🖥 Jak zibraty PK dlja roboty ta igor samostijno?

V internet-magazynah kupa komplektujučyh z riznymy harakterystykamy, i ne do kincja zrozumilo, naviščo dejaki z nyh vzagali potribni.

Ščob sprostyty ta pryskoryty proces, dilymoś vlasnymy poradamy.

Z čogo počaty? Centraľnyj procesor

Centraľnyj procesor — ce mozok komp’jutera. Vybir pravyľnogo potužnogo procesora je zaporukoju zbirky potužnogo komp’jutera. Centraľnyj procesor krašče obyraty peršym. I osoblyvu uvagu varto zvernuty na kiľkisť jader.

Jadra ta potoky

V kožnij OS odnočasno dije bagato program, i v kožnij programi može dijaty bagato vnutrišnih procesiv. Ščob vse pracjuvalo švydko ta odnočasno, isnuje muľtypotokovisť — na odne jadro jde dekiľka potokiv, i u pevnomu potoci jde svoja operacija.

Čym biľše potokiv ta jader, tym biľše rozparalelennja program. Ale cju harakterystyku často pereocinjujuť. I buvaje tak, ščo dekiľka jader (odyn čy dva) pracjujuť na povnu, a vsi inši v cej čas “proholodžujuťsja”. Važlyvo ne vzjaty biľšu kiľkisť jader, niž dijsno potribno.

Hočeš graty v igry? Perevir jak u cyh igor iz rozparaleljuvannjam. Vony pracjujuť na 2 jadrah, na 4 čy naviť na 8? Gljań minimaľni vymogy dlja igor na sajtah rozrobnykiv abo v Steam.

Programuješ? Todi sytuacija krašča. Rozparaleljuvannja potribne dlja takyh velykyh seredovyšč rozrobky jak IntelliJ IDEA čy Visual Studio. Bo naviť jakščo u tebe 16 potokiv, vony zab’juťsja vsi.

Taktova častota

Cja harakterystyka pokazuje, skiľky instrukcij može vykonaty procesor za odyn takt. Vymirjujeťsja v GGc. Gerc — odna operacija za sekundu. Ale tut bagato čogo zaležyť vid samoї arhitektury procesora.

Kremnijevi krystaly dlja procesoriv vyroščujuťsja po-riznomu, tomu dvoh odnakovyh ne buvaje. I tomu po jakosti dejaki procesory vyhodjať slabšymy, a dejaki — syľnišymy. Tomu rozrobnyky vyznačajuť minimaľnu planku.

Z taktovoju častotoju pov’jazanyj overkloking (overclocking) abo rozgin procesora. My podajemo na procesor biľše naprugy, ščob vin pracjuvav na biľšyh taktovyh častotah. Ale rozgin — dlja entuziastiv. Nadto vysoka napruga čy častota može pryvesty do polomky procesora abo do požeži.

Integrovana grafika

Formuvaty dlja dyspleja zobražennja može:

• integrovana grafika v procesori
• integrovana grafika na materynśkij plati
• dyskretna videokarta zi svoїm grafičnym procesorom

Je sens obyraty procesor z integrovanoju grafikoju, jakščo ty zbyraješsja korystuvatyś komp’juterom v nevybaglyvyh do grafiky ciljah (Skype, brauzer, knygy, YouTube, programuvannja). Ale dlja vśogo inšogo krašče postavyty videokartu. Pro vybir videokarty trohy zgodom.

Keš-pam’jať

Ščo blyžče pam’jať do procesora, to švydše vin može do neї dostukuvatyś, ale pry ćomu to dorožče koštuje її rozšyrennja. Vymirjujeťsja keš-pam’jať v Kbajt čy Mbajt. Same v keš-pam’jať procesor klade dani, jaki jomu najbiľš potribni v najblyžčyj moment času.

Jakščo tam ne bude togo, ščo jomu treba, tobi vin bude dyvytyś v operatyvnu pam’jať. A jakščo i tam ne bude — to na žorstkyj dysk čy nakopyčuvač. Tomu čym biľše u procesora keš-pam’jati, tym krašče.

_ _

Jakščo vse poperednje zvučyť nadto skladno, to dostatńo podyvytyś na brend procesora ta jogo modeľ. Ce vže može daty bagato informaciї.

