F’jučers – ce riznovyd deryvatyvnogo (pohidnogo) kontraktu, ščo zabezpečuje pravo kupyty abo prodaty konkretnyj aktyv abo cinnyj papir za uzgodženoju cinoju u konkretnyj čas. Pojava f’jučersiv stala rezuľtatom rozvytku svitovyh finansovyh rynkiv ta zadovolennja potreb їh učasnykiv u minimizaciї ryzykiv, investycijnoї dijaľnosti, a takož spekuljatyvnogo trejdyngu.
– Osnovy ponjattja «F’jučers»
Po-perše, važlyvo zaznačyty, ščo terminy «f’jučers» ta «f’jučersnyj kontrakt» je vzajemozaminnymy ta poznačajuť odyn i toj samyj finansovyj instrument. Sučasnyj rynok f’jučersnyh kontraktiv zazvyčaj vključaje try storony – pokupcja, prodavcja, ta biržu. Isnujuť takož rynky bez poserednykiv, tak zvani «Over The Counter (OTC) markets», koly pokupeć ta prodaveć zaključajuť ugodu miž soboju bez poserednykiv. Taka forma torgivli harakteryzujeťsja pidvyščenym rivnem kredytnyh ryzykiv i f’jučersni kontrakty ne kotyrujuťsja na takyh rynkah.
Obydvi formy rynku: čerez biržu ta bez poserednykiv, pryzvodjať do zobov’jazań pokupcja ta prodavcja. Tak, pokupeć f’jučers kontraktu zobov’jazujeťsja kupyty ta otrymaty bazovyj aktyv na datu zakinčennja terminu diї kontraktu. U toj samyj čas, prodaveć f’jučersnogo kontraktu zobov’jazujeťsja prodaty ta postavyty bazovyj aktyv na datu zakinčennja terminu diї kontraktu.
Čym f’jučers vidriznjajeťsja vid forvardnogo kontraktu?
My peredbačajemo vaše pytannja: «A čym vidriznjajeťsja f’jučers vid forvardnogo kontraktu?». I spravdi, forvardnyj kontrakt takož peredbačaje zobov’jazannja kupyty ta prodaty tovar za vstanovlenoju cinoju na konkretnu datu. Ale na ćomu misti shožisť zakinčujeťsja:
F’jučersni kontrakty je standartyzovanymy, tobto majuť odnakovi umovy (cina, ob’jem tovaru abo aktyvu, data zakryttja), todi jak umovy forvardnogo kontraktu kožnogo razu uzgodžujuťsja miž pokupcem i prodavcem.
F’jučersy obertajuťsja abo kotyrujuťsja na fondovyh biržah, tobto їh ciny ta inši specyfikaciї dostupni publično. U vypadku z forvardnym kontraktom, jogo detali zazvyčaj vidomi tiľky prodavcju i pokupcju.
Deržavna komisija z torgivli tovarnymy f’jučersamy SŠA (CFTC) (abo inša deržavna instancija kraїny pohodžennja birži) reguljuje ta nagljadaje za f’jučers biržeju, todi jak forvardni kontrakty ne je reguľovanymy vzagali.
Rozrahunkovyj abo kliryngovyj dim (clearing house) nadaje instytucijnu garantiju vykonannja f’jučers kontraktu, todi jak vykonannja forvardu garantujeťsja tiľky prodavcem ta pokupcem.
Pokupeć ta prodaveć vnosjať peršočergovyj vnesok pry torgivli f’jučersamy, ščo nadaje dodatkovu garantiju. Forvardnyj kontrakt ne daje garantij.
Zakryttja forvardnogo kontraktu zazvyčaj vidbuvajeťsja pislja dostavky tovaru abo inšogo aktyvu na uzgodženu datu. F’jučersnyj kontrakt zazvyčaj ne zakinčujeťsja postavkoju tovaru.
