Ukraїnśka promyslovisť ta energetyka — trendy 2018-go

Ščo my rozvyvajemo ta kudy eksportujemo; pro ščo govorjať pokaznyky ukraїnśkoї promyslovosti; i najgolovniše – pro jaki ukraїnśki «dityšča» u sferi industriї znaje uveś svit? Rozpovidajemo u ramkah specproektu «12 istorij».

Investycija u styhiju: jak zelena energetyka rozvyvaje ukraїnśku ekonomiku

Ukraїna volodije potužnoju energetyčnoju systemoju. Energetyka skladajeťsja z teploelektrostancij ta teploelektrocentralej, ciloї mereži atomnyh stancij, gidroelektrostancij, vitrovyh ta sonjačnyh stancij. Vlasne, akcent same na vidnovljuvanij energetyci robyť Ukraїna na deržavnomu rivni. Ključovyj dokaz tomu – neščodavno stvorene Deržavne agentstvo z energoefektyvnosti ta energozberežennja Ukraїny. Prote tempy zaprovadžennja ekologično čystoї energiї poky ščo vidstajuť vid svitovyh trendiv.

Džerelo ćogo ta podaľšyh slajdiv: businessviews.com.ua

Neščodavno prezentuvaly Dorožnju kartu rozvytku vidnovljuvaľnoї energetyky Ukraїny do 2020 roku. Takyj dokument, perekonani v Derženergoefektyvnosti, spryjatyme zalučennju investycij u rozvytok sfery zelenoї energetyky Ukraїny. Leď čy ne ščotyžnja v ukraїnśkyh ZMI vyhodyť novyna pro šče odnu vidkrytu sonjačnu čy vitrovu elektrostanciju. Investoramy u cyh proektah stajuť zakordonni kompaniї.

Bažannja Ukraїny rozvyvaty vidnovljuvaľnu energetyku ta naroščuvaty m’jazy u cij caryni promyslovosti ocinyly i na jevropejśkomu kontynenti, i svitovi investory. Ukraїna vhodyť do nyzky mižnarodnyh ob’jednań, pidpysavšy protjagom kiľkoh ostannih rokiv dobryj desjatok memorandumiv ta ugod ščodo spivpraci. 

Perši kroky do realizaciї energoefektyvnosti ta vidnovljuvanoї energetyky vže zrobleno. Pro ce svidčyť perelik inozemnyh partneriv Ukraїny. U ńomu — 13 mižnarodnyh organizacij vysokogo rivnja

Sered tyh, hto spivpracjuje z Ukraїnoju v pytannjah energoefektyvnosti:

• Jevropejśka Komisija;
• Organizacija ekonomičnogo spivrobitnyctva ta rozvytku;
• Mižnarodne agentstvo z vidnovljuvanoї energetyky;
• Avstrijśke energetyčne agentstvo;
• Mižnarodne energetyčne agentstvo;
• Nimećka urjadova kompanija Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit;
• Centr vidnovljuvanyh džerel energiї Grećkoї Respubliky;
• Sekretariat Energetyčnoї Hartiї;
• Švedśke energetyčne agentstvo;
• Nimećke energetyčne agentstvo;
• Francuźke agentstvo z pytań dovkillja ta energoupravlinnja;
• Slovaćke innovacijne energetyčne agentstvo;
• Agentstvo SŠA z mižnarodnogo rozvytku.

Naftogazovyj gigant, jakyj naležyť deržavi

Naftogazova promyslovisť Ukraїny predstavlena 6 naftopererobnymy zavodamy zagaľnoju potužnistju pervynnoї pererobky 51-54 mln tonn nafty protjagom roku. Providnym pidpryjemstvom palyvno-energetyčnogo kompleksu je Nacionaľna akcionerna kompanija «Naftogaz Ukraїny». Tut vyrobljajuť 1/10 VVP Ukraїny ta zabezpečujuť 5% nadhodžeń do Deržavnogo bjudžetu. Jedynym vlasnykom NAK «Naftogaz Ukraїny» je deržava v osobi Kabinetu Ministriv Ukraїny.

