Šanovni pasažyry! Radyj vitaty Vas v rubryci «Opovidok», i ćogo razu bulo vyrišeno rozpovisty pro te, jak stvorjuvaly Metro. Oberežno, dveri začynjajuťsja, nastupna zupynka…

Postapokalipsys v ukraїnśkij igrovij industriї

Čomuś tak povelosja, ščo naši, ukraїnśki igroroby duže vmilo obigrujuť tematyku postapokalipsysu, bezvyhodi ta inšyh ne nadto svitlyh ta pozytyvnyh momentiv? Serjozno.

Serija S.T.A.L.K.E.R., zahodymo z kozyriv, najvidomišyj ukraїnśkyj tajtl v uśomu sviti. I ščo my bačymo? Lokaľnyj postapokalipsys, temy vtraty ljudjanosti, kožen hoče pustyty tobi kulju v loba zarady artefaktu ta grošej, a navkolo pokynuti ta zastygli v časi budivli, bilja jakyh švendjajuť taki ž nedružni pokruči.

Metro — takyj samo svitovyj hit. Rozpovidaje pro bezvyhiď, totaľnyj postapokalipsys, mudacjury navkolo ta pokruči takož bažajuť vidirvaty golovu golovnogo geroja z jogo plečej. Do togo ž svit na poverhni cilkovyto ne godyťsja dlja žyttja, a kiľka godyn, provedeni nazovni označajuť smerť abo, v lipšomu vypadku, roztjagnutu smerť ta problemy majbutnim pokolinnjam, jaki j bez togo buduť zmušeni podibno ščuram hovatysja v pidzemkah metropolitenu.

Anabioz, vin že Cryostasis: Sleep of Reason, motorošnyj goror pro zatonulyj atomnyj krygolam, ekipaž jakogo peretvoryvsja na strahovyśk bez rozumu, jedyna meta jakyh nasadyty golovnogo geroja na zamerzlu sokyru.

You Are Empty — goror pro nevdali eksperymenty Radjanśkogo Sojuzu, vid jakyh utvoryvsja lokaľnyj postapokalipsys z napivmertvymy červonoarmijcjamy ta inšymy proletarijamy. Zvyčajno, nasadyty golovnogo geroja vony takož bažajuť, ćogo razu na bagnet.

Nu, vy zrozumily. Ale ćogo razu my pogovorymo same pro perši častyny Metro, їh šljah do polyć magazynu i vse inše.

Ne vkazuj avtoru

Rozpočalosja stanovlennja Metro u 2002 roci na Rosiї. Molodyj 22-ričnyj žurnalist Dmytro Gluhovśkyj v čergovyj raz otrymav vid vydavcja vidmovu v opryljudnenni jogo romanu pro vyžyvannja v moskovśkomu metropoliteni. Vidmovka ščorazu odna j ta sama: zanadto pohmuryj final, v jakomu golovnyj geroj Artem lovyť šalenu kulju v golovu. Bačte, ce zanadto naviť dlja istoriї, jaka j bez togo napovnena depresyvnistju.

Rozčarovanyj vydavcjamy, jaki namagalysja vkazaty avtoru, jak jomu treba zaveršuvaty jogo ž tvir, vin navažujeťsja na duže netypovyj krok — opryljudnjuvatysja samostijno, v Interneti. Samvydav naspravdi isnuje davno, i, napryklad, ukraїnśki pyśmennyky nym často korystuvalysja, osoblyvo v umovah radjanśkoї cenzury. Ale, jak vy možete znaty, Internet u nuľovyh buv radše ridkistju dlja biľšosti naselennja. Dmytro vse ž ryzyknuv, ta naviť zalyšav posylannja na muzyku, jaka b dodavala avtentyčnosti pid čas čytannja romanu.

Ce bulo bezprecedentno, ryzykovano ta… vzagali dyko dlja tyh časiv. I vse ce nespodivano vybuhaje hvyleju populjarnosti. I taky daje Gluhovśkomu šljah do vydavcja, ščopravda, na postupky vse ž taky pity dovelosja i final bulo perepysano. U 2005 roci vydavnyctvo «Eskmo» vypuskaje vidredagovanu versiju z 7 novymy častynamy.

