Elektronna demokratija v Ukraїni: vid revoljuciї do evoljuciї

My namagalysja prostežyty za usima transformacijamy v deržavi, jaki vidbulysja na šljahu formuvannja elektronnoї demokratiї — i sprobuvaly zibraty golovni optymizacijni procesy ta elektronni instrumenty, jaki, v pevnomu sensi, istotno polegšyly žyttja ljudej. Tož poryńmo razom v našu dosyť tryvalu mandrivku elektronnymy rejestramy, vidkrytymy danymy — ta proektamy, kotri rozvyvajuť ukraїnśku elektronnu demokratiju i formujuť sučasnu ekonomiku nezaležnoї Ukraїny.

Koly započatkuvaly eru elektronnoї demokratiї

Elektronna demokratija za odnym iz vyznačeń — ce bezperervna učasť gromadjan u formuvanni ta realizaciї deržavnoї polityky z vykorystannjam sučasnyh informacijno-komunikacijnyh tehnologij, počynajučy z vyboriv i zaveršujučy ščodennoju učastju. Perelomnym momentom v ćomu naprjamku stav 2014 rik.

Do 2014 roku v Ukraїni duže malo govoryly pro elektronnu demokratiju, ne kažučy vže pro realizaciju proektiv. Buly jakiś suto deklaratyvni dokumenty pro možlyvisť elektronnogo golosuvannja čy elektronni čergy. Vrahovujučy ce, za 4 roky my zrobyly prosto šalenyj strybok v rozvytku elektronnoї demokratiї. Zaraz v Ukraїni na nacionaľnomu ta miscevomu rivnjah vže vykorystovujuťsja taki instrumenty:

• elektronni petyciї,
• bjudžet učasti,
• rizni formy elektronnyh konsuľtacij,
• elektronni golosuvannja ta inši poslugy.

Ščo take elektronna posluga

Na Urjadovomu portali znahodymo take vyznačennja:

Elektronna posluga – ce administratyvna abo inša publična posluga, ščo nadajeťsja gromadjanynu abo jurydyčnij osobi v elektronnij formi (oformlennja licenziї, sociaľnoї dopomogy, osobystogo dokumentu bez vidviduvannja organiv vlady toščo)

Taki nadajuťsja čerez internet, tož dostupni z domu čy ofisu cilodobovo uprodovž roku. Takym čynom, vony je zručnišymy ta švydšymy za osobysti vizyty ta minimizujuť ryzyky korupciї.

Jak ta de otrymaty taki poslugy

16 lystopada 2016 roku urjad shvalyv Koncepciju rozvytku systemy elektronnyh poslug v Ukraїni (a vlitku 2017 roku – plan z її vykonannja), realizacija jakoї peredbačena na period do 2020 roku. Cej dokument vyznačaje dekiľka ključovyh pokaznykiv efektyvnosti:

• zaprovadžennja blyźko 100 elektronnyh poslug, jaki je najbiľš zatrebuvanymy sered gromadjan i predstavnykiv biznesu
• finaľna meta — ščob ukraїnci vzagali ne maly potreby vidviduvaty organy vlady dlja otrymannja publičnyh poslug, a mogly zrobyty ce dystancijno (z domu čy ofisu) cilodobovo ta bez vyhidnyh.

Vyznačyly najbiľš suspiľno-važlyvi poslugy predstavnyky Deržavnogo agentstva z pytań elektronnogo urjaduvannja razom z biznesom i gromadśkistju. Pry ćomu orijentuvalysja na perelik, zatverdženyj v JeS. V ńomu je obov’jazkova vymoga, ščo kožna kraїna člen JeS povynna najbiľš važlyvyh poslug nadavaty onlajn.

Zaraz ukraїncjam vže dostupno ponad 50 najbiľš priorytetnyh elektronnyh poslug. Vsi vony zibrani v «jedynomu vikni» — na Urjadovomu portali. Sered nyh:

• oformlennja dopomogy pry narodženni dytyny,
• otrymannja žytlovoї subsydiї,
• rejestracija biznesu,
• počatok ta pryjnjattja v ekspluataciju budivnyctva ta inši.

Za informacijeju Deržavnogo agentstva z pytań elektronnogo urjaduvannja Ukraїny, elektronni poslugy korystujuťsja suttjevym popytom:

• dovidku pro nesudymisť otrymaly onlajn biľše 60 tys gromadjan,
• dopomogu pry narodženni dytyny – biľše 16 tys molodyh rodyn,
• poslugoju z vidkryttja FOP skorystalosja 8,2 tys gromadjan, a 3 136 gromadjan prypynyly pidpryjemnyćku dijaľnisť.

Neščodavno prezentuvaly onovlenu poslugu z povidomlennja pro počatok budiveľnyh robit. Teper vona stala povnistju avtomatyzovanoju. Jak kaže radnyk iz komunikacij v Deržavnomu Agentstvi z pytań elektronnogo urjaduvannja Natalija Pinčuk, raniše, koly gromadjanyn nadsylav povidomlennja pro budivnyctvo, jogo rozgljadav ta rejestruvav deržslužboveć. Teper povidomlennja avtomatyčno vnosyťsja do rejestru dozviľnyh dokumentiv – bez vtručannja posadovyh osib.

Okrim togo, za її slovamy, v mežah modernizaciї poslugy nalagodyly elektronnu vzajemodiju z rejestrom rečovyh prav na neruhome majno Min’justu:

— Raniše takoї vzajemodiї peredbačeno ne bulo. Prote teper gromadjanyn, zapovnjujučy elektronnu formu, zaznačaje lyše kadastrovyj nomer svojeї zemeľnoї diljanky. Vsja neobhidna informacija «pidtjagujeťsja» avtomatyčno. Ce minimizuje virogidnisť pomylok pry zapovnenni povidomlennja.

Najblyžčym časom zapracjuje Elektronnyj kabinet pereviznyka, v jakomu avtopereviznyky zmožuť oformyty licenziju, peregljanuty najavni dozvoly ta štrafy, onovyty dani pro svoju licenziju onlajn, bez žodnyh vidrjadžeń do Kyjeva čy poštovyh peresylań. Dlja gromadśkosti i ZMI bude možlyvisť oznajomljuvatyś z publičnym rejestrom licenziativ.

Okrim Urjadovogo portalu, onlajn-poslugy deržavnogo rivnja nadajuť takož taki resursy:

• iGov — Portal deržavnyh poslug
• Jedynyj deržavnyj portal administratyvnyh poslug
• Kabinet elektronnyh servisiv Ministerstva justyciї
• On-lajn Budynok justyciї
• Elektronnyj kabinet platnyka podatkiv, servisy Deržgeokadastru toščo.

