Anželika Juźkova
Chornobyl 360 — ce dokumentaľnyj fiľm, znjatyj iz vykorystannjam VR-tehnologij. Same muľtymedijnyj format dasť zmogu ljudjam z buď-jakoї kraїny opynytysja v zoni vidčužennja j usvidomyty vsju glybynu tragediї na ČAES.
— Rozkažiť pro te, jaku same tehnologiju VR-zjomky vy zastosovujete v roboti i skiľky fahivciv pracjujuť nad proektom
Chornobyl 360 — ce krosplatformenyj muľtymedijnyj proekt. My znimajemo video u formati 360°, jake potim za dopomogoju Unity programisty komponujuť u VR-dodatok. U ńomu gljadač može vzajemodijaty z video, z istorijeju, otrymuje možlyvisť interaktyvu. Po suti v nas zaraz je video 360°, VR — i neščodavno my počaly rozrobljaty AR-častynu proektu. My zrobyly fotogrametriju Čornobyľśkoї stanciї j Arky, i teper її možna pobačyty šče j u dopovnenij reaľnosti. My zaraz jakraz pracjujemo nad vyhodom cijeї častyny. A takož gotujemo interaktyvnyj audiotur po Pryp’jati razom iz dramaturgom Dimoju Levyćkym, mentorom Sensorama Lab.
— Storinka Chornobyl 360 u Facebook ne onovljuvalasja z mynulogo roku. Čy označaje ce, ščo rozrobka proektu pryzupynena? Jakščo ni, to na jakomu etapi vy zaraz?
Rič u tim, ščo proekt Chornobyl 360 stvorjujeťsja na sociaľnyh zasadah, čerez ce nestača bjudžetu ščoby zaveršy švydko. Ale my zaraz uže na etapi, koly «Arka» — peršyj epizod — znjatyj, zmontovanyj, treba jogo tiľky programno zrobyty interaktyvnym. I ščoby vin buv jakomoga kraščym, my z cym zamoročylysja. Šče my zapustyly laboratoriju Sensorama, vidkryvajemo Akademiju, u jakij vidbuvatymeťsja navčannja za speciaľnistju «video 360». My nastiľky zajnjati robotoju, ščoby dofinansuvaty proekt na kincevomu etapi, ščo my ne vstygajemo onovljuvaty informaciju. Koly ljudy pyšuť osobysto, my vidpovidajemo.
— Cikavo počuty pro akademiju: čogo same tam navčatymuť, na jaku audytoriju orijentujetesja?
U nas Sensorama — ce R&D-laboratorija. My sprjamovani v pryncypi na navčannja, testy, praktyku. I my by hotily zaprosyty specialistiv iz riznyh sfer dijaľnosti, ščoby vony mogly otrymaty novi znannja ta realizuvaty cikavi proekty. Sensorama — ce dijuča laboratorija. Nam uže vypovnyvsja rik, hoča zagalom dejaki fahivci, jaki v nij pracjujuť, majuť biľš niž 7 ričnyj dosvid u zaprovadženni innovacijnyh tehnologij u rizni sfery žyttja. V Unit.City fizyčno my znahodymosja z vesny 2017 roku. A cijeї oseni vže bude zapuskatysja peršyj kurs Akademiї — «360 Video ta Interaktyvni Media». Vin startuje 14 žovtnja. My gotujemo programu za riznymy naprjamkamy. Zgodom vidkryjeťsja nabir na nastupni — po 3D animaciї ta rozrobci na Unity.
— Raniše vy provodyly kampaniju po zboru koštiv na platformi Kickstarter. Čy dostatńo zibranoї sumy dlja vtilennja proektu v žyttja?
Nas pidtrymaly bekery, my sami vkladajemo v cej proekt jak studija, jaka robyť video 360° na zamovlennja. Buly j šče sponsory. Nam dopomagav American House, organizovuvav u sebe fotovystavku proektu. Jakščo govoryty pro tu sumu, jaku my zibraly, її nedostatńo dlja togo, ščoby povnistju zaveršyty proekt. My vidpravylysja v ekspedyciju, vidznjaly vse, i na post my potrohu šukajemo košty samotužky. Tomu v ćomu tež je nevelyka skladnisť.