Takym čynom, možna pobačyty, ščo f’jučers kontrakt nadaje biľše garantij ta prozorosti, ale jogo funkcional značno šyršyj, niž kupivlja ta prodaž tovaru.
– Hto korystujeťsja f’jučersnymy kontraktamy i naviščo?
F’jučersamy korystujuťsja try kategoriї učasnykiv rynku, a same osoby ta pidpryjemstva, kotri hedžujuť (hedge) svoї ryzyky, šukači arbitražu i spekuljanty. Hedžuvannja ryzykiv – ce proces upravlinnja ryzykamy ta minimizaciї potencijnyh vtrat vid cinovyh kolyvań. Napryklad, jakščo avialiniї potribno kupljaty palyvo, a її kerivnyctvo očikuje zrostannja cin, vony možuť vykorystaty f’jučersy dlja minimizaciї svoїh ryzykiv (biľš detaľnyj pryklad zgodom). Tak vyrobnyky produkciї ta її pokupci je hedžujučymy storonamy rynku.
Arbitraž – ce proces pošuku prybutku šljahom kupivli ta prodažu kontraktiv na riznyh rynkah u najkorotšyj promižok času. Tak, riznycja u cini na odyn i toj samyj f’jučers na riznyh rynkah može staty džerelom prybutku. Spekuljujuť na rynku trejdery ta menedžery investycijnyh portfolio abo fondiv. Vony ne vyrobljajuť produkciju na prodaž ta ne kupljať її, ale vony šukajuť prybutku na kolyvanni cin ta očikuvannjah rynku.
Važlyvo zaznačyty, ščo vsi kategoriї učasnykiv f’jučersnyh rynkiv važlyvi dlja jogo isnuvannja. Tak, hedžery formujuť bazys rynku, tak jak same vony zabezpečujuť bazovyj aktyv dlja f’jučersnyh kontraktiv. Šukači arbitražu i spekuljanty ž zabezpečujuť značnyj riveń likvidnosti na rynku, tobto možlyvisť kupyty ta prodaty rizni vydy f’jučersiv.
– Jaki isnujuť vydy f’jučersiv?
Na śogodnišnij deń isnuje velyka kiľkisť f’jučersiv ta їh vydiv. Ale možna vydilyty dekiľka najbiľšyh kategorij f’jučersnyh kontraktiv:
Akcijnij f’jučers vykorystovuje akciї kompanij jak bazysnyj aktyv.
Indeksnyj f’jučers zastosovuje ključovi indeksy jak bazys. Sered najbiľš vidomyh možna nazvaty Futures Mini Dow Jones, Futures Mini NASDAQ100 ta Futures Mini SP500.
Tovarnyj f’jučers vključaje naftu, zoloto, sriblo, gaz, kukurudzu, pšenycju, soju, ta inši vydy produkciї. Futures Crude Oil, Futures Corn, ta Futures Natural Gas je tovarnymy f’jučersamy.
Valjutnyj f’jučers, takyj jak Futures UK Pound abo Futures Mini Yen, dozvoljaje hedžeram keruvaty valjutnymy ryzykamy, a spekuljantam – šukaty prybutku v kolyvanni obminnyh kursiv.
Važlyvo vydilyty f’jučersni kontrakty na kryptovaljuty, kotri nabyrajuť populjarnosti u tandemi zi zrostannjam kiľkosti kryptovaljut, a takož rozpovsjudžennja їh vykorystannja. Dani f’jučersy uže prysutni na najbiľšyh svitovyh biržah, vključajučy Bitcoin Futures na CME ta Bakkt Bitcoin na Intercontinental Exchange. Takyj f’jučers dozvoljaje hedžuvaty ryzyky obminu kryptovaljuty na fiatni groši.
