<p>1940-i roky poznačeni dlja suspiľstva Drugoju svitovoju vijnoju ta pisljavojennoju vidbudovoju. My vsi rozumijemo, ščo mystectvo tak čy inakše bulo travmovane. Ale sered suvoryh form socrealizmu, z’javljajuťsja legendarni Tetjana Jablonśka ta Kateryna Bilokur.



[color_title title="Mystectvo jak agitacija"]

Tendencija pafosnogo mystectva, jake isnuje jak vyd agitaciї, tryvatyme až do smerti Stalina. Na cyh majže odnakovyh kartynah často zobražujeťsja velyke skupčennja ljudej na uročystostjah, sered jakyh zavždy prysutnij «vožď narodiv» čy to na portreti, čy to sered proletariv ta seljan. Same cej obraz dominuvav u mystectvi cijeї doby.

Inšyj velykyj plast mystectva 40-h rokiv — ce kartyny, jaki stvoreni na materialah frontovyh spogadiv. Frontovi maljunky, osobysti vražennja i perežyvannja staly pidğruntjam dlja napysannja poloten. Takym hudožnykom-frontovykom buv <b>Viktor Puzyrkov,</b> klasyk ukraїnśkogo mystectva, jakyj, bezumovno, mav vplyv na vsju nastupnu ukraїnśku žyvopysnu školu. Bez vijśkovoї tematyky v cej period ne obhodyvsja žoden topovyj hudožnyk. Ale, vse ž, ce bulo mystectvo, jake perebuvalo v zaručnykah cijeї systemy. Jakščo stvorjuvaty roboty pro vijnu — to pro geroїzm, peremogu, ale ridko pro zvyčajnyh ljudej, jaki ne maly zmogu poїhaty v evakuaciju ta žyly v okupaciї.

[caption id="attachment_39293" align="aligncenter" width="800"]<img class="wp-image-39293 size-full" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/agitky-1.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="800" height="513"> Viktor Puzyrkov[/caption]

Zaraz usi ci pafosni polotna pereosmysljujuťsja sučasnym mystectvom. Napryklad, polotno<b> Leonida Mučnyka</b> «Postali poťomkinci vynosjať tilo ubytogo Vakulenčuka na bereg», jake eksponujeťsja v Odeśkomu hudožńomu muzeї. Vono stalo klasykoju sučasnogo ukraїnśkogo mystectva. V 90-h rokah hudožnyky-neoavangardysty počaly robyty kuratorśki proekty v Odesi. Na odnomu z nyh z’jasuvalosja, ščo z muzejnogo prymiščennja cju kartynu vynesty nijak ne reaľno, tomu ščo vona ne vlize u žodni dveri. Točylasja dyskusija, jak iz cym buty. I, zreštoju, hudožnyk Oleksandr Rojtburd vykorystav її v častyni svojeї instaljaciї. Vin vykorystovuvav proekciї na cju robotu, a zgodom počav stvorjuvaty video-art, de pojednuvav kadry z propagandystśkyh fiľmiv ta svoju zjomku sučasnoї Odesy.

[caption id="attachment_39294" align="aligncenter" width="653"]<img class="size-full wp-image-39294" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/agitky-2.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="653" height="417"> Leonid Mučnyk «Povstanci»[/caption]

[color_title title="Tetjana Jablonśka ta tematyka povernennja"]

Okrim zasyllja obrazu Stalina ta pafosu peremogy, cej period harakteryzujeťsja velykym spleskom tematyky povernennja do myrnogo žyttja, do normaľnogo isnuvannja pislja vijny. Duže cikavym elementom i plastom mystectva periodu Drugoї svitovoї vijny buly agitacijni plakaty i vzagali materialy, jaki vykorystovuvalysja dlja ideologičnoї boroťby z fašyzmom. Pislja vijny dostup do sučasnogo jevropejśkogo mystectva staje šče biľš obmeženym, možna skazaty, ščo vin uzagali vidsutnij. Vse, ščo otočuje molodyh hudožnykiv — stalinizm ta agitacijni materialy. Dlja Tetjany Jablonśkoї, legendarnoї ukraїnśkoї hudožnyci, Rozstriljane vidrodžennja ta avangardysty buly absoljutno inšymy pokolinnjamy. Vona bula vyhovana na patriotyzmi vijśkovyh rokiv. U neї ne bulo travmy perežyvannja krahu poperedńogo utopičnogo proektu, represij. Ale Jablonśka — hudožnycja, jaka bude vidigravaty protjagom bagaťoh desjatyliť pryncypovu roľ u rozvytku vsijeї ukraїnśkoї obrazotvorčoї tradyciї.

[caption id="attachment_39296" align="aligncenter" width="700"]<img class="size-full wp-image-39296" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/agitky-4.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="700" height="375"> Tetjana Jablonśka «Hlib»[/caption]

Do vijny vona navčalasja u majsterni Fedora Kryčevśkogo i u 1941 roci tiľky zakinčyla akademiju. V evakuaciї u Saratovśkij oblasti vona piznaje robitnyče žyttja: pracjuje u kolgospi. Možlyvo, ce j dopomagaje їj zgodom stvoryty svij «hit» — kartynu «Hlib». Jablonśka napysala її u 1949 roci, koly kraїna vže vidnovljuvalasja vid pisljavojennogo golodu. Zagotivlja zerna daje vpevnenisť u zavtrašńomu dni. Vona dijsno vyprominjuje kompozycijnu ta koľorovu energetyku, novu viru v ščoś dijsno spravžnje, čogo davno ne bulo v radjanśkomu mystectvi, jake zvyklo sluguvaty ideologičnym aparatom. Kartyna stala dijsno hitom, ne tiľky tomu ščo vona otrymala stalinśku premiju. «Hlib» drukuvaly na kalendarjah, plakatah ta žurnalah, tož vona opynylaś leď ne v kožnij radjanśkij domivci. Zaraz kartyna perebuvaje u Tretjakovśkij galereї.

[caption id="attachment_39297" align="aligncenter" width="906"]<img class="size-full wp-image-39297" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/agitky-5.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="906" height="822"> Tetjana Jablonśka «Junisť»[/caption]

Do reči, u 1947 roci, koly vyjšla її kartyna «Pered startom» — Jablonśku zvynuvatyly u shyľnosti do impresionizmu. Tak, same zvynuvatyly, adže vse ščo vidstupalo vid propysanyh pravyl socrealizmu, — vvažalosja vorožym. Ta u 60-h vona vse-taky vidstupyť vid nepohytnogo socrealizmu: narodne mystectvo ta znajomstvo z Marijeju Pryjmačenko nadyhne hudožnycju na jaskravi koľory ta kompozyciї. Todi, my vže ne vpiznajemo Tetjanu Jablonśku: kartynu «Junisť» 1969 roku možna bulo b splutaty z hudožnykamy «Paryźkoї komuny» 1990-h. Hoča pro її stavlennja do sučasnogo mystectva hodyť legenda, nibyto vona naviť zneprytomnila vid smilyvyh robit hudožnykiv na odnij iz vystavok.

[color_title title="Kvity Kateryny Bilokur"]

My znovu povertajemosja do naїvu (pro jakyj my zgaduvaly u poperedńomu materiali v obrazi Mariї Prymačenko — prym.avt.), jakyj ne davav zadyhnutyś vid socrealizmu vśomu mystećkomu seredovyšču. Jaskravi koľory ta vidsutnisť propagandy shodyla z ruk hudožnykam tiľky tomu, ščo vony buly seljany ta samoučky, a poblažlyve stavlennja deržavy stvorjuvalo iljuziju «dobroї vlady». Vzagali duže važko rozdiljaty istoriju mystectva HH storiččja na naїvne i ne naїvne mystectvo, i pry ćomu ne zaplutatyś. Tomu ščo duže bagato jevropejśkyh mytciv ne otrymuvaly žodnoї profesijnoї osvity. Tomu tradycijne rozdilennja na hudožnykiv, jaki otrymaly osvitu i ne otrymaly v sučasnomu mystectvi vtračaje aktuaľnisť. Tym biľše, ščo Kateryna Bilokur — ce hudožnycja, jakij vdalosja samostijno dosjagty vysokyh rivniv majsternosti i ekzystencijnoї naprugy svoїh robit. Ce hudožnycja, jaka ne mala ni akademičnoї osvity, ni naviť škiľnoї osvity. Vona žodnogo dnja ne hodyla do školy, hoča žyla v 100 kilometrah vid Kyjeva. Naspravdi, vona namagalaś vstupaty do hudožnih učylyšč, ale vse zakinčuvalaś na tomu, ščo u Bilokur ne bulo dokumenta pro zakinčennja semyričky.

[caption id="attachment_39298" align="aligncenter" width="906"]<img class="size-full wp-image-39298" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/agitky-6.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="906" height="664"> Kateryna Bilokur[/caption]

U Kyjevi pro neї diznalysja vypadkovo. Kateryna Bilokur počula po radio pisnju «Čy ja v luzi ne kalyna bula?» u vykonanni spivačky Oksany Petrusenko. Vražena pisneju j golosom Kateryna, posylaje lysta spivačci razom z maljunkom kalyny na šmatočku polotna. Petrusenko rozpovila pro neї mytcjam, pislja čogo do neї pryїhaly z Poltavy, de zgodom vperše vidbulaś vystavka Bilokur. U 1954 roci її try kartyny — «Car-Kolos», «Berizka» i «Kolgospne pole» — buly vključeni do ekspozyciї radjanśkogo mystectva na Mižnarodnij vystavci v Paryži. Kažuť, ščo tam їh pobačyv Pablo Pikasso i buv v zahvati: «Jakby my maly hudožnycju takogo rivnja majsternosti, to zmusyly b zagovoryty pro neї cilyj svit!»

[caption id="attachment_39299" align="aligncenter" width="741"]<img class="size-full wp-image-39299" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/agitky-7.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="741" height="1000"> Kateryna Bilokur «Car-kolos»[/caption]

Smerť Stalina u 1953 roci zminyla u suspiľstvi ta mystectvi majže vse. Do vlady pryjšov Mykyta Hruščov i počalaś «vidlyga»: kuľt Stalina rozvinčuvavsja, a iz zahodu Ukraїny povijav svižyj viter — zdavaloś, tam ne bulo nijakogo socrealizmu i dosi panuvav modernizm. Detaľniše pro 1950–60-ti roky rozkažemo u nastupnomu materiali «100 rokiv ukraїnśkogo mystectva za 100 hvylyn».
</p><h4 style="text-align: center;"><strong>Peregljanuty </strong><a href="https://wisecow.com.ua/mistecztvo/100-years-ukrainian-art/?utm_source=site&utm_medium=article&utm_campaign=nachasi"><strong>povnyj cykl lekcij</strong></a></h4>
<i>Oryginaľna lekcija: Alisa Ložkina</i>
<p class="p1">[background_substrate_simple color="#00c4ac"]</p>
<p class="p1">Buď laska, viźmiť učasť u opytuvanni. Ce dopomože rozvytku našogo projektu:</p>
<p class="p1">[/background_substrate_simple]</p>
<p class="p1">[wp_quiz_pro id="129750"]</p>

<p>1940-i roky poznačeni dlja suspiľstva Drugoju svitovoju vijnoju ta pisljavojennoju vidbudovoju. My vsi rozumijemo, ščo mystectvo tak čy inakše bulo travmovane. Ale sered suvoryh form socrealizmu, z’javljajuťsja legendarni Tetjana Jablonśka ta Kateryna Bilokur.</p><p></p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Mystectvo jak agitacija		</span>	</h3><p>Tendencija pafosnogo mystectva, jake isnuje jak vyd agitaciї, tryvatyme až do smerti Stalina. Na cyh majže odnakovyh kartynah často zobražujeťsja velyke skupčennja ljudej na uročystostjah, sered jakyh zavždy prysutnij «vožď narodiv» čy to na portreti, čy to sered proletariv ta seljan. Same cej obraz dominuvav u mystectvi cijeї doby.</p><p>Inšyj velykyj plast mystectva 40-h rokiv — ce kartyny, jaki stvoreni na materialah frontovyh spogadiv. Frontovi maljunky, osobysti vražennja i perežyvannja staly pidğruntjam dlja napysannja poloten. Takym hudožnykom-frontovykom buv <b>Viktor Puzyrkov,</b> klasyk ukraїnśkogo mystectva, jakyj, bezumovno, mav vplyv na vsju nastupnu ukraїnśku žyvopysnu školu. Bez vijśkovoї tematyky v cej period ne obhodyvsja žoden topovyj hudožnyk. Ale, vse ž, ce bulo mystectvo, jake perebuvalo v zaručnykah cijeї systemy. Jakščo stvorjuvaty roboty pro vijnu — to pro geroїzm, peremogu, ale ridko pro zvyčajnyh ljudej, jaki ne maly zmogu poїhaty v evakuaciju ta žyly v okupaciї.</p><div id="attachment_39293" style="width: 810px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-39293" loading="lazy" class="wp-image-39293 size-full" src="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-1.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="800" height="513" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-1.jpg 800w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-1-300x192.jpg 300w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-1-768x492.jpg 768w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-1-650x417.jpg 650w" sizes="(max-width: 800px) 100vw, 800px" /><p id="caption-attachment-39293" class="wp-caption-text">Viktor Puzyrkov</p></div><p>Zaraz usi ci pafosni polotna pereosmysljujuťsja sučasnym mystectvom. Napryklad, polotno<b> Leonida Mučnyka</b> «Postali poťomkinci vynosjať tilo ubytogo Vakulenčuka na bereg», jake eksponujeťsja v Odeśkomu hudožńomu muzeї. Vono stalo klasykoju sučasnogo ukraїnśkogo mystectva. V 90-h rokah hudožnyky-neoavangardysty počaly robyty kuratorśki proekty v Odesi. Na odnomu z nyh z’jasuvalosja, ščo z muzejnogo prymiščennja cju kartynu vynesty nijak ne reaľno, tomu ščo vona ne vlize u žodni dveri. Točylasja dyskusija, jak iz cym buty. I, zreštoju, hudožnyk Oleksandr Rojtburd vykorystav її v častyni svojeї instaljaciї. Vin vykorystovuvav proekciї na cju robotu, a zgodom počav stvorjuvaty video-art, de pojednuvav kadry z propagandystśkyh fiľmiv ta svoju zjomku sučasnoї Odesy.</p><div id="attachment_39294" style="width: 663px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-39294" loading="lazy" class="size-full wp-image-39294" src="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-2.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="653" height="417" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-2.jpg 653w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-2-300x192.jpg 300w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-2-650x415.jpg 650w" sizes="(max-width: 653px) 100vw, 653px" /><p id="caption-attachment-39294" class="wp-caption-text">Leonid Mučnyk «Povstanci»</p></div>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Tetjana Jablonśka ta tematyka povernennja		</span>	</h3><p>Okrim zasyllja obrazu Stalina ta pafosu peremogy, cej period harakteryzujeťsja velykym spleskom tematyky povernennja do myrnogo žyttja, do normaľnogo isnuvannja pislja vijny. Duže cikavym elementom i plastom mystectva periodu Drugoї svitovoї vijny buly agitacijni plakaty i vzagali materialy, jaki vykorystovuvalysja dlja ideologičnoї boroťby z fašyzmom. Pislja vijny dostup do sučasnogo jevropejśkogo mystectva staje šče biľš obmeženym, možna skazaty, ščo vin uzagali vidsutnij. Vse, ščo otočuje molodyh hudožnykiv — stalinizm ta agitacijni materialy. Dlja Tetjany Jablonśkoї, legendarnoї ukraїnśkoї hudožnyci, Rozstriljane vidrodžennja ta avangardysty buly absoljutno inšymy pokolinnjamy. Vona bula vyhovana na patriotyzmi vijśkovyh rokiv. U neї ne bulo travmy perežyvannja krahu poperedńogo utopičnogo proektu, represij. Ale Jablonśka — hudožnycja, jaka bude vidigravaty protjagom bagaťoh desjatyliť pryncypovu roľ u rozvytku vsijeї ukraїnśkoї obrazotvorčoї tradyciї.</p><div id="attachment_39296" style="width: 710px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-39296" loading="lazy" class="size-full wp-image-39296" src="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-4.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="700" height="375" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-4.jpg 700w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-4-300x161.jpg 300w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-4-650x348.jpg 650w" sizes="(max-width: 700px) 100vw, 700px" /><p id="caption-attachment-39296" class="wp-caption-text">Tetjana Jablonśka «Hlib»</p></div><p>Do vijny vona navčalasja u majsterni Fedora Kryčevśkogo i u 1941 roci tiľky zakinčyla akademiju. V evakuaciї u Saratovśkij oblasti vona piznaje robitnyče žyttja: pracjuje u kolgospi. Možlyvo, ce j dopomagaje їj zgodom stvoryty svij «hit» — kartynu «Hlib». Jablonśka napysala її u 1949 roci, koly kraїna vže vidnovljuvalasja vid pisljavojennogo golodu. Zagotivlja zerna daje vpevnenisť u zavtrašńomu dni. Vona dijsno vyprominjuje kompozycijnu ta koľorovu energetyku, novu viru v ščoś dijsno spravžnje, čogo davno ne bulo v radjanśkomu mystectvi, jake zvyklo sluguvaty ideologičnym aparatom. Kartyna stala dijsno hitom, ne tiľky tomu ščo vona otrymala stalinśku premiju. «Hlib» drukuvaly na kalendarjah, plakatah ta žurnalah, tož vona opynylaś leď ne v kožnij radjanśkij domivci. Zaraz kartyna perebuvaje u Tretjakovśkij galereї.</p><div id="attachment_39297" style="width: 916px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-39297" loading="lazy" class="size-full wp-image-39297" src="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-5.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="906" height="822" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-5.jpg 906w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-5-300x272.jpg 300w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-5-768x697.jpg 768w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-5-650x590.jpg 650w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-5-816x740.jpg 816w" sizes="(max-width: 906px) 100vw, 906px" /><p id="caption-attachment-39297" class="wp-caption-text">Tetjana Jablonśka «Junisť»</p></div><p>Do reči, u 1947 roci, koly vyjšla її kartyna «Pered startom» — Jablonśku zvynuvatyly u shyľnosti do impresionizmu. Tak, same zvynuvatyly, adže vse ščo vidstupalo vid propysanyh pravyl socrealizmu, — vvažalosja vorožym. Ta u 60-h vona vse-taky vidstupyť vid nepohytnogo socrealizmu: narodne mystectvo ta znajomstvo z Marijeju Pryjmačenko nadyhne hudožnycju na jaskravi koľory ta kompozyciї. Todi, my vže ne vpiznajemo Tetjanu Jablonśku: kartynu «Junisť» 1969 roku možna bulo b splutaty z hudožnykamy «Paryźkoї komuny» 1990-h. Hoča pro її stavlennja do sučasnogo mystectva hodyť legenda, nibyto vona naviť zneprytomnila vid smilyvyh robit hudožnykiv na odnij iz vystavok.</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Kvity Kateryny Bilokur		</span>	</h3><p>My znovu povertajemosja do naїvu (pro jakyj my zgaduvaly u poperedńomu materiali v obrazi Mariї Prymačenko — prym.avt.), jakyj ne davav zadyhnutyś vid socrealizmu vśomu mystećkomu seredovyšču. Jaskravi koľory ta vidsutnisť propagandy shodyla z ruk hudožnykam tiľky tomu, ščo vony buly seljany ta samoučky, a poblažlyve stavlennja deržavy stvorjuvalo iljuziju «dobroї vlady». Vzagali duže važko rozdiljaty istoriju mystectva HH storiččja na naїvne i ne naїvne mystectvo, i pry ćomu ne zaplutatyś. Tomu ščo duže bagato jevropejśkyh mytciv ne otrymuvaly žodnoї profesijnoї osvity. Tomu tradycijne rozdilennja na hudožnykiv, jaki otrymaly osvitu i ne otrymaly v sučasnomu mystectvi vtračaje aktuaľnisť. Tym biľše, ščo Kateryna Bilokur — ce hudožnycja, jakij vdalosja samostijno dosjagty vysokyh rivniv majsternosti i ekzystencijnoї naprugy svoїh robit. Ce hudožnycja, jaka ne mala ni akademičnoї osvity, ni naviť škiľnoї osvity. Vona žodnogo dnja ne hodyla do školy, hoča žyla v 100 kilometrah vid Kyjeva. Naspravdi, vona namagalaś vstupaty do hudožnih učylyšč, ale vse zakinčuvalaś na tomu, ščo u Bilokur ne bulo dokumenta pro zakinčennja semyričky.</p><div id="attachment_39298" style="width: 916px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-39298" loading="lazy" class="size-full wp-image-39298" src="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-6.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="906" height="664" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-6.jpg 906w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-6-300x220.jpg 300w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-6-768x563.jpg 768w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-6-650x476.jpg 650w" sizes="(max-width: 906px) 100vw, 906px" /><p id="caption-attachment-39298" class="wp-caption-text">Kateryna Bilokur</p></div><p>U Kyjevi pro neї diznalysja vypadkovo. Kateryna Bilokur počula po radio pisnju «Čy ja v luzi ne kalyna bula?» u vykonanni spivačky Oksany Petrusenko. Vražena pisneju j golosom Kateryna, posylaje lysta spivačci razom z maljunkom kalyny na šmatočku polotna. Petrusenko rozpovila pro neї mytcjam, pislja čogo do neї pryїhaly z Poltavy, de zgodom vperše vidbulaś vystavka Bilokur. U 1954 roci її try kartyny — «Car-Kolos», «Berizka» i «Kolgospne pole» — buly vključeni do ekspozyciї radjanśkogo mystectva na Mižnarodnij vystavci v Paryži. Kažuť, ščo tam їh pobačyv Pablo Pikasso i buv v zahvati: «Jakby my maly hudožnycju takogo rivnja majsternosti, to zmusyly b zagovoryty pro neї cilyj svit!»</p><div id="attachment_39299" style="width: 751px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-39299" loading="lazy" class="size-full wp-image-39299" src="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-7.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="741" height="1000" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-7.jpg 741w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-7-222x300.jpg 222w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-7-482x650.jpg 482w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-7-548x740.jpg 548w" sizes="(max-width: 741px) 100vw, 741px" /><p id="caption-attachment-39299" class="wp-caption-text">Kateryna Bilokur «Car-kolos»</p></div><p>Smerť Stalina u 1953 roci zminyla u suspiľstvi ta mystectvi majže vse. Do vlady pryjšov Mykyta Hruščov i počalaś «vidlyga»: kuľt Stalina rozvinčuvavsja, a iz zahodu Ukraїny povijav svižyj viter — zdavaloś, tam ne bulo nijakogo socrealizmu i dosi panuvav modernizm. Detaľniše pro 1950–60-ti roky rozkažemo u nastupnomu materiali «100 rokiv ukraїnśkogo mystectva za 100 hvylyn».</p><h4 style="text-align: center;"><strong>Peregljanuty </strong><a href="https://wisecow.com.ua/mistecztvo/100-years-ukrainian-art/?utm_source=site&#038;utm_medium=article&#038;utm_campaign=nachasi"><strong>povnyj cykl lekcij</strong></a></h4><p><i>Oryginaľna lekcija: Alisa Ložkina</i></p><p class="p1">	<div class="note"  style="background-color:#00c4ac">		<p class="p1">Buď laska, viźmiť učasť u opytuvanni. Ce dopomože rozvytku našogo projektu:</p><p class="p1">		<div class="corner"></div>	</div></p><p class="p1"><iframe src="https://api.nachasi.com/v2/shortcode/wp_quiz_pro/?id=129750" sandbox="allow-same-origin allow-scripts allow-popups allow-forms allow-presentation" onload="this.style.height=(this.contentWindow.document.body.scrollHeight+20)+'px';"></iframe></p>

Rozpovidajemo pro vse, ščo stosujeťsja kreatyvnyh industrij Ukraїny ta svitu. Rozkažiť pro vlasnyj kejs, pročytajte rozpovidi zi svitu tvorčyh ljudej ta otrymajte porciju nathnennja. U rubryci vy znajdete cikavi možlyvosti, novyny, kejsy ta rozpovidi pro mystectvo, kuľturu, knygy, cyfrovi tehnologiї u tvorčosti toščo.

Kreatyv

Vy možete <a href="https://nachasi.com/about/">staty sponsorom</a> cijeї rubryky, a vsi materialy u cij rubryci matymuť vidpovidne brenduvannja ta baner. Zacikavylysja? <a href="mailto:adv@nachasi.com">Napyšiť nam</a>

Poperednje <a href="https://nachasi.com/2018/06/07/bojchukizm/">desjatylittja</a> zatverdylo socrealizm u vśomu mystectvi, a kuľturnymy gerojamy stavaly laureaty stalinśkoї premiї. Panuvannja oficijnogo mystectva bude prodovžuvatyś až do periodu «vidlygy»

1940-i roky poznačeni dlja suspiľstva Drugoju svitovoju vijnoju ta pisljavojennoju vidbudovoju. My vsi rozumijemo, ščo mystectvo tak čy inakše bulo travmovane. Ale sered suvoryh form socrealizmu, z’javljajuťsja legendarni Tetjana Jablonśka ta Kateryna Bilokur.