Zaraz procesory vygotovljajuťsja dvoma velykymy kompanijamy-konkurentamy — Intel i AMD. Ščo krašče? Ne možna daty odnoznačno pravyľnu vidpoviď. U kožnomu segmenti v oboh je svoї najkrašči modeli. Vse zaležyť vid potreb.

Materynśka plata

Ty vže znaješ na ščo zvernuty uvagu pry vybori procesora. Teper nastav čas materynśkoї platy (MP).

Ce “skelet” komp’jutera, bo u svoїj biľšosti vsi skladovi znahodyťsja same na MP, v tomu čysli j procesor.

Jakščo centraľnyj procesor ty obrav peršym, todi pry vybori MP majuť značennja:

• sokety (roz’jem dlja procesora)
• čipset (nabir mikroshem dlja vzajemodiї centraľnogo procesora z usima inšymy skladovymy).

Čipset vyznačaje skiľky vśogo roz’jemiv, jakogo typu / versiї može buty rozmiščeno. Varto zvernuty uvagu, jakyj z nym ide bios. Tomu ščo, ščob zapustyty procesor, bios maje jogo rozpiznaty. Jakščo bios ne znaje tvij procesor, todi treba onovyty jogo prošyvku. Ale može buty sytuacija, koly onovlennja nemaje, i todi ty z cym čipsetom procesor ne zapustyš.

Na MP podajeťsja napruga u rozmiri 12 Voľt, a dlja procesora treba vid 1,1 do 1,5 V. Dlja reguljuvannja naprugy v MP je VRM (Voltage Regulation Module). Jakščo ne planuješ rozganjaty procesor, to ne maje značennja kiľkisť faz u VRM ta z jakyh vony materialiv.

Ščob pidključaty do MP tak zvani platy rozšyrennja (videokarta, zvukova karta, mereževa karta) neobhidni sloty PCI Express. U nyh dvi harakterystyky:

1) versija protokolu,

2) kiľkisť linij.

Versija protokolu PCI Express zaležyť vid togo, jakyj procesor bude stojaty na materynśkij plati.

Bagato zaležyť vid togo, jaku platu rozšyrennja do jakogo slota ty pidključaješ. Jakščo platu z 16 linijamy pryjednaty do slota z 16 linijamy, to vse bude pracjuvaty švydko. Ale jakščo u platy 16 linij, a ty її pidključaješ do slota na 8 linij, to inši buduť nezadijani. Tobto švydkisť bude poviľniša.

Treba zvernuty uvagu, jaki sloty dlja operatyvnoї pam’jati (RAM slots) je na MP i skiľky їh. Bo v kožen slot ty zmožeš stavyty tiľky jakuś odnu planku pam’jati. Ale varto pam’jataty pro tak zvane dvokanaľne pidključennja — dvi plašky na 16 Gbajt u dva slota, buduť pracjuvaty švydše niž odna na 32 Gbajt.

Vidokarta

Nastupnoju krašče obyraty videokartu. Ce plata rozšyrennja, v jakij je svij grafičnyj procesor, svij VRM dlja ćogo procesoru, vsij bios, svoja videooperatyvna pam’jať, naviť svoja systema oholodžennja. Tomu videokarta v komp’juteri — ce svogo rodu organizm v organizmi.

Vyrobnykamy videokart je Nvidia ta AMD. Pry vybori treba dyvytyś na samu modeľ. Je šče nereferensni videokarty — zi svojeju komplektacijeju, ale procesor vse-taky stoїť vid Nvidia abo AMD.

U Nvidia je ekskljuzyvna fiča pid nazvoju RTX. Ce nova tehnologija, jaka dozvoljaje na aparatnomu rivni vplyvaty na osvitlennja v igrah. Tobto na te, jak pracjuje vidbyttja, osvitlennja na riznyh poverhnjah, bliky ta tini. Ale ne tak bagato igor pidtrymujuť cju tehnologiju.

Varto zvernuty uvagu na drajvery. U Nvidia vony krašče, ale možuť buty njuansy. Takož v biľšosti igry adaptujuť same pid Nvidia. U AMD drajvery buty šče syri ta ne povnistju rozkryvaty potencial karty. Ale vony dobre pidhodyť dlja Linux.

Jakščo ty planuješ zajmatyś videomontažem abo 3D-grafikoju, graty v igry, to na videokartu treba zakladaty 30-40% bjudžetu vid vartosti vśogo komp’jutera.