Fantastyčna Četvirka

Blyźko 2006 roku v GSC Game World vidbulysja suttjevi kadrovi perestanovky. Točniše, Andrij Prohorov ta kiľka inšyh spivrobitnykiv konkretno tak rozijšlysja z bačennjam Sergija Grygorovyča ščodo zarobitnoї platni. Ne dočekavšyś povnocinnogo vyhodu Tini Čornobylju vony pišly, grymnuly dveryma ta pryhopyly syrcevyj kod Xray Engine. Jakyj, vlasne, buv stvorenyj Olesem Šyškovcovym.

Vony tverdo vyrišyly stvoryty svoju studiju, jaku nazvaly 4A Games na česť inicialiv 4 zasnovnykiv: Andrija Prohorova, Andrija Tkačenko, Oleksandra Maksymčuka ta Olesja Šyškovcova. Tehnično, ce 2A ta 2O Games, ale vony vzjaly svoї rosijśki inicialy i v rezuľtati otrymaly 4A Games. Hoča tehnično, Oleś za pasportom Oleksandr, ta ce ne skasovuje literu O v ukraїnśkyh inicialah. Majemo, ščo majemo. Možlyvo, naviť, i na krašče. Vlasne, osobystosti zasnovnykiv studiї veľmy cikavi.

Andrij Prohorov. Ljudyna, jaka na zapytannja «Kym vy bačyte sebe v majbutńomu?», jake stavljať v školi vsim vypusknykam, vidpovidaje: «hudožnykom, jak baťky», a potim otrymuje dyplom inženera-konstruktora. Aby zreštoju vykynuty jogo v smitnyk ta staty igrovym dyzajnerom. Zarady spravedlyvosti, varto vidznačyty, ščo kar’jeru v igrovij industriї vin taky počynaje hudožnykom v GSC Game World. Z 1997 roku vin tam maljuvav dodatkovyj hudožnij vmist dlja igor Warcraft 2000 ta Doomcraft, a potim proponuje ideju šuteru Venom. Codename Outbreak pid vplyvom romanu “Ljaľkovyk” Roberta Gajnlajna. Vže pid čas jogo stvorennja obijmaje posadu golovnogo hudožnyka. Tak samo pid vplyvom Pikniku na uzbičči Strugaćkyh vin proponuje koncepciju Oblivion Lost ta otrymuje pidvyščennja do cilogo kerivnyka projektu. A faktyčno j keruvav i maljuvav, ta naviť ozvučuvav NIPiv. Spravžnij baťko Stalkera, jakyj zalyšyvsja v tini. Majže zalyšyvsja.

Oleś Šyškovcov

Oleś Šyškovcov ta Oleksandr Maksymčuk i їh prystrasti za rušijem. Dvoje ajtišnykiv-programistiv, jaki vlasne j stvoryly pidğruntja Stalkera, tobto rušij Xray Engine ta legendarnyj A-Lajf, jaki j dosi teroryzujuť modmejkery. Vže pracjujučy v 4A Games vony stvoryly j rušij 4A Engine. Tut važlyvo zaznačyty, ščo rani zbirky Metro majže ne vidriznjalysja vid S.T.A.L.K.E.R. Varto prosto pogljanuty na grafiku, ruky golovnogo geroja ta lihtaryk z harakternym vizerunkom v styli “betmena”. A jakščo v Metro Vyhid pokatatysja na “buhanci”, to neviľno otrymaješ v’jetnamśki flešbeky z keruvannja mašynamy v modah na Stalker. Ale ce vže osobysti prymitky. Sergij Grygorovyč ce tež pomityv i vže buv gotovyj spustyty na molodu studiju advokativ. Ale mynulosja. Vtim, faktyčno, stvorennja cymy dvoma rušija Xray Engine počalosja ne v GSC.