Elektronnyj dokumentoobig — ukraїnśki realiї

1 serpnja 2016 roku Urjad uhvalyv rišennja pro perehid vsih centraľnyh organiv vlady na elektronnyj dokumentoobig. Za slovamy peršogo zastupnyka Golovy Deržavnogo agentstva z pytań elektronnogo urjaduvannja Ukraїny Oleksija Vyskuba, za pivtora roky rezuľtatom ćogo rišennja stalo pidključennja vsih centraľnyh organiv vykonavčoї vlady,obladministraciї, blyźko 400 rajonnyh administracij do systemy elektronnoї vzajemodiї. Ščodenno systema elektronnoї vzajemodiї organiv vykonavčoї vlady (SEV OVV) zabezpečuje peredaču pryblyzno 5 tys dokumentiv v elektronnij formi.

Stanom na serpeń 2018 roku zagalom do systemy elektronnoї vzajemodiї organiv vykonavčoї vlady vže pidključeno biľše 700 abonentiv

Informacijna systema «Vulyk»

Agentstvo vidnedavna rozpočalo pilotne vprovadžennja pidsystemy SEV OVV «Vulyk». Ce — programnyj kompleks dlja avtomatyzaciї centriv nadannja administratyvnyh poslug (CNAPiv). «Vulyk» maje nalagodyty u CNAPAh elektronnyj dokumentoobig ta zabezpečyty onlajn-dostup do deržavnyh rejestriv u režymi reaľnogo času. Systema bazujeťsja na «hmarnyh» tehnologijah, tomu dozvolyť nadavaty tehničnu pidtrymku dystancijno ta švydko bez potreby najmaty miscevyh IT-specialistiv.

Vidkryti dani — ukraїnśki realiї

Zgidno doslidžennja TAPAS, vidkryti dani — ce informacija, do jakoї buď-hto maje dostup i jaku buď-hto može vykorystovuvaty ta pošyrjuvaty. Vidkryti dani vykorystovujuť pryvatni osoby, kompaniї, žurnalisty ta gromadjanśke suspiľstvo, ščoby diznavatysja biľše pro dijaľnisť urjadu i stvorjuvaty novi instrumenty ta ideї.

Ukraїna perebuvaje na rannih etapah rozvytku vidkrytyh danyh. Ale protjagom kiľkoh rokiv v ćomu naprjamku vidčutnyj progres. Korystujučyś rezuľtatamy peršogo doslidžennja «Ekonomičnyj potencial vidkrytyh danyh dlja Ukraїny» proektu «Prozorisť ta pidzvitnisť u deržavnomu upravlinni ta poslugah», sprobujemo vidtvoryty hronologiju rozvytku elektronnoї demokratiї v Ukraїni:

• 2011 rik — Verhovna Rada uhvalyla Zakon «Pro dostup do publičnoї informaciї», jakyj dozvoljaje buď-jakij ljudyni bezoplatno otrymaty dostup do publičnoї informaciї, nadislavšy zapyt vidpovidnij deržavnij ustanovi. Zi svogo boku deržavna ustanova povynna nadaty vidpoviď protjagom 5 dniv.
• 2015 rik, žovteń — Urjad uhvalylyv Postanovu Kabminu №835 «Pro zatverdžennja Položennja pro nabory danyh, jaki pidljagajuť opryljudnennju u formi vidkrytyh danyh». U 2017 roku vnesly zminy do položennja ta onovyly perelik priorytetnyh naboriv danyh. Postanova zaznačaje ponad 300 naboriv danyh, jaki planujuť opryljudnjuvaty, a takož ustanovy, jaki za ce vidpovidajuť. Stanom na grudeń 2017 roku 93% cyh naboriv danyh uže opublikovano. Ce faktyčno rejestry Verhovnoї Rady Ukraїny, Min’justu, Genprokuratury Ukraїny, MVS, Nacpoliciї ta inšyh ustanov.
• 2015 rik — Deržavne agentstvo z pytań elektronnogo urjaduvannja stvorylo Jedynyj deržavnyj veb-portal vidkrytyh danyh. Stanom na kviteń 2018 roku na portali opryljudneno ponad 35 tys. naboriv danyh vid ponad 2 tys ustanov. Popry te, ščo bagato naboriv danyh je dostupnymy, lyše blyźko čverti z nyh predstavleni v mašynočytanyh formatah. Šče 37% je umovno prydatnymy dlja avtomatyčnogo obroblennja (txt, rtf toščo). Rešta danyh – u nemašynočytanyh formatah abo ž nabory, v jakyh ne vkazano format fajliv.

V Ukraїni — ponad 350 elektronnyh rejestriv. Vony reglamentujuťsja velykoju kiľkistju zakoniv i perebuvajuť u vlasnosti blyźko 80 riznyh deržavnyh struktur, a zmist cyh rejestriv dubljujeťsja. Majže 80% deržavnyh rejestriv v tomu čy inšomu vygljadi mistjať informaciju pro ljudynu

Prote, jak pojasnjuje kerivnyk naprjamu rozvytku elektronnyh poslug proektu «Prozorisť ta pidzvitnisť v deržavnomu upravlinni ta poslugy (TAPAS)» Danylo Molčanov, cja informacija rizna. I nemaje, jak kaže, «jedynoї pravdy» (abo na movi IT — master data).

• 2018 rik, lypeń — Z navedenoї vyšče pryčyny zarejestruvaly Zakonoproekt «Pro publični elektronni rejestry». Osnovne, ščo vnosyť zakonoproekt — ce ob’jednaty vsi deržavni rejestry v odnu bazu danyh dlja togo, ščob unemožlyvyty dubljuvannja, polegšyty robotu z nadannja administratyvnyh poslug ta zaoščadyty bjudžetni košty. Obmin danymy vidbuvatymeťsja v elektronnomu vygljadi «zapyt – vidpoviď». Poslugy rejestru buduť platnymy. Jakščo shvaljať, zakon zapracjuje v 2021 roci.

Na moment, koly my gotuvaly cej material, Golovnyj servisnyj centr MVS vidkryv dani pro rejestraciju avtomobiliv na nacionaľnomu portali data.gov.ua. Okrim danyh pro rejestraciju legkovyh avtomobiliv, proekt ohopljuje dani stosovno rejestraciї avtobusiv ta mikroavtobusiv.

Jak vidbuvajeťsja vzajemodija deržavnyh elektronnyh rejestriv

U 2017 roci počaly vprovadžuvaty systemu vzajemodiї elektronnyh resursiv pid nazvoju «Trembita». Vona povynna zabezpečyty zv’jazok miž najavnymy rejestramy, ščob organy deržavnoї vlady pracjuvaly efektyvno naviť pid čas vydavannja paperovyh dokumentiv. Do neї vže pidključeno systemu Bank ID Nacionaľnogo banku Ukraїny.