[color_title title="Mystectvo jak agitacija"]

Tendencija pafosnogo mystectva, jake isnuje jak vyd agitaciї, tryvatyme až do smerti Stalina. Na cyh majže odnakovyh kartynah často zobražujeťsja velyke skupčennja ljudej na uročystostjah, sered jakyh zavždy prysutnij «vožď narodiv» čy to na portreti, čy to sered proletariv ta seljan. Same cej obraz dominuvav u mystectvi cijeї doby.

Inšyj velykyj plast mystectva 40-h rokiv — ce kartyny, jaki stvoreni na materialah frontovyh spogadiv. Frontovi maljunky, osobysti vražennja i perežyvannja staly pidğruntjam dlja napysannja poloten. Takym hudožnykom-frontovykom buv <b>Viktor Puzyrkov,</b> klasyk ukraїnśkogo mystectva, jakyj, bezumovno, mav vplyv na vsju nastupnu ukraїnśku žyvopysnu školu. Bez vijśkovoї tematyky v cej period ne obhodyvsja žoden topovyj hudožnyk. Ale, vse ž, ce bulo mystectvo, jake perebuvalo v zaručnykah cijeї systemy. Jakščo stvorjuvaty roboty pro vijnu — to pro geroїzm, peremogu, ale ridko pro zvyčajnyh ljudej, jaki ne maly zmogu poїhaty v evakuaciju ta žyly v okupaciї.

[caption id="attachment_39293" align="aligncenter" width="800"]<img class="wp-image-39293 size-full" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/agitky-1.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="800" height="513" /> Viktor Puzyrkov[/caption]

Zaraz usi ci pafosni polotna pereosmysljujuťsja sučasnym mystectvom. Napryklad, polotno<b> Leonida Mučnyka</b> «Postali poťomkinci vynosjať tilo ubytogo Vakulenčuka na bereg», jake eksponujeťsja v Odeśkomu hudožńomu muzeї. Vono stalo klasykoju sučasnogo ukraїnśkogo mystectva. V 90-h rokah hudožnyky-neoavangardysty počaly robyty kuratorśki proekty v Odesi. Na odnomu z nyh z’jasuvalosja, ščo z muzejnogo prymiščennja cju kartynu vynesty nijak ne reaľno, tomu ščo vona ne vlize u žodni dveri. Točylasja dyskusija, jak iz cym buty. I, zreštoju, hudožnyk Oleksandr Rojtburd vykorystav її v častyni svojeї instaljaciї. Vin vykorystovuvav proekciї na cju robotu, a zgodom počav stvorjuvaty video-art, de pojednuvav kadry z propagandystśkyh fiľmiv ta svoju zjomku sučasnoї Odesy.

[caption id="attachment_39294" align="aligncenter" width="653"]<img class="size-full wp-image-39294" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/agitky-2.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="653" height="417" /> Leonid Mučnyk «Povstanci»[/caption]

[color_title title="Tetjana Jablonśka ta tematyka povernennja"]

Okrim zasyllja obrazu Stalina ta pafosu peremogy, cej period harakteryzujeťsja velykym spleskom tematyky povernennja do myrnogo žyttja, do normaľnogo isnuvannja pislja vijny. Duže cikavym elementom i plastom mystectva periodu Drugoї svitovoї vijny buly agitacijni plakaty i vzagali materialy, jaki vykorystovuvalysja dlja ideologičnoї boroťby z fašyzmom. Pislja vijny dostup do sučasnogo jevropejśkogo mystectva staje šče biľš obmeženym, možna skazaty, ščo vin uzagali vidsutnij. Vse, ščo otočuje molodyh hudožnykiv — stalinizm ta agitacijni materialy. Dlja Tetjany Jablonśkoї, legendarnoї ukraїnśkoї hudožnyci, Rozstriljane vidrodžennja ta avangardysty buly absoljutno inšymy pokolinnjamy. Vona bula vyhovana na patriotyzmi vijśkovyh rokiv. U neї ne bulo travmy perežyvannja krahu poperedńogo utopičnogo proektu, represij. Ale Jablonśka — hudožnycja, jaka bude vidigravaty protjagom bagaťoh desjatyliť pryncypovu roľ u rozvytku vsijeї ukraїnśkoї obrazotvorčoї tradyciї.

[caption id="attachment_39296" align="aligncenter" width="700"]<img class="size-full wp-image-39296" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/agitky-4.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="700" height="375" /> Tetjana Jablonśka «Hlib»[/caption]

Do vijny vona navčalasja u majsterni Fedora Kryčevśkogo i u 1941 roci tiľky zakinčyla akademiju. V evakuaciї u Saratovśkij oblasti vona piznaje robitnyče žyttja: pracjuje u kolgospi. Možlyvo, ce j dopomagaje їj zgodom stvoryty svij «hit» — kartynu «Hlib». Jablonśka napysala її u 1949 roci, koly kraїna vže vidnovljuvalasja vid pisljavojennogo golodu. Zagotivlja zerna daje vpevnenisť u zavtrašńomu dni. Vona dijsno vyprominjuje kompozycijnu ta koľorovu energetyku, novu viru v ščoś dijsno spravžnje, čogo davno ne bulo v radjanśkomu mystectvi, jake zvyklo sluguvaty ideologičnym aparatom. Kartyna stala dijsno hitom, ne tiľky tomu ščo vona otrymala stalinśku premiju. «Hlib» drukuvaly na kalendarjah, plakatah ta žurnalah, tož vona opynylaś leď ne v kožnij radjanśkij domivci. Zaraz kartyna perebuvaje u Tretjakovśkij galereї.

[caption id="attachment_39297" align="aligncenter" width="906"]<img class="size-full wp-image-39297" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/agitky-5.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="906" height="822" /> Tetjana Jablonśka «Junisť»[/caption]

Do reči, u 1947 roci, koly vyjšla її kartyna «Pered startom» — Jablonśku zvynuvatyly u shyľnosti do impresionizmu. Tak, same zvynuvatyly, adže vse ščo vidstupalo vid propysanyh pravyl socrealizmu, — vvažalosja vorožym. Ta u 60-h vona vse-taky vidstupyť vid nepohytnogo socrealizmu: narodne mystectvo ta znajomstvo z Marijeju Pryjmačenko nadyhne hudožnycju na jaskravi koľory ta kompozyciї. Todi, my vže ne vpiznajemo Tetjanu Jablonśku: kartynu «Junisť» 1969 roku možna bulo b splutaty z hudožnykamy «Paryźkoї komuny» 1990-h. Hoča pro її stavlennja do sučasnogo mystectva hodyť legenda, nibyto vona naviť zneprytomnila vid smilyvyh robit hudožnykiv na odnij iz vystavok.

[color_title title="Kvity Kateryny Bilokur"]

My znovu povertajemosja do naїvu (pro jakyj my zgaduvaly u poperedńomu materiali v obrazi Mariї Prymačenko — prym.avt.), jakyj ne davav zadyhnutyś vid socrealizmu vśomu mystećkomu seredovyšču. Jaskravi koľory ta vidsutnisť propagandy shodyla z ruk hudožnykam tiľky tomu, ščo vony buly seljany ta samoučky, a poblažlyve stavlennja deržavy stvorjuvalo iljuziju «dobroї vlady». Vzagali duže važko rozdiljaty istoriju mystectva HH storiččja na naїvne i ne naїvne mystectvo, i pry ćomu ne zaplutatyś. Tomu ščo duže bagato jevropejśkyh mytciv ne otrymuvaly žodnoї profesijnoї osvity. Tomu tradycijne rozdilennja na hudožnykiv, jaki otrymaly osvitu i ne otrymaly v sučasnomu mystectvi vtračaje aktuaľnisť. Tym biľše, ščo Kateryna Bilokur — ce hudožnycja, jakij vdalosja samostijno dosjagty vysokyh rivniv majsternosti i ekzystencijnoї naprugy svoїh robit. Ce hudožnycja, jaka ne mala ni akademičnoї osvity, ni naviť škiľnoї osvity. Vona žodnogo dnja ne hodyla do školy, hoča žyla v 100 kilometrah vid Kyjeva. Naspravdi, vona namagalaś vstupaty do hudožnih učylyšč, ale vse zakinčuvalaś na tomu, ščo u Bilokur ne bulo dokumenta pro zakinčennja semyričky.

[caption id="attachment_39298" align="aligncenter" width="906"]<img class="size-full wp-image-39298" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/agitky-6.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="906" height="664" /> Kateryna Bilokur[/caption]

U Kyjevi pro neї diznalysja vypadkovo. Kateryna Bilokur počula po radio pisnju «Čy ja v luzi ne kalyna bula?» u vykonanni spivačky Oksany Petrusenko. Vražena pisneju j golosom Kateryna, posylaje lysta spivačci razom z maljunkom kalyny na šmatočku polotna. Petrusenko rozpovila pro neї mytcjam, pislja čogo do neї pryїhaly z Poltavy, de zgodom vperše vidbulaś vystavka Bilokur. U 1954 roci її try kartyny — «Car-Kolos», «Berizka» i «Kolgospne pole» — buly vključeni do ekspozyciї radjanśkogo mystectva na Mižnarodnij vystavci v Paryži. Kažuť, ščo tam їh pobačyv Pablo Pikasso i buv v zahvati: «Jakby my maly hudožnycju takogo rivnja majsternosti, to zmusyly b zagovoryty pro neї cilyj svit!»

[caption id="attachment_39299" align="aligncenter" width="741"]<img class="size-full wp-image-39299" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/agitky-7.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="741" height="1000" /> Kateryna Bilokur «Car-kolos»[/caption]

Smerť Stalina u 1953 roci zminyla u suspiľstvi ta mystectvi majže vse. Do vlady pryjšov Mykyta Hruščov i počalaś «vidlyga»: kuľt Stalina rozvinčuvavsja, a iz zahodu Ukraїny povijav svižyj viter — zdavaloś, tam ne bulo nijakogo socrealizmu i dosi panuvav modernizm. Detaľniše pro 1950–60-ti roky rozkažemo u nastupnomu materiali «100 rokiv ukraїnśkogo mystectva za 100 hvylyn».
<h4 style="text-align: center;"><strong>Peregljanuty </strong><a href="https://wisecow.com.ua/mistecztvo/100-years-ukrainian-art/?utm_source=site&amp;utm_medium=article&amp;utm_campaign=nachasi"><strong>povnyj cykl lekcij</strong></a></h4>
<i>Oryginaľna lekcija: Alisa Ložkina</i>
<p class="p1">[background_substrate_simple color="#00c4ac"]</p>
<p class="p1">Buď laska, viźmiť učasť u opytuvanni. Ce dopomože rozvytku našogo projektu:</p>
<p class="p1">[/background_substrate_simple]</p>
<p class="p1">[wp_quiz_pro id="129750"]</p>

<p>1940-i roky poznačeni dlja suspiľstva Drugoju svitovoju vijnoju ta pisljavojennoju vidbudovoju. My vsi rozumijemo, ščo mystectvo tak čy inakše bulo travmovane. Ale sered suvoryh form socrealizmu, z’javljajuťsja legendarni Tetjana Jablonśka ta Kateryna Bilokur.</p><p></p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Mystectvo jak agitacija		</span>	</h3><p>Tendencija pafosnogo mystectva, jake isnuje jak vyd agitaciї, tryvatyme až do smerti Stalina. Na cyh majže odnakovyh kartynah často zobražujeťsja velyke skupčennja ljudej na uročystostjah, sered jakyh zavždy prysutnij «vožď narodiv» čy to na portreti, čy to sered proletariv ta seljan. Same cej obraz dominuvav u mystectvi cijeї doby.</p><p>Inšyj velykyj plast mystectva 40-h rokiv — ce kartyny, jaki stvoreni na materialah frontovyh spogadiv. Frontovi maljunky, osobysti vražennja i perežyvannja staly pidğruntjam dlja napysannja poloten. Takym hudožnykom-frontovykom buv <b>Viktor Puzyrkov,</b> klasyk ukraїnśkogo mystectva, jakyj, bezumovno, mav vplyv na vsju nastupnu ukraїnśku žyvopysnu školu. Bez vijśkovoї tematyky v cej period ne obhodyvsja žoden topovyj hudožnyk. Ale, vse ž, ce bulo mystectvo, jake perebuvalo v zaručnykah cijeї systemy. Jakščo stvorjuvaty roboty pro vijnu — to pro geroїzm, peremogu, ale ridko pro zvyčajnyh ljudej, jaki ne maly zmogu poїhaty v evakuaciju ta žyly v okupaciї.</p><div id="attachment_39293" style="width: 810px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-39293" loading="lazy" class="wp-image-39293 size-full" src="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-1.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="800" height="513" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-1.jpg 800w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-1-300x192.jpg 300w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-1-768x492.jpg 768w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-1-650x417.jpg 650w" sizes="(max-width: 800px) 100vw, 800px" /><p id="caption-attachment-39293" class="wp-caption-text">Viktor Puzyrkov</p></div><p>Zaraz usi ci pafosni polotna pereosmysljujuťsja sučasnym mystectvom. Napryklad, polotno<b> Leonida Mučnyka</b> «Postali poťomkinci vynosjať tilo ubytogo Vakulenčuka na bereg», jake eksponujeťsja v Odeśkomu hudožńomu muzeї. Vono stalo klasykoju sučasnogo ukraїnśkogo mystectva. V 90-h rokah hudožnyky-neoavangardysty počaly robyty kuratorśki proekty v Odesi. Na odnomu z nyh z’jasuvalosja, ščo z muzejnogo prymiščennja cju kartynu vynesty nijak ne reaľno, tomu ščo vona ne vlize u žodni dveri. Točylasja dyskusija, jak iz cym buty. I, zreštoju, hudožnyk Oleksandr Rojtburd vykorystav її v častyni svojeї instaljaciї. Vin vykorystovuvav proekciї na cju robotu, a zgodom počav stvorjuvaty video-art, de pojednuvav kadry z propagandystśkyh fiľmiv ta svoju zjomku sučasnoї Odesy.</p><div id="attachment_39294" style="width: 663px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-39294" loading="lazy" class="size-full wp-image-39294" src="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-2.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="653" height="417" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-2.jpg 653w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-2-300x192.jpg 300w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-2-650x415.jpg 650w" sizes="(max-width: 653px) 100vw, 653px" /><p id="caption-attachment-39294" class="wp-caption-text">Leonid Mučnyk «Povstanci»</p></div>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Tetjana Jablonśka ta tematyka povernennja		</span>	</h3><p>Okrim zasyllja obrazu Stalina ta pafosu peremogy, cej period harakteryzujeťsja velykym spleskom tematyky povernennja do myrnogo žyttja, do normaľnogo isnuvannja pislja vijny. Duže cikavym elementom i plastom mystectva periodu Drugoї svitovoї vijny buly agitacijni plakaty i vzagali materialy, jaki vykorystovuvalysja dlja ideologičnoї boroťby z fašyzmom. Pislja vijny dostup do sučasnogo jevropejśkogo mystectva staje šče biľš obmeženym, možna skazaty, ščo vin uzagali vidsutnij. Vse, ščo otočuje molodyh hudožnykiv — stalinizm ta agitacijni materialy. Dlja Tetjany Jablonśkoї, legendarnoї ukraїnśkoї hudožnyci, Rozstriljane vidrodžennja ta avangardysty buly absoljutno inšymy pokolinnjamy. Vona bula vyhovana na patriotyzmi vijśkovyh rokiv. U neї ne bulo travmy perežyvannja krahu poperedńogo utopičnogo proektu, represij. Ale Jablonśka — hudožnycja, jaka bude vidigravaty protjagom bagaťoh desjatyliť pryncypovu roľ u rozvytku vsijeї ukraїnśkoї obrazotvorčoї tradyciї.</p><div id="attachment_39296" style="width: 710px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-39296" loading="lazy" class="size-full wp-image-39296" src="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-4.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="700" height="375" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-4.jpg 700w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-4-300x161.jpg 300w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-4-650x348.jpg 650w" sizes="(max-width: 700px) 100vw, 700px" /><p id="caption-attachment-39296" class="wp-caption-text">Tetjana Jablonśka «Hlib»</p></div><p>Do vijny vona navčalasja u majsterni Fedora Kryčevśkogo i u 1941 roci tiľky zakinčyla akademiju. V evakuaciї u Saratovśkij oblasti vona piznaje robitnyče žyttja: pracjuje u kolgospi. Možlyvo, ce j dopomagaje їj zgodom stvoryty svij «hit» — kartynu «Hlib». Jablonśka napysala її u 1949 roci, koly kraїna vže vidnovljuvalasja vid pisljavojennogo golodu. Zagotivlja zerna daje vpevnenisť u zavtrašńomu dni. Vona dijsno vyprominjuje kompozycijnu ta koľorovu energetyku, novu viru v ščoś dijsno spravžnje, čogo davno ne bulo v radjanśkomu mystectvi, jake zvyklo sluguvaty ideologičnym aparatom. Kartyna stala dijsno hitom, ne tiľky tomu ščo vona otrymala stalinśku premiju. «Hlib» drukuvaly na kalendarjah, plakatah ta žurnalah, tož vona opynylaś leď ne v kožnij radjanśkij domivci. Zaraz kartyna perebuvaje u Tretjakovśkij galereї.</p><div id="attachment_39297" style="width: 916px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-39297" loading="lazy" class="size-full wp-image-39297" src="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-5.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="906" height="822" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-5.jpg 906w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-5-300x272.jpg 300w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-5-768x697.jpg 768w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-5-650x590.jpg 650w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-5-816x740.jpg 816w" sizes="(max-width: 906px) 100vw, 906px" /><p id="caption-attachment-39297" class="wp-caption-text">Tetjana Jablonśka «Junisť»</p></div><p>Do reči, u 1947 roci, koly vyjšla її kartyna «Pered startom» — Jablonśku zvynuvatyly u shyľnosti do impresionizmu. Tak, same zvynuvatyly, adže vse ščo vidstupalo vid propysanyh pravyl socrealizmu, — vvažalosja vorožym. Ta u 60-h vona vse-taky vidstupyť vid nepohytnogo socrealizmu: narodne mystectvo ta znajomstvo z Marijeju Pryjmačenko nadyhne hudožnycju na jaskravi koľory ta kompozyciї. Todi, my vže ne vpiznajemo Tetjanu Jablonśku: kartynu «Junisť» 1969 roku možna bulo b splutaty z hudožnykamy «Paryźkoї komuny» 1990-h. Hoča pro її stavlennja do sučasnogo mystectva hodyť legenda, nibyto vona naviť zneprytomnila vid smilyvyh robit hudožnykiv na odnij iz vystavok.</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Kvity Kateryny Bilokur		</span>	</h3><p>My znovu povertajemosja do naїvu (pro jakyj my zgaduvaly u poperedńomu materiali v obrazi Mariї Prymačenko — prym.avt.), jakyj ne davav zadyhnutyś vid socrealizmu vśomu mystećkomu seredovyšču. Jaskravi koľory ta vidsutnisť propagandy shodyla z ruk hudožnykam tiľky tomu, ščo vony buly seljany ta samoučky, a poblažlyve stavlennja deržavy stvorjuvalo iljuziju «dobroї vlady». Vzagali duže važko rozdiljaty istoriju mystectva HH storiččja na naїvne i ne naїvne mystectvo, i pry ćomu ne zaplutatyś. Tomu ščo duže bagato jevropejśkyh mytciv ne otrymuvaly žodnoї profesijnoї osvity. Tomu tradycijne rozdilennja na hudožnykiv, jaki otrymaly osvitu i ne otrymaly v sučasnomu mystectvi vtračaje aktuaľnisť. Tym biľše, ščo Kateryna Bilokur — ce hudožnycja, jakij vdalosja samostijno dosjagty vysokyh rivniv majsternosti i ekzystencijnoї naprugy svoїh robit. Ce hudožnycja, jaka ne mala ni akademičnoї osvity, ni naviť škiľnoї osvity. Vona žodnogo dnja ne hodyla do školy, hoča žyla v 100 kilometrah vid Kyjeva. Naspravdi, vona namagalaś vstupaty do hudožnih učylyšč, ale vse zakinčuvalaś na tomu, ščo u Bilokur ne bulo dokumenta pro zakinčennja semyričky.</p><div id="attachment_39298" style="width: 916px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-39298" loading="lazy" class="size-full wp-image-39298" src="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-6.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="906" height="664" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-6.jpg 906w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-6-300x220.jpg 300w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-6-768x563.jpg 768w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-6-650x476.jpg 650w" sizes="(max-width: 906px) 100vw, 906px" /><p id="caption-attachment-39298" class="wp-caption-text">Kateryna Bilokur</p></div><p>U Kyjevi pro neї diznalysja vypadkovo. Kateryna Bilokur počula po radio pisnju «Čy ja v luzi ne kalyna bula?» u vykonanni spivačky Oksany Petrusenko. Vražena pisneju j golosom Kateryna, posylaje lysta spivačci razom z maljunkom kalyny na šmatočku polotna. Petrusenko rozpovila pro neї mytcjam, pislja čogo do neї pryїhaly z Poltavy, de zgodom vperše vidbulaś vystavka Bilokur. U 1954 roci її try kartyny — «Car-Kolos», «Berizka» i «Kolgospne pole» — buly vključeni do ekspozyciї radjanśkogo mystectva na Mižnarodnij vystavci v Paryži. Kažuť, ščo tam їh pobačyv Pablo Pikasso i buv v zahvati: «Jakby my maly hudožnycju takogo rivnja majsternosti, to zmusyly b zagovoryty pro neї cilyj svit!»</p><div id="attachment_39299" style="width: 751px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-39299" loading="lazy" class="size-full wp-image-39299" src="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-7.jpg" alt="Agitky, Jablonśka ta samobutnisť Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 40-h." width="741" height="1000" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/agitky-7.jpg 741w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-7-222x300.jpg 222w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-7-482x650.jpg 482w, /wp-content/uploads/2018/06/agitky-7-548x740.jpg 548w" sizes="(max-width: 741px) 100vw, 741px" /><p id="caption-attachment-39299" class="wp-caption-text">Kateryna Bilokur «Car-kolos»</p></div><p>Smerť Stalina u 1953 roci zminyla u suspiľstvi ta mystectvi majže vse. Do vlady pryjšov Mykyta Hruščov i počalaś «vidlyga»: kuľt Stalina rozvinčuvavsja, a iz zahodu Ukraїny povijav svižyj viter — zdavaloś, tam ne bulo nijakogo socrealizmu i dosi panuvav modernizm. Detaľniše pro 1950–60-ti roky rozkažemo u nastupnomu materiali «100 rokiv ukraїnśkogo mystectva za 100 hvylyn».</p><h4 style="text-align: center;"><strong>Peregljanuty </strong><a href="https://wisecow.com.ua/mistecztvo/100-years-ukrainian-art/?utm_source=site&amp;utm_medium=article&amp;utm_campaign=nachasi"><strong>povnyj cykl lekcij</strong></a></h4><p><i>Oryginaľna lekcija: Alisa Ložkina</i></p><p class="p1">	<div class="note"  style="background-color:#00c4ac">		<p class="p1">Buď laska, viźmiť učasť u opytuvanni. Ce dopomože rozvytku našogo projektu:</p><p class="p1">		<div class="corner"></div>	</div></p><p class="p1"><iframe src="https://api.nachasi.com/v2/shortcode/wp_quiz_pro/?id=129750" sandbox="allow-same-origin allow-scripts allow-popups allow-forms allow-presentation" onload="this.style.height=(this.contentWindow.document.body.scrollHeight+20)+'px';"></iframe></p>

Agitky, Jablonśka ta fenomen Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 1940-h

<p>Pislja <a href="https://nachasi.com/2018/05/15/avangard/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">poperedńoї statti<span class="hint-box"><img src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/05/a._petrickiy._portret_m._semenka._1929.papir__akvarel-1-300x200.jpg" />Avangardysty ta žyttja — golovne pro ukraїnśke mystectvo 1920-h</span></a> v čytačiv mav by lyšytyś nathnennyj nastrij: mystectvo avangardu vyhodyť na vulyci, miž hudožnykamy počynajeťsja dyskurs ta dialog, a revoljucija vseljaje tiľky nadiju. Ale vže v nastupnomu desjatylitti oficijno progološujeťsja doktryna sociaľnogo realizmu, ne lyše počynajuťsja represiї avangardystiv, ale j z'javljajeťsja paradoks naїvnogo mystectva. Pro ce my j rozkažemo v našij <strong>četvertij statti specproektu «100 rokiv ukraїnśkogo mystectva».</strong>

[color_title title="Bojčukizm: monumentalizm na polotni"]

Ujaviť sobi grupu hudožnykiv, jaki razom pracjujuť u velykij majsterni. Vony samostijno zmišujuť farby, robljať pidramnyky, gotujuť penzli ta polotna. Їh nadyhajuť liniї ta koľory mozaїk Kyїvśkoї Rusi ta Vizantiї. Ujavyly? Ni, my ne pomylylysja temoju statti, bo same tak <b>bojčukisty </b>pracjuvaly z 1910 po 1930 roky.