– Najbiľši f’jučersni birži
Najbiľša f’jučersna birža znahodyťsja u Spolučenyh Štatah Ameryky i ce, napevno, ni dlja kogo ne stalo nespodivankoju. A ot te, ščo na drugomu misci roztašuvalasja birža Indiї uže ne je očikuvanym. Takym čynom, top-9 f’jučersnyh birž u sviti vygljadaje nastupnym čynom:
- CME Group – Spolučeni Štaty Ameryky: najbiľša birža u sviti, vključaje dekiľka menšyh birž, kotri vona poglynula u mynulomu. Birža proponuje f’jučersni kontrakty na period v 1 misjać na Bitkoїn z gotivkovym rozrahunkom.
- National Stock Exchange of India – Indija: rozpočynala jak birža dlja torgivli cinnymy paperamy.
- Intercontinental Exchange – Spolučeni Štaty Ameryky: specializujeťsja na vyključno elektronnyh f’jučersnyh biržah. Proponuje f’jučersni kontrakty na Bitkoїn.
- CBOE Holdings – Spolučeni Štaty Ameryky: vključaje populjarni ta likvidni kontrakty. Birža proponuvala f’jučersni kontrakty na Bitkoїn z grudnja 2017 do bereznja 2019.
- Eurex – Jevropa: specializujeťsja na lokaľnij produkciї. Planuje zapusk f’jučersnyh kontraktiv dlja kryptovaljut.
- NASDAQ – Spolučeni Štaty Ameryky ta Jevropa: maje velyke portfolio kontraktiv. Planuje zapusk f’jučersnyh kontraktiv na Bitkoїn.
- Korea Exchange – Pivdenna Koreja: jedyna birža u kraїni.
- Shanghai Futures Exchange – Kytaj: najbiľša birža kraїny.
– Pryklady vykorystannja f’jučersiv
Kompaniї ta investory vykorystovujuť f’jučersy dlja zahystu vid nebažanyh kolyvań valjutnyh kursiv. Danyj pidhid vykorystovujeťsja i dlja kryptovaljuty. Napryklad, kompanija trymaje kryptovaljutu na rahunku u travni dlja zaplanovanoї konvertaciї u gryvnju. Na danyj moment, kurs, ščo proponujeťsja na gotivkovomu rynku 1000 grn za token. Jakščo kurs vpade, to kompanija nedootrymuje fiatu.
Prote kompanija može vykorystaty f’jučersy, a same їh prodaž čerez korotku pozyciju. Jakščo cina prodažu na f’jučersnomu rynku bula 1000 UAH za token u travni, a potim vpala do 900 UAH za token, to kompanija abo investor otrymuje prybutok vid zakryttja korotkoї pozyciї, nezvažajučy na vtratu vid obminnogo kursu.
Najmenuvannja | Traveń | Lystopad | Vtrata / Dohid |
Kryptovaljuta | Cina: ₴1000/token, ščo trymaje kompanija | Cina: ₴900/token, prodaž | Vtrata -₴100/token |
F’jučersnyj kontrakt | Prodaž – korotka pozycija +₴1000/token | Cina: ₴900/token, kupivlja (vyhid z korotkoї pozyciї) | Dohid +₴100/token |
Ta cej pryklad strategiї korotkogo hedžu pokazuje, ščo vyrobnyky ta pokupci najčastiše ne otrymujuť prybutku vid f’jučersiv. Meta hedžuvannja – ce zapobigannja vtrat vid prodažu abo pokupky za nevygidnoї ciny. Z inšoї storony, spekuljant, kotryj by očikuvav znyžennja ciny na kryptovaljutu i vidkryv korotku pozyciju u travni, otrymav by čystyj dohid u ₴100/token, adže jomu ne dovelosja b prodavaty svoju kryptovaljutu, kotroї u ńogo i ne bulo.
– Ryzyky f’jučersnyh kontraktiv
Torgivlja f’jučersamy za svojeju suttju je ryzykovanoju i vymagaje, ščob učasnyky, osoblyvo brokery, ne lyše znaly vsi ryzyky, a j maly navyčky upravlinnja cymy ryzykamy. Nyžče navedeni potencijni vyklyky, pov’jazani z torgivleju f’jučersnymy kontraktamy, vključajučy kontrakty na kryptovaljuty.
