Serhii Mezhuiev
Prodovžennja nepereveršenoї The Last of Us na moment relizu vyklykalo burhlyve obgovorennja seksuaľnoї orijentaciї Elli — golovnoї geroїni gry. I doky spysy prodovžujuť lamatyś u zavzjatyh dyskusijah na cju temu, my vyrišyly doslidyty seksuaľne riznomanittja v igrovij industriї. I počnemo my z samogo počatku zarodžennja igrovoї industriї.
Jakščo vam lińky čytaty stiľky tekstu, to oś vam tež same u videoformati:
80-90 roky.
Šče u dalekomu 1986 roci Infocom — amerykanśka kompanija, vidoma jak vyrobnyk tekstovyh kvestiv, vypustyla gru Moonmist. Ce bula interaktyvna tekstova prygoda, sjužet jakoї ne buv stalym, a zminjuvavsja zaležno vid vyboru čytača.
Golovnyj geroj — molodyj detektyv, jakyj poprosyv podrugu Tamaru Lind doslidyty її novyj budynok — zamok Tresillian u Kornvoli ščo v Angliї. Neščodavno Tamara zaručylasja z lordom zamku Džekom Tresiľjanom i bula duže ščaslyva, doky ne počala bačyty Bilu ledi — pryvyd, jakyj načebto peresliduvav zamok stolittjamy.
V odnij z možlyvyh sjužetnyh linij z’jasovujeťsja, ščo Viv’jen, podruga lorda Džeka, pered її samogubstvom bula u stosunkah zi svojeju kolyšńoju narečenoju Dirdri, i revnuvala, ščo ta obrala lorda Džeka zamisť neї. Tak, ce navrjad čy možna nazvaty značuščym personažem, ale tym ne menš vona vvažajeťsja peršym vyznanym gomoseksuaľnym personažem u videoigrah.
Trohy zgodom u 1988 roci v gri Super Mario Bros. 2 z’javljajeťsja Birdo — roževyj dynozavr, odjagnenyj u červonu stričku. Vvažajeťsja, ščo ce peršyj transğendernyj personaž u videoigrah. Ja vže baču jak vy kažete «Vou-vou-vou! Ščo ty take verzeš!»
Pojasnjuju. V Ukraїni 8-bitni konsoli perevažno buly predstavleni kytajskymy pidrobkamy z kartrydžamy «999 igor». A ot u komplekti do oryginaľnyh kartrydživ NES jšov posibnyk z dodatkovoju informacijeju jak-to sjužet, opys personaživ i take inše. Anglijśkyj posibnyk dlja Super Mario Bros. 2 opysuje Birdo jak personaža, jakyj «dumaje, ščo vin — divčynka» i jakomu by biľše pasuvalo im’ja Birdetta. U podaľšyh vydannjah buď-jaki natjaky na te, ščo Birdo transğender, buly vydaleni i zamineni na «nevyznačenu stať», abo prosto zalyšeni ujavi gravcja. Zgodom, počynajučy z gry Mario Tennis, Nintendo prosto vkazuvala Birdo jak žinku, zobražajučy Birdo ta Joši v stosunkah.
Možete ujavyty, ščo Nintendo, kompanija, jaka vvažajeťsja oseredkom simejnyh igor ta konservatyvna u svoїh posylannjah na seksuaľnisť mogla take vtnuty? Oś i my ne možemo.
U 1988 roci vyhodyť point-n-klik gra Caper in the Castro. Graveć bere na sebe roľ pryvatnoї detektyvky-lesbijky Traker MakDajk, jaka povynna znajty svogo vykradenogo druga ta drağ-kvin (slengovyj vyraz, ščo vykorystovujeťsja dlja poznačennja čolovikiv, jaki pereodjagajuťsja v žinočij odjag) Tessi LaFemme. Dlja ćogo graveć vyvčaje rizni miscja na vulyci Kastro, ščob znajty informaciju pro znyknennja LaFemme. Laštunky gry, do reči, zasnovani na istoryčnomu gej-rajoni San-Francysko — Kastro. Ce najdavniša vidoma komp’juterna gra, jaka zoseredžujeťsja na temah LGBT.
Zgodom u 1989 roci vyhodyť gra Circuit’s Edge vid Westwood Studios, jaka zgodom proslavyťsja takymy serijamy jak Command & Conquer ta Dune. Cja naukovo-fantastyčna DOS-gra mistyť riznomanitnyh ğeїv ta transğendernyh personaživ.
90-00 roky.
