta rozmnožennja botiv čy pidrobnyh akauntiv — oś jakoju je zbroja novitńoї armiї. Potencijnyj suprotyvnyk vyjavyvsja až nijak ne potencijnym. Ot tiľky zamisť avtomativ ta tankiv dlja vtručannja na «dalekomu fronti» za okeanom vin vykorystovuje klaviatury ta monitory.
Stalosja ce ne tak i davno. Vlitku 2016 roku Vijśkove rozviduvaľne vidomstvo pivnično-shidnogo «susida» Ukraїny stvorylo sajt DCLeaks.com. Na ńomu buly rozmiščeni perši zrazky fajliv iz amerykanśkoї peredvyborčoї kampaniї. Nezabarom jak slov’janomovni, tak i anglomovni oblikovi zapysy u socmerežah, shoži na reaľno isnujučyh korystuvačiv, počaly pošyrjuvaty posylannja na cej sajt. Vony takož publikuvaly zaklyky peregljanuty «pravdu» pro Klinton ta diї її polityčnoї komandy.
Meta cyh dij poljagala v napovnenni sociaľnyh media, a zvidty — šyršyh media-majdančykiv — materialamy, jaki poškodyly imidž Gillari Klinton. Vony tym samym dopomogly peremogty na vyborah u SŠA komandi Donaľda Trampa. Zovnišnja rozvidka SŠA z vysokoju jmovirnistju vyznačaje zamovnykom cijeї specoperaciї čynnogo golovu Kremlja.
Vidkrytisť jak syla ta odnočasna slabkisť internetu
Suť informacijnoї vijny vyznačeno v brošuri dlja Armiї SŠA vid 1997 roku. Informacijnu vijnu vyznačeno jak «buď-jaku diju, sprjamovanu na sabotaž, ekspluataciju, zbiľšennja rivnja korumpovanosti abo znyščennja informaciї voroga ta jogo funkcij zasobamy informacijnogo vplyvu». Počynajučy vid poškodžennja zlagodženogo zv’jazku miž pidrozdilamy ta štabom u zoni aktyvnyh bojovyh dij — i až do spotvorennja informacijnoї kartyny u tylu voroga, na myrnij, šče naviť ne okupovanij terytoriї suprotyvnyka. 2016 ta 2017 roky staly periodom, koly my pobačyly, ščo vidkrytisť internetu ta publičnisť majže buď-jakyh danyh može buty vykorystana na škodu demokratiї, zakonnosti ta rivnosti.
U polityčnij operaciї informacijna vijna može poljagaty v tomu, ščo kampanija kandydata bude spryjmatysja kriź «kryve dzerkalo» aľternatyvnoї reaľnosti. Taka «reaľnisť» stvorjujeťsja za dopomogoju botiv, hakeriv, propagandystiv, jaki vyklykatymuť nedoviru do atakovanogo kandydata. Pozycija imperśkoї deržavy na Shodi vid Ukraїny poljagala same u pragnenni ne prosto poslabyty legitymnisť novoobranogo prezydenta čy kandydata na posadu očiľnyka SŠA. Golovnym zavdannjam bulo pidirvaty legitymnisť vyborčyh instytutiv ta polityčnoї systemy cyvilizovanogo svitu jak takyh, nagološuje Kaplan.
Protjagom bagaťoh rokiv amerykanśki vijśkovi namagalysja zablokuvaty voroži kampaniї informacijnoї vijny kiľkoma sposobamy:
- maksymaľno izoljuvaty važlyvi systemy vid zagaľnodostupnogo internetu;
- obladnaty komp’jutery systemamy vyjavlennja vtorgneń;
- stvorjuvaty agentstva, jaki kontroljujuť pidozrilyj trafik, proslidkovujuť jogo šljah, vyznačajuť jogo džerelo ta vžyvajuť neobhidnyh zahodiv.
Popry ce, «pogani hlopci» vse odno potrapljajuť u merežu v buď-jakomu vypadku, — haj i ne tak často, jak raniše, i їhni diї vyjavljajuť švydše.