Koly ljudyna pryhodyť do buď-jakogo deržslužbovcja za adminposlugoju, vid neї vymagajuť kupu dovidok i papirciv. Jak pojasnyv Oleksij Vyskub, ce vidbuvajeťsja, bo v organah vlady ne nalagodžena efektyvna robota bek-ofisu ta vzajemodija deržavnyh rejestriv. Zminyty sytuaciju hočuť tak, ščob organ, jakyj maje nadaty poslugu, otrymuvav vsju neobhidnu informaciju samostijno v avtomatyčnomu režymi:

— Elektronnyj obmin miž rejestramy faktyčno minimizuje abo neobhidnisť nadannja odnogo dokumentu vid gromadjanyna čy biznesmena, abo značno optymizuje buď-jaki vnutrišni proces v kraїni. Majemo na meti do kincja 2018 roku pidključyty do elektronnoї vzajemodiї majže 20 najbiľš bazovyh priorytetnyh rejestriv

Za osnovu vzjaly estonśkyj dosvid po vprovadžennju systemy vzajemodiї miž rejestramy. Ščopravda tam vona nazyvajeťsja X-Road i uspišno pracjuje vže 17 rokiv. Osnovna її meta — zabezpečuvaty obmin danymy miž elektronnymy deržavnymy rejestramy riznyh deržorganiv u režymi reaľnogo času. Zavdjaky systemi, Estonija stala peršoju kraїnoї v sviti, de isnuje internet-golosuvannja. U tomu čy inšomu vygljadi systema vprovadžena v 60 kraїnah svitu.

Estonija peredala X-Road Deržagentstvu z pytań elektronnogo urjaduvannja v žovtni 2017 roku. Pislja internet-opytuvannja 2 lystopada deržagentstvo prysvoїlo ukraїnśkij versiї X-Road nazvu «Trembita». Je perši rezuľtaty її roboty — oformlennja dopomogy pry narodženni dytyny. Baťky možuť oformyty dopomogu na dytynu onlajn, proces zajmaje 1 robočyj deń zamisť 10. Teper v terytoriaľnyh viddilennjah Minsocpolityky baťky vkazujuť tiľky nomer svidoctva, za nomerom vidbuvajeťsja avtomatyčnyj zapyt z Minsocpolityky v elektronnyj rejestr Min’justu, informacija vidrazu perevirjajeťsja.

Inšyj pryklad — realizovana možlyvisť deržavnoї rejestraciї dogovoriv orendy zemli v elektronnomu formati, oskiľky cja posluga peredbačaje bezperebijnu onlajn-vzajemodiju miž Rejestrom rečovyh prav na neruhome majno ta Deržavnym zemeľnym kadastrom. V Deržagentstvi z pytań elektronnogo urjaduvannja vidmičajuť šče odnu perevagu systemy. Vona zberigaje vidomosti pro te, hto i koly otrymuvav dostup do danyh gromadjan. Čynovnyky povynni otrymuvaty takyj dostup lyše na pidstavi povnovažeń, za konkretnym zapytom.

Pryklad vykorystannja vidkrytyh danyh: proekt Open Data Bot

Z postupovym vidkryttjam rejestriv, logičnym bula pojava servisiv iz vykorystannja ta monitoryngu vidkrytyh danyh, ščoby znyzyty zlovžyvannja v biznesi. Zokrema ce YouControl, OpenDataBot, 007 ta «Kontragent».

Prymirom, dlja zapobigannja rejderśkyh zahopleń i kontrolju kontragentiv isnuje Open Data Bot. Komanda ćogoproektu zbyraje, ob’jednuje ta analizuje informaciju z dvanadcjaty osnovnyh rejestriv kraїny. Šukajuť za kodom JeDRPOU, nazvoju kompaniї, PIB iї dyrektora čy adresoju. OpenDataBot pracjuje v Telegram, Facebook Messenger, Skype ta Viber. V odyn klik možna otrymaty informaciju pro buď-jaku kompaniju, її vlasnyka toščo.

«Naša meta — nadaty dostup ta možlyvisť slidkuvaty za vsim, ščo deržava publikuje pro gromadjanyna ta biznes. V nas 200 tys korystuvačiv v čat-botah Telegram, Facebook, Viber ta Skype. Komercijni kompaniї (500) ta nederžavni organizaciї (40) pracjujuť z našymy servysamy čerez API», — rozpovidaje rozrobnyk OpenDataBot Oleksij Ivankiv.

Servis pracjuje bezkoštovno. Ale profesijni servisy — platni, napryklad monitoryng velykoї kiľkosti boržnykiv, abo avtomatyzacija jurydyčnyh viddiliv. Na dumku Oleksija, najbiľšoju podijeju za 2017 rik stalo vidkryttja Min’justom bazy danyh z informacijeju pro kincevyh vlasnykiv usih ukraїnśkyh kompanij. Prote, jak kaže Ivankiv, je organizaciї, jaki vse šče zalyšajuťsja najzakrytišymy. Ce — Motorne (transportne) strahove bjuro Ukraїny (MTSBU), jake ob’jednuje strahovykiv: «Vony oficijno vidmovylyś publikuvaty dani pro strahovky dlja znyžennja šahrajstv na transporti, ale nadajuť ci dani tiľky na svojemu sajti».

Jak zaznačaje Ivankiv, zaraz ministerstva fokusujuťsja na kiľkosti opublikovanyh naboriv, a ne na jakosti, ščo robyť nemožlyvym їh vykorystannja: «Napryklad, my vže drugyj rik vymagajemo vid DFS dodaty kod kompaniї do rejestra podatkovyh boržnykiv, ale nam u vidpoviď posylajuťsja na vnutrišnyj nakaz tryričnoї davnyny. My zrobyly perelik zauvažeń ščodo deržavnyh organiv ta vyklaly naše lystuvannja — ščoby zasvidčyty, jakyj sprotyv ide ščodo vdoskonalennja danyh».

Golovnyj rezuľtat publikaciї danyh — їhnje ščodenne vykorystannja

Jak ukraїnciv identyfikujuť v interneti

Elektronno-cyfrovyj pidpys

V Ukraїni zasobom elektronnoї identyfikaciї je elektronnyj cyfrovyj pidpys (ECP). Takyj pidpys vyznanyj nadijnym sposobom peredači informaciї iz zahystom vid pidrobok. Ščopravda, poky ščo taka identyfikacija ne otrymala šyrokogo rozpovsjudžennja. V osnovnomu ECP oformljajuť «za neobhidnosti». Prymirom, pidpryjemci čy spivrobitnyky organiv deržavnoї ta miscevoї vlady dlja podannja deklaracij.