Zvyčajno, finansuvannja na Kickstarter duže dopomoglo, adže my vstygly vse znjaty do nakryttja IV bloku Arkoju. Teper my ne majemo dostupu do sarkofagu, nu prynajmni v cij reaľnosti. Tobto na toj moment za zibrani košty my zrobyly zjomku, a ot na post, na žaľ, nemaje gotovoї sumy. My potrohu jogo robymo za vlasni košty. Zakryty proekt my prosto ne možemo, tomu ščo materialy vže je! Šče j jaki! Tut ne stoїť pytannja «robyty čy ne robyty», a pytannja v tomu, koly same my zmožemo dorobyty.
Tam je i 3D-modeli, duže skladna tema z renderyngom, z teksturuvannja, Anbisonic Sound (ob’jemnyj zvuk), z jakym u pryncypi duže mala kiľkisť ljudej pracjuje. I my abo včymo fahivciv, abo šukajemo hto z cym pracjuje dlja togo, ščoby nam dopomogly. Vyhodyť, ščo biľšisť tehnologij zadijano vperše na takomu materiali. Tym pače, ce dokumentaľnyj fiľm. My ne duže vplyvaly na te, ščo vidbuvajeťsja na majdančyku. Tomu j material takyj specyfičnyj, z nym važko pracjuvaty.
— Pro Čornobyľ bulo skazano i znjato duže bagato ne lyše v mežah Ukraїny. Zgadaty hoča b videoklip Pink Floyd z kadramy iz zony vidčužennja. Čym Chornobyl 360 vidriznjajeťsja vid poperednih proektiv, jakščo ne vrahovuvaty vykorystannja VR?
Po-perše, vidriznjatymeťsja tym, ščo my gotujemo cej proekt u formati dokumentaľnogo fiľmu. Tobto zi znajomstvom iz reaľnymy personažamy, z ljuďmy, jaki tam perebuvajuť zaraz. I do togo ž, ce — častyna našoї osvitńoї platformy. Uže pracjuje systema kolektyvnogo peregljadu, jaku rozrobyly naši programisty, z kontrolem znań i statusu, peregljadu v maskah. Dlja čogo ce? Dlja togo, ščoby koly nastane čas rozpovidaty ditjam u školah pro Čornobyľ, to ce ne buv tekstovyj urok iz kartynkamy abo z plaskymy video. Natomisť dity matymuť zmogu odjagnuty masky virtuaľnoї reaľnosti, zanurytysja tudy, zrozumity masštaby cijeї katastrofy. Ale pry ćomu vony buduť znahodytysja v klasah, u bezpeci. Ce ne tak problemno zrobyty, jak vyvezty ditej u zonu, tomu ščo tudy možna tiľky z 18 rokiv. A dity majuť pro ce znaty.
My provodyly vže testovyj peregljad u kyїvśkij školi, i dity buly zadovoleni. Tomu my biľše robymo akcent na navčannja, zbyrajemo reaľnu informaciju, dani ščodo radiacijnogo fonu i vysvitljujemo ce v materiali. Otže, naš proekt vyriznjajeťsja dostovirnistju, navčaľnoju metodykoju, hudožnistju j neprymityvnym pidhodom. Tobto ce ne prosto dlja togo, ščoby naljakaty ljudej. Adže my takož rozrahovujemo j na zakordonnyj rynok i gljadača. Naša meta — pokazaty ce misce z usih možlyvyh storin, ščoby kožna ljudyna nezaležno vid її interesiv zrozumila ščo take Čornobyľ i ščo ce tež її stosujeťsja. Naviť pislja 30 rokiv.
— Čy nadhodyly vam propozyciї ščodo vykorystannja vašogo fiľmu čy napracjuvań u osvitnih proektah?