Pry vybori videokarty treba takož dyvytyś na benčmarky (testy produktyvnosti). Ce progin videokarty na vysokyh nalaštuvannjah abo pry 3D-renderyngu. V igrah treba dyvytyś na FPS (kadrova častota). Jakščo renderyng — to na čas vykonannja. Ale i tam, i tam treba zvernuty uvagu na temperaturu.

Je šče odna opcija – kupyty dvi videokarty ta vstanovyty їh v komp’juter paraleľno, ščob vony pracjuvaly v tandemi. Dlja ćogo tehnologiї u kožnogo vyrobnyka svoї. U Nvidia — SLI (Scalable Link Interface), v AMD — Crossfire. Ale jakščo hočeš vstanovljuvaty dvi videokarty, to їh treba braty slabši. Tomu ščo na starišyh videokartah ci tehnologija krašče propraćovani.

Jakščo u tebe vže je monitor, to vin može pidtrymuvaty tehnologiju Free Sync (ekskljuzyvna tehnologija AMD) abo G-Sync (vid Nvidia). Varto obyraty brend videokarty za cijeju tehnologijeju. Bo monitor z 60 Gc (obmežena kiľkisť častoty) ne zmože obrobyty 90 Gc. V takomu razi zobražennja bude rvane — screen tearing. Ščob ćogo ne bulo, rozrobyly tehnologiju V-Sync, jaka zanyžuje FPS v gri do 60). Ale v intensyvnyh momentah v gri, možuť buty lagy. Tomu ščo monitor očikuje 60 FPS, a pryjde menše.

Operatyvna pam’jať

Vykorystovujeťsja v komp’juteri jak serednja lanka miž keš-pam’jattju procesora (duže švydka, ale duže obmežena po rozmiru) i nakopyčuvačem komp’jutera (SSD abo HDD), de vse zberigajeťsja na postijnij osnovi. V operatyvnij pam’jati svoї dani zberigajuť programy, jaki pracjujuť v cej moment. V dyspetčeri zadač možna pobačyty zavantaženisť operatyvnoї pam’jati.

Treba dyvytyś na ob’jem. Jakščo operatyvnoї pam’jati ne bude vystačaty, to todi programy buduť z’їdaty virtuaľnu pam’jať, jaka vydiljajeťsja z žorstkogo dyska i jaka bude poviľnišoju.

Druga harakterystyka — ce taktova častota її roboty.

Tretja harakterystyka — tajmingy.

Treba šče zvažaty na zovnišnij vygljad operatyvnoї pam’jati. Je prosto platy, je z oholodžuvačem. Je planky nyźko profiľni ta vysoko profiľni.

Nakopyčuvač

Nakopyčuvači buvajuť dvoh typiv — SSD, v jakij nemaje ruhomyh elementiv, ta HDD, ščo maje v sobi žorstkyj dysk, jakyj krutyťsja.

Prypuščennja 1 – SSD nabagato švydšyj za HDD

Tak, ce pravda, ale je njuansy. Jakščo v komp’juteri slabkyj procesor, to jakym by švydkym ne buv SSD, jogo maksymaľna švydkisť ne bude realizovana do kincja.

Na švydkisť vplyvaje takož interfejs pidključennja. SSD može pidključatyś čerez interfejs SATA (maje obmeženu maksymaľnu švydkisť) abo PCI Express. SSD formatu N2 pidključajeťsja v N2 slot na materynśkij plati.

Ščob vybraty reaľno švydkyj SSD, i ščob vin perevyščuvav maksymaľnyj limit SATA, treba dyvytyś na peretynky, їh roztašuvannja ta miscja, kudy vony majuť vstavljatyś. Varto zvernuty uvagu takož na format pidključennja.

Prypuščennja 2 – SSD ne varto defragmentuvaty, na vidminno vid HDD

Počnemo z togo, ščo defragmentacija — ce proces uporjadkovuvannja fragmentovanyh danyh. Napryklad, na HDD my zapysujemo odyn fajl, pislja ńogo drugyj. Potim peršyj vydaljajemo, a zamisť ńogo zapysujemo inšyj, biľšyj fajl. Todi vyhodyť, ščo tretij fajl zajmaje častynu, jaku zajmav peršyj i šče inšu, dodatkovu častynu. Tobto komirky danyh zajnjati v riznyh miscjah ta na vidstani odyn vid odnogo.