ECP — ce vyd elektronnogo pidpysu, otrymanyj v rezuľtati kryptografičnogo peretvorennja naboru elektronnyh danyh. Takyj pidpys nakladajeťsja za dopomogoju osobystogo ključa i perevirjajeťsja vidkrytym ključem. Tobto na ńomu zberigajeťsja informacija pro ljudynu — ce fajl, jakyj pry vzajemodiї z deržavoju pidtverdžuje, ščo vy — ce same vy. Ščob jogo otrymaty, možna:

• zvernutysja abo v odyn z akredytovanyh centriv sertyfikaciї ključiv (ACSK), jakyj je v kožnij oblasti;
• skorystatysja centramy v podatkovij administraciї;
• otrymaty klju čerez komercijni ustanovy, prymirom, «PryvatBank» bezkoštovno nadaje možlyvisť otrymaty ECP.

Vydača pidpysu zajmaje deś 15-20 hvylyn. Rozšyfruvaty čy zlamaty ECP majže nemožlyvo

Pasporty u vygljadi ID-kartok

Vprovadžennja vnutrišnih pasportiv u formi ID-kartok rozpočalasja z 1 sičnja 2016 roku. Osoblyvosti takogo dokumentu:

• osobam, jaki dosjagly 16-ričnogo viku teper vydajuťsja pasporty, vygotovleni u formi kartky, ščo mistyť bezkontaktnyj elektronnyj nosij (ID-kartka);
• kožni 10 rokiv kartku potribno minjaty;
• u 2016 — 2020 rokah buduť dijsni i paperovyj, i plastykovyj vnutrišnij pasporty.

V novynnomu prostori anonsuvaly, ščo z veresnja 2017 roku počnuť vydavaty vnutrišni pasporty u vygljadi ID-karty vidrazu z elektronnym cyfrovym pidpysom. Prote, jak povidomyly nam v Deržavnij migracijnij službi, pasporty z vbudovanym EP ne vydajuťsja čerez skladnošči v normatyvno-pravovomu vreguljuvanni.

Mobile ID

Inšyj proekt v naprjamku elektronnoї identyfikaciї — servis mobiľnoї identyfikaciї gromadjan Mobile ID. Ce pracjuje takym čynom:

• vaš elektronno-cyfrovyj pidpys znahodyťsja na SIM-kartci telefonu;
• SIM-kartka z Mobile ID mistyť u čypi kryptomoduľ;
• u cej kryptomoduľ zapysujeťsja osobystyj ključ korystuvača. Jogo nemožlyvo skopijuvaty abo «vytjagnuty» z čypa, tomu Mobile ID vvažajeťsja nadijnoju, bezpečnoju i zručnoju tehnologijeju.

Otže, Mobile ID dozvoljaje:

• otrymuvaty deržavni elektronni poslugy z mobiľnogo telefonu;
• korystuvatysja komercijnymy onlajn-servisamy;
• nadiljaty elektronni dokumenty jurydyčnoju syloju.

Cju tehnologiju mobiľni operatory razom iz Deržavnym agentstvom z pytań elektronnogo urjadu Ukraїny počaly vprovadžuvaty šče v grudni 2017 roku jak pilotnyj proekt. Todi poslugamy Mobile ID vid «Kyїvstar» zmogly skorystatysja blyźko sotni kontraktnyh abonentiv kompaniї, jaki pryjnjaly učasť u testuvanni vykorystannja elektronnyh servisiv Deržgeokadastru ta Onlajn-budynku justyciї.

Zaraz abonent operatora «Kyїvstar» maje možlyvisť otrymaty jurydyčno značuščyj cyfrovyj sertyfikat dlja vykorystannja poslug identyfikaciї ta autentyfikaciї, a takož nakladannja elektronnogo cyfrovogo pidpysu za dopomogoju servisu Mobile ID.

Cej telekom-operator nalagodyv procesy z vydači speciaľnyh SIM-kart, vypusku sertyfikativ. Kompanija pidpysala Memorandumy pro vprovadžennja Mobile ID iz merijamy nyzky ukraїnśkyh mist, zokrema, Dnipra ta Lvova.

«Do platformy Mobile ID u Dnipri pidključymo portal administratyvnyh poslug mista. Ce nadasť možlyvisť pislja komercijnogo zapusku servisu provodyty zahyščenu avtoryzaciju ta autentyfikaciju korystuvačiv pry vykorystanni elektronnyh resursiv Dniprovśkoї miśkoї rady. Meškanci mista zmožuť otrymuvaty onlajn dovidky pro sklad rodyny, misce prožyvannja toščo bez osobystogo vizytu do administratyvnyh ustanov», — rozpovidaje dyrektor z rozvytku biznesa na korporatyvnomu rynku «Kyїvstar» Jevgen Kražan.

Za slovamy Jevgena Kražana, u Lvovi Mobile ID planujuť zaprovadyty na bazi Osobystogo kabinetu meškancja mista: «Tut za dopomogoju Mobile ID mistjany zmožuť zamovljaty čerez internet dovidky pro najavnisť u fizyčnoї osoby zemeľnyh diljanok, pro rejestraciju miscja prožyvannja, pro sklad rodyny, kopiї ta vytjagy z arhivnyh dokumentiv, dozvoly na blagoustrij prybudynkovyh terytorij toščo». Narazi «Kyїvstar» gotujeťsja do nacionaľnogo komercijnogo zapusku poslugy Mobile ID, jakyj vidbudeťsja do kincja 2018 roku — pislja zaveršennja deržavnoї ekspertyzy.

Klijenty Vodafone takož možuť postavyty pidpys pid buď-jakym elektronnym fajlom za dopomogoju smartfona abo planšeta, i takyj dokument bude maty jurydyčnu sylu. Poky ščo ci poslugy proponujuť biznes-klijentam, ale v kompaniї zapevnjajuť, ščo čerez kiľka misjaciv taki poslugy buduť dostupni vsim ukraїncjam:

— Ukraїna stala treťoju kraїnoju pislja Velykobrytaniї i Nimeččyny, v jakyh mižnarodnyj operator Vodafone realizovuvav cju tehnologiju, — komentujuť v pres-službi kompaniї. — V biľšosti kraїn Mobile ID vykorystovujeťsja v deščo «sproščenomu» vygljadi — tiľky dlja identyfikaciї korystuvača. Daleko ne skriź realizovana možlyvisť spravžńogo cyfrovogo pidpysu. V Ukraїni ž Vodafone proponuje taku funkciju z samogo startu zapusku poslugy. Systema vže zdatna pracjuvaty za jevropejśkymy standartamy šyfruvannja.