Oleksandr Maksymčuk pracjuvav v GSC z 1995 po 1997 roky. Pislja čogo pryhopyv kiľkoh rozrobnykiv ta perejšov do White Lynx, jaka zajmalasja lokalizacijamy igor ta vsim ocym, z čogo počynala j sama GSC. Blyźko 98-roku tudy potrapljaje Oleś Šyškovcov, jakyj rozpočav rozrobku tryvymirnogo rušija razom z Oleksandrom. Nazvaly jogo wlynxengine ta rozpočaly rozrobku gry “Morśkyj bij”, jaka vyjšla na PK ta igrovyh avtomatah, i vidrazu vmerla, bo jak ne bula nikomu vidomoju, tak i zalyšajeťsja j ponyni. Potim na ńomu počaly stvorennja gry «Čuža logika», jaka tež je mertvonarodženym projektom. Ale vže todi rušij otrymav nazvu Xray. Prosto Xray. A v 1999 roci Oleksandru ta Olesju stalo očevydno, ščo groši v kompaniї zakinčujuťsja i čas tikaty. Vony počaly šukaty studiju ta natrapyly na kolyšńogo robotodavcja Oleksandra — studiju GSC Game World. Pospilkuvalysja z samym Grygorovyčem, jomu rušij spodobavsja i vesnoju 2000 roku vony popovnyly štat studiї. Ščob u 2001 roci predstavyty toj samyj… NOVYJ Xray Engine. Naviť nazvu osoblyvo ne zminyly.

Tož, nemaje ničogo dyvnogo v tomu, ščo u 2006 roci vony povtoryly toj samyj trjuk i zabraly vlasni napracjuvannja.

Andrij Tkačenko, napevno, ne maje ničogo osoblyvogo u svoїj istoriї z usijeї cijeї četvirky. Hiba ščo toj fakt, ščo spočatku vin vzagali buv režyserom ta dyzajnerom na telebačenni. A potim potrapyv u Boston Animation, jaka ne maje ničogo spiľnogo z animacijamy dlja kino. Vona vid počatku bula igrovoju studijeju. Tam vin popracjuvav nad groju Darkened Skye, a u 2000 roci otrymav zaprošennja vid Antona Boľšakova v GSC, de stav 3D-hudožnykom ta dyzajnerom rivniv. Spočatku popracjuvav nad Hover Ace, a potim buv perevedenyj do komandy Oblivion Lost. U 2006 roci buv nezadovolenyj zarplatneju, stvoryv riveń dlja projektu Andrija Prohorova (Metro, sebto) i pryjednavsja do jogo putču.

Ale zgadujučy cju četvirku ne možna zabuvaty pro pana Dina Šarpa z sonjačnoї Kaliforniї. Pislja vypusku S.T.A.L.K.E.R., jakyj vin znatno porizav, nym bulo pomičeno na odnij z vystavok projekt vid znajomyh oblyč, tomu zaproponuvav THQ їh vydavaty. Ale otrymav vidmovu. Točniše, umovu. Keruvaty nymy povynen Šarp osobysto v Ukraїni. Bo THQ ne hotily šče odnogo Ždalkera vid ukraїnśkyh rozrobnykiv. Vin u toj čas tiľky-no vidijšov vid potrjasinnja v GSC i tut na tobi. Ale vin vzjavsja za ce i dosi keruje 4A Games.

Metro 2033

Nedaremno bulo zgadano, ščo Andrij Tkačenko zrobyv peršyj riveń dlja Metro šče buvšy v GSC. Tak, romanom Gluhovśkogo vony zacikavylysja davno, točniše zacikavyvsja Andrij Prohorov, i pered zviľnennjam vin domovyvsja z nym pro zigrovlennja (igrofikaciju) romanu. Tomu, 4A Games stvorjuvaly daleko ne z cillju tknuty paľcem v nebo. U nyh bula nevelyka komanda ta projekt. U 2019 roci v ramkah videoščodennykiv rozrobky Metro Exodus zgaduvalosja, ščo v ranni dni rozrobky kiľkisť ljudej narahovuvala blyźko 20, a pracjuvaty dovodylosja u maleńkomu, temnomu ofisi v «Bogom zabutomu misci» z obmeženymy resursamy. Ce majže prjama cytata, raptom ščo.

