Alina Prysjažnjuk
U dvoh slovah — ščo take vidkryti dani?
Vidkryti dani (abo open data) — pidhid do zberigannja informaciї, zgidno z jakym nabir danyh maje buty u viľnomu dostupi, viľno vykorystovuvatysja ta rozpovsjudžuvatysja. Pry ćomu taki dani možuť vykorystovuvaty jak neprybutkovi organizaciї, tak i komercijni ustanovy. Vykorystannja vidkrytyh danyh iz komercijnoju metoju ne je zaboronenym. Їhnja osoblyvisť — vykladennja u viľnyj dostup na osnovi licenziї Creative Commons čy analogičnoї.
Čomu slid vykorystovuvaty vidkryti dani?
Vidkryti dani možuť sluguvaty peršočergovym instrumentom dlja tvorennja informacijnogo suspiľstva. Za їhńoju dopomogy možna švydko otrymuvaty peršočergovu informaciju pro važlyvi aspekty žyttja suspiľstva. Vidtak rišennja kompanij ta gromadjan buduť ğruntuvatysja na dostovirnij informaciї z peršodžerel (a ne na sub’jektyvnij ocinci ekspertiv, ZMI čy kompanij). Osnovnyj rezuľtat vykorystannja takyh danyh — prozorisť procesiv u suspiľstvi.
Vykorystannja takož možlyve lyše za umovy, ščo same suspiľstvo pragne do vidkrytosti. Pošyrennja ta vykorystannja open data nemožlyve vyključno v dyrektyvnomu porjadku. Zavdannjam kerivnyh deržavnyh organiv je stvorennja vidpovidnyh instrumentiv, takyh jak:
- zakonodavča baza;
- infrastruktura riznogo rivnja skladnosti ta zahyščenosti;
- publični onlajn- ta oflajn-servisy, ščo nadajuť dostup do takyh danyh.
Jak ureguľovane vykorystannja vidkrytyh danyh v Ukraїni?
Robota z vidkrytymy danymy na ukraїnśkomu rynku bazujeťsja na dekiľkoh zakonodavčyh aktah:
- zakon Ukraїny «Pro dostup do publičnoї informaciї»,
- postanova Kabinetu Ministriv Ukraїny № 835 «Pro zatverdžennja Položenja pro nabory danyh, jaki pidljagajuť opryljudnennju u formi vidkrytyh danyh»,
- Mižnarodna hartija vidkrytyh danyh,
- Dorožnja Karta rozvytku vidkrytyh danyh, pryjnjata 2017 roku.
Jaki osnovni mižnarodni vymogy do vidkrytyh danyh?
Do vidkrytyh danyh majuť zastosovuvatysja v obov’jazkovomu porjadku taki parametry:
- postijna dostupnisť onlajn u cilodobovomu režymi;
- vidsutnisť paroliv čy inšyh obmežeń na rivni dostupu;
- bezkoštovnisť ta anonimnisť nadannja j vykorystannja;
- možlyvisť zavantažuvaty u populjarnyh formatah, ščo je universaľnymy (.doc, .pdf, .jpg, .jpeg);
- dostupnisť API dlja pošyrennja j vykorystannja na storonnih platformah;
- otrymannja vyključno z oficijnyh resursiv.
U jakyh formatah majuť zberigatysja ta nadavatysja vidkryti dani?
Osnovnyj kryterij dlja cyh danyh — ce dostupnisť їh dlja mašynnoї obrobky bez učasti ljudyny. Do pereliku takyh universaľnyh formativ vhodjať:
- JSON
- XML/RDF
- TXT/CSV/Markdown
Čy možna nadavaty zvity ta statystyčni zvedennja u formatah .doc, .pdf, .html?
Ni, ne možna. Rič u tim, ščo HTML, PDF ta Word — ce formaty, jaki ne je universaľnymy. Programni produkty ta biblioteky ne možuť їh rozpiznavaty ta dekoduvaty. Tomu nadani takym čynom zvity, statystyčni zvedennja čy rezuľtaty doslidžeń do vidkrytyh danyh ne naležať.
De šukaty vidkryti dani?
Sered džerel, u jakyh slid šukaty vidkryti dani:
- onlajn-predstavnyctva ta elektronni shovyšča deržavnyh ustanov. Tam opryljudnjujuťsja dani vid ministerstv. vidomstv, deržavnyh organiv ta ustanov na rivni mist. Do čysla takyh resursiv naležyť data.gov.ua),
- komercijni pidpryjemstva ta organizaciї,
- sociaľni mereži ta platformy.
Z kym Ukraїna spivpracjuje u sferi vidkrytyh danyh?
Ukraїna stanom na 2018 rik maje rizni formaty spivpraci ščodo vidkrytyh danyh iz dekiľkoma organizacijamy. Do їhńogo pereliku vhodjať:
- Open Data Institute — organizacija, ščo rozvyvaje vidkryti dani v uśomu sviti na osnovi jedynyh standartiv;
- Open Knowledge Foundation — opikujeťsja gromadśkymy instytucijamy, jaki rozvyvajuť vidkryti dani, to dopomagaje stvorjuvaty onlajn-portaly iz takymy danymy;
- Open Data for Development — mižnarodni iniciatyvy z vidkrytyh danyh.
Jak diznatysja, jak pravyľno formuvaty ta obrobljaty vidkryti dani?
Dlja roboty slid skorystatysja takymy orijentyramy:
- Navčaľnyj kurs z vidkrytyh danyh;
- Posibnyk iz rozvytku vidkrytyh danyh.