Cju mystećku školu francuzy nazvaly Renovation Byzantine (<em>«vizantijśki renovaciї» – prym. red.</em>). Її zasnuvav Myhajlo Bojčuk pid čas navčannja u Paryži. Todi ž i utvorylaś grupa “bojčukistiv”: Mykola Kasperovyč, Sofija Boduen-de-Kurtene ta Sofija Nalepynśka. Vony pracjuvaly za pryncypom artiľnosti – hudožnih majstereń časiv Vidrodžennja: koly včyteľ pracjuje razom z učnjamy, a zamisť indyviduaľnoї tvorčosti zvelyčujeťsja kolektyvna.

<strong>Myhajlo Bojčuk</strong> u svoїh robotah bagato zvertajeťsja do mystectva Vizantiї ta Kyїvśkoї Rusi. Jomu vdajeťsja syntezuvaty їh iz dyskursom novostvorenoї komunistyčnoї deržavy i stvoryty novu estetyku. Bojčuk pojednuje vpiznavani elementy davńogo cerkovnogo mystectva i tvorčisť sučasnyh hudožnykiv — napryklad, meksykancja Dijego Rivery.

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-2.jpg" align="left"]

Zagalom, isnujuť <strong>2 osnovnyh stereotypy pro bojčukizm</strong>. Peršyj poljagaje v tomu, ščo bojčukizm – ce tiľky monumentaľnyj styľ. Naspravdi ž hudožnyky bagato pracjuvaly i z žyvopysom, ale dijsno nadyhalysja mozaїkamy, de kompozycija bula vyvaženoju i bez zajvyh elementiv. Drugyj že stereotyp poljagaje v tomu, ščo bojčukizm – ce komunistyčna propaganda. Ale jak vizantijśka estetyka ta filosofija Skovorody, jaku ljubyly bojčukisty, možuť dorivnjuvaty agitkam?

Na žaľ, tvoriv bojčukistiv lyšylosja duže malo. U 1930-h rokah u їhnih robotah na temu povsjakdennogo siľśkogo žyttja vlada počala vbačaty «buržuaznyj nacionalizm». Їhni roboty znyščuvalysja ta spaljuvalyś jak «antyradjanśka i nacionalistyčna propaganda», a samyh hudožnykiv rozstriljaly u 1937 roci.

[color_title title="Fedir Kryčevśkyj: učeń Gustava Klimta"]

Inodi zdajeťsja, ščo ne maty hoč jakoїś tajemnyci čy legendy, jakščo ty ukraїnśkyj myteć, – prosto soromno. Oś i <strong>Fedir Kryčevśkyj</strong> maje nepidtverdženu (ale j ne sprostovanu) legendu, nibyto vin navčavsja u Vidni u Gustava Klimta.

[caption id="attachment_37793" align="aligncenter" width="650"]<img class="size-full wp-image-37793" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/bojchukizm-3.png" alt="Fedir Kryčevśkyj. Avtoportret" width="650" height="435"> Fedir Kryčevśkyj. Avtoportret[/caption]

Navčavsja vin, čy ni, ale u tvorah Kryčevśkogo možna pomityty vplyv Klimta. Napryklad,  jogo znamenytyj tryptyh «Žyttja», stvorenyj u 1920-ti roky, možna porivnjaty z tvoramy Klimta «Pocilunok», «Žyttja ta smerť» ta «Try periody žinky» .

[caption id="attachment_37799" align="aligncenter" width="800"]<img class="size-full wp-image-37799" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-7.jpg" alt="" width="800" height="724"> Gustav Klimt. «Žyttja ta smerť»[/caption]

Perša častyna – ce «Ljubov». Druga – «Sim'ja», a tretja – «Povernennja». Cej tryptyh — obigravannja travmy, jaku zaznalo vse suspiľstvo pislja vojen ta revoljuciї. Mystectvoznavci zaznačajuť, ščo soldat, jakyj tut zobraženyj, vykonanyj v tradycijah videnśkoї školy, ale u styli Eğona Šile. Pry ćomu, tvory Fedora Kryčevśkogo ne vtračajuť nacionaľnogo kolorytu. Čerez ce rosijśka krytyka vidznačala, ščo vin «vyjavyl slabkisť ljubyty vse ridne». Tryptyh «Žyttja» eksponuvavsja na Venecijśkij bijenale i, za slovamy mystectvoznavciv, «stav spravžńoju sensacijeju».
</p>
<table style="width: 100%; border-collapse: collapse;" border="0" cellspacing="10"><tbody><tr style="height: 24px;">
<td style="width: 269px; height: 24px;"><img class="aligncenter size-full wp-image-37796" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-4.jpg" alt="Fedir Kryčevśkyj. Tryptyh «Žyttja»" width="600" height="1258"></td>
<td style="width: 268px; height: 24px;">

[caption id="attachment_37797" align="aligncenter" width="533"]<img class="size-full wp-image-37797" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-5.jpg" alt="Fedir Kryčevśkyj. Tryptyh «Žyttja»" width="533" height="600"> Fedir Kryčevśkyj. Tryptyh «Žyttja»[/caption]</td>
<td style="width: 268px; height: 24px;"><img class="aligncenter size-full wp-image-37798" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-6.jpg" alt="Fedir Kryčevśkyj. Tryptyh «Žyttja»" width="445" height="900"></td>
</tr></tbody></table>
Fedir Kryčevśkyj vidomyj takož jak peršyj rektor Ukraїnśkoї Akademiї mystectva (1917). Ale rektorom vin probuv lyše rik: koly biľšovyky v sični 1918 roku zahopyly Kyїv, vony zakryly Akademiju. Pislja ćogo vin kupuje nevelyčku hatu v seli i oseljajeťsja tam. V seli Šyšaky hudožnyk zibrav velyku kolekciju narodnogo mystectva — kylymiv, vyšyvok, keramiky, ikonopysu. Na žaľ, use ce zgorilo razom z budynkom.

Šče odna tajemnycja, pro jaku ridko zgadujuť – ce žyttja hudožnyka pid čas Drugoї Svitovoї vijny. Dostemenno vidomo, ščo vin vidmovyvsja vid evakuaciї do Ufy, i ščo jogo shopyv radjanśkyj «smerš» na terytoriї Kaliningradu. Tjažko hvoryj, u 1946 roci Kryčevśkyj zvernuvsja z lystom do komunistyčnogo urjadu z prohannjam daty jomu dozvil povernutysja do Kyjeva. Dozvil vin otrymav, ale povertatysja bulo nikudy: kvartyra v Kyjevi i budynok u seli buly zrujnovani. Komitet u spravah mystectva dopomig Kryčevśkym vynajnjaty žytlo v Irpeni.

Pislja «smeršu» hudožnyk ostatočno mig zabuty i pro vykladaćku kar'jeru i pro vystavky. Mykyta Hruščov obicjav Fedorovi Kryčevśkomu pomyluvannja, jakščo vin namaljuje portret Stalina. Odnak myteć vidmovyvsja.  Fedir Kryčevśkyj pomer za moľbertom vid golodu 30 lypnja 1947 roku v Irpeni.

[color_title title="Stalinśki premiї ta paradoks narodnogo mystectva"]

Same v cej period, 1934 roku, z'javljajeťsja i zatverdžujeťsja oficijna <strong>doktryna socrealizmu</strong>, jaka bula vperše ozvučena pyśmennykom Maksymom Goŕkym.

Ale proces cenzury ta mystectva «za čitko napysanymy pravylamy» počavsja šče zadovgo do stalinśkogo teroru. Napryklad, cja cytata Volodymyra Uľjanova pro jogo stavlennja do sučasnogo mystectva, niby rezjume kuľturnoї sytuaciї, jaka isnuvala z seredyny 1930-h rokiv:

[blockquote_with_author content="Mystectvo naležyť narodu. Vono povynne pohodyty svoїm korinnjam u glybynu šyrokyh trudjaščyh mas. Mystectvo povynne buty zrozumilym cym masam, i ci masy povynni ljubyty ce mystectvo. Vono povynne ob’jednuvaty počuttja, volju ta dumku cyh mas, pidnimaty їh. Mystectvo povynne probudžuvaty u nyh hudožnykiv i rozvyvaty їh. Čy povynni my pidnosyty nevelykij menšosti solodki vytončeni biskvity, todi jak robitnyky ta seljany poterpajuť vid nestači čornogo hliba."]

Protjagom nastupnyh desjatyliť «kuľturnym gerojem», staje laureat stalinśkoї premiї. Stalinśka premija u toj čas označaje mandat doviry hudožnyku: movljav, vin jde pravyľnoju dorogoju i stvorjuje absoljutno prydatnyj dlja agitacijnyh potreb deržavy produkt.

Vodnočas, koly v kraїni formujeťsja format, jakyj vymagaje vid mytcja sliduvannja duže velykij kiľkosti kanoničnyh nastanov, z'javljajeťsja paradoks narodnogo mystectva.

Bez perebiľšennja 1930-ti – ce period, koly mytcja mogly vidpravyty u konctabir za nepravyľno zobraženu dojarku. Pro eksperymenty možna zabuty, a hto ne rozstriljanyj, toj hovajeťsja deś u pidvalah. I v cej že čas v 1936-37-h rokah na hudožnij sceni z'javljajeťsja Marija Prymačenko.

[caption id="attachment_37800" align="aligncenter" width="820"]<img class="size-full wp-image-37800" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-8.jpg" alt="" width="820" height="461"> Marija Prymačenko[/caption]

My zvykly do її obrazu spokijnoї žinky v hustyni, i vona dijsno jaskravo vyriznjajeťsja u čolovikocentryčnomu sviti mystectva socialistyčnogo realizmu. Vsi ci geroї stalinśkyh premij – ce zazvyčaj čoloviky, suvori ta bezkompromisni u svojemu kolaboracionizmovi. A vona – prosta žinka z ukraїnśkogo sela. Prote ne taka prosta, jak zdajeťsja.

U 1936 roci Mariju Prymačenko zaprosyly do Kyjeva. Tam vona perebuvaje v potužnomu mystećkomu poli spilkuvannja, vidviduje muzeї ta robyť tam zamaľovky. Tož її roboty — ce ne lyše prostonarodna tradycija kosmizmu, a šče j dialog iz obrazotvorčoju tradycijeju.

[caption id="attachment_37801" align="aligncenter" width="600"]<img class="size-full wp-image-37801" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-9.jpg" alt="Marija Pryjmačenko. «Zvir guljaje»" width="600" height="418"> Marija Prymačenko. «Zvir guljaje»[/caption]

Dlja togo, ščob obgovorjuvaty fenomen Mariї Prymačenko ta її tvorčisť, potribna okrema stattja. Nemaje sumnivu v її talanti. Ale zaraz očevydno, čomu komunistyčna vlada bula takoju lojaľnoju i naviť pidtrymuvala naїvne mystectvo. Ce stvorjuvalo obraz lagidnoї socialistyčnoї deržavy, de misce pid soncem naležyť i proletarju, i seljanynu. Pered hudožnykamy, literatoramy, teatralamy postaje dylema: abo pidkorytysja socrealizmu i ospivuvaty komunistyčnu vladu, — abo, u kraščomu vypadku, žyty u pidpilli.

[blockquote_with_author content="Dosi točno ne vidomi dani ščodo kiľkosti ukraїnśkyh inteligentiv, kotri postraždaly v časy stalinśkyh represij periodu Rozstriljanogo Vidrodžennja. Za dejakymy danymy їhnja kiľkisť sjagala 30 tys osib"]

Nastupne desjatylittja, zvisno, poznačylosja Drugoju Svitovoju vijnoju. Vona stala golovnoju i čy ne jedynoju temoju u mystectvi ta literaturi.
<h4 style="text-align: center;"><strong>Peregljanuty <a href="https://wisecow.com.ua/mistecztvo/100-years-ukrainian-art/">povnyj cykl lekcij</a></strong></h4>
<p style="text-align: right;"><i>Adaptovano za oryginaľnoju lekcijeju Alisy Ložkinoї</i></p>

<p>Pislja <a href="/2018/05/15/avangard/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">poperedńoї statti<span class="hint-box"><img src="/wp-content/uploads/2018/05/a._petrickiy._portret_m._semenka._1929.papir__akvarel-1-300x200.jpg" />Avangardysty ta žyttja — golovne pro ukraїnśke mystectvo 1920-h</span></a> v čytačiv mav by lyšytyś nathnennyj nastrij: mystectvo avangardu vyhodyť na vulyci, miž hudožnykamy počynajeťsja dyskurs ta dialog, a revoljucija vseljaje tiľky nadiju. Ale vže v nastupnomu desjatylitti oficijno progološujeťsja doktryna sociaľnogo realizmu, ne lyše počynajuťsja represiї avangardystiv, ale j z&#8217;javljajeťsja paradoks naїvnogo mystectva. Pro ce my j rozkažemo v našij <strong>četvertij statti specproektu «100 rokiv ukraїnśkogo mystectva».</strong></p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Bojčukizm: monumentalizm na polotni		</span>	</h3><p>Ujaviť sobi grupu hudožnykiv, jaki razom pracjujuť u velykij majsterni. Vony samostijno zmišujuť farby, robljať pidramnyky, gotujuť penzli ta polotna. Їh nadyhajuť liniї ta koľory mozaїk Kyїvśkoї Rusi ta Vizantiї. Ujavyly? Ni, my ne pomylylysja temoju statti, bo same tak <b>bojčukisty </b>pracjuvaly z 1910 po 1930 roky.</p><p>Cju mystećku školu francuzy nazvaly Renovation Byzantine (<em>«vizantijśki renovaciї» – prym. red.</em>). Її zasnuvav Myhajlo Bojčuk pid čas navčannja u Paryži. Todi ž i utvorylaś grupa “bojčukistiv”: Mykola Kasperovyč, Sofija Boduen-de-Kurtene ta Sofija Nalepynśka. Vony pracjuvaly za pryncypom artiľnosti – hudožnih majstereń časiv Vidrodžennja: koly včyteľ pracjuje razom z učnjamy, a zamisť indyviduaľnoї tvorčosti zvelyčujeťsja kolektyvna.</p><p><strong>Myhajlo Bojčuk</strong> u svoїh robotah bagato zvertajeťsja do mystectva Vizantiї ta Kyїvśkoї Rusi. Jomu vdajeťsja syntezuvaty їh iz dyskursom novostvorenoї komunistyčnoї deržavy i stvoryty novu estetyku. Bojčuk pojednuje vpiznavani elementy davńogo cerkovnogo mystectva i tvorčisť sučasnyh hudožnykiv — napryklad, meksykancja Dijego Rivery.</p>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignleft animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-2.jpg" alt="">			</figure><p>Zagalom, isnujuť <strong>2 osnovnyh stereotypy pro bojčukizm</strong>. Peršyj poljagaje v tomu, ščo bojčukizm – ce tiľky monumentaľnyj styľ. Naspravdi ž hudožnyky bagato pracjuvaly i z žyvopysom, ale dijsno nadyhalysja mozaїkamy, de kompozycija bula vyvaženoju i bez zajvyh elementiv. Drugyj že stereotyp poljagaje v tomu, ščo bojčukizm – ce komunistyčna propaganda. Ale jak vizantijśka estetyka ta filosofija Skovorody, jaku ljubyly bojčukisty, možuť dorivnjuvaty agitkam?</p><p>Na žaľ, tvoriv bojčukistiv lyšylosja duže malo. U 1930-h rokah u їhnih robotah na temu povsjakdennogo siľśkogo žyttja vlada počala vbačaty «buržuaznyj nacionalizm». Їhni roboty znyščuvalysja ta spaljuvalyś jak «antyradjanśka i nacionalistyčna propaganda», a samyh hudožnykiv rozstriljaly u 1937 roci.</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Fedir Kryčevśkyj: učeń Gustava Klimta		</span>	</h3><p>Inodi zdajeťsja, ščo ne maty hoč jakoїś tajemnyci čy legendy, jakščo ty ukraїnśkyj myteć, – prosto soromno. Oś i <strong>Fedir Kryčevśkyj</strong> maje nepidtverdženu (ale j ne sprostovanu) legendu, nibyto vin navčavsja u Vidni u Gustava Klimta.</p><div id="attachment_37793" style="width: 660px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-37793" loading="lazy" class="size-full wp-image-37793" src="/wp-content/uploads/2018/06/bojchukizm-3.png" alt="Fedir Kryčevśkyj. Avtoportret" width="650" height="435" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/bojchukizm-3.png 650w, /wp-content/uploads/2018/06/bojchukizm-3-300x200.png 300w" sizes="(max-width: 650px) 100vw, 650px" /><p id="caption-attachment-37793" class="wp-caption-text">Fedir Kryčevśkyj. Avtoportret</p></div><p>Navčavsja vin, čy ni, ale u tvorah Kryčevśkogo možna pomityty vplyv Klimta. Napryklad,  jogo znamenytyj tryptyh «Žyttja», stvorenyj u 1920-ti roky, možna porivnjaty z tvoramy Klimta «Pocilunok», «Žyttja ta smerť» ta «Try periody žinky» .</p><div id="attachment_37799" style="width: 810px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-37799" loading="lazy" class="size-full wp-image-37799" src="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-7.jpg" alt="" width="800" height="724" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-7.jpg 800w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-7-300x272.jpg 300w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-7-768x695.jpg 768w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-7-650x588.jpg 650w" sizes="(max-width: 800px) 100vw, 800px" /><p id="caption-attachment-37799" class="wp-caption-text">Gustav Klimt. «Žyttja ta smerť»</p></div><p>Perša častyna – ce «Ljubov». Druga – «Sim&#8217;ja», a tretja – «Povernennja». Cej tryptyh — obigravannja travmy, jaku zaznalo vse suspiľstvo pislja vojen ta revoljuciї. Mystectvoznavci zaznačajuť, ščo soldat, jakyj tut zobraženyj, vykonanyj v tradycijah videnśkoї školy, ale u styli Eğona Šile. Pry ćomu, tvory Fedora Kryčevśkogo ne vtračajuť nacionaľnogo kolorytu. Čerez ce rosijśka krytyka vidznačala, ščo vin «vyjavyl slabkisť ljubyty vse ridne». Tryptyh «Žyttja» eksponuvavsja na Venecijśkij bijenale i, za slovamy mystectvoznavciv, «stav spravžńoju sensacijeju».</p><table style="width: 100%; border-collapse: collapse;" border="0" cellspacing="10"><tbody><tr style="height: 24px;"><td style="width: 269px; height: 24px;"><img loading="lazy" class="aligncenter size-full wp-image-37796" src="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-4.jpg" alt="Fedir Kryčevśkyj. Tryptyh «Žyttja»" width="600" height="1258" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-4.jpg 600w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-4-143x300.jpg 143w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-4-488x1024.jpg 488w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-4-310x650.jpg 310w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-4-353x740.jpg 353w" sizes="(max-width: 600px) 100vw, 600px" /></td><td style="width: 268px; height: 24px;"><p><div id="attachment_37797" style="width: 543px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-37797" loading="lazy" class="size-full wp-image-37797" src="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-5.jpg" alt="Fedir Kryčevśkyj. Tryptyh «Žyttja»" width="533" height="600" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-5.jpg 533w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-5-267x300.jpg 267w" sizes="(max-width: 533px) 100vw, 533px" /><p id="caption-attachment-37797" class="wp-caption-text">Fedir Kryčevśkyj. Tryptyh «Žyttja»</p></div></td><td style="width: 268px; height: 24px;"><img loading="lazy" class="aligncenter size-full wp-image-37798" src="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-6.jpg" alt="Fedir Kryčevśkyj. Tryptyh «Žyttja»" width="445" height="900" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-6.jpg 445w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-6-148x300.jpg 148w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-6-321x650.jpg 321w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-6-366x740.jpg 366w" sizes="(max-width: 445px) 100vw, 445px" /></td></tr></tbody></table><p>Fedir Kryčevśkyj vidomyj takož jak peršyj rektor Ukraїnśkoї Akademiї mystectva (1917). Ale rektorom vin probuv lyše rik: koly biľšovyky v sični 1918 roku zahopyly Kyїv, vony zakryly Akademiju. Pislja ćogo vin kupuje nevelyčku hatu v seli i oseljajeťsja tam. V seli Šyšaky hudožnyk zibrav velyku kolekciju narodnogo mystectva — kylymiv, vyšyvok, keramiky, ikonopysu. Na žaľ, use ce zgorilo razom z budynkom.</p><p>Šče odna tajemnycja, pro jaku ridko zgadujuť – ce žyttja hudožnyka pid čas Drugoї Svitovoї vijny. Dostemenno vidomo, ščo vin vidmovyvsja vid evakuaciї do Ufy, i ščo jogo shopyv radjanśkyj «smerš» na terytoriї Kaliningradu. Tjažko hvoryj, u 1946 roci Kryčevśkyj zvernuvsja z lystom do komunistyčnogo urjadu z prohannjam daty jomu dozvil povernutysja do Kyjeva. Dozvil vin otrymav, ale povertatysja bulo nikudy: kvartyra v Kyjevi i budynok u seli buly zrujnovani. Komitet u spravah mystectva dopomig Kryčevśkym vynajnjaty žytlo v Irpeni.</p><p>Pislja «smeršu» hudožnyk ostatočno mig zabuty i pro vykladaćku kar&#8217;jeru i pro vystavky. Mykyta Hruščov obicjav Fedorovi Kryčevśkomu pomyluvannja, jakščo vin namaljuje portret Stalina. Odnak myteć vidmovyvsja.  Fedir Kryčevśkyj pomer za moľbertom vid golodu 30 lypnja 1947 roku v Irpeni.</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Stalinśki premiї ta paradoks narodnogo mystectva		</span>	</h3><p>Same v cej period, 1934 roku, z&#8217;javljajeťsja i zatverdžujeťsja oficijna <strong>doktryna socrealizmu</strong>, jaka bula vperše ozvučena pyśmennykom Maksymom Goŕkym.</p><p>Ale proces cenzury ta mystectva «za čitko napysanymy pravylamy» počavsja šče zadovgo do stalinśkogo teroru. Napryklad, cja cytata Volodymyra Uľjanova pro jogo stavlennja do sučasnogo mystectva, niby rezjume kuľturnoї sytuaciї, jaka isnuvala z seredyny 1930-h rokiv:</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Mystectvo naležyť narodu. Vono povynne pohodyty svoїm korinnjam u glybynu šyrokyh trudjaščyh mas. Mystectvo povynne buty zrozumilym cym masam, i ci masy povynni ljubyty ce mystectvo. Vono povynne ob’jednuvaty počuttja, volju ta dumku cyh mas, pidnimaty їh. Mystectvo povynne probudžuvaty u nyh hudožnykiv i rozvyvaty їh. Čy povynni my pidnosyty nevelykij menšosti solodki vytončeni biskvity, todi jak robitnyky ta seljany poterpajuť vid nestači čornogo hliba.</p>			</blockquote><p>Protjagom nastupnyh desjatyliť «kuľturnym gerojem», staje laureat stalinśkoї premiї. Stalinśka premija u toj čas označaje mandat doviry hudožnyku: movljav, vin jde pravyľnoju dorogoju i stvorjuje absoljutno prydatnyj dlja agitacijnyh potreb deržavy produkt.</p><p>Vodnočas, koly v kraїni formujeťsja format, jakyj vymagaje vid mytcja sliduvannja duže velykij kiľkosti kanoničnyh nastanov, z&#8217;javljajeťsja paradoks narodnogo mystectva.</p><p>Bez perebiľšennja 1930-ti – ce period, koly mytcja mogly vidpravyty u konctabir za nepravyľno zobraženu dojarku. Pro eksperymenty možna zabuty, a hto ne rozstriljanyj, toj hovajeťsja deś u pidvalah. I v cej že čas v 1936-37-h rokah na hudožnij sceni z&#8217;javljajeťsja Marija Prymačenko.</p><div id="attachment_37800" style="width: 830px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-37800" loading="lazy" class="size-full wp-image-37800" src="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-8.jpg" alt="" width="820" height="461" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-8.jpg 820w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-8-300x169.jpg 300w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-8-768x432.jpg 768w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-8-650x365.jpg 650w" sizes="(max-width: 820px) 100vw, 820px" /><p id="caption-attachment-37800" class="wp-caption-text">Marija Prymačenko</p></div><p>My zvykly do її obrazu spokijnoї žinky v hustyni, i vona dijsno jaskravo vyriznjajeťsja u čolovikocentryčnomu sviti mystectva socialistyčnogo realizmu. Vsi ci geroї stalinśkyh premij – ce zazvyčaj čoloviky, suvori ta bezkompromisni u svojemu kolaboracionizmovi. A vona – prosta žinka z ukraїnśkogo sela. Prote ne taka prosta, jak zdajeťsja.</p><p>U 1936 roci Mariju Prymačenko zaprosyly do Kyjeva. Tam vona perebuvaje v potužnomu mystećkomu poli spilkuvannja, vidviduje muzeї ta robyť tam zamaľovky. Tož її roboty — ce ne lyše prostonarodna tradycija kosmizmu, a šče j dialog iz obrazotvorčoju tradycijeju.</p><div id="attachment_37801" style="width: 610px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-37801" loading="lazy" class="size-full wp-image-37801" src="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-9.jpg" alt="Marija Pryjmačenko. «Zvir guljaje»" width="600" height="418" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-9.jpg 600w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-9-300x209.jpg 300w" sizes="(max-width: 600px) 100vw, 600px" /><p id="caption-attachment-37801" class="wp-caption-text">Marija Prymačenko. «Zvir guljaje»</p></div><p>Dlja togo, ščob obgovorjuvaty fenomen Mariї Prymačenko ta її tvorčisť, potribna okrema stattja. Nemaje sumnivu v її talanti. Ale zaraz očevydno, čomu komunistyčna vlada bula takoju lojaľnoju i naviť pidtrymuvala naїvne mystectvo. Ce stvorjuvalo obraz lagidnoї socialistyčnoї deržavy, de misce pid soncem naležyť i proletarju, i seljanynu. Pered hudožnykamy, literatoramy, teatralamy postaje dylema: abo pidkorytysja socrealizmu i ospivuvaty komunistyčnu vladu, — abo, u kraščomu vypadku, žyty u pidpilli.</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Dosi točno ne vidomi dani ščodo kiľkosti ukraїnśkyh inteligentiv, kotri postraždaly v časy stalinśkyh represij periodu Rozstriljanogo Vidrodžennja. Za dejakymy danymy їhnja kiľkisť sjagala 30 tys osib</p>			</blockquote><p>Nastupne desjatylittja, zvisno, poznačylosja Drugoju Svitovoju vijnoju. Vona stala golovnoju i čy ne jedynoju temoju u mystectvi ta literaturi.</p><h4 style="text-align: center;"><strong>Peregljanuty <a href="https://wisecow.com.ua/mistecztvo/100-years-ukrainian-art/">povnyj cykl lekcij</a></strong></h4><p style="text-align: right;"><i>Adaptovano za oryginaľnoju lekcijeju Alisy Ložkinoї</i></p>

