Kateryna Bujaľśka
Poїzdka z efiramy po Ukraїni «Gromadśkogo radio» započatkovana aby nadaty nezaangažovanu platformu dlja vystupu miscevym aktyvistam, vladi ta lideram dumok, a takož peresičnym sluhačam. Pro ce ta bagato inšogo my diznalysja u 30-hvylynnomu interv’ju z Tetjanoju Troščynśkoju.
Pro proekt «Gromadśke radio u tvojemu misti»
— Cej proekt, na radisť «Gromadśkogo radio», buv pidtrymanyj našym amerykanśkym donorom. Vin dosyť masštabnyj, tomu ščo stosujeťsja kožnogo. Narazi my možemo podorožuvaty cilyj rik mistamy Ukraїny. Ale počaly aprobuvaty danyj proekt šče bez žodnoї donorśkoї pidtrymky. Ce bula naša volonterśka robota. Kiľka peršyh vyїznyh (poza redakcijeju) efiriv provely v Kyjevi.
Startuvav vin vzagali unikaľno, oskiľky my prosto hotily sprobuvaty, jak ce pracjuvaty u vidkrytomu prostori, koly tut hodjať ljudy, a vony majuť možlyvisť sposterigaty za namy. Ce buv blagodijnyj magazyn Laska — naši partnery, kotri zaproponuvaly provesty blagodijnyj rozprodaž rečej vedučyh «Gromadśkogo radio». Košty vid prodažu jšly na spiľnokošt. Za učasť, vidpovidno, tam nihto ne otrymuvav groši, ale kožen robyv svij vnesok u dobru spravu. Todi pryhodyly druzi «Gromadśkogo radio», jaki za riznomanitni sumy kupuvaly ci reči naviť ne dlja togo, ščoby nosyty ščoś z garderobu vedučyh, a ščoby dopomogty. Ce bulo nadzvyčajno cikavo, tomu ščo efir prohodyv prosto v magazyni, de za stolom my obladnaly studiju i kudy postijno pryhodyly vidviduvači. My їh ne obmežuvaly, vony prosto bačyly, ščo tut vidbuvajeťsja i tyho sposterigaly.
My zrozumily, ščo ce nadzvyčajno cikavo, tomu ščo vidbuvajeťsja odnočasno oflajn i onlajn podija. Takož naši žurnalisty pracjuvaly pid čas Investycijnogo forumu u Kyjevi, de obladnaly svojeridnu studiju u vystavkovomu centri «Parkovyj». A dali počaly їzdyty mistamy. Vže buv Kramatorśk, Mariupoľ, Harkiv, Vinnycja, bude Herson i Mykolaїv i dali, dali, dali.
Po-perše my spodivajemosja, ščo ce ne lyše nam potribno zarady jakyhoś pragmatyčnyh absoljutno marketyngovyh rečej, a j sluhačam. Nam naspravdi važlyvo čym žyvuť mista i regiony. Tomu ščo koly ty žyveš u Kyjevi i maješ Vseukraїnśke ohoplennja, my tak čy inakše govorymo pro problemy inšyh regioniv.
Duže važlyvo prosto їzdyty, bačyty ljudej, govoryty z miscevoju vladoju, znajomytysja, stavyty zapytannja, otrymuvaty vidpovidi. Ce prekrasnyj poštovh dlja rozvytku buď-jakogo media.
Ja vvažaju, ščo napysaty ščoś pro žyttja ljudej na osnovi maleńkogo ekranu, v jakomu my sydymo 24 godyny, naspravdi ne pravyľno. My rozgljadajemo cej proekt ne lyše, jak znajomstvo z Ukraїnoju, a jak vidkryttja jakoїś inšoї Ukraїny dlja drugoї častyny našoї deržavy. Tomu ščo my vznajemo ne lyše pro podiї z Kyjeva, a Vinnycja diznajeťsja ščo robyť Mariupoľ, Mariupoľ jak žyve Herson i tak dali, tomu cja misija je dlja nas duže važlyvoju.
Pro pytannja, jaki «Gromadśke radio» pidijmaje u vyїznyh efirah
— My namagajemosja, ščob obov’jazkovo bulo predstavleno kiľka sektoriv. Čomu predstavnyky miscevoї vlady dlja nas važlyvi? Ce ne jakiś rytuaľni reči pov’jazani z tym, hto do nas pryjšov. Nam važlyvo, ščob miscevu vladu čula vsja Ukraїna i mala možlyvisť porivnjaty kerivnykiv z odnogo mista čy oblasti z inšym kerivnykom. Tomu ščo ce elementy marketyngu, možlyvo rečej, do jakyh varto pragnuty abo ž nikoly ne potribno robyty. Ce možuť buty miscevi skandaly, konflikty abo nevyrišeni kryzy. My namagajemosja govoryty pro vse.