Jak Ukraїna zabezpečuje dobryvamy uveś svit

Oseredkamy rozvytku himičnoї promyslovosti je Doneččyna, Luganščyna, Prydniprov’ja ta Prykarpattja. U mistah, de znahodjaťsja himični pidpryjemstva, zaraz namagajuťsja zaprovadžuvaty novi bezvidhodni tehnologiї, modernizujuť ta rozvyvajuť možlyvosti očysnyh sporud ta fiľtriv.

U peršomu desjatyričči nezaležnosti skoročuvalysja obsjagy vlasnogo vyrobnyctva v ukraїnśkyh pidpryjemstvah za vsima vydamy produkciї, krim tyh, ščo jšly na eksport. Lyše v ostanni 2-3 roky vyrobnyky dobryv počaly naroščuvaty potužnosti. Osnovna častka u vyrobnyctvi prypadaje na mineraľni dobryva i amiak, jaki, v osnovnomu, eksportuje Ukraїna. Osnovnymy pokupcjamy je Indija, Brazylija, Tureččyna, Meksyka, Pakystan, Nigerija.

V Ukraїni pracjuje 8 velykyh vyrobnykiv dobryv, 6 iz jakyh specializujuťsja na azotnyh dobryvah i je osnovoju eksportnogo i vyrobnyčogo potencialu deržavy

Varto vidznačyty, ščo u veresni 2018-go prezentovano Strategiju rozvytku himičnoї galuzi Ukraїny do 2030 roku. Meta – pokraščennja kiľkisnyh pokaznykiv u cij caryni industriї, oskiľky častka himičnoї produkciї v zagaľnomu eksporti Ukraїny z 2012 roku po 2017-j vpala z 6,2% do 4,7%. Kiľkisť robočyh misć u galuzi za cej že period skorotylasja v 1,5 razy. U 2017 roci porivnjano z 2012 rokom obsjagy eksportu himičnoї produkciї zmenšylyś v 3,4 razy (z $5 mlrd do $1,4 mlrd).

Narazi Strategija – na rozgljadi u deržavnogo kerivnyctva, i, shože na te, ščo vid її pozytyvnogo rozgljadu zaležyť uspišne majbutnje ukraїnśkogo himpromu.

«Jak gartuvalasja staľ»: čym žyve metalurgijna promyslovisť

Častka metalurgiї u VVP kraїny stanovyť blyźko 38%, u promyslovomu vyrobnyctvi − 27,3%, eksporti — 34,2%. V Ukraїni isnuje značnyj naukovo-doslidnyj i konstruktorśkyj potencial ščodo metalurgijnogo vyrobnyctva. Govorymo, najperše, pro najavnisť specializovanyh naukovyh ustanov: jak samostijnyh, tak i integrovanyh u pidpryjemstva.

Vkazana caryna industriї – investycijno pryvablyva. Vona zabezpečuje ponad 25% promyslovogo vyrobnyctva deržavy, daje blyźko 40% valjutnyh nadhodžeń v Ukraїnu i ponad 10% nadhodžeń do Deržavnogo bjudžetu.

Ukraїna je odnym z lideriv sered kraїn-vyrobnykiv čornyh metaliv u sviti. Do 2008 roku posidala 7 misce za obsjagom vyrobnyctva stali i 3 misce — za obsjagom eksportu metaloprodukciї. Kraїna vhodyť do desjatky najbiľšyh vyrobnykiv i eksporteriv metalu. Ponad 80% metaloprodukciї eksportujeťsja do kraїn Jevropy, Aziї, Blyźkogo Shodu, Pivdennoї Ameryky.  

Zgidno z danymy Worldsteel, v červni 2018 roku Ukraїna pidnjalasja z 14-go na 12-te misce v rejtyngu svitovyh vyrobnykiv stali, vyperedyvšy Tajvań i Meksyku

Eksport metalurgijnoї produkciї za I pivriččja 2018 roku sklav $5 mlrd – ce majže na 23% biľše za analogičnyj period 2017-go

Pidpryjemstva metalurgiї zoseredženi geografično na Doneččyni, u Dnipropetrovśkij, Zaporiźkij, Luganśkij, Poltavśkij oblastjah ta na Kropyvnyččyni. Čymalo metalurgijnyh pidpryjemstv zalyšylysja na tymčasovo okupovanij terytoriї Ukraїny. Vnaslidok aneksiї Avtonomnoї Respubliky Krym ta zbrojnogo konfliktu na Shodi Ukraїny cja galuź vtratyla potužnosti, rynky syrovyny ta zbutu svojeї produkciї.