Istoriї

1930-ti – ce čas, koly družba miž novostvorenoju radjanśkoju deržavoju i mystećkym avangardom dobigaje kincja, i počynajuťsja represiї. Cej period biľš vidomyj jak Rozstriljane Vidrodžennja

Pislja <a href="https://nachasi.com/2018/05/15/avangard/" target="_blank" rel="noopener">poperedńoї statti</a> v čytačiv mav by lyšytyś nathnennyj nastrij: mystectvo avangardu vyhodyť na vulyci, miž hudožnykamy počynajeťsja dyskurs ta dialog, a revoljucija vseljaje tiľky nadiju. Ale vže v nastupnomu desjatylitti oficijno progološujeťsja doktryna sociaľnogo realizmu, ne lyše počynajuťsja represiї avangardystiv, ale j z'javljajeťsja paradoks naїvnogo mystectva. Pro ce my j rozkažemo v našij <strong>četvertij statti specproektu «100 rokiv ukraїnśkogo mystectva».</strong>

[color_title title="Bojčukizm: monumentalizm na polotni"]

Ujaviť sobi grupu hudožnykiv, jaki razom pracjujuť u velykij majsterni. Vony samostijno zmišujuť farby, robljať pidramnyky, gotujuť penzli ta polotna. Їh nadyhajuť liniї ta koľory mozaїk Kyїvśkoї Rusi ta Vizantiї. Ujavyly? Ni, my ne pomylylysja temoju statti, bo same tak <b>bojčukisty </b>pracjuvaly z 1910 po 1930 roky.

Cju mystećku školu francuzy nazvaly Renovation Byzantine (<em>«vizantijśki renovaciї» – prym. red.</em>). Її zasnuvav Myhajlo Bojčuk pid čas navčannja u Paryži. Todi ž i utvorylaś grupa “bojčukistiv”: Mykola Kasperovyč, Sofija Boduen-de-Kurtene ta Sofija Nalepynśka. Vony pracjuvaly za pryncypom artiľnosti – hudožnih majstereń časiv Vidrodžennja: koly včyteľ pracjuje razom z učnjamy, a zamisť indyviduaľnoї tvorčosti zvelyčujeťsja kolektyvna.

<strong>Myhajlo Bojčuk</strong> u svoїh robotah bagato zvertajeťsja do mystectva Vizantiї ta Kyїvśkoї Rusi. Jomu vdajeťsja syntezuvaty їh iz dyskursom novostvorenoї komunistyčnoї deržavy i stvoryty novu estetyku. Bojčuk pojednuje vpiznavani elementy davńogo cerkovnogo mystectva i tvorčisť sučasnyh hudožnykiv — napryklad, meksykancja Dijego Rivery.

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-2.jpg" align="left"]

Zagalom, isnujuť <strong>2 osnovnyh stereotypy pro bojčukizm</strong>. Peršyj poljagaje v tomu, ščo bojčukizm – ce tiľky monumentaľnyj styľ. Naspravdi ž hudožnyky bagato pracjuvaly i z žyvopysom, ale dijsno nadyhalysja mozaїkamy, de kompozycija bula vyvaženoju i bez zajvyh elementiv. Drugyj že stereotyp poljagaje v tomu, ščo bojčukizm – ce komunistyčna propaganda. Ale jak vizantijśka estetyka ta filosofija Skovorody, jaku ljubyly bojčukisty, možuť dorivnjuvaty agitkam?

Na žaľ, tvoriv bojčukistiv lyšylosja duže malo. U 1930-h rokah u їhnih robotah na temu povsjakdennogo siľśkogo žyttja vlada počala vbačaty «buržuaznyj nacionalizm». Їhni roboty znyščuvalysja ta spaljuvalyś jak «antyradjanśka i nacionalistyčna propaganda», a samyh hudožnykiv rozstriljaly u 1937 roci.

[color_title title="Fedir Kryčevśkyj: učeń Gustava Klimta"]

Inodi zdajeťsja, ščo ne maty hoč jakoїś tajemnyci čy legendy, jakščo ty ukraїnśkyj myteć, – prosto soromno. Oś i <strong>Fedir Kryčevśkyj</strong> maje nepidtverdženu (ale j ne sprostovanu) legendu, nibyto vin navčavsja u Vidni u Gustava Klimta.

[caption id="attachment_37793" align="aligncenter" width="650"]<img class="size-full wp-image-37793" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/bojchukizm-3.png" alt="Fedir Kryčevśkyj. Avtoportret" width="650" height="435" /> Fedir Kryčevśkyj. Avtoportret[/caption]

Navčavsja vin, čy ni, ale u tvorah Kryčevśkogo možna pomityty vplyv Klimta. Napryklad,  jogo znamenytyj tryptyh «Žyttja», stvorenyj u 1920-ti roky, možna porivnjaty z tvoramy Klimta «Pocilunok», «Žyttja ta smerť» ta «Try periody žinky» .

[caption id="attachment_37799" align="aligncenter" width="800"]<img class="size-full wp-image-37799" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-7.jpg" alt="" width="800" height="724" /> Gustav Klimt. «Žyttja ta smerť»[/caption]

Perša častyna – ce «Ljubov». Druga – «Sim'ja», a tretja – «Povernennja». Cej tryptyh — obigravannja travmy, jaku zaznalo vse suspiľstvo pislja vojen ta revoljuciї. Mystectvoznavci zaznačajuť, ščo soldat, jakyj tut zobraženyj, vykonanyj v tradycijah videnśkoї školy, ale u styli Eğona Šile. Pry ćomu, tvory Fedora Kryčevśkogo ne vtračajuť nacionaľnogo kolorytu. Čerez ce rosijśka krytyka vidznačala, ščo vin «vyjavyl slabkisť ljubyty vse ridne». Tryptyh «Žyttja» eksponuvavsja na Venecijśkij bijenale i, za slovamy mystectvoznavciv, «stav spravžńoju sensacijeju».
<table style="width: 100%; border-collapse: collapse;" border="0" cellspacing="10">
<tbody>
<tr style="height: 24px;">
<td style="width: 269px; height: 24px;"><img class="aligncenter size-full wp-image-37796" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-4.jpg" alt="Fedir Kryčevśkyj. Tryptyh «Žyttja»" width="600" height="1258" /></td>
<td style="width: 268px; height: 24px;">

[caption id="attachment_37797" align="aligncenter" width="533"]<img class="size-full wp-image-37797" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-5.jpg" alt="Fedir Kryčevśkyj. Tryptyh «Žyttja»" width="533" height="600" /> Fedir Kryčevśkyj. Tryptyh «Žyttja»[/caption]</td>
<td style="width: 268px; height: 24px;"><img class="aligncenter size-full wp-image-37798" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-6.jpg" alt="Fedir Kryčevśkyj. Tryptyh «Žyttja»" width="445" height="900" /></td>
</tr>
</tbody>
</table>
Fedir Kryčevśkyj vidomyj takož jak peršyj rektor Ukraїnśkoї Akademiї mystectva (1917). Ale rektorom vin probuv lyše rik: koly biľšovyky v sični 1918 roku zahopyly Kyїv, vony zakryly Akademiju. Pislja ćogo vin kupuje nevelyčku hatu v seli i oseljajeťsja tam. V seli Šyšaky hudožnyk zibrav velyku kolekciju narodnogo mystectva — kylymiv, vyšyvok, keramiky, ikonopysu. Na žaľ, use ce zgorilo razom z budynkom.

Šče odna tajemnycja, pro jaku ridko zgadujuť – ce žyttja hudožnyka pid čas Drugoї Svitovoї vijny. Dostemenno vidomo, ščo vin vidmovyvsja vid evakuaciї do Ufy, i ščo jogo shopyv radjanśkyj «smerš» na terytoriї Kaliningradu. Tjažko hvoryj, u 1946 roci Kryčevśkyj zvernuvsja z lystom do komunistyčnogo urjadu z prohannjam daty jomu dozvil povernutysja do Kyjeva. Dozvil vin otrymav, ale povertatysja bulo nikudy: kvartyra v Kyjevi i budynok u seli buly zrujnovani. Komitet u spravah mystectva dopomig Kryčevśkym vynajnjaty žytlo v Irpeni.

Pislja «smeršu» hudožnyk ostatočno mig zabuty i pro vykladaćku kar'jeru i pro vystavky. Mykyta Hruščov obicjav Fedorovi Kryčevśkomu pomyluvannja, jakščo vin namaljuje portret Stalina. Odnak myteć vidmovyvsja.  Fedir Kryčevśkyj pomer za moľbertom vid golodu 30 lypnja 1947 roku v Irpeni.

[color_title title="Stalinśki premiї ta paradoks narodnogo mystectva"]

Same v cej period, 1934 roku, z'javljajeťsja i zatverdžujeťsja oficijna <strong>doktryna socrealizmu</strong>, jaka bula vperše ozvučena pyśmennykom Maksymom Goŕkym.

Ale proces cenzury ta mystectva «za čitko napysanymy pravylamy» počavsja šče zadovgo do stalinśkogo teroru. Napryklad, cja cytata Volodymyra Uľjanova pro jogo stavlennja do sučasnogo mystectva, niby rezjume kuľturnoї sytuaciї, jaka isnuvala z seredyny 1930-h rokiv:

[blockquote_with_author content="Mystectvo naležyť narodu. Vono povynne pohodyty svoїm korinnjam u glybynu šyrokyh trudjaščyh mas. Mystectvo povynne buty zrozumilym cym masam, i ci masy povynni ljubyty ce mystectvo. Vono povynne ob’jednuvaty počuttja, volju ta dumku cyh mas, pidnimaty їh. Mystectvo povynne probudžuvaty u nyh hudožnykiv i rozvyvaty їh. Čy povynni my pidnosyty nevelykij menšosti solodki vytončeni biskvity, todi jak robitnyky ta seljany poterpajuť vid nestači čornogo hliba."]

Protjagom nastupnyh desjatyliť «kuľturnym gerojem», staje laureat stalinśkoї premiї. Stalinśka premija u toj čas označaje mandat doviry hudožnyku: movljav, vin jde pravyľnoju dorogoju i stvorjuje absoljutno prydatnyj dlja agitacijnyh potreb deržavy produkt.

Vodnočas, koly v kraїni formujeťsja format, jakyj vymagaje vid mytcja sliduvannja duže velykij kiľkosti kanoničnyh nastanov, z'javljajeťsja paradoks narodnogo mystectva.

Bez perebiľšennja 1930-ti – ce period, koly mytcja mogly vidpravyty u konctabir za nepravyľno zobraženu dojarku. Pro eksperymenty možna zabuty, a hto ne rozstriljanyj, toj hovajeťsja deś u pidvalah. I v cej že čas v 1936-37-h rokah na hudožnij sceni z'javljajeťsja Marija Prymačenko.

[caption id="attachment_37800" align="aligncenter" width="820"]<img class="size-full wp-image-37800" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-8.jpg" alt="" width="820" height="461" /> Marija Prymačenko[/caption]

My zvykly do її obrazu spokijnoї žinky v hustyni, i vona dijsno jaskravo vyriznjajeťsja u čolovikocentryčnomu sviti mystectva socialistyčnogo realizmu. Vsi ci geroї stalinśkyh premij – ce zazvyčaj čoloviky, suvori ta bezkompromisni u svojemu kolaboracionizmovi. A vona – prosta žinka z ukraїnśkogo sela. Prote ne taka prosta, jak zdajeťsja.

U 1936 roci Mariju Prymačenko zaprosyly do Kyjeva. Tam vona perebuvaje v potužnomu mystećkomu poli spilkuvannja, vidviduje muzeї ta robyť tam zamaľovky. Tož її roboty — ce ne lyše prostonarodna tradycija kosmizmu, a šče j dialog iz obrazotvorčoju tradycijeju.

[caption id="attachment_37801" align="aligncenter" width="600"]<img class="size-full wp-image-37801" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-9.jpg" alt="Marija Pryjmačenko. «Zvir guljaje»" width="600" height="418" /> Marija Prymačenko. «Zvir guljaje»[/caption]

Dlja togo, ščob obgovorjuvaty fenomen Mariї Prymačenko ta її tvorčisť, potribna okrema stattja. Nemaje sumnivu v її talanti. Ale zaraz očevydno, čomu komunistyčna vlada bula takoju lojaľnoju i naviť pidtrymuvala naїvne mystectvo. Ce stvorjuvalo obraz lagidnoї socialistyčnoї deržavy, de misce pid soncem naležyť i proletarju, i seljanynu. Pered hudožnykamy, literatoramy, teatralamy postaje dylema: abo pidkorytysja socrealizmu i ospivuvaty komunistyčnu vladu, — abo, u kraščomu vypadku, žyty u pidpilli.

[blockquote_with_author content="Dosi točno ne vidomi dani ščodo kiľkosti ukraїnśkyh inteligentiv, kotri postraždaly v časy stalinśkyh represij periodu Rozstriljanogo Vidrodžennja. Za dejakymy danymy їhnja kiľkisť sjagala 30 tys osib"]

Nastupne desjatylittja, zvisno, poznačylosja Drugoju Svitovoju vijnoju. Vona stala golovnoju i čy ne jedynoju temoju u mystectvi ta literaturi.
<h4 style="text-align: center;"><strong>Peregljanuty <a href="https://wisecow.com.ua/mistecztvo/100-years-ukrainian-art/">povnyj cykl lekcij</a></strong></h4>
<p style="text-align: right;"><i>Adaptovano za oryginaľnoju lekcijeju Alisy Ložkinoї</i></p>

<p>Pislja <a href="/2018/05/15/avangard/" target="_blank" rel="noopener">poperedńoї statti</a> v čytačiv mav by lyšytyś nathnennyj nastrij: mystectvo avangardu vyhodyť na vulyci, miž hudožnykamy počynajeťsja dyskurs ta dialog, a revoljucija vseljaje tiľky nadiju. Ale vže v nastupnomu desjatylitti oficijno progološujeťsja doktryna sociaľnogo realizmu, ne lyše počynajuťsja represiї avangardystiv, ale j z&#8217;javljajeťsja paradoks naїvnogo mystectva. Pro ce my j rozkažemo v našij <strong>četvertij statti specproektu «100 rokiv ukraїnśkogo mystectva».</strong></p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Bojčukizm: monumentalizm na polotni		</span>	</h3><p>Ujaviť sobi grupu hudožnykiv, jaki razom pracjujuť u velykij majsterni. Vony samostijno zmišujuť farby, robljať pidramnyky, gotujuť penzli ta polotna. Їh nadyhajuť liniї ta koľory mozaїk Kyїvśkoї Rusi ta Vizantiї. Ujavyly? Ni, my ne pomylylysja temoju statti, bo same tak <b>bojčukisty </b>pracjuvaly z 1910 po 1930 roky.</p><p>Cju mystećku školu francuzy nazvaly Renovation Byzantine (<em>«vizantijśki renovaciї» – prym. red.</em>). Її zasnuvav Myhajlo Bojčuk pid čas navčannja u Paryži. Todi ž i utvorylaś grupa “bojčukistiv”: Mykola Kasperovyč, Sofija Boduen-de-Kurtene ta Sofija Nalepynśka. Vony pracjuvaly za pryncypom artiľnosti – hudožnih majstereń časiv Vidrodžennja: koly včyteľ pracjuje razom z učnjamy, a zamisť indyviduaľnoї tvorčosti zvelyčujeťsja kolektyvna.</p><p><strong>Myhajlo Bojčuk</strong> u svoїh robotah bagato zvertajeťsja do mystectva Vizantiї ta Kyїvśkoї Rusi. Jomu vdajeťsja syntezuvaty їh iz dyskursom novostvorenoї komunistyčnoї deržavy i stvoryty novu estetyku. Bojčuk pojednuje vpiznavani elementy davńogo cerkovnogo mystectva i tvorčisť sučasnyh hudožnykiv — napryklad, meksykancja Dijego Rivery.</p>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignleft animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-2.jpg" alt="">			</figure><p>Zagalom, isnujuť <strong>2 osnovnyh stereotypy pro bojčukizm</strong>. Peršyj poljagaje v tomu, ščo bojčukizm – ce tiľky monumentaľnyj styľ. Naspravdi ž hudožnyky bagato pracjuvaly i z žyvopysom, ale dijsno nadyhalysja mozaїkamy, de kompozycija bula vyvaženoju i bez zajvyh elementiv. Drugyj že stereotyp poljagaje v tomu, ščo bojčukizm – ce komunistyčna propaganda. Ale jak vizantijśka estetyka ta filosofija Skovorody, jaku ljubyly bojčukisty, možuť dorivnjuvaty agitkam?</p><p>Na žaľ, tvoriv bojčukistiv lyšylosja duže malo. U 1930-h rokah u їhnih robotah na temu povsjakdennogo siľśkogo žyttja vlada počala vbačaty «buržuaznyj nacionalizm». Їhni roboty znyščuvalysja ta spaljuvalyś jak «antyradjanśka i nacionalistyčna propaganda», a samyh hudožnykiv rozstriljaly u 1937 roci.</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Fedir Kryčevśkyj: učeń Gustava Klimta		</span>	</h3><p>Inodi zdajeťsja, ščo ne maty hoč jakoїś tajemnyci čy legendy, jakščo ty ukraїnśkyj myteć, – prosto soromno. Oś i <strong>Fedir Kryčevśkyj</strong> maje nepidtverdženu (ale j ne sprostovanu) legendu, nibyto vin navčavsja u Vidni u Gustava Klimta.</p><div id="attachment_37793" style="width: 660px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-37793" loading="lazy" class="size-full wp-image-37793" src="/wp-content/uploads/2018/06/bojchukizm-3.png" alt="Fedir Kryčevśkyj. Avtoportret" width="650" height="435" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/bojchukizm-3.png 650w, /wp-content/uploads/2018/06/bojchukizm-3-300x200.png 300w" sizes="(max-width: 650px) 100vw, 650px" /><p id="caption-attachment-37793" class="wp-caption-text">Fedir Kryčevśkyj. Avtoportret</p></div><p>Navčavsja vin, čy ni, ale u tvorah Kryčevśkogo možna pomityty vplyv Klimta. Napryklad,  jogo znamenytyj tryptyh «Žyttja», stvorenyj u 1920-ti roky, možna porivnjaty z tvoramy Klimta «Pocilunok», «Žyttja ta smerť» ta «Try periody žinky» .</p><div id="attachment_37799" style="width: 810px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-37799" loading="lazy" class="size-full wp-image-37799" src="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-7.jpg" alt="" width="800" height="724" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-7.jpg 800w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-7-300x272.jpg 300w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-7-768x695.jpg 768w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-7-650x588.jpg 650w" sizes="(max-width: 800px) 100vw, 800px" /><p id="caption-attachment-37799" class="wp-caption-text">Gustav Klimt. «Žyttja ta smerť»</p></div><p>Perša častyna – ce «Ljubov». Druga – «Sim&#8217;ja», a tretja – «Povernennja». Cej tryptyh — obigravannja travmy, jaku zaznalo vse suspiľstvo pislja vojen ta revoljuciї. Mystectvoznavci zaznačajuť, ščo soldat, jakyj tut zobraženyj, vykonanyj v tradycijah videnśkoї školy, ale u styli Eğona Šile. Pry ćomu, tvory Fedora Kryčevśkogo ne vtračajuť nacionaľnogo kolorytu. Čerez ce rosijśka krytyka vidznačala, ščo vin «vyjavyl slabkisť ljubyty vse ridne». Tryptyh «Žyttja» eksponuvavsja na Venecijśkij bijenale i, za slovamy mystectvoznavciv, «stav spravžńoju sensacijeju».</p><table style="width: 100%; border-collapse: collapse;" border="0" cellspacing="10"><tbody><tr style="height: 24px;"><td style="width: 269px; height: 24px;"><img loading="lazy" class="aligncenter size-full wp-image-37796" src="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-4.jpg" alt="Fedir Kryčevśkyj. Tryptyh «Žyttja»" width="600" height="1258" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-4.jpg 600w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-4-143x300.jpg 143w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-4-488x1024.jpg 488w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-4-310x650.jpg 310w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-4-353x740.jpg 353w" sizes="(max-width: 600px) 100vw, 600px" /></td><td style="width: 268px; height: 24px;"><p><div id="attachment_37797" style="width: 543px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-37797" loading="lazy" class="size-full wp-image-37797" src="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-5.jpg" alt="Fedir Kryčevśkyj. Tryptyh «Žyttja»" width="533" height="600" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-5.jpg 533w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-5-267x300.jpg 267w" sizes="(max-width: 533px) 100vw, 533px" /><p id="caption-attachment-37797" class="wp-caption-text">Fedir Kryčevśkyj. Tryptyh «Žyttja»</p></div></td><td style="width: 268px; height: 24px;"><img loading="lazy" class="aligncenter size-full wp-image-37798" src="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-6.jpg" alt="Fedir Kryčevśkyj. Tryptyh «Žyttja»" width="445" height="900" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-6.jpg 445w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-6-148x300.jpg 148w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-6-321x650.jpg 321w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-6-366x740.jpg 366w" sizes="(max-width: 445px) 100vw, 445px" /></td></tr></tbody></table><p>Fedir Kryčevśkyj vidomyj takož jak peršyj rektor Ukraїnśkoї Akademiї mystectva (1917). Ale rektorom vin probuv lyše rik: koly biľšovyky v sični 1918 roku zahopyly Kyїv, vony zakryly Akademiju. Pislja ćogo vin kupuje nevelyčku hatu v seli i oseljajeťsja tam. V seli Šyšaky hudožnyk zibrav velyku kolekciju narodnogo mystectva — kylymiv, vyšyvok, keramiky, ikonopysu. Na žaľ, use ce zgorilo razom z budynkom.</p><p>Šče odna tajemnycja, pro jaku ridko zgadujuť – ce žyttja hudožnyka pid čas Drugoї Svitovoї vijny. Dostemenno vidomo, ščo vin vidmovyvsja vid evakuaciї do Ufy, i ščo jogo shopyv radjanśkyj «smerš» na terytoriї Kaliningradu. Tjažko hvoryj, u 1946 roci Kryčevśkyj zvernuvsja z lystom do komunistyčnogo urjadu z prohannjam daty jomu dozvil povernutysja do Kyjeva. Dozvil vin otrymav, ale povertatysja bulo nikudy: kvartyra v Kyjevi i budynok u seli buly zrujnovani. Komitet u spravah mystectva dopomig Kryčevśkym vynajnjaty žytlo v Irpeni.</p><p>Pislja «smeršu» hudožnyk ostatočno mig zabuty i pro vykladaćku kar&#8217;jeru i pro vystavky. Mykyta Hruščov obicjav Fedorovi Kryčevśkomu pomyluvannja, jakščo vin namaljuje portret Stalina. Odnak myteć vidmovyvsja.  Fedir Kryčevśkyj pomer za moľbertom vid golodu 30 lypnja 1947 roku v Irpeni.</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Stalinśki premiї ta paradoks narodnogo mystectva		</span>	</h3><p>Same v cej period, 1934 roku, z&#8217;javljajeťsja i zatverdžujeťsja oficijna <strong>doktryna socrealizmu</strong>, jaka bula vperše ozvučena pyśmennykom Maksymom Goŕkym.</p><p>Ale proces cenzury ta mystectva «za čitko napysanymy pravylamy» počavsja šče zadovgo do stalinśkogo teroru. Napryklad, cja cytata Volodymyra Uľjanova pro jogo stavlennja do sučasnogo mystectva, niby rezjume kuľturnoї sytuaciї, jaka isnuvala z seredyny 1930-h rokiv:</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Mystectvo naležyť narodu. Vono povynne pohodyty svoїm korinnjam u glybynu šyrokyh trudjaščyh mas. Mystectvo povynne buty zrozumilym cym masam, i ci masy povynni ljubyty ce mystectvo. Vono povynne ob’jednuvaty počuttja, volju ta dumku cyh mas, pidnimaty їh. Mystectvo povynne probudžuvaty u nyh hudožnykiv i rozvyvaty їh. Čy povynni my pidnosyty nevelykij menšosti solodki vytončeni biskvity, todi jak robitnyky ta seljany poterpajuť vid nestači čornogo hliba.</p>			</blockquote><p>Protjagom nastupnyh desjatyliť «kuľturnym gerojem», staje laureat stalinśkoї premiї. Stalinśka premija u toj čas označaje mandat doviry hudožnyku: movljav, vin jde pravyľnoju dorogoju i stvorjuje absoljutno prydatnyj dlja agitacijnyh potreb deržavy produkt.</p><p>Vodnočas, koly v kraїni formujeťsja format, jakyj vymagaje vid mytcja sliduvannja duže velykij kiľkosti kanoničnyh nastanov, z&#8217;javljajeťsja paradoks narodnogo mystectva.</p><p>Bez perebiľšennja 1930-ti – ce period, koly mytcja mogly vidpravyty u konctabir za nepravyľno zobraženu dojarku. Pro eksperymenty možna zabuty, a hto ne rozstriljanyj, toj hovajeťsja deś u pidvalah. I v cej že čas v 1936-37-h rokah na hudožnij sceni z&#8217;javljajeťsja Marija Prymačenko.</p><div id="attachment_37800" style="width: 830px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-37800" loading="lazy" class="size-full wp-image-37800" src="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-8.jpg" alt="" width="820" height="461" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-8.jpg 820w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-8-300x169.jpg 300w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-8-768x432.jpg 768w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-8-650x365.jpg 650w" sizes="(max-width: 820px) 100vw, 820px" /><p id="caption-attachment-37800" class="wp-caption-text">Marija Prymačenko</p></div><p>My zvykly do її obrazu spokijnoї žinky v hustyni, i vona dijsno jaskravo vyriznjajeťsja u čolovikocentryčnomu sviti mystectva socialistyčnogo realizmu. Vsi ci geroї stalinśkyh premij – ce zazvyčaj čoloviky, suvori ta bezkompromisni u svojemu kolaboracionizmovi. A vona – prosta žinka z ukraїnśkogo sela. Prote ne taka prosta, jak zdajeťsja.</p><p>U 1936 roci Mariju Prymačenko zaprosyly do Kyjeva. Tam vona perebuvaje v potužnomu mystećkomu poli spilkuvannja, vidviduje muzeї ta robyť tam zamaľovky. Tož її roboty — ce ne lyše prostonarodna tradycija kosmizmu, a šče j dialog iz obrazotvorčoju tradycijeju.</p><div id="attachment_37801" style="width: 610px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-37801" loading="lazy" class="size-full wp-image-37801" src="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-9.jpg" alt="Marija Pryjmačenko. «Zvir guljaje»" width="600" height="418" srcset="/wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-9.jpg 600w, /wp-content/uploads/2018/06/boychukizm-9-300x209.jpg 300w" sizes="(max-width: 600px) 100vw, 600px" /><p id="caption-attachment-37801" class="wp-caption-text">Marija Prymačenko. «Zvir guljaje»</p></div><p>Dlja togo, ščob obgovorjuvaty fenomen Mariї Prymačenko ta її tvorčisť, potribna okrema stattja. Nemaje sumnivu v її talanti. Ale zaraz očevydno, čomu komunistyčna vlada bula takoju lojaľnoju i naviť pidtrymuvala naїvne mystectvo. Ce stvorjuvalo obraz lagidnoї socialistyčnoї deržavy, de misce pid soncem naležyť i proletarju, i seljanynu. Pered hudožnykamy, literatoramy, teatralamy postaje dylema: abo pidkorytysja socrealizmu i ospivuvaty komunistyčnu vladu, — abo, u kraščomu vypadku, žyty u pidpilli.</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Dosi točno ne vidomi dani ščodo kiľkosti ukraїnśkyh inteligentiv, kotri postraždaly v časy stalinśkyh represij periodu Rozstriljanogo Vidrodžennja. Za dejakymy danymy їhnja kiľkisť sjagala 30 tys osib</p>			</blockquote><p>Nastupne desjatylittja, zvisno, poznačylosja Drugoju Svitovoju vijnoju. Vona stala golovnoju i čy ne jedynoju temoju u mystectvi ta literaturi.</p><h4 style="text-align: center;"><strong>Peregljanuty <a href="https://wisecow.com.ua/mistecztvo/100-years-ukrainian-art/">povnyj cykl lekcij</a></strong></h4><p style="text-align: right;"><i>Adaptovano za oryginaľnoju lekcijeju Alisy Ložkinoї</i></p>

