Natalija Sokolovśka
Pytannja anonimnosti v interneti vyklykaje čymalo dyskusij miž deržavnymy organamy riznyh kraїn svitu j pravozahysnykamy. Odni stverdžujuť, ščo tak zvanyj Darknet (čy «temnyj internet») — ce misce, de torgujuť zbrojeju ta narkotykamy j de vony dostupni naviť dlja ditej. Otže, potribno šukaty šljahy kontrolju ćogo prostoru. Inši natomisť perekonujuť: anonimnisť v mereži stvoryla pidğruntja dlja rozvytku pravozahysnyh ruhiv u kraїnah z represyvnymy režymamy. Same zavdjaky ćomu u Tunisi, Syriї j Jegypti zmogly vidbutysja protesty. Krim togo, biľšisť dokumentiv Wikileaks takož zmogly pobačyty svit, oskiľky isnuvala možlyvisť zavantažyty їh anonimno čerez Darknet.
U mereži gučno lunajuť argumenty «za» i «proty» isnuvannja «temnogo internetu». Terminom Darknet nazyvajuť sukupnisť publično dostupnyh sajtiv, ščo odnočasno majuť pryhovani adresy IR-serveriv, na jakyh vony rozmiščujuťsja. Na taki sajty možuť zahodyty vsi internet-korystuvači. Ale vyznačyty, hto je avtorom cyh proektiv, skladno. Biľšisť sajtiv, jaki znahodjaťsja v «temnij mereži», vykorystovujuť instrument šyfruvannja Tor. Vlasne, Tor stav vidomym jak tehnologija, jaka dozvoljaje korystuvačam zberigaty svoju anonimnisť v interneti.
V Ukraїni Darknet «perežyv naviť vijnu», pysalo svogo času vydannja Daily Dot. Poky u shidnij častyni našoї kraїny rozgortajuťsja bojovi diї, a terytoriї i misceve naselennja rozdileni linijeju frontu, je prynajmni odyn prostir, jakyj «ne boїťsja» rozmežuvań i nadali pojednuje mista po obydva boky. Ce — rynok nelegaľnyh narkotykiv v tak zvanomu Darkneti. Vlasne za ostanni roky rozvynulaś cila industrija zbutu narkotyčnyh rečovyn. Їh možna obraty z velykogo asortymentu, splatyty onlajn i otrymaty dostavku, naviť ne znajučy spravžńogo imeni prodavcja i pokupcja.
Jak ce vygljadaje
Sajty Darknetu pracjujuť za pryncypom Amazon čy Ebay. Korystuvač može zajty na okremyj portal — i pobačyty veletenśkyj asortyment zbroї, narkotykiv, pornografiї čy inšyh sumnivnyh poslug. Na sajti zaznačeni ciny j vidguky zadovolenyh čy ne duže zadovolenyh klijentiv. Zamovyty možna naviť hakerśku ataku, rozroblenu pid vlasni potreby. «Zvyčajni korystuvači, jaki ne volodijuť neobhidnymy tehničnymy navykamy, možuť zamovyty sobi hakerśku ataku na buď-jakyj smak. Virus rozrobljať pid potreby zamovnyka. Razom z cym zamovnyk maje možlyvisť otrymaty tehničnu pidtrymku 24/7 ta detaľne pojasnennja, jak spracjuje cej instrument. Dajuť naviť garantiju povernennja grošej, jakščo ataka ne dosjagne mety», — pojasnyla predstavnycja ministerstva oborony FRN Katrin Ciolkovski, jaka zajmajeťsja pytannjamy kiberbezpeky. Taku dumku vona vyslovyla pid čas dyskusiї, ščo vidbulasja u stinah Gumboľdśkogo instytutu doslidžeń pytań internetu i suspiľstva u Berlini ta transljuvalasja v efiri Dradio Wissen.
Odnak ne varto ocinjuvaty sytuaciju v odnostoronńomu porjadku:
Darknet — ce instrument, jak buď-jakyj inšyj. Molotok možna vykorystovuvaty u korysnyh ciljah, a možna nym pokaličyty ljudynu
Danieľ Mosbruker, predstavnyk «Reporteriv bez kordoniv»
Za jogo slovamy, u Darkneti zarodylysja cikavi možlyvosti. Napryklad, buly stvoreni mesendžery, jaki dozvoljajuť zberigaty anonimnisť i ne hvyljuvatysja pro te, ščo personaľni dani potrapljať do čyїhoś nebažanyh ruk. Krim togo, mereža korysna dlja žurnalistśkyh doslidžeń u kraїnah iz represyvnymy režymamy. Todi pracivnyk media peredaje krytyčnyj material svoїm kolegam dlja publikaciї bez opryljudnennja svogo spravžńogo imeni. Jakščo anonimnisť zberežeťsja, svit i dali bačytyme rezuľtaty takoї roboty.
Kogo biľše?
Cikavo gljanuty na cyfry. U doslidženni analityčnogo centru Intelliagg naukovci vyjavyly, ščo značna častyna kontentu, do jakoї možna otrymaty dostup v Darknet, cilkom legaľna, zgidno z normamy zakonodavstva SŠA čy Velykobrytaniї. 29% trafiku prypadaje na servisy z obminu fajlamy, 28% skladajuť vytoky sekretnoї informaciї (na kštalt Wikileaks). Lyše 4% kontentu — torgivlja narkotykamy, a 3% — torgivlja zbrojeju.
Doslidžennja analityčnogo centru Intelliagg
Čomu my bačymo zdebiľšogo zbroju, a ne pravozahysnykiv i aktyvistiv, jaki borjuťsja za blagorodnu metu? Pryčyna dovoli prosta: Darknet, — jak i buď-jakyj inšyj komercijnyj prostir, — pracjuje za pravylamy rynku. Ti, hto hočuť prodaty svij produkt, a u ćomu vypadku často jdeťsja pro zbroju i narkotyky, namagajuťsja jakomoga gučniše pro ce zajavyty, robljať reklamu, zbyrajuť pozytyvni vidguky ta usima najavnymy možlyvostjamy pošyrjujuť svij material. Natomisť, pravozahysnyky, aktyvisty i žurnalisty, jaki veduť rozsliduvannja proty represyvnyh režymiv, navpaky bojaťsja pryvernuty zajvu uvagu do svoїh proektiv. «Žurnalisty u Syriї zavždy korystuvalysja Tor, adže specslužby v kraїni vidstežujuť merežu. Darknet dozvolyv utvoryty platformy, za dopomogoju jakyh zbyralysja protesty, a žurnalistśki materialy zmogly buty nadislani za kordon», – pojasnjuje predstavnyk «Reporteriv bez kordoniv». — «Pid čas arabśkoї vesny Darknet stvorjuvav možlyvisť zv’jazatysja miž soboju».
«Čy spravdi hočemo my poboroty takyh aktyvistiv?» — rytoryčno zapytuje predstavnyk Reporteriv bez kordoniv. Vidštovhujučyś vid osnovnyh punktiv nynišńoї dyskusiї pro zagrozy j šansy, jaki daje anonimnisť v interneti, možna dijty vysnovku, ščo prostoju zaboronoju «temnoї mereži» ne obijtysja. Okrim togo, ščo ce je tehnično nemožlyvym, varto rozumity, ščo takym čynom ne vyrišyťsja problema nelegaľnoї torgivli zbrojeju čy narkotykamy, ale možuť postraždaty iniciatyvy, jaki isnujuť v interesah rozvytku gromadjanśkogo suspiľstva.