Do reči, zvannja «kolyšnij rozrobnyk S.T.A.L.K.E.R.» stalo čymoś z rozrjadu «TA TY VŽE DOPIK» pislja rozvalu GSC u 2011 roci, ale 4A mogly stvoryty imidž zavdjaky jomu šče do vśogo ćogo gajpu. Faktyčno, anons Metro 2033 vidbuvsja vže pislja vyhodu majže usijeї trylogiї Stalkera, serija vže bula vidoma i, vrahovujučy їh skrutne stanovyšče v toj čas, ce zvannja moglo b, u teoriї, dopomogty. Vtim, žodnogo razu vony ne hyzuvalysja nym. Ani zgadočky pro S.T.A.L.K.E.R v anonsah ta trejlerah. Zaslugovuje povagy. Bo ce svidčyť pro te, ščo vony ne zbyralysja žyty mynulym, jak ce robylosja u Vostok Games, a navpaky — stvorjuvaly vlasnu istoriju, jaka naležyť tiľky їm i jakoju vony sami buduť pyšatysja.

Vlasne očevydno, ščo z vidsutnistju zgadok pro mynulyj projekt, vony zarazom vyrišyly dotrymuvatysja j cilkovyto protyležnoї do GSC taktyky v galuzi piaru. Ni dlja kogo ne je tajemnyceju, ščo Javorśkyj z komandoju svoїmy obicjankamy stvoryly navkolo Stalkera velyčeznyj gajp, a ot ščodo realizaciї vśogo narozkazanogo ne podumaly. Moloda studija ne hotila povtorjuvaty cyh pomylok, tomu vidrazu vidmovylasja vid velyčeznyh ambicij, tverezo ocinjujučy syly, jakyh vystačalo tiľky na linijnyj korydornyj šuter. Postavalo lyše pytannja finansuvannja, bo v nyh bulo vse, ščo potribno dlja stvorennja gry, okrim golovnogo — grošej.

Rozv’jazuvaty ce pytannja počaly na E3 2006 roku, kudy igrotvorci pryvezly demku. Finansuvannja projektu gry do toї myti jšlo za vlasnyj košt komandy, ale vin strimko zakinčuvavsja. Tož їm buv neobhidnyj vydaveć, bez jakogo ničogo b vzagali ne vidbulosja. I možlyvo tak by j zagnulosja use, jakby ne vypadok. Same na tomu E3 їh pomityv Din Šarp, jakyj i dopomig domovytysja z THQ.

Pislja ćogo rozrobnyky zamovkly na dovgyh 3 roky, do 2009 roku. Togo roku vony oficijno anonsuvaly gru i vydaveć poobicjav reliz u 2010. Tobto, rozrobka jšla blyźko čotyŕoh rokiv. Ce i ne bagato, i ne malo, vrahovujučy, ščo paraleľno novostvorena studija nalaštovuvala svoju vnutrišnju robotu ta stvorjuvala rušij 4A Engine. Rušij vzagali našpyguvaly vsima možlyvymy modnymy trendamy tyh časiv, takyh jak teseljacija abo Physx vid Nvidia, ta šče j do vśogo podružyly jogo z konsoljamy.

V berezni 2010 roku, jak i bulo obicjano, gra vyjšla ta spodobalasja audytoriї, za ščo naviť otrymala 81 bal na Metacritic. Ale problemoju staly groši, bo THQ ne spodobavsja riveń prodažu gry j vony ogolosyly Metro 2033 finansovym provalom. Zazvyčaj, pislja takogo prodovžeń čekaty možna pryblyzno čerez nikoly. Stalosja take fiasko v peršu čergu čerez velyčeznu progalynu v polityci vydavnyctva. Vony zrobyly velyku stavku na uspih, ale zabuly vklastysja v dostatnju kiľkisť reklamy. Vtim, same teplyj pryjom audytorijeju zigrav ključovu roľ u stvorenni sykvelu (možlyvo tut šče buly vykorystani zv’jazky pana Šarpa z kerivnyctvom THQ, ale pro ce hroniky movčať). 4A Games trišky pidtjagly svoї navyčky, vydaveć zrobyv vysnovky z nevdaloї piar-kampaniї ta zreštoju dav zelene svitlo prodovžennju.