Cej mobiľnyj operator počav spivpracjuvaty z Harkivśkoї miśkadministracijeju. Provely perši testy Mobile ID dlja onlajn-oformlennja dokumentiv i golosuvannja meškanciv Harkova za proekty, predstavleni do finansuvannja z bjudžetu mista. Jak povidomyly v kompaniї, Kyїv, takož zacikavlenyj vykorystovuvaty MobileID pry golosuvanni za vpodobanyj proekt.

Bank ID

Nacionaľnyj bank Ukraїny ogolosyv pro stvorennja Jedynoї nacionaľnoї systemy elektronnoї dystancijnoї identyfikaciї gromadjan i pidpryjemstv v červni 2016 roku. Z togo času do systemy postupovo pidključajuťsja rizni ustanovy. Bank ID za prostotoju korystuvannja porivnjujuť iz servisom «Uvijty čerez Facebook», ščopravda etapiv avtoryzaciї biľše.

Bank ID — sposib elektronnoї identyfikaciї gromadjan čerez ukraїnśki banky dlja otrymannja administratyvnyh poslug čerez internet (šče odna možlyvisť veryfikaciї ljudyny porjad z ECP)

Jak ce pracjuje? Korystuvač zamovljaje potribnu poslugu na sajti nadannja poslug, i dlja її otrymannja obyraje «Uvijty čerez Bank ID». Dali zi spysku zaproponovanyh bankiv vybyraje svij bank, prohodyť avtoryzaciju, pry neobhidnosti zapovnjuje formu zapytu na otrymannja informaciї. U vidpoviď bank peredaje sajtu nadannja poslug neobhidnu informaciju. Napryklad, PIB, seriju i nomer pasporta. Korystuvač identyfikujeťsja na portali — i otrymuje potribnu jomu poslugu na deržavnomu sajti.

Poky ščo na sajti do systemy BankID pidključeno 13 ustanov. Na śogodni za dopomogoju BankID NBU centralizovano čerez portal adminposlug dostupni 75 vydiv poslug. Centraľnyj bank zacikavlenyj u rozšyrenni učasnykiv systemy. Prote do zatverdžennja Postanovy pro Bank ID Nacionaľnyj bank ne može pryjmaty zajavky ne vid kogo, okrim portaliv administratyvnyh poslug. V komentari dlja redakciї Na chasi reguljator povidomyv, ščo čerez Bank ID NBU zdijsneno ponad  200 tys zapytiv.

Ščo nadijniše — ECP čy identyfikacija čerez Bank ID — skladno skazaty. Raniše deržavni posadovci govoryly, ščo najnadijnišoju je sposob identyfikaciї gromadjan čerez elektronnyj cyfrovyj pidpys — i Bank ID zavždy bude postupatysja za rivnem garantij. Prote v NBU govorjať pro zvorotne i zauvažujuť, ščo porivnjannja identyfikaciї čerez Bank ID NBU ta vykorystannja ECP ne zovsim korektne:

— U vypadku vykorystannja ECP (jakyj pryrivnjujeťsja zakonom do mokrogo pidpysu) iz takogo pidpysu možna zčytaty/pereviryty tiľky PIB pidpysuvača ta dijsnisť cyfrovogo pidpysu na čas pidpysu dokumentu. U vypadku vykorystannja Bank ID NBU portal poslug otrymuje z dozvolu vlasnyka danyh šyršu informaciju pro korystuvača (taku jak PIB, INN, kontaktni dani, misce rejestraciї toščo)

Ce — perevaga Bank ID vidnosno elektronnogo cyfrovogo pidpysu. Utim, potribno vrahovuvaty, z jakoju metoju vykorystovujeťsja identyfikacija, bo dlja identyfikaciї bankiv ta sub’jektiv finansovogo monitoryngu EPC i ta Bank ID bude nedostatńo.

Jak pojasnjujuť v NBU, dlja vykorystannja elektronnogo cyfrovogo pidpysu slid maty sam fizyčnyj ključ/zakrytyj sertyfikat ta paroľ do ńogo, dlja vykorystannja BankID – login ta paroľ dlja dostupu do e-banking (a takož často token/OTP dlja pidtverdžennja operacij ), dani v systemi Bank ID nadijno zahyščeni kryptoalgorytmamy ta pidpysujuťsja ECP banka-nadavača danyh.

Elektronni deklaraciї ta zakupivli — neprostyj šljah do prozorosti

«Deklaruvaty ne možna ljustruvaty»

Istorija z deklaracijamy bere počatok iz 2014 roku — todi, koly na sajti Ministerstva justyciї vperše opublikuvaly deklaraciї čynovnykiv, ščo prohodyly ljustracijnu perevirku. U zv’jazku z cijeju podijeju vynyk dobrovoľčyj proekt Kanceljarśkoї sotni «Deklaraciї» — najmasštabniša v Ukraїni sproba elektronizuvaty deklaraciї čynovnykiv, ta zrobyty їh legkodostupnymy dlja analizu.

Pojava proektu naprjamu pov’jazana z pryjnjattjam dvoh zakoniv:

• antykorupcijnogo zakonu 2014 roku, jakyj zobov’jazav usih čynovnykiv, suddiv, prokuroriv, deputativ zapovnyty ta opryljudnyty deklaraciju pro dohody;
• novogo ljustracijnogo zakonu, jakyj zobov’jazav opryljudnyty taku deklaraciju i vsih kandydativ na posady.

V rozdili «Pro proekt» volontery pojasnyly, naviščo stvoryly resurs i jak vin pracjuje:

— Publikacija (deklaracij — prym.red.) bude u formi vykladenogo fajlu zi skanom paperovoї deklaraciї, zapovenoї vid ruky. I ci deklaraciї buduť ležaty na bezličči sajtiv u neprymitnyh rozdilah. Naviť peregljanuty їh važko, ne kažučy pro analiz. Iniciatyva «Kanceljarśka sotnja» pragne ocyfruvaty ci deklaraciї, a takož deklaraciї poperednih rokiv. Po-spravžńomu ocyfruvaty. Ščoby možna bulo robyty avtomatyčnu analityku, rejtyngy, pobačyty dynamiku zrostannja čynovnyćkyh statkiv.

Faktyčno deklaraciї vdalosja ocyfruvaty sylamy volonteriv, jaki vručnu vnosyly vidomosti v speciaľno stvorenu elektronnu anketu, z perevirkoju ta pidkazkamy. Jak pyšuť na sajti proektu, za 3 misjaci grupa proanalizuvala dekiľka tysjač deklaracij. Na bazi opublikovanyh deklaracij ta vidkrytyh danyh komanda stvorjuje analityku. Takož GO «Kanceljarśka Sotnja» razom iz GO «TOM 14» zasnuvaly grupu antykorupcijnyh ta informacijnyh proektiv pid nazvoju Bihus.Info. Odyn z proektiv — suspiľno-korysna platforma Kotyky, na jakij možna obminjaty čas na blagodijnisť. Pryncyp roboty poljagaje v tomu, ščo ljudyna vykonuje suspiľno-važlyve zavdannja, otrymuje za ce «kotykiv», ta vidpravljaje їh u vygljadi gryveń blagodijnym organizacijam.