«Masštaby vtrat šče buduť ocineni, ale vže śogodni je cikava cyfra – 391,7 mlrd grn  čystogo zbytku promyslovyh pidpryjemstv za 2014-2016 roky, pislja jakyh vony počaly ogovtuvatyś lyše u 2017 roci. U peredvojennyj 2013 rik, Krym, Donećka ta Luganśka oblasti povnocinno zabezpečyly majže 25% realizovanoї promyslovoї produkciї v Ukraїni», – komentuje sytuaciju kandydat ekonomičnyh nauk Kostjantyn Denysov.

Popry značnyj vnesok galuzi v ukraїnśku ekonomiku, same metalurgijni pidpryjemstva nesuť najbiľšoї škody navkolyšńomu seredovyšču. Procesy vyplavky čavunu i pererobky jogo na staľ suprovodžujuťsja vykydom v atmosferu sirčystogo gazu, margancju, domennogo gazu, spoluk myš’jaku, fosforu, surmy, svyncju, pary rtuti i ridkyh metaliv, cianystogo vodnju i smolystyh rečovyn. Rahunok jde, na žaľ, na kilogramy.

Za danymy aerokosmičnyh zjomok snigovogo pokryvu, zona diї pidpryjemstv čornoї metalurgiї prostjagajeťsja na vidstań do 60 km vid džerel zabrudnennja. Ale ukraїnśki fahivci znajuť, jak minimizuvaty škidlyvyj vplyv metalurgiї na ekologiju ta vže aktyvno pracjujuť nad cym

Napryklad, možna oderžuvaty vysokojakisnu staľ, omynajučy stadiju vyrobnyctva čavunu v domennyh pečah. Ce — metod bezperervnogo lyttja stali čerez «šlakove pereplavlennja». U takomu razi vidpadaje neobhidnisť u zbagačuvaľnyh koksohimičnyh zavodah i domennyh pečah. Počystišaje navkolyšnje seredovyšče, pozbavyvšyś kiptjavy, dymu, okysliv domennogo j koksohimičnogo vyrobnyctva.

Glyboka tehnologična modernizacija staleplavyľnogo vyrobnyctva maje na meti povnu vidmovu vid vykorystannja marteniv. Ale ce potrebuje značnyh koštiv i čymalo času. Prymirom, Francija započatkuvala rekonstrukciju svojeї metalurgijnoї galuzi ponad 30 rokiv tomu i protjagom 10-15 rokiv ščoroku vytračala na ci cili ponad $2 mlrd, abo blyźko $80 na tonnu stali. Ce dalo zmogu francuźkym metalurgam značno pidvyščyty tehničnyj i tehnologičnyj riveń galuzi. Sogodni vsju staľ u Franciї vyplavljajuť u konverterah.

Roboty v ćomu naprjami započatkovani i v Ukraїni. Pryklad – Mariupoľśkyj metalurgijnyj kombinat. Pidpryjemstvo znahodyťsja v misti na uzberežži Azovśkogo morja. Maje povnyj metalurgijnyj cykl, zabezpečuje syrovynoju inši metalurgijni pidpryjemstva Ukraїny. Kombinat eksportuje svoju produkciju do ponad 50 kraїn svitu. Do 2020 roku pidpryjemstvo planujuť povnistju «zakutaty» v  rukavni fiľtry iz sirkoočyščennja. Na metalurgijnomu kombinati zajmajuťsja modernizacijeju najavnogo obladnannja, vvedennjam novyh sučasnyh vyrobnyčyh potužnostej ta udoskonalennjam tehnologičnyh procesiv.

Raniše cej metkombinat uvijšov do desjatky pidpryjemstv Ukraїny, jaki nesuť najbiľšoї škody navkolyšńomu seredovyšču. Vtim odrazu pislja ćogo gorezvisnogo rejtyngu na pidpryjemstvi startuvav najbiľšyj za vsju istoriju nezaležnoї Ukraїny investycijnyj ekologičnyj proekt rekonstrukciї aglomeracijnoї fabryky. Narazi tryvaje jogo realizacija, a ekologični pokaznyky vže pokraščylysja, zapevnjajuť na pidpryjemstvi.