Bojčukizm, represiї ta naїv: čym žylo ukraїnśke mystectvo 1930-h

<p>U <a href="https://nachasi.com/2018/04/16/vid-malevycha-i-dali/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">poperednij statti<span class="hint-box"><img src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/04/andrian-valeanu-82531-unsplash-300x200.jpg" />Vid Malevyča j nadali — ščo na časi znaty pro ukraїnśke mystectvo 1910-h</span></a> my rozpovidaly pro mystectvo avangardu, jake niby peredčuvalo novyj period v istoriї. Cogo razu rozpovimo pro te, jak vidbuvalosja symvolične «vesillja» miž revoljucijnymy idealamy ta idealamy avangardu.

Pislja Žovtnevoї revoljuciї avangardysty namagajuťsja <strong>zrujnuvaty vse, ščo bulo «do» i zrobyty mystectvo utylitarnym</strong>. Žyvopys čy teatr biľše ne buly rozkiššju čy dekorom, a «vyhodyly» na vulyci. Mytci oformljuvaly afiši, tovary, posud i maly svoju filosofiju v arhitekturi.  Pro ce my i rozkažemo v našij tretij statti specproektu «100 rokiv ukraїnśkogo mystectva».

[color_title title="Konstruktyvizm v ukraїnśkyh mistah"]

Otže, avangard počav zapovnjuvaty vulyci. I jakščo afiši čy plakaty šče potribno rozgledity, to velyčni budivli ne pomityty važko. Ujaviť, ščo vy žyvete v Harkovi v 1926 roci. Їzdyte na vozah, konjah, hodyte v lljanij soročci i ne znajete gramoty. A na golovnij plošči mista počynajeťsja budivnyctvo hmaročosa vysotoju v 13 poverhiv, ta šče j bez zvyčnyh kolon ta lipnyny.

Budynok Deržpromu, jakyj buduvaly z 1926 po 1928 roky, dosi lyšajeťsja symvolom Harkova i najvidomišym prykladom konstruktyvizmu v Ukraїni. U Kyjevi prykladiv konstruktyvizmu nebagato — ce Centraľnyj vokzal, CUM, dim-litak na vulyci Mazepy 3, Muzyčnyj teatr na Podoli.

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/05/38.jpg" bold="Budynok Deržpromu, m. Harkiv" align="left"]

Isnuje pošyrena dumka, ščo konstruktyvizm — ce radjanśkyj styľ. Ale naspravdi, vin z'javyvsja nabagato raniše u Nimeččyni — razom iz vidomoju <strong>školoju Bauhauzu</strong>. Filosofija školy Bauhauzu, a otže i konstruktyvizmu taka: funkcionaľnisť važlyviša za formu, a mystectvo maje buty dostupnym usim.

[blockquote_with_author content="Konstruktyvizm, jak tečija avangardu, najbiľš jaskravogo projavyla sebe v arhitekturi. Dlja stylju harakterni prosti geometryčni formy, vidsutnisť dekoru, suvorisť ta monolitnisť zovnišńogo vygljadu."]

[caption id="attachment_35939" align="aligncenter" width="1200"]<img class="size-full wp-image-35939" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/05/Kreshhatyk_38-2_-_TSUM_01.jpg" alt="Avangard v promyslovosti ta pobuti — golovne pro ukraїnśke mystectvo 1920-h" width="1200" height="900"> CUM na Hreščatyku[/caption]

[color_title title="Vasyľ Jermilov ta promyslovyj dyzajn"]

Odnijeju z golovnyh idejeju Bauhauzu  bulo te, ščo promyslovyj dyzajn ta obrazotvorče mystectvo — rivni. Ukraїnśki hudožnyky togo času takož aktyvno pidtrymuvaly cju koncepciju. Napryklad, <strong>Vasyľ Jermilov</strong>, harkivśkyj hudožnyk, najbiľše pracjuvav u promyslovij grafici: rozrobljav i stvorjuvav eskizy oformlennja upakovok, sirnykovyh korobok, marok. Stvoryv novyj šryft i maljuvav obkladynky dlja knyžok i žurnaliv.

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/05/24kartina2.jpg" align="left"]

Jogo roboty často ne pozbavleni ideologičnogo zvučannja (napryklad, pačky cygarok z nazvoju «Lenin» abo «Illič»), ale zaraz my rozgljadajemo Jermilova, jak dyzajnera i hudožnyka, i naviť ne pomičajemo ćogo zabarvlennja.

Vasyľ Jermilov buv čy ne jedynoju nytočkoju, jaka spolučala avangard 1920-h rokiv i  vže novyj avangardnyj pošuk u Harkovi, jakyj vidbuvsja pislja povalennja kuľtu Stalina, u seredyni 1950-h. Spočatku, avangardysty buly radi revoljuciї, ale zgodom, peršymy postraždaly vid neї. Jermilovu vdaloś unyknuty represij, ale žyv vin u spravžńomu pidpilli i buv reabilitovanyj lyše v 1960 roci.

[color_title title="Oleksandr Bogomazov: avangard ta kolorystyka"]

Ale ne dumajte, ščo vsi ukraїnśki hudožnyky togo času zajmalyś promdyzajnom abo ospivuvaly utopični ideї revoljuciї. <strong>Oleksandr Bogomazov</strong>, ukraїnśkyj hudožnyk ta teoretyk avangardu,  u svoїj tvorčosti projšov dekiľka tvorčyh periodiv. Najvidomiši — ce kubofuturyzm ta spektralizm. Jogo tvorčisť — ce svojeridnyj eksperyment z rytmičnymy systemamy. Liniї žyvopysu i grafiky napruženi i dynamični, a rizni geometryčni figury v postijnomu rusi: skačuť, obertajuťsja, pereplitajuťsja. Faktyčno, vin ob’jednav tvorči pošuky italijśkyh futurystiv i symvolistiv. Jak i futurysty vin zobražuvav rytm ta ruh, ale jak symvolist pragnuv vyslovyty «kosmičnyj», totaľnyj rytm. Na jogo dumku, golovnym zavdannjam novogo mystectva bulo znajty vtračenu garmoniju, jaku vin bačyv u mystectvi drevnih hudožnykiv.

<img class="aligncenter size-full wp-image-35942" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/05/302387-1.jpeg" alt="Avangard v promyslovosti ta pobuti — golovne pro ukraїnśke mystectvo 1920-h" width="1113" height="1000">

Napryklad, kartyna «Pravka pyl» — robota, jaka vidobražaje, z odnogo boku, avangardnyj pošuk, z inšogo boku, kolorystyku, prytamannu ukraїnśkomu mystectvu.

Majže odrazu pislja smerti im'ja ta tvorčyj dorobok Bogomazova bulo vykresleno z istoriї radjanśkoї epohy. Lyše u seredyni 1960-h pid čas «vidlygy» jogo im'ja ta tvorčisť buly perevidkryti mystectvoznavcjamy.

[color_title title="Anatoľ Petryćkyj: avangard u teatri, realizm na polotni"]

Šče odna figura ćogo periodu – ce <strong>Anatoľ Petryćkyj</strong>, jakyj buv odnym z providnyh dijačiv ukraїnśkogo teatraľnogo avangardu. 1929-go v Harkovi vyjšov aľbom «Teatraľni stroї Petryćkogo». Cej aľbom  mav u svoїj biblioteci Pablo Pikasso. A Oleksandra Ekster posluguvalasja nym, vykladajučy osnovy kompozyciї v Sučasnij akademiї mystectv Leže v Paryži.

Jogo znamenyta robota «Invalidy», jaka eksponujeťsja v Nacionaľnomu hudožńomu muzeї, vidtvorjuje epohu depresiї i pošuku pislja Peršoї Svitovoї vijny, Žovtnevogo perevorotu ta vyzvoľnyh zmagań proty biľšovykiv pid čas 1920-h rokiv, kotri spustošyly v tomu čysli j Ukraїnu. Perša Svitova vijna dlja estetyky ta mystectva svogo času bula nejmovirnym stresom i šokom. Ce bula perša vijna, de bula zastosovana tehnika masovogo znyščennja, de ljudyna vidčula svoju mizernisť pered mašynamy, ščo zdatni vbyvaty.

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/05/1329556515.jpg" bold="«Invalidy»" align="right"]

«Invalidy» uspišno eksponuvalasja na Venecijśkij bijenale (1930), u Cjuryhu (1931), a dali dva roky podorožuvala Amerykoju v skladi vystavky kartyn, pro jaki najbiľše pysala jevropejśka presa. Pizniše čerez «zaliznu zavisu» vse zabulosja, ale imja Petryćogo znovu počynaje zvučaty na mižnarodnyh vystavkah. Zokrema, na vystavci «Krašči scenografy svitu HH storiččja» (1986) u Nimeččyni Petryćkomu nadaly počesne misce.

[color_title title="Vijna spilok"]

1920-ti roky dlja mystectva je dovoli viľnym časom: odni mytci prysvjačujuť sebe promdyzajnu, inši prodovžujuť stvorjuvaty novi idealy mystectva. Socrealizmom ta stalinśkymy premijamy šče naviť ne pahne, vlada ne vkazuje, ščo j jak maljuvaty. Ale napruga u mystećkomu seredovyšči zrostaje: hudožnyky, umovno kažučy, sperečajuťsja, hto je biľš revoljucijnym i  progresyvnym.

[blockquote_with_author content="Zvyčna rysa buď-jakogo hudožńogo seredovyšča — ce bezkinečni svarky. Ale naprykinci HH storiččja hudožnyky rozbyvajuťsja na partiї i počynajeťsja serjozne protystojannja."]

Napryklad, najbiľšymy spilkamy buly tak zvani <strong>AHČU ta ARMU</strong>. AHČU — ce Asociacija hudožnykiv červonoї Ukraїny, na čoli jakoї stojav vydatnyj ukraїnśkyj hudožnyk i pedagog Fedir Kryčevśkyj. ARMU — ce Asociacija revoljucijnogo mystectva Ukraїny, do jakoї vhodyly Tatlin, Bojčuk, Sedljar, Meller, tobto avangardysty. Miž nymy točylaś bezkinečna superečka, bezkinečnyj teoretyčnyj ping-pong.

<em>Poky avangard polonyť vulyci, teatr, kino ta pobut, nastupaje nastupne desjatylittja. Ce — 1930-ti, jaki my znajemo jak žorstoki roky represij ta Rozstriljanogo Vidrodžennja.</em>
</p>
<h4 style="text-align: center;"><strong>Peregljanuty <a href="https://wisecow.com.ua/mistecztvo/100-years-ukrainian-art/" target="_blank" rel="noopener">povnyj cykl lekcij</a></strong></h4>
<p style="text-align: right;"><em>Adaptovano za oryginaľnoju lekcijeju Alisy Ložkinoї</em></p>

<p>U <a href="/2018/04/16/vid-malevycha-i-dali/" target="_blank" rel="noopener" class=" with_hint_js">poperednij statti<span class="hint-box"><img src="/wp-content/uploads/2018/04/andrian-valeanu-82531-unsplash-300x200.jpg" />Vid Malevyča j nadali — ščo na časi znaty pro ukraїnśke mystectvo 1910-h</span></a> my rozpovidaly pro mystectvo avangardu, jake niby peredčuvalo novyj period v istoriї. Cogo razu rozpovimo pro te, jak vidbuvalosja symvolične «vesillja» miž revoljucijnymy idealamy ta idealamy avangardu.</p><p>Pislja Žovtnevoї revoljuciї avangardysty namagajuťsja <strong>zrujnuvaty vse, ščo bulo «do» i zrobyty mystectvo utylitarnym</strong>. Žyvopys čy teatr biľše ne buly rozkiššju čy dekorom, a «vyhodyly» na vulyci. Mytci oformljuvaly afiši, tovary, posud i maly svoju filosofiju v arhitekturi.  Pro ce my i rozkažemo v našij tretij statti specproektu «100 rokiv ukraїnśkogo mystectva».</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Konstruktyvizm v ukraїnśkyh mistah		</span>	</h3><p>Otže, avangard počav zapovnjuvaty vulyci. I jakščo afiši čy plakaty šče potribno rozgledity, to velyčni budivli ne pomityty važko. Ujaviť, ščo vy žyvete v Harkovi v 1926 roci. Їzdyte na vozah, konjah, hodyte v lljanij soročci i ne znajete gramoty. A na golovnij plošči mista počynajeťsja budivnyctvo hmaročosa vysotoju v 13 poverhiv, ta šče j bez zvyčnyh kolon ta lipnyny.</p><p>Budynok Deržpromu, jakyj buduvaly z 1926 po 1928 roky, dosi lyšajeťsja symvolom Harkova i najvidomišym prykladom konstruktyvizmu v Ukraїni. U Kyjevi prykladiv konstruktyvizmu nebagato — ce Centraľnyj vokzal, CUM, dim-litak na vulyci Mazepy 3, Muzyčnyj teatr na Podoli.</p>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignleft animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/05/38.jpg" alt="">					<figcaption class="wp-caption-text">				<strong>Budynok Deržpromu, m. Harkiv</strong> 			</figcaption>			</figure><p>Isnuje pošyrena dumka, ščo konstruktyvizm — ce radjanśkyj styľ. Ale naspravdi, vin z&#8217;javyvsja nabagato raniše u Nimeččyni — razom iz vidomoju <strong>školoju Bauhauzu</strong>. Filosofija školy Bauhauzu, a otže i konstruktyvizmu taka: funkcionaľnisť važlyviša za formu, a mystectvo maje buty dostupnym usim.</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Konstruktyvizm, jak tečija avangardu, najbiľš jaskravogo projavyla sebe v arhitekturi. Dlja stylju harakterni prosti geometryčni formy, vidsutnisť dekoru, suvorisť ta monolitnisť zovnišńogo vygljadu.</p>			</blockquote><div id="attachment_35939" style="width: 1210px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-35939" loading="lazy" class="size-full wp-image-35939" src="/wp-content/uploads/2018/05/Kreshhatyk_38-2_-_TSUM_01.jpg" alt="Avangard v promyslovosti ta pobuti — golovne pro ukraїnśke mystectvo 1920-h" width="1200" height="900" srcset="/wp-content/uploads/2018/05/Kreshhatyk_38-2_-_TSUM_01.jpg 1200w, /wp-content/uploads/2018/05/Kreshhatyk_38-2_-_TSUM_01-300x225.jpg 300w, /wp-content/uploads/2018/05/Kreshhatyk_38-2_-_TSUM_01-768x576.jpg 768w, /wp-content/uploads/2018/05/Kreshhatyk_38-2_-_TSUM_01-1024x768.jpg 1024w, /wp-content/uploads/2018/05/Kreshhatyk_38-2_-_TSUM_01-650x488.jpg 650w, /wp-content/uploads/2018/05/Kreshhatyk_38-2_-_TSUM_01-987x740.jpg 987w" sizes="(max-width: 1200px) 100vw, 1200px" /><p id="caption-attachment-35939" class="wp-caption-text">CUM na Hreščatyku</p></div>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Vasyľ Jermilov ta promyslovyj dyzajn		</span>	</h3><p>Odnijeju z golovnyh idejeju Bauhauzu  bulo te, ščo promyslovyj dyzajn ta obrazotvorče mystectvo — rivni. Ukraїnśki hudožnyky togo času takož aktyvno pidtrymuvaly cju koncepciju. Napryklad, <strong>Vasyľ Jermilov</strong>, harkivśkyj hudožnyk, najbiľše pracjuvav u promyslovij grafici: rozrobljav i stvorjuvav eskizy oformlennja upakovok, sirnykovyh korobok, marok. Stvoryv novyj šryft i maljuvav obkladynky dlja knyžok i žurnaliv.</p>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignleft animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/05/24kartina2.jpg" alt="">			</figure><p>Jogo roboty často ne pozbavleni ideologičnogo zvučannja (napryklad, pačky cygarok z nazvoju «Lenin» abo «Illič»), ale zaraz my rozgljadajemo Jermilova, jak dyzajnera i hudožnyka, i naviť ne pomičajemo ćogo zabarvlennja.</p><p>Vasyľ Jermilov buv čy ne jedynoju nytočkoju, jaka spolučala avangard 1920-h rokiv i  vže novyj avangardnyj pošuk u Harkovi, jakyj vidbuvsja pislja povalennja kuľtu Stalina, u seredyni 1950-h. Spočatku, avangardysty buly radi revoljuciї, ale zgodom, peršymy postraždaly vid neї. Jermilovu vdaloś unyknuty represij, ale žyv vin u spravžńomu pidpilli i buv reabilitovanyj lyše v 1960 roci.</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Oleksandr Bogomazov: avangard ta kolorystyka		</span>	</h3><p>Ale ne dumajte, ščo vsi ukraїnśki hudožnyky togo času zajmalyś promdyzajnom abo ospivuvaly utopični ideї revoljuciї. <strong>Oleksandr Bogomazov</strong>, ukraїnśkyj hudožnyk ta teoretyk avangardu,  u svoїj tvorčosti projšov dekiľka tvorčyh periodiv. Najvidomiši — ce kubofuturyzm ta spektralizm. Jogo tvorčisť — ce svojeridnyj eksperyment z rytmičnymy systemamy. Liniї žyvopysu i grafiky napruženi i dynamični, a rizni geometryčni figury v postijnomu rusi: skačuť, obertajuťsja, pereplitajuťsja. Faktyčno, vin ob’jednav tvorči pošuky italijśkyh futurystiv i symvolistiv. Jak i futurysty vin zobražuvav rytm ta ruh, ale jak symvolist pragnuv vyslovyty «kosmičnyj», totaľnyj rytm. Na jogo dumku, golovnym zavdannjam novogo mystectva bulo znajty vtračenu garmoniju, jaku vin bačyv u mystectvi drevnih hudožnykiv.</p><p><img loading="lazy" class="aligncenter size-full wp-image-35942" src="/wp-content/uploads/2018/05/302387-1.jpeg" alt="Avangard v promyslovosti ta pobuti — golovne pro ukraїnśke mystectvo 1920-h" width="1113" height="1000" srcset="/wp-content/uploads/2018/05/302387-1.jpeg 1113w, /wp-content/uploads/2018/05/302387-1-300x270.jpeg 300w, /wp-content/uploads/2018/05/302387-1-768x690.jpeg 768w, /wp-content/uploads/2018/05/302387-1-1024x920.jpeg 1024w, /wp-content/uploads/2018/05/302387-1-650x584.jpeg 650w, /wp-content/uploads/2018/05/302387-1-824x740.jpeg 824w" sizes="(max-width: 1113px) 100vw, 1113px" /></p><p>Napryklad, kartyna «Pravka pyl» — robota, jaka vidobražaje, z odnogo boku, avangardnyj pošuk, z inšogo boku, kolorystyku, prytamannu ukraїnśkomu mystectvu.</p><p>Majže odrazu pislja smerti im&#8217;ja ta tvorčyj dorobok Bogomazova bulo vykresleno z istoriї radjanśkoї epohy. Lyše u seredyni 1960-h pid čas «vidlygy» jogo im&#8217;ja ta tvorčisť buly perevidkryti mystectvoznavcjamy.</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Anatoľ Petryćkyj: avangard u teatri, realizm na polotni		</span>	</h3><p>Šče odna figura ćogo periodu – ce <strong>Anatoľ Petryćkyj</strong>, jakyj buv odnym z providnyh dijačiv ukraїnśkogo teatraľnogo avangardu. 1929-go v Harkovi vyjšov aľbom «Teatraľni stroї Petryćkogo». Cej aľbom  mav u svoїj biblioteci Pablo Pikasso. A Oleksandra Ekster posluguvalasja nym, vykladajučy osnovy kompozyciї v Sučasnij akademiї mystectv Leže v Paryži.</p><p>Jogo znamenyta robota «Invalidy», jaka eksponujeťsja v Nacionaľnomu hudožńomu muzeї, vidtvorjuje epohu depresiї i pošuku pislja Peršoї Svitovoї vijny, Žovtnevogo perevorotu ta vyzvoľnyh zmagań proty biľšovykiv pid čas 1920-h rokiv, kotri spustošyly v tomu čysli j Ukraїnu. Perša Svitova vijna dlja estetyky ta mystectva svogo času bula nejmovirnym stresom i šokom. Ce bula perša vijna, de bula zastosovana tehnika masovogo znyščennja, de ljudyna vidčula svoju mizernisť pered mašynamy, ščo zdatni vbyvaty.</p>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignright animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/05/1329556515.jpg" alt="">					<figcaption class="wp-caption-text">				<strong>«Invalidy»</strong> 			</figcaption>			</figure><p>«Invalidy» uspišno eksponuvalasja na Venecijśkij bijenale (1930), u Cjuryhu (1931), a dali dva roky podorožuvala Amerykoju v skladi vystavky kartyn, pro jaki najbiľše pysala jevropejśka presa. Pizniše čerez «zaliznu zavisu» vse zabulosja, ale imja Petryćogo znovu počynaje zvučaty na mižnarodnyh vystavkah. Zokrema, na vystavci «Krašči scenografy svitu HH storiččja» (1986) u Nimeččyni Petryćkomu nadaly počesne misce.</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Vijna spilok		</span>	</h3><p>1920-ti roky dlja mystectva je dovoli viľnym časom: odni mytci prysvjačujuť sebe promdyzajnu, inši prodovžujuť stvorjuvaty novi idealy mystectva. Socrealizmom ta stalinśkymy premijamy šče naviť ne pahne, vlada ne vkazuje, ščo j jak maljuvaty. Ale napruga u mystećkomu seredovyšči zrostaje: hudožnyky, umovno kažučy, sperečajuťsja, hto je biľš revoljucijnym i  progresyvnym.</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Zvyčna rysa buď-jakogo hudožńogo seredovyšča — ce bezkinečni svarky. Ale naprykinci HH storiččja hudožnyky rozbyvajuťsja na partiї i počynajeťsja serjozne protystojannja.</p>			</blockquote><p>Napryklad, najbiľšymy spilkamy buly tak zvani <strong>AHČU ta ARMU</strong>. AHČU — ce Asociacija hudožnykiv červonoї Ukraїny, na čoli jakoї stojav vydatnyj ukraїnśkyj hudožnyk i pedagog Fedir Kryčevśkyj. ARMU — ce Asociacija revoljucijnogo mystectva Ukraїny, do jakoї vhodyly Tatlin, Bojčuk, Sedljar, Meller, tobto avangardysty. Miž nymy točylaś bezkinečna superečka, bezkinečnyj teoretyčnyj ping-pong.</p><p><em>Poky avangard polonyť vulyci, teatr, kino ta pobut, nastupaje nastupne desjatylittja. Ce — 1930-ti, jaki my znajemo jak žorstoki roky represij ta Rozstriljanogo Vidrodžennja.</em></p><h4 style="text-align: center;"><strong>Peregljanuty <a href="https://wisecow.com.ua/mistecztvo/100-years-ukrainian-art/" target="_blank" rel="noopener">povnyj cykl lekcij</a></strong></h4><p style="text-align: right;"><em>Adaptovano za oryginaľnoju lekcijeju Alisy Ložkinoї</em></p>