V 1993 roci svit pobačyla FMV-gra Dracula Unleashed. Ce buv odyn iz najdavnišyh tajtliv, ščo šyroko vykorystovuvav video z žyvymy aktoramy, jak nevid’jemnu častynu igroladu. My grajemo za molodogo tehaśkogo biznesmena na im’ja Oleksandr Morris, jakyj pryїhav do Londona vzymku 1899 roku dlja doslidžennja dyvnyh obstavyn smerti svogo brata Kvinsi. A zaodno zakohujeťsja v miscevu divčynu na im’ja Anizetta ta zaručajeťsja z neju. Zgodom vyjavljajeťsja, ščo htoś napadaje nočamy na žinok, kusaje їh za šyї i p’je krov, a sami žinky po jakomuś časi počynajuť zajmatysja tym že. I shože, ščo nastupnoju žertvoju obrana Anizetta i lyše Aleks za dopomogoju dejakyh geroїv može zavadyty ćomu.
Odyn z drugorjadnyh personaživ na im’ja Aľfred Gorner — gomoseksuaľnyj spivvlasnyk knygarni, jakyj kydaje htyvi pogljady v bik protagonista. Ce buv peršyj vypadok, koly ğej-personaž u komp’juternij gri otrymav movlennjevu roľ.
Ale perenesemsja vid časiv, koly igrova industrija lyše stavala na nogy v časy koly vona vže počala robyty perši vpevneni kroky. U 1994 roci dlja Sega Genesis vyhodyť tretja častyna beat ’em up-seriї Streets of Rage. Odnym z bosiv buv jaskravyj personaž na im’ja Eš. Odjagnenyj vin buv u škirjanyj odjag i mav dovoli specyfičnyj muvset. Eš buv prysutnij v oryginaľnij japonśkij versiї gry, ale pizniše jogo vylučyly, aby zahystyty nevynnisť zahidnoї audytoriї. Hoča jogo možna bulo znovu dodaty za dopomogoju čit-kodiv.
Eš — odyn z prykladiv, koly rozrobnyky jšly na postupky čerez pevni regionaľni osoblyvosti. Tež same staloś z inšym populjarnym personažem Poison. Vperše gravci pobačyly її v jakosti drugorjadnogo bosa v gri Final Fight 1989 roku, ale potim vona reguljarno z’javljalaś jak igrovyj personaž v serij Street Fighter. Spočatku Poison bula žinkoju, ale rozrobnyky bojalyś, ščo ce pryzvede do togo, ščo gra bude pogano spryjmatyś na zahodi čerez te, ščo v nij dovodyťsja byty žinku. Tomu vony vyrišyly opysaty Poison jak transğendera. Ni, ce ne žart. V Capcom dijsno vvažaly, ščo ce bude spryjmatyś krašče. Prote koly gra vyjšla Poison bula zaminena na čolovičogo personaža. U Street Fighter V: Arcade Edition (2018) її transğenderna osobystisť zgadujeťsja častiše. Pid čas dialogu s Ljusijeju vona kaže nastupne:
Je dejaki reči, jaki my prosto ne možemo kontroljuvaty. Ty možeš narodytysja v bagatij sim'ї abo v sim'ї, jaka žyve na smitnyku garaža. Čy ty čolovik, čy žinka, ty ne možeš obraty, kym ty narodyšsja u ćomu sviti
Ce natjak na te, ščo vona narodylasja iz stattju, ščo ne vidpovidaje її vnutrišnij istoti. Na ce ž natjakaje odna z її vygrašnyh cytat:
Ja taka, jaka ja je. I ja trjascja pyšajusja cym!
Šče odna z cytat Poison u razi peremogy zvučyť nastupnym čynom:
Buty ob’jektom plitok — ce dokaz mojeї populjarnosti!
Ce natjakaje na superečky ta neodnoznačnisť navkolo її ğendernoї identyčnosti.
U 1995 roci svit pobačyv grafičnyj kvest I Have No Mouth, and I Must Scream, zasnovanyj na odnojmennomu opovidanni Garlana Ellisona. V opovidanni Benni, geniaľnogo ta vrodlyvogo včenogo zadlja pokarannja bulo ponivečeno i transformovano tak, ščo toj nagaduvav grotesknu mavpu z gigantśkym statevym organom. Jogo kolyšnja gomoseksuaľnisť bula zminena i jomu dovodyloś reguljarno zajmatysja seksom z Ellen, inšym žinočym personažem.
U gri ž Benni buv nadto vymoglyvym vijśkovym oficerom, jakyj vbyv usih členiv svogo pidrozdilu. Popry te, ščo u knyzi cej personaž buv ğejem, u gri jogo orijentacija nikoly ne vkazujeťsja naprjamu. Vin ubyv soldata pid jogo komanduvannjam, jakyj buv «slabkym», ščo b ce ne značylo. Ce, zvisno, ne označaje, ščo vin spav iz tym, kogo vbyv, perš niž pozbutyś usih svidkiv, ale odyn z ubytyh soldativ zgaduje pro jakyjś «sekret».