Proces zaprovadžennja elektronnyh deklaracij buv čy ne najskladnišym i superčylyv sered usih inšyh novacij i pryjnjatyh zakoniv na šljahu do elektronnoї demokratiї. Zapusk e-deklaruvannja nazyvaly neobhidnoju umovoju dlja otrymannja Ukraїnoju čergovogo tranšu MVF, finansovoї dopomogy Jevrosojuzu ta rezuľtatyvnogo zakinčennja peregovoriv pro skasuvannja vizovogo režymu z JeS

Ale proces deklaruvannja svogo majna ta dohodiv vyklykav sprotyv u čynovnykiv i spryčynyv čymalo skandaliv v informacijnomu prostori.

U 2014 roci Verhovna Rada pryjnjala Zakon Ukraїny «Pro zapobigannja korupciї», jakyj v tomu čysli zobov’jazav čynovnykiv podavaty deklaraciї ščorično na oficijnomu sajti Nacionaľnogo agentstva z pytań zapobigannja korupciї (NAZK). Zakon vstupyv u diju 26 kvitnja 2015 roku.

16 ljutogo 2016 roku Verhovna Rada uhvalyla zakon pro elektronne deklaruvannja. Prote v ńomu bula peredbačena norma pro vvedennja kryminaľnoї vidpovidaľnosti za nepravdyvu informaciju v takyh deklaracijah lyše z 2017 roku, a ne odrazu iz nabuttjam čynnosti zakonu. Todi ce vyklykalo nevdovolennja u jevropejśkyh partneriv čerez te, ščo zakon ne vidpovidav antykorupcijnym zobov’jazannjam, jaki vzjala na sebe Ukraїna zadlja otrymannja bezvizovogo režymu z kraїnamy Jevrosojuzu. Pislja krytyky jevročynovnykiv prezydent vetuvav zakon i podav svoї propozyciї.

15 bereznja togo ž roku narodni deputaty uhvalyly zakon «Pro vnesennja zmin do dejakyh zakonodavčyh aktiv Ukraїny ščodo osoblyvostej podannja službovymy osobamy deklaracij pro majno, dohody, vytraty i zobov’jazannja finansovogo harakteru u 2016 roci». Eksperty, jaki bralysja za analiz vnesenyh popravok, nagološuvaly todi na tomu, ščo zmist zakonu zaznav suttjevyh zmin nastiľky, ščo jogo uhvalennja vtratylo sens, ale ne dyvljačyś na ce v zakoni vže ničogo ne zminjuvaly i 18 bereznja 2016 roku zakon nabuv čynnosti.

Perši deklaraciї na sajti NAZK z’javylysja lyše todi, koly zapustyly elektronne deklaruvannja. Oficijnoju jogo datoju nazyvaly 15 serpnja 2016 roku

Ale j tut ne obijšlosja bez «fejliv»: z peršogo razu zapustyty systemu deklaruvannja ne vdalosja. Vona niby zapracjuvala, ale v testovomu režymi nezvažajučy na nedoliky programnogo zabezpečennja ta bez sertyfikaciї. V JeS zajavljaly, ščo zapusk systemy bez sertyfikaciї maje obmaľ sensu, adže faktyčno ce dozvoljalo čynovnykam bezkarno pryhovuvaty svoї dohody. Antykorupcijni aktyvisty nagološuvaly na «vbyvstvi elektronnogo deklaruvannja» tomu, ščo zapuščena lyše podača danyh v systemu bez žodnyh naslidkiv za brehnju v cyh deklaracijah. 1 veresnja vidbuvsja povtornyj zapusk systemy. Cogo razu vona vse ž otrymala neobhidnyj sertyfikat Deržspeczv’jazku. Naviť pislja doopracjuvannja v ZMI povidomljaly pro zboї v systemi. Vidpovidno do zakonu, počynajučy z momentu zapusku, peršymy protjagom 60 dniv, deklaraciї maly podaty osoby, jaki zajmaly vidpovidaľne ta osoblyvo vidpovidaľne stanovyšče. Pro te, ščo bulo dali vy j sami, mabuť, znajete.

Elektronni publični zakupivli: ščo zminyla systema ProZorro

Reformuvannja deržavnyh zakupiveľ počalosja pislja Revoljuciї Gidnosti. Do ćogo deržavni zakupivli buly odnijeju iz najbiľš korumpovanyh sfer, de vse vidbuvalosja čerez osobysti domovlenosti, zakryto i neefektyvno. Jak pravylo, ti učasnyky procesu, jaki rozrahovuvaly na spravedlyvi torgy zalyšalysja v autsajderah.

Zakon «Pro publični zakupivli», jakyj počav reguljuvaty taku dijaľnisť pryjnjaly 25 grudnja 2015 roku. Z 1 serpnja 2016 roku provodyty zakupivli tiľky čerez systemu elektronnyh torgiv na avtoryzovanyh majdančykah stalo obov’jazkovoju normoju dlja usih deržavnyh zamovnykiv, nezaležno vid sfery gospodarjuvannja i obsjagu zakupiveľ. V našij kraїni jedyna systema elektronnyh publičnyh zakupiveľ — «ProZorro» (ProZorro). Cogorič 1 serpnja systemna reforma tendernogo procesu vidznačyla drugu ričnycju z momentu zapusku.

Pered startom ProZorro vsi zakupivli vidbuvalysja oflajn. I, za slovamy generaľnogo dyrektora DP «ProZorro» Vasylja Zadvornogo, pryblyznyj riveń ekonomiї na toj moment buv 1-2% vid zaplanovanyh koštiv. Zaraz cej pokaznyk stanovyť ponad 10%. Kiľkisť postačaľnykiv, jaki vzajemodijuť z deržavoju zrosla pryblyzno v dva razy z momentu zapusku systemy. Ce značyť, ščo velyčeznyj rynok publičnyh zakupiveľ stav vidkrytyj dlja pryvatnogo biznesu.

— Z’javylasja možlyvisť slidkuvaty za doporogovymy zakupivljamy, jaki vzagali raniše buly zakryti ta nijak ne zvituvalysja. V kiľkosti provedenyh procedur ce — deś 70%. V grošovomu ekvivalenti — 35% usih zakupiveľ.Tomu, stalo suttjevo krašče, niž bulo do ćogo, — rezjumuje Zadvornyj.