Zagaľni investyciї v proekt sklaly blyźko $220 mln. Pislja realizaciї proektu pidpryjemstvo dosjagne mižnarodnyh ekologičnyh standartiv ščodo vykydiv pylu ta oksydu sirky

«Nova systema gazoočyščennja aglofabryky peredbačaje try stadiї očyščennja aglomeracijnyh gaziv u rukavnyh fiľtrah. Grube očyščennja vid pylu prohodyť u vysokoefektyvnyh cyklonah ostanńogo pokolinnja i v reakcijnij zoni. Tonke doočyščennja gazovogo potoku vykonujeťsja na rukavnomu fiľtri sirkoočyščennja. Systema gazoočysnogo ustatkuvannja povnistju germetyčna ta peredbačaje povtorne vykorystannja u vyrobnyctvi vlovlenogo pylu», – nagološujuť na pidpryjemstvi. Tehnični rišennja, jaki zaraz vprovadžujuť u Mariupoli, vidpovidajuť svitovym praktykam, u tomu čysli – u sferi ohorony dovkillja.

Sered providnyh galuzej — promyslovisť, orijentovana na kosmos. V Ukraїni je majže 40 velykyh pidpryjemstv ta bagato malyh i serednih kompanij-rozrobnykiv i nezaležnyh naukovo-doslidnyh laboratorij

Orijentyr na kosmos ta nebo

Ukraїnśka gordisť u mašynobuduvanni orijentovana na nebo ta kosmični prostory, a naši tehnologični rozrobky vykorystovuje, bez perebiľšennja, vsja planeta. Providnym centrom sered nyh je konstruktorśke bjuro «Pivdenne» ta vyrobnyče ob’jednannja «Pivdennyj mašynobudivnyj zavod» u Dnipri. Same tut skonstrujovano j vyrobleno ponad 400 štučnyh suputnykiv Zemli. Takož tut stvorjujuť ta serijno vyrobljajuť rakety-nosїї, kosmični aparaty, systemy upravlinnja, orijentaciї i traektornyh vymirjuvań toščo.

Ukraїna vidoma takož:

• aparaturoju stykuvannja «Kurs» dlja Mižnarodnoї kosmičnoї stanciї,
• systemamy navedennja raket,
• aparaturoju system keruvannja dlja kosmičnyh kompleksiv «Sojuz», «Progres», «Proton»,
• ob’jektamy nazemnoї infrastruktury: kontroľno-korygujuči stanciї dlja globaľnyh navigacijnyh suputnykovyh system, merežeju sposterežeń geofizyčnyh javyšč toščo.

Rakety-nosiї «Kosmos», «Interkosmos», «Cyklon-2», «Cyklon-3», ščo buly stvoreni na bazi bojovyh raket, vyvely na orbity štučnyh suputnykiv ponad 1100 kosmičnyh aparativ, vidigravšy značnu roľ v osvojenni kosmičnogo prostoru

Takož Ukraїna — sered nebagaťoh kraїn svitu, ščo volodijuť povnym cyklom stvorennja aviacijnoї tehniky. Takyj cykl aviapromyslovosti maje lyše 5-6 kraїn u sviti. Dejaki modeli litakiv typu AN vyperedžajuť analogični svitovi zrazky na 3-4 roky. Litakobuduvannja je odnijeju z najbiľš prybutkovyh i v toj že čas najbiľš kapitalomistkyh galuzej mašynobuduvannja.

Deržavne pidpryjemstvo «Antonov» — sered znakovyh ukraїnśkyh kompanij cijeї sfery. Ce — koncern, do jakogo vhodjať konstruktorśke bjuro, kompleks laboratorij, eksperymentaľnyj zavod ta vyprobuvaľnyj kompleks dlja rozrobky ta sertyfikaciї litakiv. Same tut zbuduvaly najpotužnišyj, najdovšyj i najbiľšyj litak u sviti: AN-225 «Mrija». Bezzaperečna gordisť Ukraїny. Na rahunku litaka — 240 svitovyh rekordiv, ščo je bezprecedentnym vypadkom v istoriї aviaciї. AN-225 osnaščenyj elektrodystancijnoju systemoju keruvannja ta zdijsnjuvav poľoty u skladi ukraїnśkoї aviakompaniї «Avialiniї Antonova».