Dejaki školy ta vyši vže cikavljaťsja podibnymy tehnologijamy. Ljudy z osvity spryjmajuť use ce duže pozytyvno. I my gotujemo systemu z kontentom i devajsamy dlja škil. Pislja peregljadu v kyїvśkij školi, napryklad, de my pokazuvaly materialy proektu Chornobyl 360 odynadcjatyklasnykam. Dity odrazu zahotily podibni uroky z riznyh dyscyplin. Učnjam ce podobajeťsja. I je taka programa Google Expeditions, de je kiľka soteń anglomovnyh urokiv na bazi foto. Ale ž vony ne adaptovani pid Ukraїnu. Tomu my planujemo robyty svij kontent, okrim jak pracjuvaty nad perekladamy j adaptacijeju čužogo. U sviti vže je pozytyvnyj dosvid zaprovadžennja
Jak VR zdatna zminyty zvyčni zanjattja u klasah VR v osviti, tomu pracjujemo nad tym, ščoby povtoryty jogo same v Ukraїni.
— Rozkažiť pro najbiľši vyklyky, z jakymy vy zitknulysja v procesi roboty. Jak vy dolaly ci trudnošči?
Buď-jakyj kontent u virtuaľnij reaľnosti tisno pov’jazanyj iz programuvannjam. Budučy režyserom kino ta reklamy, ne majučy poperedńoї osvity čy pidgotovky v galuzi IT, inkoly vidčuvaješ sebe inozemcem u kraїni, movy jakoї ty ne znaješ. Meni znadobylosja blyźko pivroku dlja togo, ščoby rozbyratysja prosto v pryncypah ta znaty terminy. Dali dovelosja borotysja zi spryjnjattjam video 360 ta VR lyše jak rozvagy. Meni poščastylo navčatysja i pracjuvaty nad Chornobyl 360, jakyj za formoju je VR, ale za pryrodoju — dokumentaľnyj fiľm. Pislja vyhodu jogo demo-versiї riveń skeptycyzmu znyzyvsja, adže ce reaľnyj, važlyvyj, sociaľnyj proekt. Do reči, vin i stav poštovhom dlja opracjuvannja inšyh sociaľnyh tem u VR ta pobudovy osvitńoї platformy.
Strašno bulo vperše znimaty koncert na Olimpijśkomu v 360°, litaty kopterom nad četvertym energoblokom, kripyty kameru 360 na budiveľnyj kran, braty učasť v Kickstarter-kampaniї. Ta same zavdjaky ćomu skladnomu dosvidu zaraz isnuje povnocinna studija povnogo cyklu iz vyrobnyctva video 360 ta interaktyvnogo kontentu. A zgodom počynajuťsja zanjattja v Akademiї Sensorama, de my budemo peredavaty svij dosvid inšym. I ce prekrasno.
— Jaki Vaši prognozy ščodo vykorystannja VR-tehnologij v ukraїnśkomu kinematografi?
Istorija konkretno našogo proektu j kino je duže cikavoju. Mynulogo roku my braly učasť u pitčyngu vid Deržkino, projšly v drugyj tur. Za rezuľtatamy ćogo turu my staly peršymy pid ryskoju, jaka viddiljala tyh, hto projšov dali. My prynesly masky virtuaľnoї reaľnosti, ce bulo dijsno take šou, adže dehto sered žuri ta gljadačiv bačyly cju tehnologiju vperše. My pojasnjuvaly, jak use ce pracjuje. I v pryncypi, spryjnjalosja ce dobre, ale finansuvannja my za rezuľtatamy ne otrymaly.
Jak my zrozumily, ne bula gotova deržava vydilyty košty same na takyj proekt. Tobto ce bulo take «šče ni», ale nas ne peremistyly na ostannje misce, ocinky buly horoši — i ce vže ščoś. Kino jak take ja znaju, ščo za kordonom Ińjarritu znjav fiľm, Majkl Bej znimaje 360, duže garni New York Times robyly video z zirkamy Gollivudu, same jakisni kinoreklamy. Tomu zakordonom iz cym eksperementujuť, ce na garnomu takomu rahunku. U nas do ćogo stavljaťsja trohy vorože.