Pracjuje systema tak:

• usi učasnyky otrymujuť vidkrytyj dostup do dokumentaciї ta zapytiv zamovnyka;
• jakščo vony podajuť svoї propozyciї vidpovidno do vymog, to zamovnyk obyraje najbiľš vygidnu cinovu propozyciju;
• cja umova dozvoljaje maksymaľno efektyvno vykorystovuvaty deržavni košty i sprjamovuvaty їh strogo za pryznačennjam;
• elektronna systema ne može jakoś pokaraty nedobrosovisnogo učasnyka torgiv čy zamovnyka i maje inši funkciї, najgolovniša z jakyh — zabezpečyty maksymaľnu vidkrytisť deržavnyh zakupiveľ, čerez ščo sproba provesty korumpovanyj tender odrazu otrymuje rozgolos;
• buty učasnykamy torgiv možuť jak ukraїnśki, tak j inozemni učasnyky na rivnyh, vidkrytyh umovah.

Manifest ProZorro progološuje budivnyctvo zdorovoї ekosystemy vzajemodiї biznesu, vlady ta gromadjanśkogo suspiľstva čerez pobudovu doviry do ukraїnśkoї infrastruktury publičnyh zakupiveľ. Filosofija cijeї platformy ğruntujeťsja na tŕoh ob’jednujučyh pryncypah systemy:

• Gibrydna elektronna systema, pobudovana na vidkrytomu kodi
• «Vsi bačať vse»
• Zolotyj trykutnyk partnerstva.

Jak pojasnyv «Gromadśkomu» Vasyľ Zadvornyj, deržava volodije vyključno centraľnym komponentom, a veś klijentśkyj servis proponujuť pryvatni kompaniї — elektronni majdančyky ProZorro.

Ce — perša v Ukraїni onlajn-systema zakupiveľ, jaka vidriznjajeťsja naviť vid svitovyh realizacij

Vplyv inšyh instrumentiv elektronnoї demokratiї

Elektronni petyciї

Vperše elektronni petyciї z’javylyś u 2015 roci na sajti Prezydenta Ukraїny. Zaraz my majemo takyj instrument vzajemodiї na sajti Verhovnoї Rady, Kabinetu Ministriv, ta u biľše niž 160 mistah. Ale zrobymo kiľka krokiv nazad i zgadajmo, jak vvodyly novyj mehanizmu komunikaciї vlady ta suspiľstva ta ščo z ćogo vyjšlo.

Lyše v lypni 2015 roku Verhovna Rada vnesla vidpovidni zminy do zakonu «Pro zvernennja gromadjan», i 28 serpnja Petro Porošenko pidpysav ukaz «Pro porjadok rozgljadu elektronnoї petyciї, adresovani Prezydentu Ukraїny». Nastupnogo dnja na sajti glavy deržavy zapracjuvav speciaľnyj rozdil dlja elektronnyh petycij. Za perši 2 mis isnuvannja servisu interes do ńogo vyjavyly 2 mln ukraїnciv. Za informacijeju gromadśkoї organizacija «Elektronna demokratija» na kineć 2017 roku 30 tys petycij bulo podano tiľky na sajt Prezydentu Ukraїny i ponad 11 tys – na oficijni sajty oblasnyh centriv.

Jak ce pracjuje:

• ščoby pryvernuty uvagu prezydenta do elektronnoї petyciї, potribno korektno zapovnyty formu na sajti;
• vona maje nabraty ne menše 25 tys pidpysiv na pidtrymku za 3 mis z dnja publikaciї;
• jakščo nabere taku kiľkisť golosiv, v Administraciї Prezydenta Ukraїny zobov’jazani rozgljanuty petyciju i podaty її na rozgljad prezydenta;
• očiľnyk deržavy — v svoju čergu — maje daty na neї publičnu vidpoviď.

Elektronni petyciї vyklykaly suspiľnyj rezonans i gromadjany počaly aktyvno korystuvatysja možlyvistju takogo kanalu komunikaciї iz vladoju. Biľše polovyny podanyh e-petycij stosuvalysja boroťby z korupcijeju, a same:

• skasuvannja imunitetu deputativ parlamentu,
• vvedennja biometryčnoї systemy golosuvannja,
• ljustracija vsih suddiv i prokuroriv,
• skasuvannja grošovoї zastavy dlja osib, pidozrjuvanyh u korupciї.

Mabuť, biľšisť z nas pam'jataje takož i rozgljanuti prezydentom zvernennja, sered jakyh pryznačennja Juliї Tymošenko poslom v Gonduras. Na ostannju prezydent vidpoviv, ščo v Gondurasi nemaje posoľstva Ukraїny

Nadhodyly takož propozyciї pryznačyty Darta Vejdera Prem’jer-ministrom Ukraїny. Kerivnyk Centru Rozvytku Innovacij Kyjevo-Mogyljanśkoї Akademiї, odyn z iniciatoriv stvorennja sajtu elektronnyh petycij, Sergij Lobojko todi vidznačyv, ščo ukraїnśke zakonodavstvo, na vidminu vid praktyky inšyh deržav, ne zaboronjaje žartivlyvi petyciї. Za jogo slovamy, petyciї-žarty, jak i inši zvernennja, buduť opraćovani — j u razi nabrannja nymy potribnoї kiľkosti pidpysiv otrymajuť vidpoviď.

Ale j dosi dyskutujuť pro te, čy je ce efektyvnym kanalom komunikaciї miž suspiľstvom i vladoju z najaktuaľnišyh pytań kraїny — abo ce lyše imitacija takogo dialogu i profanacija. Reakcija vlady na elektronni petyciї je obov’jazkovoju, a ot pryjmaty zakony za dopomogoju petycij ne možna i, zagalom, vony ne obov’jazkovi do vykonannja vladoju.

Petyciї odnoznačno potribni, prote efekt vid nyh je todi, koly pislja їh rozgljadu problemy dijsno vyrišujuťsja — i čynovnyky nese osobystu vidpovidaľnisť za jakisť ta rezuľtatyvnisť pryjnjatyh rišeń

Bjudžet učasti

Koly v Ukraїni zapracjuvala reforma decentralizaciї, počaly z’javljatysja terytoriaľno-ob’jednani gromady, paraleľno z cym vynykla iniciatyva bjudžetu učasti.

V Ukraїni vperše bjudžet učasti bulo vprovadženo v 2015 roci v tŕoh mistah: Černigovi, Čerkasah ta Poltavi. Zaraz bjudžet učasti aktyvno vprovadžujeťsja v biľš niž 45 mistah, 23 z jakyh – oblasni centry. Sam pryncyp vypysanyj u zakoni «Pro misceve samovrjaduvannja». Podaty proekt možna jak v paperovomu, tak i v elektronnomu vygljadi na specializovanyh sajtah mist abo v rozdilah na sajtah miśkvykonkomiv. A krašče — skorystatysja jedynoju platformoju bjudžetu učasti «Gromadśkyj proekt», na jakij potribno stvoryty osobystyj kabinet za dopomogoju ECP, čerez NBU Bank ID abo Pryvat Bank ID.