Phantasmagoria: A Puzzle of Flesh — videogra žanru interaktyvne kino/psyhologičnyj horror-kvest, ščo vyjšla v 1996 roci vid kompaniї Sierra Entertainment.
Kertis – golovnyj geroj gry. Vin takož je blyźkym drugom zi svoїm kolegoju-ğejem Trevorom. Kertis ziznajeťsja svojemu psyhiatru, ščo u ńogo je počuttja do Trevora i vony majže cilujuťsja pizniše v gri. Tvorci gry pid čas interv’ju 1997 roku na prjame pytannja čy je Kertis biseksualom vidpovily nastupne:
Jak čuža (inoplanetna) istota, vin ne je ani čolovikom, ani žinkoju, i jogo pryvabljujuť obydvi stati
Takym čynom Kertis stav peršym igrovym ne-geteroseksuaľnym personažem u videoigrah.
«Vijna. Vijna nikoly ne zminjujeťsja» kaže nam nezminne gaslo seriї Fallout. Tak samo ne zminjujeťsja toj fakt, ščo u 1998 roci Fallout 2 zdobuv slavu, pislja togo, jak, z pomiž inšyh postapokaliptyčnyh rozvag, pokazav odnostatevyj šljub u toj čas, koly ce bulo nemožlyvo naviť v Ameryci. Mirija ta Davin — brat i sestra. Graveć može zajmatysja seksom i odružuvatysja z kymoś iz nyh, nezaležno vid stati.
U nastupnij gri Fallout 3 golovnyj geroj, nezaležno vid stati, može korystuvatysja poslugamy poviї-divčyny na im’ja Nova v misti Megaton. Okrim ćogo u misti pid nazvoju Underworld graveć zustričaje ğulja-žinku na im’ja Kerrol, jakij proponujeťsja buty v romantyčnyh stosunkah z inšoju žinkoju ğulem na im’ja Ğreta. I hoča dostemenno nevidomo, čy romantyčni stosunky maly misce, ale jakščo graty za žinočogo personaža, Ğreta revno poperedyť gravcja trymatysja podali vid Kerol. Čerez dva roky u Fallout: New Vegas varianty dlja odnostatevyh prygod trohy rozšyrjujuťsja. Golovnogo geroja, bezimennogo Kur’jera, možna obraty jak čolovika, z perkom Perekonanyj holostjak, ščo nadaje jomu kiľka perevag z inšymy NPC-čolovikamy (i, slidujučy stereotypu pro ğeїv, golovnyj geroj biľše rozumije ta spryjmaje emociї, ščo v svoju čergu nadaje jomu možlyvisť krašče zrozumity tjažke stanovyšče nimoї ta ponevolenoї suputnyci Kristin). Cej perk maje takož žinočyj ekvivalent jakyj krasnomovno nazyvajeťsja Šerše lja fam.
Na 188mu torgiveľnomu postu možna zustrity odnogo z možlyvyh kompańoniv Veroniku — molodu pysarku z Bratstva stali, jaka ziznajeťsja golovnomu gerojevi, ščo mala počuttja do inšoї divčyny u Bratstvi i natjaknula, ščo ce ščojnozgadana Kristin Rojs, kotra tež zgaduje, ščo bula u stosunkah z divčynoju v dni її bratstva.
Šče odyn možlyvyj kompańon Arkad Ğannon, likar iz Poslidovnykiv Apokalipsysu, vidkrytyj ğej, Ce možna diznatyś, obgovorjujučy jogo orijentaciju, jakščo obrani pevni dialogovi šljahy.
Nu i, zakryvajučy temu kompańjoniv u Fallout: New Vegas, varto zgadaty, ščo jakščo vy grajete z perkom Šerše lja fam, to Roza Kessidi (Kess) zajavyť, ščo koly vona dosyť vyp’je, їj bajduže, z kym vona ljagaje v ližko, ale rizko zaveršuje dialog pislja ćogo.
Blukajučy bezkrajnimy prostoramy Mogave vy možete zustrity kaprala Betsi z NKR. Čerez otrymanu pry zğvaltuvanni psyhologičnu travmu, Betsi sama stala domagatysja inšyh žinok. Vona može flirtuvaty z dosyť pryvablyvoju žinkoju-Kur’jerom u jakoї pokaznyk Haryzmy ne nyžče 7 i spodivajeťsja otrymaty v naparnyky «garjaču blondynku».