Metro Last Lajt

Najkraščyj vyd na zrujnovane ligvyšče agresora

Rozpovidaty pro Last Light osoblyvo ničogo. Rozrobnyky anonsuvaly prodovžennja na E3 2011 roku ta poobicjaly zberegty gnitjuču atmosferu pervynnoї gry ta knygy, pry ćomu tehnično pokraščyvšy sykvel.

Pozajak vony prodovžyly polityku ne obicjaty zolotyh gir, ne važko zrozumity, ščo vsi obicjanky vony dotrymaly. Jedynoju važlyvoju podijeju za čas rozrobky stala nespodivana «smerť» їhńogo vydavcja — kompaniї THQ. Studija pislja ćogo vidčula sebe na misci Rozgublenogo Travolty z serialu Kryminaľne čtyvo. I švydeńko uklaly ugodu z Deep Silver, jakyj j dosi je їh vydavcem.

Gravci zmogly pograty v neї u travni 2013 roku i tak samo vysoko ocinyly prodovžennja, a same u 82 baly na Metakrytyci. Pry ćomu ne ridko zvučať tverdžennja, ščo biľšosti gravciv podobajeťsja najbiľše same Last Light, pislja Ekzodusu, zvisno. A jaka same častyna podobajeťsja najbiľše vam? Čekajemo v komentarjah!

Pislja ćogo bulo zrobleno Redux-versiї pro jaki j govoryty, vlasne, vzagali ničogo. Ce zvyčajnyj remajster, jakyj vony zrobyly, bo prodovžuvaly robotu nad svoїm rušijem, dovodjačy jogo do idealu, jakyj my pobačymo u 2019 roci.

Vyhid (Exodus)

Najironičniše naspravdi, ščo rozpoviď pro Exodus tež dovoli korotka. Andrij Prohorov, jakoś zgaduvav, ščo dlja 4A Games važlyvo z kožnym novym projektom robyty krok vpered. Peršu častynu robyly paraleľno z rušijem, maksymaľno korystujučyś usima nadbannjamy togočasnyh tehnologij, vkladajučy dušu v sjužetnu kanvu, ale tverezo ocinjujučy vlasni syly. Sykvel prodovžyly pokraščuvaty tehnično, šče syľniše pracjujučy nad sjužetom ta vlasnymy pomylkamy, jaki bulo dopuščeno pid čas rozrobky Metro 2033.

I koly nastav čas robyty tretju častynu komanda zrozumila, ščo potribno prodovžuvaty dosjagaty novyh zveršeń. Takymy staly j peršyj v seriї vyhid za meži moskovśkoї pidzemky, j rozmah vśogo projektu, jak u sjužeti, tak i v tehnologijah. Ne varto zabuvaty, ščo Ekzodus odna z peršyh igor, jaka vdalo korystujeťsja tehnologijamy rejtrejsyngu (vin že RTX) ta vyhodyla na konsoljah novogo pokolinnja (PS 5 ta Xbox Series).

Ale pid čas rozrobky stalasja odna duže sumna novyna. Andrija Prohorova vrazyv insuľt na stadiї beta-versiї Ekzodusa i vin faktyčno vybuv z uśogo procesu. Komanda bula zmušena samostijno doopraćovuvaty gru, i Andrij duže čerez ce perejmavsja, ale odnočasno buv peven, ščo v nyh use vdasťsja zdijsnyty v najkraščomu vygljadi, bo v studiї panuje družnja ta tepla atmosfera. I koly vin prohodyv gru, to ščyro radiv za svoїh.. ni, naviť ne koleg. Spravžnih druziv.

Vyjšla vona 15 ljutogo 2019 roku, otrymala 82 baly na Metakrytyci ta 2 dopovnennja: Istoriju Sema ta Dva polkovnyky. A prjamo zaraz studija gotuje prodovžennja, jake duže tumanno anonsuvav sam Dmytro Gluhovśkyj vidrazu pislja vyhodu Exodus, a potim zlegka pidtverdyly v Deep Silver, pidbyvajučy pidsumky finansovogo uspihu.

Kinceva

Do novyh zustričej, jak zavždy, v Anomaľnomu Prytulku ta Na časi! Ne zabuvajte svoї protygazy, stalkery, bo poverhnja vse šče nebezpečna!