1920-ti roky — ce čas, koly suspiľstvo tiľky počynaje ogovtuvatysja pislja Žovtnevogo perevorotu, Peršoї Svitovoї vijny ta postijnoї zminy vlady. Na scenu vyhodjať avangardysty

U <a href="https://nachasi.com/2018/04/16/vid-malevycha-i-dali/" target="_blank" rel="noopener">poperednij statti</a> my rozpovidaly pro mystectvo avangardu, jake niby peredčuvalo novyj period v istoriї. Cogo razu rozpovimo pro te, jak vidbuvalosja symvolične «vesillja» miž revoljucijnymy idealamy ta idealamy avangardu.

Pislja Žovtnevoї revoljuciї avangardysty namagajuťsja <strong>zrujnuvaty vse, ščo bulo «do» i zrobyty mystectvo utylitarnym</strong>. Žyvopys čy teatr biľše ne buly rozkiššju čy dekorom, a «vyhodyly» na vulyci. Mytci oformljuvaly afiši, tovary, posud i maly svoju filosofiju v arhitekturi.  Pro ce my i rozkažemo v našij tretij statti specproektu «100 rokiv ukraїnśkogo mystectva».

[color_title title="Konstruktyvizm v ukraїnśkyh mistah"]

Otže, avangard počav zapovnjuvaty vulyci. I jakščo afiši čy plakaty šče potribno rozgledity, to velyčni budivli ne pomityty važko. Ujaviť, ščo vy žyvete v Harkovi v 1926 roci. Їzdyte na vozah, konjah, hodyte v lljanij soročci i ne znajete gramoty. A na golovnij plošči mista počynajeťsja budivnyctvo hmaročosa vysotoju v 13 poverhiv, ta šče j bez zvyčnyh kolon ta lipnyny.

Budynok Deržpromu, jakyj buduvaly z 1926 po 1928 roky, dosi lyšajeťsja symvolom Harkova i najvidomišym prykladom konstruktyvizmu v Ukraїni. U Kyjevi prykladiv konstruktyvizmu nebagato — ce Centraľnyj vokzal, CUM, dim-litak na vulyci Mazepy 3, Muzyčnyj teatr na Podoli.

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/05/38.jpg" bold="Budynok Deržpromu, m. Harkiv" align="left"]

Isnuje pošyrena dumka, ščo konstruktyvizm — ce radjanśkyj styľ. Ale naspravdi, vin z'javyvsja nabagato raniše u Nimeččyni — razom iz vidomoju <strong>školoju Bauhauzu</strong>. Filosofija školy Bauhauzu, a otže i konstruktyvizmu taka: funkcionaľnisť važlyviša za formu, a mystectvo maje buty dostupnym usim.

[blockquote_with_author content="Konstruktyvizm, jak tečija avangardu, najbiľš jaskravogo projavyla sebe v arhitekturi. Dlja stylju harakterni prosti geometryčni formy, vidsutnisť dekoru, suvorisť ta monolitnisť zovnišńogo vygljadu."]

[caption id="attachment_35939" align="aligncenter" width="1200"]<img class="size-full wp-image-35939" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/05/Kreshhatyk_38-2_-_TSUM_01.jpg" alt="Avangard v promyslovosti ta pobuti — golovne pro ukraїnśke mystectvo 1920-h" width="1200" height="900" /> CUM na Hreščatyku[/caption]

[color_title title="Vasyľ Jermilov ta promyslovyj dyzajn"]

Odnijeju z golovnyh idejeju Bauhauzu  bulo te, ščo promyslovyj dyzajn ta obrazotvorče mystectvo — rivni. Ukraїnśki hudožnyky togo času takož aktyvno pidtrymuvaly cju koncepciju. Napryklad, <strong>Vasyľ Jermilov</strong>, harkivśkyj hudožnyk, najbiľše pracjuvav u promyslovij grafici: rozrobljav i stvorjuvav eskizy oformlennja upakovok, sirnykovyh korobok, marok. Stvoryv novyj šryft i maljuvav obkladynky dlja knyžok i žurnaliv.

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/05/24kartina2.jpg" align="left"]

Jogo roboty často ne pozbavleni ideologičnogo zvučannja (napryklad, pačky cygarok z nazvoju «Lenin» abo «Illič»), ale zaraz my rozgljadajemo Jermilova, jak dyzajnera i hudožnyka, i naviť ne pomičajemo ćogo zabarvlennja.

Vasyľ Jermilov buv čy ne jedynoju nytočkoju, jaka spolučala avangard 1920-h rokiv i  vže novyj avangardnyj pošuk u Harkovi, jakyj vidbuvsja pislja povalennja kuľtu Stalina, u seredyni 1950-h. Spočatku, avangardysty buly radi revoljuciї, ale zgodom, peršymy postraždaly vid neї. Jermilovu vdaloś unyknuty represij, ale žyv vin u spravžńomu pidpilli i buv reabilitovanyj lyše v 1960 roci.

[color_title title="Oleksandr Bogomazov: avangard ta kolorystyka"]

Ale ne dumajte, ščo vsi ukraїnśki hudožnyky togo času zajmalyś promdyzajnom abo ospivuvaly utopični ideї revoljuciї. <strong>Oleksandr Bogomazov</strong>, ukraїnśkyj hudožnyk ta teoretyk avangardu,  u svoїj tvorčosti projšov dekiľka tvorčyh periodiv. Najvidomiši — ce kubofuturyzm ta spektralizm. Jogo tvorčisť — ce svojeridnyj eksperyment z rytmičnymy systemamy. Liniї žyvopysu i grafiky napruženi i dynamični, a rizni geometryčni figury v postijnomu rusi: skačuť, obertajuťsja, pereplitajuťsja. Faktyčno, vin ob’jednav tvorči pošuky italijśkyh futurystiv i symvolistiv. Jak i futurysty vin zobražuvav rytm ta ruh, ale jak symvolist pragnuv vyslovyty «kosmičnyj», totaľnyj rytm. Na jogo dumku, golovnym zavdannjam novogo mystectva bulo znajty vtračenu garmoniju, jaku vin bačyv u mystectvi drevnih hudožnykiv.

<img class="aligncenter size-full wp-image-35942" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/05/302387-1.jpeg" alt="Avangard v promyslovosti ta pobuti — golovne pro ukraїnśke mystectvo 1920-h" width="1113" height="1000" />

Napryklad, kartyna «Pravka pyl» — robota, jaka vidobražaje, z odnogo boku, avangardnyj pošuk, z inšogo boku, kolorystyku, prytamannu ukraїnśkomu mystectvu.

Majže odrazu pislja smerti im'ja ta tvorčyj dorobok Bogomazova bulo vykresleno z istoriї radjanśkoї epohy. Lyše u seredyni 1960-h pid čas «vidlygy» jogo im'ja ta tvorčisť buly perevidkryti mystectvoznavcjamy.

[color_title title="Anatoľ Petryćkyj: avangard u teatri, realizm na polotni"]

Šče odna figura ćogo periodu – ce <strong>Anatoľ Petryćkyj</strong>, jakyj buv odnym z providnyh dijačiv ukraїnśkogo teatraľnogo avangardu. 1929-go v Harkovi vyjšov aľbom «Teatraľni stroї Petryćkogo». Cej aľbom  mav u svoїj biblioteci Pablo Pikasso. A Oleksandra Ekster posluguvalasja nym, vykladajučy osnovy kompozyciї v Sučasnij akademiї mystectv Leže v Paryži.

Jogo znamenyta robota «Invalidy», jaka eksponujeťsja v Nacionaľnomu hudožńomu muzeї, vidtvorjuje epohu depresiї i pošuku pislja Peršoї Svitovoї vijny, Žovtnevogo perevorotu ta vyzvoľnyh zmagań proty biľšovykiv pid čas 1920-h rokiv, kotri spustošyly v tomu čysli j Ukraїnu. Perša Svitova vijna dlja estetyky ta mystectva svogo času bula nejmovirnym stresom i šokom. Ce bula perša vijna, de bula zastosovana tehnika masovogo znyščennja, de ljudyna vidčula svoju mizernisť pered mašynamy, ščo zdatni vbyvaty.

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/05/1329556515.jpg" bold="«Invalidy»" align="right"]

«Invalidy» uspišno eksponuvalasja na Venecijśkij bijenale (1930), u Cjuryhu (1931), a dali dva roky podorožuvala Amerykoju v skladi vystavky kartyn, pro jaki najbiľše pysala jevropejśka presa. Pizniše čerez «zaliznu zavisu» vse zabulosja, ale imja Petryćogo znovu počynaje zvučaty na mižnarodnyh vystavkah. Zokrema, na vystavci «Krašči scenografy svitu HH storiččja» (1986) u Nimeččyni Petryćkomu nadaly počesne misce.

[color_title title="Vijna spilok"]

1920-ti roky dlja mystectva je dovoli viľnym časom: odni mytci prysvjačujuť sebe promdyzajnu, inši prodovžujuť stvorjuvaty novi idealy mystectva. Socrealizmom ta stalinśkymy premijamy šče naviť ne pahne, vlada ne vkazuje, ščo j jak maljuvaty. Ale napruga u mystećkomu seredovyšči zrostaje: hudožnyky, umovno kažučy, sperečajuťsja, hto je biľš revoljucijnym i  progresyvnym.

[blockquote_with_author content="Zvyčna rysa buď-jakogo hudožńogo seredovyšča — ce bezkinečni svarky. Ale naprykinci HH storiččja hudožnyky rozbyvajuťsja na partiї i počynajeťsja serjozne protystojannja."]

Napryklad, najbiľšymy spilkamy buly tak zvani <strong>AHČU ta ARMU</strong>. AHČU — ce Asociacija hudožnykiv červonoї Ukraїny, na čoli jakoї stojav vydatnyj ukraїnśkyj hudožnyk i pedagog Fedir Kryčevśkyj. ARMU — ce Asociacija revoljucijnogo mystectva Ukraїny, do jakoї vhodyly Tatlin, Bojčuk, Sedljar, Meller, tobto avangardysty. Miž nymy točylaś bezkinečna superečka, bezkinečnyj teoretyčnyj ping-pong.

<em>Poky avangard polonyť vulyci, teatr, kino ta pobut, nastupaje nastupne desjatylittja. Ce — 1930-ti, jaki my znajemo jak žorstoki roky represij ta Rozstriljanogo Vidrodžennja.</em>
<h4 style="text-align: center;"><strong>Peregljanuty <a href="https://wisecow.com.ua/mistecztvo/100-years-ukrainian-art/" target="_blank" rel="noopener">povnyj cykl lekcij</a></strong></h4>
<p style="text-align: right;"><em>Adaptovano za oryginaľnoju lekcijeju Alisy Ložkinoї</em></p>

<p>U <a href="/2018/04/16/vid-malevycha-i-dali/" target="_blank" rel="noopener">poperednij statti</a> my rozpovidaly pro mystectvo avangardu, jake niby peredčuvalo novyj period v istoriї. Cogo razu rozpovimo pro te, jak vidbuvalosja symvolične «vesillja» miž revoljucijnymy idealamy ta idealamy avangardu.</p><p>Pislja Žovtnevoї revoljuciї avangardysty namagajuťsja <strong>zrujnuvaty vse, ščo bulo «do» i zrobyty mystectvo utylitarnym</strong>. Žyvopys čy teatr biľše ne buly rozkiššju čy dekorom, a «vyhodyly» na vulyci. Mytci oformljuvaly afiši, tovary, posud i maly svoju filosofiju v arhitekturi.  Pro ce my i rozkažemo v našij tretij statti specproektu «100 rokiv ukraїnśkogo mystectva».</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Konstruktyvizm v ukraїnśkyh mistah		</span>	</h3><p>Otže, avangard počav zapovnjuvaty vulyci. I jakščo afiši čy plakaty šče potribno rozgledity, to velyčni budivli ne pomityty važko. Ujaviť, ščo vy žyvete v Harkovi v 1926 roci. Їzdyte na vozah, konjah, hodyte v lljanij soročci i ne znajete gramoty. A na golovnij plošči mista počynajeťsja budivnyctvo hmaročosa vysotoju v 13 poverhiv, ta šče j bez zvyčnyh kolon ta lipnyny.</p><p>Budynok Deržpromu, jakyj buduvaly z 1926 po 1928 roky, dosi lyšajeťsja symvolom Harkova i najvidomišym prykladom konstruktyvizmu v Ukraїni. U Kyjevi prykladiv konstruktyvizmu nebagato — ce Centraľnyj vokzal, CUM, dim-litak na vulyci Mazepy 3, Muzyčnyj teatr na Podoli.</p>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignleft animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/05/38.jpg" alt="">					<figcaption class="wp-caption-text">				<strong>Budynok Deržpromu, m. Harkiv</strong> 			</figcaption>			</figure><p>Isnuje pošyrena dumka, ščo konstruktyvizm — ce radjanśkyj styľ. Ale naspravdi, vin z&#8217;javyvsja nabagato raniše u Nimeččyni — razom iz vidomoju <strong>školoju Bauhauzu</strong>. Filosofija školy Bauhauzu, a otže i konstruktyvizmu taka: funkcionaľnisť važlyviša za formu, a mystectvo maje buty dostupnym usim.</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Konstruktyvizm, jak tečija avangardu, najbiľš jaskravogo projavyla sebe v arhitekturi. Dlja stylju harakterni prosti geometryčni formy, vidsutnisť dekoru, suvorisť ta monolitnisť zovnišńogo vygljadu.</p>			</blockquote><div id="attachment_35939" style="width: 1210px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-35939" loading="lazy" class="size-full wp-image-35939" src="/wp-content/uploads/2018/05/Kreshhatyk_38-2_-_TSUM_01.jpg" alt="Avangard v promyslovosti ta pobuti — golovne pro ukraїnśke mystectvo 1920-h" width="1200" height="900" srcset="/wp-content/uploads/2018/05/Kreshhatyk_38-2_-_TSUM_01.jpg 1200w, /wp-content/uploads/2018/05/Kreshhatyk_38-2_-_TSUM_01-300x225.jpg 300w, /wp-content/uploads/2018/05/Kreshhatyk_38-2_-_TSUM_01-768x576.jpg 768w, /wp-content/uploads/2018/05/Kreshhatyk_38-2_-_TSUM_01-1024x768.jpg 1024w, /wp-content/uploads/2018/05/Kreshhatyk_38-2_-_TSUM_01-650x488.jpg 650w, /wp-content/uploads/2018/05/Kreshhatyk_38-2_-_TSUM_01-987x740.jpg 987w" sizes="(max-width: 1200px) 100vw, 1200px" /><p id="caption-attachment-35939" class="wp-caption-text">CUM na Hreščatyku</p></div>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Vasyľ Jermilov ta promyslovyj dyzajn		</span>	</h3><p>Odnijeju z golovnyh idejeju Bauhauzu  bulo te, ščo promyslovyj dyzajn ta obrazotvorče mystectvo — rivni. Ukraїnśki hudožnyky togo času takož aktyvno pidtrymuvaly cju koncepciju. Napryklad, <strong>Vasyľ Jermilov</strong>, harkivśkyj hudožnyk, najbiľše pracjuvav u promyslovij grafici: rozrobljav i stvorjuvav eskizy oformlennja upakovok, sirnykovyh korobok, marok. Stvoryv novyj šryft i maljuvav obkladynky dlja knyžok i žurnaliv.</p>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignleft animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/05/24kartina2.jpg" alt="">			</figure><p>Jogo roboty často ne pozbavleni ideologičnogo zvučannja (napryklad, pačky cygarok z nazvoju «Lenin» abo «Illič»), ale zaraz my rozgljadajemo Jermilova, jak dyzajnera i hudožnyka, i naviť ne pomičajemo ćogo zabarvlennja.</p><p>Vasyľ Jermilov buv čy ne jedynoju nytočkoju, jaka spolučala avangard 1920-h rokiv i  vže novyj avangardnyj pošuk u Harkovi, jakyj vidbuvsja pislja povalennja kuľtu Stalina, u seredyni 1950-h. Spočatku, avangardysty buly radi revoljuciї, ale zgodom, peršymy postraždaly vid neї. Jermilovu vdaloś unyknuty represij, ale žyv vin u spravžńomu pidpilli i buv reabilitovanyj lyše v 1960 roci.</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Oleksandr Bogomazov: avangard ta kolorystyka		</span>	</h3><p>Ale ne dumajte, ščo vsi ukraїnśki hudožnyky togo času zajmalyś promdyzajnom abo ospivuvaly utopični ideї revoljuciї. <strong>Oleksandr Bogomazov</strong>, ukraїnśkyj hudožnyk ta teoretyk avangardu,  u svoїj tvorčosti projšov dekiľka tvorčyh periodiv. Najvidomiši — ce kubofuturyzm ta spektralizm. Jogo tvorčisť — ce svojeridnyj eksperyment z rytmičnymy systemamy. Liniї žyvopysu i grafiky napruženi i dynamični, a rizni geometryčni figury v postijnomu rusi: skačuť, obertajuťsja, pereplitajuťsja. Faktyčno, vin ob’jednav tvorči pošuky italijśkyh futurystiv i symvolistiv. Jak i futurysty vin zobražuvav rytm ta ruh, ale jak symvolist pragnuv vyslovyty «kosmičnyj», totaľnyj rytm. Na jogo dumku, golovnym zavdannjam novogo mystectva bulo znajty vtračenu garmoniju, jaku vin bačyv u mystectvi drevnih hudožnykiv.</p><p><img loading="lazy" class="aligncenter size-full wp-image-35942" src="/wp-content/uploads/2018/05/302387-1.jpeg" alt="Avangard v promyslovosti ta pobuti — golovne pro ukraїnśke mystectvo 1920-h" width="1113" height="1000" srcset="/wp-content/uploads/2018/05/302387-1.jpeg 1113w, /wp-content/uploads/2018/05/302387-1-300x270.jpeg 300w, /wp-content/uploads/2018/05/302387-1-768x690.jpeg 768w, /wp-content/uploads/2018/05/302387-1-1024x920.jpeg 1024w, /wp-content/uploads/2018/05/302387-1-650x584.jpeg 650w, /wp-content/uploads/2018/05/302387-1-824x740.jpeg 824w" sizes="(max-width: 1113px) 100vw, 1113px" /></p><p>Napryklad, kartyna «Pravka pyl» — robota, jaka vidobražaje, z odnogo boku, avangardnyj pošuk, z inšogo boku, kolorystyku, prytamannu ukraїnśkomu mystectvu.</p><p>Majže odrazu pislja smerti im&#8217;ja ta tvorčyj dorobok Bogomazova bulo vykresleno z istoriї radjanśkoї epohy. Lyše u seredyni 1960-h pid čas «vidlygy» jogo im&#8217;ja ta tvorčisť buly perevidkryti mystectvoznavcjamy.</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Anatoľ Petryćkyj: avangard u teatri, realizm na polotni		</span>	</h3><p>Šče odna figura ćogo periodu – ce <strong>Anatoľ Petryćkyj</strong>, jakyj buv odnym z providnyh dijačiv ukraїnśkogo teatraľnogo avangardu. 1929-go v Harkovi vyjšov aľbom «Teatraľni stroї Petryćkogo». Cej aľbom  mav u svoїj biblioteci Pablo Pikasso. A Oleksandra Ekster posluguvalasja nym, vykladajučy osnovy kompozyciї v Sučasnij akademiї mystectv Leže v Paryži.</p><p>Jogo znamenyta robota «Invalidy», jaka eksponujeťsja v Nacionaľnomu hudožńomu muzeї, vidtvorjuje epohu depresiї i pošuku pislja Peršoї Svitovoї vijny, Žovtnevogo perevorotu ta vyzvoľnyh zmagań proty biľšovykiv pid čas 1920-h rokiv, kotri spustošyly v tomu čysli j Ukraїnu. Perša Svitova vijna dlja estetyky ta mystectva svogo času bula nejmovirnym stresom i šokom. Ce bula perša vijna, de bula zastosovana tehnika masovogo znyščennja, de ljudyna vidčula svoju mizernisť pered mašynamy, ščo zdatni vbyvaty.</p>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignright animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/05/1329556515.jpg" alt="">					<figcaption class="wp-caption-text">				<strong>«Invalidy»</strong> 			</figcaption>			</figure><p>«Invalidy» uspišno eksponuvalasja na Venecijśkij bijenale (1930), u Cjuryhu (1931), a dali dva roky podorožuvala Amerykoju v skladi vystavky kartyn, pro jaki najbiľše pysala jevropejśka presa. Pizniše čerez «zaliznu zavisu» vse zabulosja, ale imja Petryćogo znovu počynaje zvučaty na mižnarodnyh vystavkah. Zokrema, na vystavci «Krašči scenografy svitu HH storiččja» (1986) u Nimeččyni Petryćkomu nadaly počesne misce.</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Vijna spilok		</span>	</h3><p>1920-ti roky dlja mystectva je dovoli viľnym časom: odni mytci prysvjačujuť sebe promdyzajnu, inši prodovžujuť stvorjuvaty novi idealy mystectva. Socrealizmom ta stalinśkymy premijamy šče naviť ne pahne, vlada ne vkazuje, ščo j jak maljuvaty. Ale napruga u mystećkomu seredovyšči zrostaje: hudožnyky, umovno kažučy, sperečajuťsja, hto je biľš revoljucijnym i  progresyvnym.</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Zvyčna rysa buď-jakogo hudožńogo seredovyšča — ce bezkinečni svarky. Ale naprykinci HH storiččja hudožnyky rozbyvajuťsja na partiї i počynajeťsja serjozne protystojannja.</p>			</blockquote><p>Napryklad, najbiľšymy spilkamy buly tak zvani <strong>AHČU ta ARMU</strong>. AHČU — ce Asociacija hudožnykiv červonoї Ukraїny, na čoli jakoї stojav vydatnyj ukraїnśkyj hudožnyk i pedagog Fedir Kryčevśkyj. ARMU — ce Asociacija revoljucijnogo mystectva Ukraїny, do jakoї vhodyly Tatlin, Bojčuk, Sedljar, Meller, tobto avangardysty. Miž nymy točylaś bezkinečna superečka, bezkinečnyj teoretyčnyj ping-pong.</p><p><em>Poky avangard polonyť vulyci, teatr, kino ta pobut, nastupaje nastupne desjatylittja. Ce — 1930-ti, jaki my znajemo jak žorstoki roky represij ta Rozstriljanogo Vidrodžennja.</em></p><h4 style="text-align: center;"><strong>Peregljanuty <a href="https://wisecow.com.ua/mistecztvo/100-years-ukrainian-art/" target="_blank" rel="noopener">povnyj cykl lekcij</a></strong></h4><p style="text-align: right;"><em>Adaptovano za oryginaľnoju lekcijeju Alisy Ložkinoї</em></p>

Avangardysty ta žyttja — golovne pro ukraїnśke mystectvo 1920-h

U <a href="https://nachasi.com/2018/03/27/ur-art-in-centuries/" target="_blank" rel="noopener">peršij statti </a>my rozpovidaly pro peredvyžnykiv, ukraїnśkyj modern ta detektyvnu istoriju vbyvstva Oleksandra Muraška.  Sogodni perenesemosja v 1910-ti roky

Sogodni my pogovorymo pro mystectvo avangardu. A šče, — jak i obicjaly, — pojasnymo, čomu «Čornyj kvadrat» Malevyča — šedevr poza časom ta žanramy.