Duže neobhidnyj moment — spilkuvannja z predstavnykamy gromadśkyh organizacij, tomu ščo dlja «Gromadśkogo radio» važlyva їhnja vydymisť. Varto bačyty i znaty pro te, ščo ljudy na miscjah inkoly robljať absoljutno fantastyčni reči. Ce motyvuje inšyh i dozvoljaje otrymaty inšu točku zoru. Pered tym, jak my їdemo, my spilkujemosja z kolegamy z miscevyh media, namagajemosja rozpytaty znajomyh, ščoby zibraty jakuś informaciju. U Vinnyci takož my maly zustrič z predstavnykamy Donećkogo universytetu, tomu ščo tema vnutrišńo peremiščenyh osib duže aktuaľna dlja mista i vsijeї kraїny.
Pro kryzu žurnalistyky v ukraїnśkyh media
— Ja pracjuju z takymy pytannjamy i jak trenerka, i jak ekspert, oskiľky maju vidpovidne naukove zvannja. Dumaju, ščo u nas je ne kryza ekspertiv, a naspravdi kryza žurnalistyky. Vona počalasja pislja togo, koly stalo zrozumilo, ščo tak zvanym «gromadśkym žurnalistom» može buty kožen nebajdužyj gromadjanyn, u jakogo je mobiľnyj telefon i dostup do sociaľnyh merež. I profesijnym žurnalistam naspravdi inkoly naviť važko zmagatysja ta nazdoganjaty їh. Ce absoljutno reaľni reči, na jaki my povynni dyvytysja z šyroko rozpljuščenymy očyma. Ce ne možna zasudžuvaty, ni shvaljuvaty.
Pevna žurnalistśka kryza, jak ja baču, v tomu, ščo na cju profesiju v Ukraїni vplyvaje vlasnyk media. Vidtak žurnalistyka ne zalyšajeťsja dostatńo nezaležnoju profesijeju. Tak, v Kyjevi je masa telekanaliv, gazet radio, ale ce maleńke seredovyšče de vsi vsih znajuť. Inkoly trapljajeťsja tak, ščo ty znaješ ljudej, jaki vže pracjuvaly faktyčno skriź i pišly na druge kolo. Žurnalistśka profesija ne staje peršoju i ostanńoju prystannju.
Bagato koleg rozgljadajuť profesiju jak start do tijeї slavy, jaka pryvede їh u polityku abo dasť poštovh pracjuvaty v «serjoznij» sferi. Vnaslidok ćogo my otrymujemo sytuaciju, koly ljudyna može duže švydko zrobyty kar’jeru, a potim rozumije, ščo їj ne vystačaje znań. A pered toboju 48 miľjoniv i ty povynen ščoś rozpovidaty! Inkoly brakuje rozuminnja, jakyh ekspertiv ty zaprošuješ. Z inšogo boku, polityzacija usih sfer žyttja peretvoryla media v te, ščo my vže naviť ne rozumijemo de fakty, de manipuljaciї, de počynajuťsja komentari čy sub’jektyvni dumky. A brak krytyčnogo myslennja spryčynjaje te, ščo peresičnyj gromadjanyn ne rozumije ščo jomu govoryly, hto govoryť i naviščo.
Pro ekspertne seredovyšče v Ukraїni
— Eksperty — ce duže važlyvo! Na «Gromadśkomu radio» my zavždy šukajemo ekspertiv, jaki majuť konkretne sprjamuvannja. Ce ključovyj moment! Jakščo my hočemo govoryty pro uteplennja budynkiv, to šukajemo specialista, a ne umovnogo znavcja z energozberežennja, jakyj v pryncypi znaje, ščo ce duže kruto. Te same stosujeťsja bagaťoh politologiv. V mene je bagato druziv, jaki považajuť sebe i svoju profesiju.
Dlja nas nadzvyčajno cinni eksperty, jaki kažuť: «Vy znajete, ja ne pryjdu komentuvaty temu vidnosyn Pivničnoї Koreї i Spolučenyh Štativ, tomu ščo ja ekspert z Blyźkogo Shodu». Je, zvisno, inši, jaki skažuť: «Ta ja pryjdu i skažu vam pro Pivničnu Koreju, i tak samo pro uteplennja budynkiv». Vsi, hto pracjujuť v media, majuť bazy danyh z masoju telefoniv, i ty možeš tknuty «paľcem v nebo», tomu ščo treba ljudynu na efir. Inkoly my žurnalisty, sobi ne ziznajemosja, ščo my šukajemo ekspertiv blyźkyh za duhom, ale varto zaprošuvaty tu točku zoru, z jakoju my ne zgodni.
Pro robotu z reputacijeju
— Ja u 2013 roci zahyščala doktorśku dysertaciju na temu «Upravlinnja reputacijeju deržavnoї vlady». I koly u 2010-mu my zatverdžuvaly cju temu, to buly velyčezni dyskusiї. Na zahysti u žovtni 2013-go vže ni u kogo ne vynykalo sumniviv stosovno togo, ščo pro reputaciju, pro doviru, pro komunikaciju varto govoryty. Jakščo my govorymo pro instrumenty reputacijnogo menedžmentu, varto zauvažyty ščo vony počynajuťsja z tyh cinnostej, jaki je v tobi.