Protjagom ostannih rokiv ukraїnśkyj rynok vse aktyvniše «zbagačujeťsja» produkcijeju vlasnogo vyrobnyctva: ukraїnci nadajuť perevagu jakisnišym rečam made in Ukraine

Legka promyslovisť: jak ukraїnśki brendy jduť u svit

Pislja kryzy 2014 roku zris interes do ukraїnśkyh brendiv. Z odnogo boku — čerez nyžču vartisť, aniž u rozreklamovanyh zakordonnyh vyrobnykiv. Z inšogo — čerez suttjeve zrostannja jakosti ukraїnśkogo produktu. Teper paraleľno rozvyvajeťsja jak legka promyslovisť na bazi fabryk, tak i okreme vyrobnyctvo personaľnyh brendiv ta limitovanyh kolekcij. Htoś iz cyh vyrobnykiv vže perejšov do vidkryttja desjatkiv vlasnyh magazyniv u regionah, a htoś poky ščo pracjuje nad indyviduaľnymy zamovlennjamy u Instagram. Svij vnesok na korysť ostannih robyť i spivpracja miž vyrobnykamy ta blogeramy u socmerežah.

Za mynuli 5 rokiv možna narahuvaty čymalo istorij uspihu indi-brendiv — dejaki z nyh pererosly u okremyj biznes iz šyrokymy masštabamy realizaciї. Navodymo lyše dekiľka ukraїnśkyh brendiv iz soteń prysutnih na rynku.

Odjag — odna iz kategorij tovariv, popyt na jaku ne spadaje naviť u najbiľš kryzovi momenty. Ce dalo zmogu jakisno zrostaty takym vyrobnykam, jak Vovk. Ce — ukraїnśkyj brend avtorśkogo odjagu, stvorenyj simejnoju paroju: Tetjanoju ta Vitalijem Semenčenko. V asortymenti – desjatky vydiv sukoń, bluzy, spidnyci, svitšoty i štany. Dlja brendu harakterni jaskravi koľory, prynty i vysoka jakisť. Často možna spijmaty sezon znyžok, za demokratyčnoju cinoju onovyvšy garderob. Prote ukraїnci šyjuť ne lyše odjag. Tuto Vzuto – brend žinočogo vzuttja, jakyj zasnuvaly Zoja Volkotrub i Mykola Serdjuk u 2012 roci. Majstry robljať brogy, čerevyky, klasyčni tufli, botyľjony, kedy, baletky na vysokij pidošvi, sandali. Vse vzuttja vygotovlene z jakisnyh materialiv: škira, nubuk, veljur, spylok, krast. L.A.P.T.I. — brend vzuttja, ščo maje odeśku dušu ta italijśku uvagu do detalej. Materialy, z jakyh majstry stvorjujuť vzuttja, vykorystovujuť takož taki vidomi svitovi brendy. Їhnja unikaľnisť i pozycionuvannja poljagaje u stvorenni ukraїnśkogo vzuttja vidminnoї jakosti za dostupnymy cinamy. Proekt KARABADGAK stvorenyj, ščob zaproponuvaty ukraїnśkomu pokupcevi jakisne vzuttja ručnoї roboty. Brend vygotovljaje vzuttja zi škiry ta zamši, pryvezenoї z Italiї ta Ispaniї. V asortymenti je čoloviče ta žinoče vzuttja dlja buď-jakogo sezonu, biľšisť modelej – na nyźkomu hodu.

Inša sfera, jaka zrostaje — ce juvelirna sprava. Taki brendy, jak Kochut, SOVA Jewelry, Monisto – avtory juvelirnyh vyrobiv na osnovi naturaľnogo kaminnja, dorogocinnyh ta napivdorogocinnyh metaliv. Vony proponujuť jak indyviduaľni, tak i mas-marketovi tovary, i naviť vidkryvajuť vlasni magazyny.

Domašnij tekstyľ ta aksesuary ukraїnśkogo vyrobnyka tež majuť svoju šyroku audytoriju (Gifty, Dodo Socks, Broccoli, Kidecor, Pjm’s Crew, Kolysky). A dejaki brendy, taki jak Devo HomeZasnovnycja DevoHome — pro te, jak pobuduvaty v Ukraїni biznes na konopli, vygotovljajuť reči, odjag i navit šuby z naturaľnoї syrovyny, dovoli ekzotyčnoї dlja ukraїnśkogo rynku — jdeťsja pro konopli.