[color_title title="Revoljucijne mystectvo 1910-1920-h"]

V istoriї ukraїnśkogo mystectva cej period posidaje osoblyve misce, ale prydumaly nazvu jomu majže za pivstolittja opislja. U 1973 roci francuźkyj mystectvoznaveć Andrij Nakov dav vyznačennja fenomenu ćogo periodu: <strong>ukraїnśkyj </strong><strong>avangard</strong><strong>*</strong>.

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/04/1-Fontan-Marselya-Dyushana.jpg" align="right"]

Perša Svitova vijna, revoljuciї, novi tehnologiї skolyhnuly mystectvo. Zdavaloś, ščo svit rozvaljujeťsja — otže, možna zibraty jogo po-novomu. Tomu cej period šče nazyvajuť epohoju «-izmiv». Mystectvo vybuhaje absoljutno riznymy tečijamy ta eksperymentamy. Postupovo perežyvajučy v sobi vnutrišnju evoljuciju, vono dosjagaje točky vyhodu na jakisno novyj riveń.

Period avangardu — ce čas manifestiv, jaki deklarujuť novi styli ta naprjamky. Hudožnyky prypynjajuť pracjuvaty za umovnoju formuloju «ja tak baču». Natomisť postaje «ja tak hoču».

Same v cej period <strong>Marseľ Djušan</strong> stvorjuje svij znamenytyj pisuar, z jakogo počynajeťsja «sučasne mystectvo». Hudožnyk vykorystovuje zvyčajni predmety, jaki nas otočujuť, i eksponuje їh jak art-vytvir. Čomu ce važlyvo i čomu my govorymo pro ńogo v konteksti ukraїnśkogo mystectva? Djušan razom zi svoїmy <strong>redi-mejdamy*</strong> dovodyť do absurdu tezu poperednih stoliť pro te, ščo «mystectvo maje kopijuvaty reaľnisť». Vin rujnuje meži mystectva ta dijsnosti. A Kazymyr Malevyč u ti ž roky rujnuje predmetnisť u mystectvi.

[color_title title="Malevyč ta «Čornyj kvadrat»"]

<strong>Kazymyr Malevyč</strong> — odyn iz najvidomišyh hudožnykiv u sviti. Jogo «Čornyj kvadrat» — ce robota, jaka vyklykaje dyskusiї do śogodni. Ale v konteksti ukraїnśkogo mystectva vin stavyť pered namy 2 pryncypovyh pytannja.

[blockquote_with_author content="Odne z nyh biľš «zemnogo» harakteru: jakoї nacionaľnosti hudožnyk Kazymyr Malevyč?"]

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/04/2-Kazymyr-Malevych-Avtoportret.jpg" align="right"]

Malevyč – umovno ukraїnśkyj myteć, jakyj narodyvsja v Kyjevi, buv etničnym poljakom ta sformuvavsja v Rosijśkij Imperiї. Sam Kazymyr Malevyč unykav rozmov pro nacionaľnu identyčnisť, ale pro ce točaťsja dyskusiї i doteper.

Vidomo, ščo v Ukraїni znahodjaťsja lyše 2 oryginaľnyh polotna: v muzeї <strong>sela Parhomivka na Harkivščyni</strong><b>,</b> de Kazymyr žyv u dytynstvi dejakyj čas, ta v kolekciї <strong>Mystećkogo Arsenalu</strong>. Biľšisť kartyn svogo času z Ukraїny vyvezly do kolekcij Ermitažu ta Treťjakovśkoї galereї. Čerez ce na mižnarodnyh vystavkah Malevyča spryjmajuť jak mytcja susidńoї deržavy.

[blockquote_with_author content="Za spogadamy najmolodšoї sestry Viktoriї, Kazymyr Malevyč «pysavsja v anketah ukraїncem, radyv te same robyty i nam z bratom, dobre znav ukraїnśku movu». Hoča, perebuvajučy v Poľšči j šukajučy porjatunku vid ćkuvannja komunistyčnoї vlady, nazvav sebe v oficijnomu formuljari poljakom. "]

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/04/3-Malevych-ZHnytsya-1912.jpg" align="right"]

Popry cju apolityčnisť, naviť ranni periody jogo tvorčosti — osoblyvo seljanśkyj — polityzuvalyś u radjanśki časy. Seljanśkym periodom Malevyča umovno nazyvajuť seriї robit z 1910 po 1913 roky, na jakyh hudožnyk zobražav seljan za robotoju. «Ja nasliduvav use žyttja seljan. Selo zajmalosja mystec­tvom (takogo slova ja ne znav todi). Točniše kažučy, vyrobljalysja taki reči, jaki meni buly do vpodoby. U cyh rečah i čaїlasja vsja taїna moїh sympatij do seljan», — pysav Malevyč v avto­biografiї. V svoїh rannih robotah myteć pojednuje <strong>futuryzm*</strong><b>, </b><strong>ekspresionizm* ta kubizm*</strong>.

Cykl Malevyča bulo stvoreno same u period prožyvannja u Kyjevi čy nevdovzi pislja togo. Za versijeju, jaku vysuvaje mystectvoznaveć Dmytro Gorbačov, same estetyka ukraїnśkogo narodnogo mystectva, de pojednujuť vidkryti koľory i potužnu žyttjevu energiju, nadyhnuly Malevyča do stvorennja cyh robit.

[blockquote_with_author content="Drugym pytannjam ščodo Kazymyra Malevyča je pryroda, zmist i pryznačennja jogo «Čornogo kvadratu»"]

[cut_in_image_fullwidth img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/04/4-Malevych-CHornyj-kvadrat-1915.jpg" img_id="33812" parallax="true"]

Jdeťsja pro tvir, jakyj dosi podiljaje ljudej na fanativ sučasnogo mystectva, i ljudej, jaki deklarujuť, ščo vony ne rozumijuť sučasne mystectvo. Jakščo pro redi-mejdy* Djušana znajuť ne vsi, to ironizujujučy nad sučasnym mystectvom, htoś neodminno zgadaje cju kartynu.  Dijsno, 99,99% ljudej možuť «namaljuvaty tak samo» — pytannja lyše v tomu, «naviščo».

Naspravdi «Čornyj kvadrat» je častynoju duže velykoї, filosofśkoї praktyky Malevyča — evoljuciї, jaka vid figuratyvnogo čerez abstraktne mystectvo riznyh periodiv pryjšla znovu do figuratyvnogo mystectva na absoljutno inšomu rivni. Cja kartyna stala symvolom ćogo pošuku transcendentnogo u sviti, ščo zminjuvavsja, pošuku jakoїś novoї ikony.

«Čornyj kvadrat» vperše eksponuvavsja na vystavci «0,10» u 1915 roci v tak zvanomu červonomu kuti vystavky, de zazvyčaj u tradycijnyh seljanśkyh hatah roztašovuvalyś ikony.

[blockquote_with_author content="Malevyč deklaruje ščo čornyj kvadrat — ce ikona HH storiččja. Ikona, jaka govoryť pro bezodnju. Dlja kogoś vona govoryť pro beznadiju, dlja kogoś — pro kosmos i čorni diry."]

Malevyč namaljuvav pizniše šče dekiľka versij «Čornogo kvadrata». Uśogo їh isnuje čotyry. Ale lyše toj odyn, peršyj, napysanyj ponad 100 rokiv tomu, ne daje spokoju mystectvoznavcjam ta doslidnykam i do śogodni.

Rik tomu z šedevrom stavsja skandal. Fahivci vyjavyly, ščo na peršij versiї buv pidpys, jakyj vidsylaje «Čornyj kvadrat» do napivžartivlyvogo tvoru  francuźkogo hudožnyka HIH storiččja Aľfonsa Alle «Bijka negriv v pečeri pizno vnoči». Ce dalo pryvid nedobrozyčlyvcjam zvynuvatyty hudožnyka v tomu, ščo ce vśogo lyše  karykatura.

[blockquote_with_author content="Sam Malevyč skromno zajavljav, ščo na «Čornomu kvadrati» mystectvo zakinčujeťsja, jogo kartyna i je veršyna i kineć."]

[color_title title="Amazonka avangardu Oleksandra Ekster"]

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/04/7-Kostyumy-rozrobleni-Ekster-dlya-nimoyi-strichky-Aelita.jpg" align="right"]

Oleksandru Ekster nazyvajuť «amazonkoju avangardu». Razom z Oleksandrom Bogomazovym її nazyvajuť sered tvorciv ukraїnśkogo <strong>kubofuturyzmu*</strong>. Ale spravžńoju revoljucionerkoju Ekster stala u scenografiї. Vona formuljuje novu koncepciju sceničnyh dekoracij, konstrujuje eskizy kostjumiv do baletiv. Ale її eksperymenty u scenografiї prodovžuvalyś nedovgo: u 1920-h vona emigruje do Franciї čerez tysk biľšovyćkoї vlady.

U Paryži kyїvśkyj pryjateľ Ekster poznajomyv її z poetom-futurystom Gijomom Apollinerom, jakyj vidviv її do majsterni Pikasso. Tam vona j znajšla novu filosofiju mystectva.

[blockquote_with_author name="zi spogadiv aktrysy Alisy Koonen" content="V її paryźkij gospodi, tak samo, jak u nij samij, vpadalo v oči svojeridne spolučennja jevropejśkoї kuľtury z ukraїnśkym pobutom. Na stinah sered maljunkiv Pikasso i Braka možna bulo pobačyty ukraїnśki vyšyvky, na pidlozi — ukraїnśkyj kylym, do stolu podavaly polyv’jani gorščečky, jaskravi majolikovi tarilky z varenykamy"]

U Paryži Ekster prodovžyla buty revoljucionerkoju i odnijeju z peršyh navažylaś sprobuvaty abstrakcionizm. Odne z її golovnyh novatorstv u teatraľnomu mystectvi — obigravannja vsijeї sceny.

[color_title title="«Nevgamovnyj» Arhypenko"]

Oleksandr Arhypenko — ukraїnśkyj ta amerykanśkyj skuľptor, jakyj je odnym iz osnovopoložnykiv kubizmu v skuľpturi. Try roky Arhypenko provčyvsja v Kyїvśkomu hudožńomu učylyšči, a vže zgodom vin opynyvsja v koli paryźkyh kubistiv. Cikavo, ščo tam vin otrymav prizvyšče «Nevgamovnyj».

Odnym iz novatorstv, jaki podaruvav Arhypenko svitovi, stalo vykorystannja koľoru v skuľpturi. Myteć pysav, ščo «skuľptury-kartyny — ce syntez jogo idej jak hudožnyka ta skuľptura».  Arhypenko takož vykorystovuvav možlyvosti «nuľovoї», naskriznoї formy — takoju je porožneča miž pidnjatoju rukoju v skuľpturi «Žinka, ščo vkladaje volossja», 1915 roku. Do reči, myteć ne raz nagološuvav, ščo na stvorennja svoїh vidomyh žinočyh figur jogo nadyhaly skifśki i polovećki statuetky-«baby».

[blockquote_with_author content="Oleksandr Arhypenko — odyn z najvidomišyh ukraїnciv u sviti. Jogo nacionaľnisť, na vidminu vid Kazymyra Malevyča, ni v kogo ne vyklykala sumnivu."]

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/04/9-Arhypenko-Karusel-ta-Pyero.jpeg" align="right"]

Ale poky skuľptor vidkryvaje vlasni hudožni školy u Nicci, Berlini ta Nju-Jorku, a jogo roboty eksponujuť v Centri Pompidu, MoMA, galerejah Solomona Gugenhajma, na baťkivščyni im’ja Oleksandra Arhypenka prodovžuvaly zamovčuvaty.

Poky ščo hudožnyky-avangardysty počuvajuť sebe viľno, eksperymentujuť i žyvuť za rahunok mecenativ. U nastupne desjatylittja pislja revoljuciї 1917 avangard počne tovaryšuvaty z novoju deržavoju, adže todi mytci viryly propagandi biľšovykiv i spodivalysja «zbuduvaty novyj svit». V našij nastupnij statti — pro konstruktyvizm, buremne mystećke žyttja u Harkovi ta teatraľnyj renesans v Ukraїni.

[color_title title="Slovnyk mystectvoznavcja"]

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/04/8-Oleksandr-Arhypenko-ZHinka-yaka-zachisuyetsya-1915.jpg" align="right"]
<h4><strong>Avangard</strong></h4>
(fr. avantgarde — toj, ščo jde poperedu, peredovyj zagin) v estetyci XX st. cym terminom vyznačajeťsja sukupnisť riznomanitnyh novatorśkyh, revoljucijnyh, buntarśkyh, epatažnyh, manifestarnyh ruhiv ta naprjamiv v hudožnij kuľturi peršoї polovyny mynulogo stolittja. Do avangardystśkyh styľovyh tečij vidnosjať futuryzm, ekspresionizm, konstruktyvizm, dadaїzm, sjurrealizm, imažynizm, abstrakcionizm, kubizm. Oznakoju avangardnogo ruhu je manifest.
<h4><strong>Redi-mejd (ready-made)</strong><b> </b></h4>
Tehnika v riznyh vydah mystectva, pry jakij avtor predstavljaje jak svij tvir dejakyj ob'jekt abo tekst, stvorenyj ne nym samym. Avtorstvo hudožnyka čy pyśmennyka, kotryj vykorystovuje ready-made, poljagaje u peremiščenni predmeta z nehudožńogo prostoru v hudožnje, zavdjaky čomu predmet vidkryvajeťsja z nespodivanogo boku, v ńomu prostupajuť ne pomitni poza hudožńogo kontekstu vlastyvosti.
<h4><strong>Futuryzm</strong></h4>
Avangardystśka tečija 1910—1930-h rokiv. Vynykla v Italiї u 1909 roci. Futuryzm propaguvav kuľt indyvidualizmu, vidkydav zagaľnopryjnjati movni ta poetyčno-mystećki normy. Futurysty zaklykaly povnistju znyščyty vse stare, aby pobuduvaty nove. Sprjamuvannja futuryzmu možna vyrazyty tŕoma «M»: misto, mašyna, masa. Dvi golovni oznaky futuryzmu: mystectvo zovsim ne cikavyťsja ljudynoju ta vynjatkovyj dynamizm, poetyzuvannja ruhu, švydkosti.
<h4><strong>Ekspresionizm</strong></h4>
Tečija v jevropejśkomu mystectvi, ščo otrymalo najbiľšyj rozvytok v perši desjatylittja XX stolittja, perevažno v Nimeččyni ta Avstriї. Ekspresionizm pragne ne stiľky do vidobražennja navkolyšńogo svitu, skiľky do vyražennja hudožnimy sposobamy emocijnogo stanu avtora.
<h4><strong>Kubizm</strong></h4>
Avangardna tečija v obrazotvorčomu mystectvi počatku XX stolittja, jaka pereduvala abstraktnomu mystectvu. Kubizmu prytamanni pidkresleno geometryzovani formy, pragnennja podribnyty ob'jekty na stereometryčni skladovi. Jogo zasnovnykom buv Pablo Pikasso, jakyj zahopljuvavsja robotamy Polja Sezanna i buv nathnennym jogo sproboju stvoryty ob'jemnu strukturu na poverhni polotna.
<h4><strong>Suprematyzm</strong></h4>
(vid lat. supremus — najvyščyj) naprjam avangardnogo mystectva, bezpredmetnisť, abstraktnyj geometryzm, ščo vynyk na počatku XX stolittja. Začynatelem vvažajeťsja Kazymyr Malevyč. Jak naprjamok, suprematyzm znajšov zastosuvannja v urbanistyci, plakati ta grafici.
<h4><strong>Kubofutoryzm</strong></h4>
Termin vynyk z nazv 2 naprjamkiv žyvopysu: francuźkogo kubizmu ta italijśkogo futuryzmu, jaki, zdavaloś by, važko syntezuvaty. Adže kubizm, hoča j rozkladav (na «analityčnij» stadiї svogo rozvytku) predmety i figury, v cilomu pragnuv do konstruktyvnosti, do arhitektoniky. Futuryzm že — ce nadzvyčajna dynamika, ščo rujnuje konstrukciju. Do kubofuturyzmu naležaly braty Volodymyr ta Davyd Burljuky, Oleksandr Bogomazov, Oleksandra Ekster.
<h4 style="text-align: center;"><strong>Peregljanuty </strong><a href="https://wisecow.com.ua/mistecztvo/100-years-ukrainian-art/" target="_blank" rel="noopener"><strong>povnyj cykl lekcij</strong><b></b></a></h4>
<p style="text-align: right;"><em>Adaptovano za oryginaľnoju lekcijeju Alisy Ložkinoї</em></p>
<span>Zberegty</span><span>Zberegty</span>