U vypadku z SSD ide prjamyj dostup do pam’jati, tomu nemaje sensu v defragmentaciї. Vona naviť škidlyva dlja SSD, bo vin maje obmeženyj resurs zapysu — kiľkisť zapysiv maje svij limit.

 Prypuščennja 3 – Koly u SSD vyčerpujeťsja resurs zapysu, to vin staje povnistju neprydatnyj dlja vykorystannja

Koly vyčerpujeťsja resurs zapysu, SSD perehodyť v režym “read only”. Tomu vin dijsno staje neprydatnym dlja vykorystannja, ale častkovo. Dani z ńogo vse šče možna zabraty, ale novi zapysaty vže ne vyjde.

Parametry HDD

• Form-faktor — 3,5 djujma i 2,5 djujma (dlja noutbukiv). Vony vzajemozaminni, odnakovo pidključajuťsja do interfejsu SATA dlja peredači danyh na materynśku platu i postačannja energiї iz bloku žyvlennja.
• Švydkisť obertu dysku naprjamu vplyvaje na švydkisť jogo roboty — čym biľše obertiv, tym švydše golivka zmože zčytuvaty dani.
• Ob’jem keš-pam’jati vplyvaje na te, jakyj ob’jem danyh možna zapysaty na keš, jakyj je biľš švydko dostupnym, niž veś nakopyčuvač.

Parametry SSD

• Švydkisť zčytuvannja zapysu. Čym vony biľša, tym krašče.
• TBW (Total Bytes Written) pokaznyk dopustymoї kiľkosti zapysiv. Ale ce dosyť netočnyj pokaznyk.
• Interfejs pidključennja (SATA II, SATA III) — važlyvo, ščob tvoja materynśka plata pidtrymuvala vidpovidnyj typ interfejsu.
• Ob’jem dysku naprjamu zaležyť vid ciny.

Jakščo obmeženyj bjudžet, to dlja zberigannja velykyh ob’jemiv danyh možna obraty:

• HDD, jakščo švydkyj dostup do danyh ne potriben,
• SSD, jakščo biľš važlyva švydkisť dostupu do danyh.

Jakščo bjudžet ne obmeženyj, to krašče prydbaty i HDD, i SSD.

Blok žyvlennja

Ce serce, kačaje elektroenergiju po vśomu komp’juteru. Čomu ne možna naprjamu materynśku platu pidključaty v rozetku? Bo voľtaž nadto vysokyj. A blok žyvlennja jakraz ponyžuje voľtaž. Krim togo, z rozetky strum ide zminnyj, a materynśka plata pracjuje na postijnomu. Takož blok žyvlennja vystupaje jak bar’jer u razi nepoladok zi strumom — perepady, strybky naprugy.

Harakterystyky

1. Potužnisť, jaka vymirjujeťsja v Vatah. Ščob vyznačyty pravyľnu potužnisť, možna zabyty vsi elementy v onlajn kaľkuljator. Abo ž možna vzjaty potužnisť, jaku vykorystovuje procesor ta videokarty, ci dva značennja pomnožyty na 1,5 ta dodaty їh. Potim їh sumu pomnožyty na 1,5, oskiľky ce najbiľš energospožyvači skladovi komp’jutera.
2. Jakisť komplektujučyh. Varto zvertaty uvagu na brend. Jakščo vzjaty nepravyľnyj blok žyvlennja, to može pogority vse.
3. Sertyfikacija — KKD 80%. Je rizni rivni sertyfikaciї — bronzova, sribna, zolota, platynova i tytanova. Krašče braty bronzovu abo zolotu.
4. Zapobižnyky vid perepadiv naprugy, voľtažu, rizkogo vymknennja svitla.
5. Moduľnisť: je bloky žyvlennja z konektoramy, je taki, de vsi z’jednano naprjamu, a je napivmoduľni.

Korpus je neobov’jazkovym, ale vin zabezpečuje porjadok. Varto pam’jataty, ščo z miniatjurnymy korpusamy može buty bagato moroky. Dlja vsih neobhidnyh komplektujučyh može prosto ne vystačyty miscja. Krim togo, možuť z’javytyś problemy z oholodžennjam ta ventyljacijeju.

Zibraty PK samostijno — ne tak vže j važko. U tebe vyjde!