Kredytnyj ryzyk
Odnym z osnovnyh ryzykiv, pov’jazanyh z f’jučersnoju torgivleju, je kredytni ryzyky. Vidsutnisť povagy do kredytnogo pleča ta pov’jazanyh z nym ryzykiv často je najpošyrenišoju pryčynoju zbytkiv pry torgivli f’jučersamy. Birža vstanovljuje nacinku na rivnjah, jaki vvažajuťsja prydatnymy dlja upravlinnja ryzykamy na rivni kliryngovyh palat. Ce minimaľnyj riveń nacinky, jakyj vymagaje birža, i zabezpečuje maksymaľnyj važiľ. Vykorystannja elektronnyh system z onlajn-bankingom zmenšylo ryzyky nevdalyh ščodennyh rozrahunkiv. Odnak nesplata klijentamy maržyn-dzvinkiv (maržyn kol) predstavljaje serjoznyj ryzyk dlja brokeriv.
U vypadkah, koly klijenty ne splačujuť maržyn-dzvinky, brokery povynni buty aktyvnymy ta vžyvaty zahodiv dlja zakryttja pozycij. Upravlinnja ryzykamy nesplaty klijenta – ce vnutrišnja funkcija brokera, jaka povynna vykonuvatysja v režymi reaľnogo času. Zatrymka reaguvannja na pravoporušennja klijentiv može pryzvesty do vtrat dlja brokeriv, jakščo ne za zamovčuvannjam.
Podibnym čynom, ryzyk nevykonannja postavok je značnym dlja dogovoriv, ščo postačajuťsja fizyčno. Brokery povynni zabezpečyty, ščob vony dozvoljaly lyše tym klijentam otrymaty dostup do torgovyh kontraktiv, ščo postavljajuťsja do nastannja terminu pogašennja, jaki majuť zdatnisť ta zdatnisť vykonuvaty zobov’jazannja z dostavky.
Operacijnyj ryzyk
Operacijnyj ryzyk je osnovnym džerelom zbytkiv dlja brokeriv, a takož skarg investoriv. Pomylky, spryčyneni pomylkamy personalu vručnu, je osnovnoju sferoju ryzyku dlja vsih brokeriv. Taki zahody, jak adekvatne navčannja personalu, nagljad, vnutrišnij kontroľ ta dokumentuvannja standartnyh operacijnyh procedur ta rozpodil zavdań, je nadzvyčajno važlyvymy dlja vedennja brokerśkogo budynku, a takož dlja zmenšennja vypadkiv ta vplyvu operacijnogo ryzyku
Takym čynom f’jučers može buty efektyvnym instrumentom keruvannja ryzykamy dlja vyrobnykiv ta pokupciv. Spekuljanty ta šukači arbitražu otrymujuť dohody vid kolyvannja cin. Važlyvo pam’jataty pro ryzyky ta upravlinnja nymy dlja unyknennja nebažanyh rezuľtativ.
Volatyľnisť
Kryptovaljuty je vidnosno novym javyščem, ščo švydko rozvyvajeťsja. Malo hto bude sperečatysja, ščo danyj segment prodovžuje demonstruvaty značni ryzyky u plani kolyvań obminnogo kursu. F’jučersni kontrakty dopomagajuť minimizuvaty dani ryzyky čerez mehanizm hedžuvannja. Ale, važlyvo rozumity, ščo i sami f’jučersy ta ciny na nyh možuť buty ob’jektom ryzykiv. Takym čynom, važlyvo racionaľno investuvaty ta dotrymuvatysja konservatyvnyh pidhodiv u ocinkah ryzykiv.
A vy znaly, ščo f’jučers na kryptovaljuty – ce lyše veršyna ajsberga? DeFi abo decentralizovani finansy? Ščo take decentralizovani finansy? dozvoljajuť robyty nabagato biľše.