Jak ce pracjuje:

• podaty proekt, pov’jazanyj z pokraščennjam žyttja v misti, vzjaty učasť u konkursi, peremogty v golosuvanni i sposterigaty za tym, jak proekt realizujuť v ramkah bjudžetu — može buď-jakyj gromadjanyn vikom vid 16 abo 18 rokiv ( v kožnomu misti po-riznomu);
• dlja ćogo potribno detaľno rozpysaty proekt: vid ideї – do vytrat na jogo realizaciju;
• dlja tyh, hto bere učasť v kampaniї, zastosovano takyj samyj vikovyj cenz, za vyključennjam Mykolajeva — tam možna golosuvaty za proekt z 14 rokiv;
• v Odesi ta Harkovi avtoramy proektiv možuť vystupaty gromadśki organizaciї ta sub’jekty gospodarjuvannja.

Bjudžetnyj kodeks daje vyčerpnyj perelik zahodiv, na jaki miscevi bjudžety možuť vydiljaty košty. Ce — sociaľno-ekonomični, kuľturni, transportni proekty, odnak v spysku vidsutni osvita ta ohorona zdorov’ja, oskiľky košty na ci programy vydiljajuťsja iz deržavnogo bjudžetu.

Minimaľna suma bjudžetu učasti stanovyť ne menš jak 1% vid dohodiv bjudžetu mista v potočnomu roci

U Kyjevi ta Dnipri dopuskajeťsja možlyvisť spivfinansuvannja proektu, jakščo jogo vartisť vyhodyť za granyčni meži vyznačenoї položennjam pro «Bjudžet učasti». Odnak avtor maje vyznačyty okremo zahody proektu, jaki buduť realizovuvatyś za rahunok koštiv bjudžetu mista. V biľšosti mist je podil proektiv na velyki ta mali. Pry ćomu na odyn malyj proekt vydiljajeťsja v seredńomu 200-250 tys grn, a na velyki — vid 250 tys grn do 1 mln grn.

Gromadśkyj bjudžet (takož vidomyj jak bjudžet učasti, bjudžet gromadśkyh iniciatyv, partycypatyvnyj bjudžet) — ce demokratyčnyj proces, ščo daje možlyvisť kožnomu gromadjanynu braty učasť v rozpodili koštiv miscevogo bjudžetu čerez stvorennja proektiv dlja pokraščennja mista ta/abo golosuvannja za nyh

Elektronne golosuvannja

Prozoryj ta legko perevirjajemyj elektronnyj pidrahunok golosiv na vyborah započatkuvala gromadśka organizacija «Elektronna demokratija». Realizuvala proekt «Je-vybory» — vidkrytyj paraleľnyj elektronnyj pidrahunok golosiv na vyborah prezydenta, parlamentu ta meriv mist, na osnovi fotokopij protokoliv z diľnyć. Jak kaže spivzasnovnycja GO «Elektronna demokratija» Ganna Asjejeva, v dejakyh mistah (napryklad, u Lvovi) vdalosja zibraty 100% kopij protokoliv ta porahuvaty rezuľtaty raniše, niž ce zrobyly v CVK.

Stanom na serpeń 2018 roku v Ukraїni vidbuloś 10 oficijnyh internet-golosuvań do organiv deržavnoї vlady. Zokrema — do Rady gromadśkogo kontrolju NABU, ARMA, Ministerstvo ohorony zdorov’ja, Ministerstvo ekologiї ta Ministerstvo kuľtury. U zagaľnomu v nyh vzjalo učasť biľše 100 tys gromadjan, ščo prožyvajuť na vsij terytoriї Ukraїny.

Na dumku Asjejevoї, golovna osoblyvisť internet golosuvań, na vidminu vid paperovyh, poljagaje v tomu, ščo kožen bažajučyj može samostijno pereviryty rezuľtaty. Oś napryklad, vidkrytyj protokol z častkovo anonimizovanymy danymy golosuvannja za RGK NABU u 2018 roci.

— Za informacijeju predstavnykiv CVK, na nastupnyh vyborah možlyvo bude realizovano testovyj proekt po elektronnij peredači protokoliv z diľnyć, na zrazok proektu «Je-vybory» 2014 roku. Prote nezvažajučy na vsi navedeni uspišni pryklady, śogodni ne jdeťsja pro vprovadžennja elektronnyh golosuvań u nastupnomu vyborčomu cykli. Tomu ščo ce pytannja ne stiľky IT-spromožnosti ta bezpeky, a gotovnosti polityčnyh elit do prozorosti ta perevirjajemosti golosuvannja, — pidsumovuje Ganna Asjejeva.

Možna skazaty, ščo šalenyj strybok v rozvytku elektronnyh servisiv my perežyvajemo prjamo zaraz — koly leď ne ščodnja vidkryvajuť rejestry, zapuskajuť novi elektronni servisy

Zamisť pisljamovy

«Jakščo ruh za vidkryti dani j dali nabyratyme obertiv v Ukraїni, to do 2025 roku ce može prynesty ekonomici do $1,4 mlrd, abo 0,92% VVP kraїny zavdjaky sukupnosti prjamyh ta neprjamyh vplyviv», — jdeťsja v doslidženni TAPAS. Ekonomičnyj vplyv ta potencial vidkrytyh danyh v Ukraїni obgovorjuvaly i na Open Data Forum 2018, jakyj projšov 7 veresnja 2018-go. Ce — ščorična vseukraїnśka podija, ščo vdruge ob’jednala vladu, ukraїnśkyh ta mižnarodnyh ekspertiv, gromadśkyh aktyvistiv ta startaperiv navkolo temy rozvytku ta zastosuvannja vidkrytyh danyh v Ukraїni. Na forumi, zokrema, nagorodyly proekty, jaki peremogly v  nacionaľnogo konkursu IT-proektiv na osnovi vidkrytyh danyh Open Data Challenge. Ce — 6 komand, ščo rozdily pryzovyj fond u 2,5 mln grn. Robota nad zaprovadžennjam novyh onlajn-proektiv na osnovi vidkrytyh danyh ta deržavnyh poslug tryvaje.

Doslidžennja organizaciї TAPAS vyjavylo, ščo vidkryti dani vže prynesly ponad $700 mln do ekonomiky Ukraїny u 2017 roci

Pročytaty inši z 12 istorij

Матеріал підготовлено в рамках реалізації грантового конкурсу від ГО «Інтерньюз-Україна» за фінансової підтримки Швеції та Internews (проект Audience understanding and digital support). Думки, виражені в цій публікації, відображають виключно точку зору автора