Ukraїnśki vyrobnyky v segmenti legkoї promyslovosti takož aktyvno pidkorjujuť ne lyše Jevropu, ale j zaokeanśki rynky. U ćomu їm dopomagaje platforma kolektyvnogo finansuvannja Kickstarter. Sered proektiv, ščo «vystrilyly» same takym čynom — igrašky-konstruktory UGearsUkraїnśki konstruktory Ugears prodavatymuť u magazynah Disney, pleteni reči Ohhio, kurtky «Aviacija Galyčyny»Odjag-transformer vid ukraїnśkogo brendu zibrav $10 tys na Kickstarter. Aktyvno rozvyvajuťsja indi-brendy, ščo vyrobljajuť reči ta aksesuary dlja mandrivnykiv ta ljubyteliv suvoryh vydiv vidpočynku — Seven Mountains, Hard, GIN Travel.

Pracjujuť ne lyše okremi vyrobnyky — ale j cili fabryky, jaki stvorjujuť brendovyj odjag ne lyše dlja ukraїnśkyh marok. Jevropejci vže maly zmogu ocinyty jakisť roboty ukraїnśkyh pidrjadnykiv:

Blic: Industrija їži v Ukraїni — čy varto vidkryvaty svij restoran

Jevroperspektyva

Jevrointegracija dopomagaje rozvytku ukraїnśkoї ekonomiky ta, zokrema, promyslovosti. Ugoda pro zonu viľnoї torgivli Ukraїny z JeS nabula čynnosti 1 sičnja 2016 roku. 

Nyzka ukraїnśkyh kompanij stvorjujuť svoje vyrobnyctvo vid počatku takym čynom, aby orijentuvatysja na eksport produkciї do Jevropy. V liderah eksportu Ukraїny – olija jak produkt pererobky, zernovi kuľtury – pšenycja, kukurudza toščo, cukor, kondyterśki vyroby, ovoči i frukty, borošnomeľna produkcija. Zrostannja vidbuvajeťsja po vsih produktah agrarnoї galuzi. Za 2016 rik zroslo postačannja sojevyh bobiv, m’jasa ptyci. Ponad 15 ukraїnśkyh pidpryjemstv, jaki vyrobljajuť moločnu produkciju, vže vyjšly na rynky JeS i naroščujuť postavky svojeї produkciї tudy. Šče odyn pryklad — zavod Beehive iz vyrobnyctva ta pererobky medu. Proces vyrobnyctva tam tryvaje za mižnarodnymy standartamy, a torgoveľni predstavnyctva vidkryti i na jevropejśkomu kontynenti.

Zamisť vysnovkiv

Za danymy Deržavnoї služby statystyky, u promyslovosti očikujeťsja zrostannja vyrobnyctva za pidsumkamy 2018 roku. Odnak pozytyvni trendy ne usuvajuť najavni ryzyky. Sered nyh analityky Deržstatu vyokremljujuť ti, na jaki varto zvernuty uvagu:

• Pogiršennja zovnišńoї kon’junktury, devaľvacijni procesy na foni uskladneń iz zdijsnennjam zovnišnih zapozyčeń;
• Deficyt energetyčnogo vugillja;
• Zagostrennja sytuaciї na shodi kraїny;
• Obmežennja sudnoplavstva v Azovśkomu mori ta Kerčenśkij protoci z boku deržavy-agresora.

Zgidno z Ugodoju pro asociaciju, Jevropejśkyj Sojuz vymagaje vid Ukraїny pokraščennja umov dlja vedennja biznesu. U berezni 2018 roku Ukraїna i JeS pidpysaly «dorožnju kartu» integraciї ukraїnśkoї promyslovosti v lancjužok dodanoї vartosti jevropejśkoї produkciї. Prote perši rezuľtaty my zmožemo pobačyty lyše u 2019—2020 rokah.

Pročytaty inši z 12 istorij

Матеріал підготовлено в рамках реалізації грантового конкурсу від ГО «Інтерньюз-Україна» за фінансової підтримки Швеції та Internews (проект Audience understanding and digital support). Думки, виражені в цій публікації, відображають виключно точку зору автора