Ja vykladaju v universyteti imeni Karpenka-Karogo j namagajusja trohy rozpovidaty studentam pro taki reči. I vony cikavljaťsja, tomu ja spodivajusja, ščo ce dasť їm pevnyj dosvid i polegšyť robotu v ćomu naprjamku. Pam’jataju, koly my počynaly znimaty Chornobyl 360, ekspertyzy jak takoї ne bulo, i navčannja vidbuvalosja na vlasnyh pomylkah. A tut, jakščo studenty zacikavljaťsja, jakščo ljudy pryjduť na naši kursy po video 360, jakščo buduť bačyty pryklady inozemnyh koleg, možlyvo, u nas z’javyťsja take ponjattja jak kinematograf u virtuaľnij reaľnosti.
— Vy buly učasnykamy v X Reality Hack u jakosti mentora. Jakyj proekt vpodobaly osobysto, i vzagali — ščo ce buv za dosvid?
X Reality Hack — ce peršyj u Kyjevi hakerśkyj marafon same z rozrobok u AR ta VR. Organizatorom jogo stala innovacijna laboratorija Sensorama, ščo znahodyťsja v tehnologičnomu parku v Unit.City. Na počatkovomu turi bulo 40 idej, u final vyjšly 8 komand. Peremožcem stav proekt Escape room VR. Jaroslav Kaplan perenis kvest kimnaty u virtuaľnu reaľnisť, za dopomogoju mobiľnogo rišennja, bez pryv’jazky do lokaciї. Komanda sformuvalasja prjamo na hakatoni.
Za 48 godyn vony stvoryly peremožnyj proekt, z jakym vidvidajuť VR Days Europe 2017 3rd Edition v Amsterdami. Gljadaćku sympatiju ta perše misce v kategoriї Funtech vid partnera FunCubator otrymav proekt Homeless Simulator. Eduard Skrupśkyj z Odesy ta jogo komanda tak tonko pojednala sociaľnu temu j duže smišnu funkcionaľnisť dodatku. Bulo bagato cikavyh idej ta realizovanyh prototypiv. Vid laboratoriї Sensorama braly učasť dekiľka mentoriv iz riznyh naprjamkiv, mij — video 360. Paraleľno my z komandoju operatoriv znimaly rev’ju hakatonu, usi 3 dni. Skoro maje vyjty video, de učasnyky ta organizatory zmožuť pobačyty, jak cej kreatyvnyj non-stop proces vygljadav zi storony.
— Try porady tym, hto zbyrajeťsja sprobuvaty svoї syly u sferi virtuaľnoї ta dopovnenoї reaľnosti
Po-perše, jakščo je taka dumka, ščo vse vže bulo vygadano do nas, to ce ne pravda. Tomu ščo ja spravdi tak dumala do togo, jak počala cym zajmatysja. Tobto ne zupynjajte sebe dumkoju, ščo ce je, ce vže deś zrobyly j tak dali. Jakščo vy ščoś vygadaly, perekonajtesja, ščo ce točno ne pracjuje, a poky ne znajete napevno — probujte vtiljuvaty cju ideju v žyttja.
A šče — spilkuvatysja. Tomu ščo v Ukraїni vže je pevne kom’juniti ljudej, jaki znimajuť, ščoś robljať, diznajuťsja pro novi tehnologiї VR ta AR. I ce vse molodi ljudy, počynajučy zi škiľnogo viku. Naviť u Sensorama pracjujuť studenty peršyh kursiv, jaki spravdi je «zolotymy golovamy». Meni zdajeťsja, ščo v pryncypi vik ljudej, jaki zajmajuťsja takymy serjoznymy štukamy, zmenšyvsja. Tomu počynaty cikavytysja možna naviť zi školy, adže je internet, je kom’juniti ta bagato inšyh možlyvostej.
I tretje, mabuť, — govoryty pro te, ščo važlyvo. Naviť jakščo je bažannja stvoryty jakuś gru, cja gra može buty takož suspiľno važlyvoju. I pry ćomu ty stvorjuvatymeš ščoś nove, cikave, te, ščo tobi podobajeťsja.