Jak tryvatyme cja vijna dali i čym її možna zupynyty
Ataky botiv ne nadto prosto zupynyty. Vony vykorystovujuť golovnu rysu sučasnogo internetu — jogo vidkrytisť. Jak ne skotytysja do cenzury i ne peretvoryty demokratyčni mehanizmy protydiї kiberzločynam na represyvnu mašynu ta totaľnyj kontroľ, jaki dijuť v avtorytarnyh kraїnah? Isnujuť rizni sposoby obmežyty ekspluatatoriv bez posylennja tysku na fundamentaľni svobody slova ta polevyjavlennja v interneti.
Peršyj krok, jak ce bulo u vypadku z vijśkovymy v sprobah zapobigty vtorgnennjam u systemu vyboriv SŠA, — zaprovadyty ponjattja elektronnoї gigijeny. Pošta Klinton bula zlamana, koly odyn z її staršyh radnykiv potrapyv do pastky zavdjaky dosyť prostomu fišyngu. Polityčni štaby povynni takož vstanovyty systemy vyjavlennja vtorgneń ta najmaty nadijni firmy z bezpeky, jaki možuť zdijsnjuvaty v reaľnomu časi vidstežennja škidlyvogo programnogo zabezpečennja. Taki kroky buly realizovani i pid čas polityčnyh elektronnyh sknadaliv u SŠA. CrowdStrike zrobyv ce dlja kampaniї Klinton ta Demokratyčnogo nacionaľnogo komitetu. FireEye zablokuvav faľšyvi oblikovi zapysy Facebook dlja New York Times. Ale vony zrobyly svoju robotu zadovgo pislja togo, jak bulo zanadto pizno, ščoby vplynuty na rezuľtat bytvy. Podibni služby bezpeky koštujuť dorogo, adže vony korystujuťsja velykoju kiľkistju suspiľnyh danyh, pracjujuť na meži dozvolenogo ta zaboronenogo — vidtak, potrebujuť ne lyše deržavnogo reguljuvannja, a j finansuvannja.
2018 roku dolaty navalu informacijnyh atak dovedeťsja ne lyše politykam. Kaplan zauvažuje, ščo najdijevišym krokom dlja protystojannja zagrozam iz «kiberfrontu» stane vidmova vid anonimnosti ta blokuvannja anonimnyh oblikovyh profiliv iz nezapovnenymy danymy, bez avatarok ta vyčerpnyh kontaktiv. Vin vyznaje: častyna korystuvačiv buduť nevdovoleni. Osoblyvo ce stosujeťsja gromadjan, kotri žyvuť u kraїnah iz represyvnymy polityčnymy režymamy. Anonimnisť čy možlyvisť vykorystovuvaty nepovni abo nespravžni dani davala cym ljudjam šans na donesennja spravžńogo stanu rečej u svoїh kraїnah do inozemnoї audytoriї čy pravozahysnyh organizacij.
Prote Twitter i Facebook kažuť, ščo vony aktyvizuvaly robotu z vydalennja šahrajśkyh oblikovyh zapysiv. Ce — čitkyj sygnal, ščo vony ne shvaljujuť taki javyšča, jak «post-pravda» čy boty zamisť reaľnyh korystuvačiv.
Golovna problema, jaku slid zdolaty 2018 roku — zrobyty tak, aby oficer GRU čy FSB abo «botovod» na zarplati iz Čeljabinśka ne mogly prykydatysja domogospodarkoju iz Ogajo.
U ljutomu 2016 roku, za 4 misjaci do pojavy «kremlivśkogo» klona WikiLeaks, «zovsim vypadkovo» odyn iz ključovyh radnykiv imperśkogo režymu navodyv audytoriї tamtešnih ZMI pryklad togo, jak SŠA počaly «rahuvatysja» iz Sojuzom. Movljav, ce stalosja lyše pislja vyprobuvannja atomnoї bomby komunistamy u 1949 roci.
Atomna zbroja u 2016-2017 rokah postupylasja zbroї informacijnij. Nadali može staty girše, jakščo Dolyna ta kraїny Jevropy, jaki vlasne i stvoryly sučasnyj internet ta jogo servisy, ne shamenuťsja i ne vžyvatymuť adekvatnogo reaguvannja — a šče krašče, zavdavatymuť udariv u vidpoviď, a ne prosto stojatymuť na ćomu ryngu.