Často my dumajemo, ščo cinnosti — ce te ščo ne možna vzjaty v ruky. Naspravdi, duže prosta proekcija cinnosti-včynky. My bačymo čy slovo, čy obicjanka vtiljujeťsja i ne maje značennja ljudyna, instytucija čy kraїna ce. Jak pravylo, švydko zajavlene vtilyty važko. Druga skladova — dovira. Vona formujeťsja na dosvidi poperedńoї vzajemodiї i spivpraci. Dlja nas (prym. «Gromadśkogo radio») je kiľka važlyvyh rečej: svoboda slova i vyslovlennja dumky — ce blago dlja gromadjan, i my virymo v krytyčnisť їhńogo myslennja. Ale my pracjujemo nad reteľnym pidborom tyh, hto maje pravo govoryty v efiri. I tut perehodymo do reputacijnyh kryz, jaki je v kožnij kompaniї. Odna naša dovoli velyka i boljuča kryza pov’jazana z zaprošennjam na efir Petra Symonenka.
Formaľno, komunistyčna partija je zaboronenoju v Ukraїni, ale Petro Symonenko ne je zaboronenoju osoboju. My vyhodjačy z ćogo mirkuvannja, vlasne, jogo i zaprosyly. I rozmova bula krytyčna! Ale tut vynyk moment, jakyj my nedoocinyly i potim vybačalysja — ce počuttja našyh sluhačiv.
Zaprošennja cijeї ljudyny vyjavylosja duže boljučym. My govoryly v ramkah programy i pro zločyny komunistyčnogo režymu, ale ce ne bulo spryjnjato. Potim my vže analizuvaly te, čy naspravdi Petro Symonenko predstavljaje livu ideologiju? My vybačalysja ne za zaprošennja, a za te, ščo nedoocinyly počuttja našoї audytoriї.
V reputacijnyj menedžment vhodyť vidkrytisť do kryz i do reaguvannja na kryzy. I ja ne možu robyty vygljad, ščo ćogo ne bulo. My zrobyly vysnovok, ščo možlyvo potribno inakše gotuvatysja do takyh efiriv abo robyty zapobižni momenty z perebuvannjam istorykiv v studiї, navedennjam faktiv. Ce — važlyvi reči, jaki dozvoljajuť zrozumity, ščo hoče naša audytorija.
Pro media i ukraїnśkyj biznes
— Ja dumaju, ščo v ukraїnśkomu efiri nedostatńo program osvitńo-navčaľnogo harakteru dlja biznesu, tomu ščo je možlyvisť korystuvatysja internetom dlja ćogo. Vse-taky masmedia maje misijne značennja, oskiľky može pokazaty istoriju konkretnoї ljudyny, a takož zapytaty ekspertnu dumku «tut i zaraz». My možemo našym gromadjanam donosyty te, ščo buty umovno «bagatym», jakščo ty ne vkrav, a zarobyv — ce normaľno.
U nas utverdylosja stereotypne ujavlennja, ščo jakščo ty «bagatyj», to ščoś vkrav abo pogana ljudyna. Tomu cja misijna rič, ščob rozpovidaty pro biznes jak kolosaľnu pracju — dosyť važlyva. Ce dozvolyť sformuvaty masu nezaležno mysljačyh ljudej, jakym bude dosyť važko «vparyty» ščoś vid eksperta z plenarnyh zasidań Verhovnoї Rady i snigopadiv vodnočas (bo je i taki). Žurnalistam važlyvo pokazuvaty, ščo varto probuvaty robyty svij biznes abo pracjuvaty na biznes.
Jak startapam prezentuvaty sebe u ZMI
— Ja perekonana, ščo startapam i biznesam ne varto buty skupymy! Vony povynni znaty, ščo nyni važko ščoś pryhovaty, tomu varto dilytysja dosvidom, pomylkamy i lajfhakamy. Cinujeťsja vidkrytisť komunikaciї, dosvid, gotovnisť do dopomogy. Adže my vdjačni tym, ljudjam, jaki nam dopomogly. Važlyva takož pravda ta možlyvisť govoryty pro ryzyky. Naspravdi istoriї uspihu pislja provalu — nabagato cinniši dlja ljudej, niž koly my rozkazujemo pro ruh po vyshidnij.
Navedu pryklad z vlasnogo žyttja. U mene bula spivbesida z brytanśkym prodjuserom 12 čy 13 rokiv tomu, jakyj zapuskav kiľka mediaproektiv v Ukraїni. Na cij zustriči najbiľše mene vrazylo zapytannja: «Rozkažiť, buď laska, istoriju svogo provalu». I ja jak ljudyna, jaka gotuvalasja rozkazaty pro sebe v najkraščyh tonah, bula ne gotova do takyh zapytań. Na ščastja, v mene bula istorija provalu — i ja počala govoryty pravdu. V taki momenty ty počuvaješ sebe na psyhoterapiї i govoryš pro uroky, jaki vynesla z ćogo vśogo.