Naprykinci tysjačolittja vyhodyť japonśka rolivka Star Ocean: The Second Story. Ce bula perša gra v seriї, ščo vyjšla za meži Japoniї i bula vydana v Pivničnij Ameryci v travni 1999 roku ta v Jevropi v kvitni 2000 roku.
Istorija ćogo naukovogo fentezi zoseredžujeťsja navkolo molodogo čolovika na im’ja Klod Kenni, kursanta z kosmičnoї organizaciї Zemli, ščo potrapyv na nerozvynenu planetu seredńovičnogo rivnja. Tam vin zustričaje kiľkoh suputnykiv i musyť zupynyty zmovu zloї organizaciї, jaka ohopljuje kiľka svitiv, perš niž znajty dorogu dodomu.
Graveć može graty za Kloda čy Renu. Vony možuť maty pevnyj riveń družby ta romantyky z kožnym nabutym členom partiї. Ešton (člen partiї čolovika) ta Presis (člen partiї žinky) možuť pity na pobačennja z gravcem, nezaležno vid stati їh personaža.
Nu i raz my vže zgadaly japonśki rolivky, to pogljańmo na seriju Persona. Persona 2: Innocent Sin mistyť dvoh gomosekusaľnyh geroїv, odnym z jakyh je naš protağonist, Suu Tacuja — jakyj zdatnyj pidtrymuvaty stosunky z inšym čolovičym personažem, Kurosu Džunom. Džun — žinopodibnyj hlopčyk, portret jakogo značnoju miroju zapozyčuje element japonśkoї kuľtury Jaoj. U seriї takož zustričajuťsja inši LGBT-personaži — u tomu čysli interseks-vorožka Sumaru Džini — ale žoden z nyh ne takyj važlyvyj, jak Tacuja ta Džun. Їh stosunky najbiľš pravdopodibni, a takož spravdi perekonlyvi. U prodovženni Eternal Punishment z’javljajeťsja Anna — sportsmenka, stosunky jakoї z її nav’jazlyvoju šanuvaľnyceju Noriko mistjať lesbijśki obertony. U Persona 4 je igrovyj personaž Kandži Tacumi, jakyj vyjavljaje interes do inšogo hlopčyka (kros-dressera Naoto). Vin šokovanyj i rozgublenyj ščodo vlasnyh počuttiv do ńogo.
Zgodom jogo «Tińovyj Ja» projavljajeťsja jak nadmirno mužnja ta jaskrava ğej-karykatura, i rozkazuje pro te, jak vin nenavydyť divčat, ljubyť hlopciv i vsiljako dražnyť jogo…
Prote jogo seksuaľna orijentacija zalyšajeťsja neodnoznačnoju u vsih serijah i dosi burhlyvo obgovorjujeťsja na tematyčnyh forumah.
V 1999 roci vyhodyť kvest The Longest Journey, jakyj otrymav čyslenni nagorody i tytul «gry roku» vid bezliči specializovanyh vydań. Goteľ, u jakomu žyve golovna geroїnja, naležyť Fioni ta Mikki, lesbijśkij pari. U sykveli Dreamfall Chapters Kian Aľvane, odyn iz igrovyh personaživ, — ğej. Cju osoblyvisť vin rozkryvaje lyše tym, kogo vvažaje gidnymy znaty. Zgodom Red Thread Games ce pidtverdyly v odnomu z obgovoreń na oficijnomu forumi. Šče odyn personaž cijeї gry — Liho — rozpovidaje Kianu, ščo vin biseksual, i ščo vin zavždy buv zmušenyj pryhovuvaty ce vid svojeї sim’ї ta druziv, bo, jakby jogo narod diznavsja pro ce, to Liho buv by vygnanyj. Nu abo ne rozpovidaje. Ce zaležyť vid biľš rannih rišeń gravcja.
Jak bačymo videoigrova industrija počala eksperymentuvaty z seksuaľnym riznomanittjam v igrah dovoli davno i projšla velykyj šljah vid oberežnogo ta postupovogo vvedennja lgbt-personaživ do togo riznomanittja, jake bačať sučasni ğejmery. Ale dejakym ljudjam dosi važlyviše, z kym spyť personaž, niž sam personaž. Čy robyť pocilunok Elli z podrugoju cej personaž menš glybokym ta vyraznym? Bezumovno ni.
I jak by komuś ne hotiloś, ale same ruh za prava seks-menšyn zaklav osnovu ta možlyvisť pojavy takyh personaživ, jak Elli. Tož považajte sebe ta ljudej navkrugy i dyviťsja na te, jaka pered vamy osobystisť, a ne na te jaki vona maje seksuaľni vpodobannja.