<p>Sogodni my pogovorymo pro mystectvo avangardu. A šče, — jak i obicjaly, — pojasnymo, čomu «Čornyj kvadrat» Malevyča — šedevr poza časom ta žanramy.</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Revoljucijne mystectvo 1910-1920-h		</span>	</h3><p>V istoriї ukraїnśkogo mystectva cej period posidaje osoblyve misce, ale prydumaly nazvu jomu majže za pivstolittja opislja. U 1973 roci francuźkyj mystectvoznaveć Andrij Nakov dav vyznačennja fenomenu ćogo periodu: <strong>ukraїnśkyj </strong><strong>avangard</strong><strong>*</strong>.</p>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignright animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/04/1-Fontan-Marselya-Dyushana.jpg" alt="">			</figure><p>Perša Svitova vijna, revoljuciї, novi tehnologiї skolyhnuly mystectvo. Zdavaloś, ščo svit rozvaljujeťsja — otže, možna zibraty jogo po-novomu. Tomu cej period šče nazyvajuť epohoju «-izmiv». Mystectvo vybuhaje absoljutno riznymy tečijamy ta eksperymentamy. Postupovo perežyvajučy v sobi vnutrišnju evoljuciju, vono dosjagaje točky vyhodu na jakisno novyj riveń.</p><p>Period avangardu — ce čas manifestiv, jaki deklarujuť novi styli ta naprjamky. Hudožnyky prypynjajuť pracjuvaty za umovnoju formuloju «ja tak baču». Natomisť postaje «ja tak hoču».</p><p>Same v cej period <strong>Marseľ Djušan</strong> stvorjuje svij znamenytyj pisuar, z jakogo počynajeťsja «sučasne mystectvo». Hudožnyk vykorystovuje zvyčajni predmety, jaki nas otočujuť, i eksponuje їh jak art-vytvir. Čomu ce važlyvo i čomu my govorymo pro ńogo v konteksti ukraїnśkogo mystectva? Djušan razom zi svoїmy <strong>redi-mejdamy*</strong> dovodyť do absurdu tezu poperednih stoliť pro te, ščo «mystectvo maje kopijuvaty reaľnisť». Vin rujnuje meži mystectva ta dijsnosti. A Kazymyr Malevyč u ti ž roky rujnuje predmetnisť u mystectvi.</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Malevyč ta «Čornyj kvadrat»		</span>	</h3><p><strong>Kazymyr Malevyč</strong> — odyn iz najvidomišyh hudožnykiv u sviti. Jogo «Čornyj kvadrat» — ce robota, jaka vyklykaje dyskusiї do śogodni. Ale v konteksti ukraїnśkogo mystectva vin stavyť pered namy 2 pryncypovyh pytannja.</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Odne z nyh biľš «zemnogo» harakteru: jakoї nacionaľnosti hudožnyk Kazymyr Malevyč?</p>			</blockquote>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignright animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/04/2-Kazymyr-Malevych-Avtoportret.jpg" alt="">			</figure><p>Malevyč – umovno ukraїnśkyj myteć, jakyj narodyvsja v Kyjevi, buv etničnym poljakom ta sformuvavsja v Rosijśkij Imperiї. Sam Kazymyr Malevyč unykav rozmov pro nacionaľnu identyčnisť, ale pro ce točaťsja dyskusiї i doteper.</p><p>Vidomo, ščo v Ukraїni znahodjaťsja lyše 2 oryginaľnyh polotna: v muzeї <strong>sela Parhomivka na Harkivščyni</strong><b>,</b> de Kazymyr žyv u dytynstvi dejakyj čas, ta v kolekciї <strong>Mystećkogo Arsenalu</strong>. Biľšisť kartyn svogo času z Ukraїny vyvezly do kolekcij Ermitažu ta Treťjakovśkoї galereї. Čerez ce na mižnarodnyh vystavkah Malevyča spryjmajuť jak mytcja susidńoї deržavy.</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Za spogadamy najmolodšoї sestry Viktoriї, Kazymyr Malevyč «pysavsja v anketah ukraїncem, radyv te same robyty i nam z bratom, dobre znav ukraїnśku movu». Hoča, perebuvajučy v Poľšči j šukajučy porjatunku vid ćkuvannja komunistyčnoї vlady, nazvav sebe v oficijnomu formuljari poljakom. </p>			</blockquote>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignright animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/04/3-Malevych-ZHnytsya-1912.jpg" alt="">			</figure><p>Popry cju apolityčnisť, naviť ranni periody jogo tvorčosti — osoblyvo seljanśkyj — polityzuvalyś u radjanśki časy. Seljanśkym periodom Malevyča umovno nazyvajuť seriї robit z 1910 po 1913 roky, na jakyh hudožnyk zobražav seljan za robotoju. «Ja nasliduvav use žyttja seljan. Selo zajmalosja mystec­tvom (takogo slova ja ne znav todi). Točniše kažučy, vyrobljalysja taki reči, jaki meni buly do vpodoby. U cyh rečah i čaїlasja vsja taїna moїh sympatij do seljan», — pysav Malevyč v avto­biografiї. V svoїh rannih robotah myteć pojednuje <strong>futuryzm*</strong><b>, </b><strong>ekspresionizm* ta kubizm*</strong>.</p><p>Cykl Malevyča bulo stvoreno same u period prožyvannja u Kyjevi čy nevdovzi pislja togo. Za versijeju, jaku vysuvaje mystectvoznaveć Dmytro Gorbačov, same estetyka ukraїnśkogo narodnogo mystectva, de pojednujuť vidkryti koľory i potužnu žyttjevu energiju, nadyhnuly Malevyča do stvorennja cyh robit.</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Drugym pytannjam ščodo Kazymyra Malevyča je pryroda, zmist i pryznačennja jogo «Čornogo kvadratu»</p>			</blockquote>	<div class="wp-caption full-screen  content_paralax_js content-paralax">					<div class="img" data-speed="1" style="background-image: url(/wp-content/uploads/2018/04/4-Malevych-CHornyj-kvadrat-1915.jpg)"></div>				<img src="/wp-content/uploads/2018/04/4-Malevych-CHornyj-kvadrat-1915.jpg">			</div><p>Jdeťsja pro tvir, jakyj dosi podiljaje ljudej na fanativ sučasnogo mystectva, i ljudej, jaki deklarujuť, ščo vony ne rozumijuť sučasne mystectvo. Jakščo pro redi-mejdy* Djušana znajuť ne vsi, to ironizujujučy nad sučasnym mystectvom, htoś neodminno zgadaje cju kartynu.  Dijsno, 99,99% ljudej možuť «namaljuvaty tak samo» — pytannja lyše v tomu, «naviščo».</p><p>Naspravdi «Čornyj kvadrat» je častynoju duže velykoї, filosofśkoї praktyky Malevyča — evoljuciї, jaka vid figuratyvnogo čerez abstraktne mystectvo riznyh periodiv pryjšla znovu do figuratyvnogo mystectva na absoljutno inšomu rivni. Cja kartyna stala symvolom ćogo pošuku transcendentnogo u sviti, ščo zminjuvavsja, pošuku jakoїś novoї ikony.</p><p>«Čornyj kvadrat» vperše eksponuvavsja na vystavci «0,10» u 1915 roci v tak zvanomu červonomu kuti vystavky, de zazvyčaj u tradycijnyh seljanśkyh hatah roztašovuvalyś ikony.</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Malevyč deklaruje ščo čornyj kvadrat — ce ikona HH storiččja. Ikona, jaka govoryť pro bezodnju. Dlja kogoś vona govoryť pro beznadiju, dlja kogoś — pro kosmos i čorni diry.</p>			</blockquote><p>Malevyč namaljuvav pizniše šče dekiľka versij «Čornogo kvadrata». Uśogo їh isnuje čotyry. Ale lyše toj odyn, peršyj, napysanyj ponad 100 rokiv tomu, ne daje spokoju mystectvoznavcjam ta doslidnykam i do śogodni.</p><p>Rik tomu z šedevrom stavsja skandal. Fahivci vyjavyly, ščo na peršij versiї buv pidpys, jakyj vidsylaje «Čornyj kvadrat» do napivžartivlyvogo tvoru  francuźkogo hudožnyka HIH storiččja Aľfonsa Alle «Bijka negriv v pečeri pizno vnoči». Ce dalo pryvid nedobrozyčlyvcjam zvynuvatyty hudožnyka v tomu, ščo ce vśogo lyše  karykatura.</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Sam Malevyč skromno zajavljav, ščo na «Čornomu kvadrati» mystectvo zakinčujeťsja, jogo kartyna i je veršyna i kineć.</p>			</blockquote>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Amazonka avangardu Oleksandra Ekster		</span>	</h3>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignright animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/04/7-Kostyumy-rozrobleni-Ekster-dlya-nimoyi-strichky-Aelita.jpg" alt="">			</figure><p>Oleksandru Ekster nazyvajuť «amazonkoju avangardu». Razom z Oleksandrom Bogomazovym її nazyvajuť sered tvorciv ukraїnśkogo <strong>kubofuturyzmu*</strong>. Ale spravžńoju revoljucionerkoju Ekster stala u scenografiї. Vona formuljuje novu koncepciju sceničnyh dekoracij, konstrujuje eskizy kostjumiv do baletiv. Ale її eksperymenty u scenografiї prodovžuvalyś nedovgo: u 1920-h vona emigruje do Franciї čerez tysk biľšovyćkoї vlady.</p><p>U Paryži kyїvśkyj pryjateľ Ekster poznajomyv її z poetom-futurystom Gijomom Apollinerom, jakyj vidviv її do majsterni Pikasso. Tam vona j znajšla novu filosofiju mystectva.</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>V її paryźkij gospodi, tak samo, jak u nij samij, vpadalo v oči svojeridne spolučennja jevropejśkoї kuľtury z ukraїnśkym pobutom. Na stinah sered maljunkiv Pikasso i Braka možna bulo pobačyty ukraїnśki vyšyvky, na pidlozi — ukraїnśkyj kylym, do stolu podavaly polyv’jani gorščečky, jaskravi majolikovi tarilky z varenykamy</p>					<cite>									<span><strong>zi spogadiv aktrysy Alisy Koonen</strong></span> 							</cite>			</blockquote><p>U Paryži Ekster prodovžyla buty revoljucionerkoju i odnijeju z peršyh navažylaś sprobuvaty abstrakcionizm. Odne z її golovnyh novatorstv u teatraľnomu mystectvi — obigravannja vsijeї sceny.</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			«Nevgamovnyj» Arhypenko		</span>	</h3><p>Oleksandr Arhypenko — ukraїnśkyj ta amerykanśkyj skuľptor, jakyj je odnym iz osnovopoložnykiv kubizmu v skuľpturi. Try roky Arhypenko provčyvsja v Kyїvśkomu hudožńomu učylyšči, a vže zgodom vin opynyvsja v koli paryźkyh kubistiv. Cikavo, ščo tam vin otrymav prizvyšče «Nevgamovnyj».</p><p>Odnym iz novatorstv, jaki podaruvav Arhypenko svitovi, stalo vykorystannja koľoru v skuľpturi. Myteć pysav, ščo «skuľptury-kartyny — ce syntez jogo idej jak hudožnyka ta skuľptura».  Arhypenko takož vykorystovuvav možlyvosti «nuľovoї», naskriznoї formy — takoju je porožneča miž pidnjatoju rukoju v skuľpturi «Žinka, ščo vkladaje volossja», 1915 roku. Do reči, myteć ne raz nagološuvav, ščo na stvorennja svoїh vidomyh žinočyh figur jogo nadyhaly skifśki i polovećki statuetky-«baby».</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Oleksandr Arhypenko — odyn z najvidomišyh ukraїnciv u sviti. Jogo nacionaľnisť, na vidminu vid Kazymyra Malevyča, ni v kogo ne vyklykala sumnivu.</p>			</blockquote>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignright animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/04/9-Arhypenko-Karusel-ta-Pyero.jpeg" alt="">			</figure><p>Ale poky skuľptor vidkryvaje vlasni hudožni školy u Nicci, Berlini ta Nju-Jorku, a jogo roboty eksponujuť v Centri Pompidu, MoMA, galerejah Solomona Gugenhajma, na baťkivščyni im’ja Oleksandra Arhypenka prodovžuvaly zamovčuvaty.</p><p>Poky ščo hudožnyky-avangardysty počuvajuť sebe viľno, eksperymentujuť i žyvuť za rahunok mecenativ. U nastupne desjatylittja pislja revoljuciї 1917 avangard počne tovaryšuvaty z novoju deržavoju, adže todi mytci viryly propagandi biľšovykiv i spodivalysja «zbuduvaty novyj svit». V našij nastupnij statti — pro konstruktyvizm, buremne mystećke žyttja u Harkovi ta teatraľnyj renesans v Ukraїni.</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Slovnyk mystectvoznavcja		</span>	</h3>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignright animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/04/8-Oleksandr-Arhypenko-ZHinka-yaka-zachisuyetsya-1915.jpg" alt="">			</figure><h4><strong>Avangard</strong></h4><p>(fr. avantgarde — toj, ščo jde poperedu, peredovyj zagin) v estetyci XX st. cym terminom vyznačajeťsja sukupnisť riznomanitnyh novatorśkyh, revoljucijnyh, buntarśkyh, epatažnyh, manifestarnyh ruhiv ta naprjamiv v hudožnij kuľturi peršoї polovyny mynulogo stolittja. Do avangardystśkyh styľovyh tečij vidnosjať futuryzm, ekspresionizm, konstruktyvizm, dadaїzm, sjurrealizm, imažynizm, abstrakcionizm, kubizm. Oznakoju avangardnogo ruhu je manifest.</p><h4><strong>Redi-mejd (ready-made)</strong><b> </b></h4><p>Tehnika v riznyh vydah mystectva, pry jakij avtor predstavljaje jak svij tvir dejakyj ob&#8217;jekt abo tekst, stvorenyj ne nym samym. Avtorstvo hudožnyka čy pyśmennyka, kotryj vykorystovuje ready-made, poljagaje u peremiščenni predmeta z nehudožńogo prostoru v hudožnje, zavdjaky čomu predmet vidkryvajeťsja z nespodivanogo boku, v ńomu prostupajuť ne pomitni poza hudožńogo kontekstu vlastyvosti.</p><h4><strong>Futuryzm</strong></h4><p>Avangardystśka tečija 1910—1930-h rokiv. Vynykla v Italiї u 1909 roci. Futuryzm propaguvav kuľt indyvidualizmu, vidkydav zagaľnopryjnjati movni ta poetyčno-mystećki normy. Futurysty zaklykaly povnistju znyščyty vse stare, aby pobuduvaty nove. Sprjamuvannja futuryzmu možna vyrazyty tŕoma «M»: misto, mašyna, masa. Dvi golovni oznaky futuryzmu: mystectvo zovsim ne cikavyťsja ljudynoju ta vynjatkovyj dynamizm, poetyzuvannja ruhu, švydkosti.</p><h4><strong>Ekspresionizm</strong></h4><p>Tečija v jevropejśkomu mystectvi, ščo otrymalo najbiľšyj rozvytok v perši desjatylittja XX stolittja, perevažno v Nimeččyni ta Avstriї. Ekspresionizm pragne ne stiľky do vidobražennja navkolyšńogo svitu, skiľky do vyražennja hudožnimy sposobamy emocijnogo stanu avtora.</p><h4><strong>Kubizm</strong></h4><p>Avangardna tečija v obrazotvorčomu mystectvi počatku XX stolittja, jaka pereduvala abstraktnomu mystectvu. Kubizmu prytamanni pidkresleno geometryzovani formy, pragnennja podribnyty ob&#8217;jekty na stereometryčni skladovi. Jogo zasnovnykom buv Pablo Pikasso, jakyj zahopljuvavsja robotamy Polja Sezanna i buv nathnennym jogo sproboju stvoryty ob&#8217;jemnu strukturu na poverhni polotna.</p><h4><strong>Suprematyzm</strong></h4><p>(vid lat. supremus — najvyščyj) naprjam avangardnogo mystectva, bezpredmetnisť, abstraktnyj geometryzm, ščo vynyk na počatku XX stolittja. Začynatelem vvažajeťsja Kazymyr Malevyč. Jak naprjamok, suprematyzm znajšov zastosuvannja v urbanistyci, plakati ta grafici.</p><h4><strong>Kubofutoryzm</strong></h4><p>Termin vynyk z nazv 2 naprjamkiv žyvopysu: francuźkogo kubizmu ta italijśkogo futuryzmu, jaki, zdavaloś by, važko syntezuvaty. Adže kubizm, hoča j rozkladav (na «analityčnij» stadiї svogo rozvytku) predmety i figury, v cilomu pragnuv do konstruktyvnosti, do arhitektoniky. Futuryzm že — ce nadzvyčajna dynamika, ščo rujnuje konstrukciju. Do kubofuturyzmu naležaly braty Volodymyr ta Davyd Burljuky, Oleksandr Bogomazov, Oleksandra Ekster.</p><h4 style="text-align: center;"><strong>Peregljanuty </strong><a href="https://wisecow.com.ua/mistecztvo/100-years-ukrainian-art/" target="_blank" rel="noopener"><strong>povnyj cykl lekcij</strong><b></b></a></h4><p style="text-align: right;"><em>Adaptovano za oryginaľnoju lekcijeju Alisy Ložkinoї</em></p><p><span>Zberegty</span><span>Zberegty</span></p>

Vid Malevyča j nadali — ščo na časi znaty pro ukraїnśke mystectvo 1910-h

<p>U peršij stati rozpovidajemo pro mystećki procesy na zlami XIX ta XX storiččja, pojavu modernu ne tiľky v žyvopysi, a j v arhitekturi, ta tragični doli hudožnykiv-novatoriv periodu 1900-1910 rokiv. Ščo na časi znaty pro mystectvo togo periodu?

[color_title title="Počatok stolittja — jak vygljadala ukraїnśka kuľtura"]

Počatok XX storiččja buv tisno pov’jazanyj z procesamy mynuloї epohy, adže slid rozumity, ščo buď-jaki istoryčni ta mystećki periody ne počynajuťsja kalendarno.  Dlja ukraїnśkogo mystectva togo času harakternym bulo dominuvannja <strong>pizńogo akademizmu* ta modernu*.</strong>

Vseredyni ideї akademizmu ležyť dotrymannja suvoryh form, pojednannja tečij klasycyzmu j romantyzmu. U svoїj «piznij» formi, jaka dominuvala naprykinci XIX storiččja, ukraїnśkyj akademizm zapozyčyv bagato z peredvyžnyćkogo ruhu. Peredvyžnyky — ce hudožnje tovarystvo, členy jakogo zobražaly «seljanśki» motyvy ta sceny pobutovogo žyttja ne v grubomu realizmi, a v akademičnomu styli.

Vlasne «peredvyžnykamy» їh nazvaly čerez peresuvni vystavky, jaki vony vlaštovuvaly na terytoriї todišńoї carśkoї imperiї, namagajučyś čerez blyźku do «narodnyctva» temu, populjaryzuvaty akademične mystectvo. Odnym z ukraїnśkyh hudožnykiv tijeї doby ta predstavnykom peredvyžnyćkogo ruhu buv <strong>Mykola Pymonenko (1862-1912).</strong>

[caption id="attachment_32323" align="aligncenter" width="1024"]<img class="size-full wp-image-32323" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/03/1024px-Mykola_Pymonenko-Brod.jpg" alt='Mykola Pymonenko "Brid"' width="1024" height="638"> Mykola Pymonenko «Brid»[/caption]

Jogo žyvopys, jak i robyty inšyh peredvyžnykiv, romantyzuvaly siľśku tematyku, idealizuvaly temu narodnyctva ta vidobražaly sociaľno-krytyčni perekonannja avtoriv. Temy prosvitnyctva ta robočoї estetyky «prostogo ljudu» skladaly značnyj ideologičnyj bekgraund dlja hudožnykiv, ale na počatku XX storiččja vse biľše stavaly anahronizmom. V toj čas vže počalaś industrializacija, modernizacija, rozvyvalyś buržuazni vidnosyny u suspiľstvi, z'javljalysja velyki pidpryjemstva, zalizni dorogy ta inši infrastrukturni ob’jekty «novogo času».

V takomu konteksti, tvorčisť Pymonenka — ce dosyť romantyzovanyj pogljad na togočasnu Ukraїnu, ale vid ćogo ne menš važlyvyj dlja podaľšogo mystećkogo rozvytku. Mykola Pymonenko buv odnym iz zasnovnykiv nacionaľnoї realistyčnoї školy: jogo tvorčisť spravyla syľne vražennja na nastupni pokolinnja ukraїnśkyh hudožnykiv, jaki perejnjaly elementy kolorytu ta nastroju. Znanyj vin buv i za mežamy Ukraїny — roboty hudožnyka svogo času prydbav Luvr ta odna z Mjunhenśkyh galerej.

[color_title title="Ukraїnśkyj modern"]

Odnočasno z peredvyžnykamy isnujuť cilkom protyležni do sociaľno-krytyčnoї liniї nastroї. Takoju symvoličnoju protyležnistju je mystectvo modernu, jake vynyklo u Jevropi miž 1880-90-my rokamy j malo čitko okresleni lokaľni osoblyvosti. Napryklad, v dejakyh kraїnah bulo biľš harakternym <strong>art-nuvo*, v dejakyh secesija*. </strong>V Ukraїni, tak samo jak i v Avstriї, biľš tjažily do secesiї: mystećki dijači modernu navmysno vykorystovuvaly minlyvi formy, liniї, pryncypy asymetriї ta viľnogo planuvannja, postijno šukaly novi tehnični ta konstruktyvni zasoby.

[blockquote_with_author content="Mystectvo modernu vidmovyloś vid krytyčnoї pozyciї, ale natomisť zvelo krasu do absoljutu. V ćomu mystećkomu naprjamku malo gostryh kutiv, prjamyh linij, natomisť duže bagato morfologiї, jaka nagaduje roslynnyj svit."]

U svitovomu mystectvi modern predstavljaly, napryklad, budynky Antonio Gaudi v Barseloni, žyvopys Gustava Klimta, jakyj stav odnijeju z veršyn secesiї. V ukraїnśkomu mystectvi modern jaskravo vidobrazyvsja v arhitekturi: <strong>Dim z hymeramy Vladyslava Gorodećkogo</strong> (1863-1930), <strong>proekt Vasylja Kryčevśkogo</strong> (1873-1952) — budynok Poltavśkogo zemstva.

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/03/house_with_himeras_1.jpg" bold="Dim z hymeramy Vladyslava Gorodećkogo" align="right"]

Odnym z hudožnykiv ćogo pokolinnja je j <strong>Oleksandr Muraško</strong> (1875-1919). Vin sformuvavsja miž Kyjevom, Paryžem, Mjunhenom i pryviv v Ukraїnu nejmovirnu energetyku <strong>impresionizmu*</strong> ta modernu. Kartyna «Karuseľ» prynesla avtoru svitove vyznannja: predstavlena na Mjunhenśkij mižnarodnij vystavci, vona otrymala zolotu medaľ. Pislja ćogo hudožnyk otrymuvav bezlič zaprošeń z jevropejśkyh mist — Berlina, Vidnja, Paryža, Amsterdama, Mjunhena, Veneciї. Ale, na žaľ, u 1919 roci Oleksandr Muraško tragično zagynuv za nezrozumilyh obstavyn — jogo znajšly nedaleko vid vlasnogo domu na Luk’janivci, zastrelenym u potylycju. Najbiľš virogidnoju je versija vbyvstva radjanśkoju milicijeju, ale u todišnij presi, ščo ironično, todi napysaly «buv pograbovanyj i zabytyj bandytamy».

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/03/Olexandr_murashko_Zhinka_z_kvitamy.jpg" bold="Oleksandr Muraško «Žinka z kvitamy»" align="right"]

[color_title title="Ukraїnśkyj dekadans"]

<strong>Kineć storiččja — ce zavždy j čas tryvogy.</strong> Mystectvo počynaje «nervuvaty» pered umovnoju, ale vse ž taky važlyvoju, datoju. Naprykinci XIX ta na počatku XX stolittja ekzystencijni mystećki tryvogy vylylysja v <strong>dekadans*</strong>. V Ukraїni jogo uosobljuje Vsevolod Maksymovyč (1894-1914), roboty jakogo stvoreni u pevnomu dialozi iz tvoramy Vrubelja, jakyj, jak vidomo, bagato času proviv v Kyjevi pid čas roboty nad eskizamy do oformlennja Volodymyrśkogo soboru. A ot kartyna «Pocilunok» vidsylaje do odnojmennoї roboty Klimta.

Roboty Maksymovyča staly odnymy z najjaskravišyh u styli secesiї, ale šljah do vyznannja za časy žyttja obirvav sam avtor. U 20 rokiv Vsevolod Maksymovyč pokinčyv žyttja samogubstvom, čy to pislja tryvaloї depresiї, čy to vid neščaslyvogo kohannja, čy vid alkogoľnyh ta narkotyčnyh eksperymentiv — a može j vse razom. Za svoje korotke žyttja vin vstyg znjatyś u futurystyčnomu fiľmi «Drama v kabare futurystiv» ta zalyšyty bagato robit, častyna z jakyh znahodyťsja v kolekciї NHMU.

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/03/V.Maksymovych_Potsilunok-polotno-oliya-1.jpg" bold="Vsevolod Maksymovyč «Pocilunok»" align="right"]

U 2007 roci v Nju-Jorku vidbulasja vystavka «Perehrestja. Modernizm v Ukraїni, 1910-1930», jaka j vidkryla dlja šyrokogo mystećkogo svitu roboty Maksymovyča j avtor narešti otrymav zasluženu uvagu publiky ta krytykiv.

U nastupne desjatyriččja Jevropa, a razom z neju j Ukraїna, vybuhajuť bezliččju mystećkyh tečij ta naprjamkiv — cju dobu možna nazvaty epohoju rozpadu impresionizmu* na inši «-izmy».
</p><p style="text-align: center;"><strong>U nastupnomu materiali rozkažemo pro ci naprjamky, ukraїnśkyj avangard ta vidpovimo na golovne pytannja: čomu ž «Čornyj kvadrat» Malevyča — ce šedevr.</strong></p>
[color_title title="Slovnyk mystectvoznavcja"]
<h4><strong>Akademizm</strong></h4>
Vykorystannja vže znajdenoї raniše formy vytvoriv mystectva, shyľnisť tradycijam.
<h4><strong>Art-nuvo</strong></h4>
Stylistyčnyj naprjam u jevropejśkomu mystectvi kincja HIH – počatku XX st., ščo vynyk jak reakcija na mljave kopijuvannja istoryčnyh styliv mynulogo (u Velykobrytaniї jogo nazyvaly stylem modern, v Ispaniї — modernizmom).
<h4><strong>Dekadans</strong></h4>
Zagaľna nazva kryzovyh javyšč u mystectvi ta kuľturi kincja HIH — počatku XX stoliť. Period dekadansu poznačenyj nastrojamy beznadiї, rozčaruvannja, zanepadom žyttjevyh syl, estetyzmom. Dekadans, jak hudožnij naprjam, zaperečuvav pozytyvistśki doktryny u mystectvi, iljuzornyj akademizm.

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/03/1200px-Vsevolod_Maximovich_selfportrait.jpg" bold="Vsevolod Maksymovyč «Avtoportret»" align="right"]
<h4><strong>Impresionizm</strong></h4>
Mystećka tečija u žyvopysi, kotra vynykla v 1860-h rokah. Predstavnykamy impresionizmu v žyvopysi je Klod Mone, Eduard Mane, Kamiľ Pissarro. Hudožnij naprjam impresionizmu bazujeťsja na fiksaciї vražeń, sposterežeń ta spivperežyvań.
<h4><strong>Secesija</strong></h4>
Termin dlja poznačennja perehidnogo etapu v mystectvi, najaktyvniše vykorystovujeťsja v konteksti peredmodernizmu. U značenni mystećkogo stylju termin «secesija» vvela v užytok grupa avstrijśkyh mytciv, očoljuvanyh Gustavom Klimtom. Deklarujučy vidmovu vid istoryzmu, styľ ne vidmovljavsja vid poperedńoї istoriї, davńogrećkyh mifiv, biblijnyh sjužetiv, alegorij, aktyvno dodav do nyh zapozyčennja gnučkyh pryrodnyh form i obraziv mystectva Dalekogo Shodu — Kytaju, Japoniї.
<h4 style="text-align: center;"><strong>Peregljanuty <a href="https://wisecow.com.ua/mistecztvo/100-years-ukrainian-art/?utm_source=site&utm_medium=article&utm_campaign=nachasi" target="_blank" rel="noopener">povnyj cykl lekcij</a></strong></h4>
<p style="text-align: right;"><em>Oryginaľna lekcija: Alisa Ložkina | Tekstova adaptacija: Oksana Semenik, Oleksandra Malevyč</em></p>
<p class="p1">[background_substrate_simple color="#00c4ac"]</p>
<p class="p1">Buď laska, viźmiť učasť u opytuvanni. Ce dopomože rozvytku našogo projektu:</p>
<p class="p1">[/background_substrate_simple]</p>
<p class="p1">[wp_quiz_pro id="129750"]</p>

<p>U peršij stati rozpovidajemo pro mystećki procesy na zlami XIX ta XX storiččja, pojavu modernu ne tiľky v žyvopysi, a j v arhitekturi, ta tragični doli hudožnykiv-novatoriv periodu 1900-1910 rokiv. Ščo na časi znaty pro mystectvo togo periodu?</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Počatok stolittja — jak vygljadala ukraїnśka kuľtura		</span>	</h3><p>Počatok XX storiččja buv tisno pov’jazanyj z procesamy mynuloї epohy, adže slid rozumity, ščo buď-jaki istoryčni ta mystećki periody ne počynajuťsja kalendarno.  Dlja ukraїnśkogo mystectva togo času harakternym bulo dominuvannja <strong>pizńogo akademizmu* ta modernu*.</strong></p><p>Vseredyni ideї akademizmu ležyť dotrymannja suvoryh form, pojednannja tečij klasycyzmu j romantyzmu. U svoїj «piznij» formi, jaka dominuvala naprykinci XIX storiččja, ukraїnśkyj akademizm zapozyčyv bagato z peredvyžnyćkogo ruhu. Peredvyžnyky — ce hudožnje tovarystvo, členy jakogo zobražaly «seljanśki» motyvy ta sceny pobutovogo žyttja ne v grubomu realizmi, a v akademičnomu styli.</p><p>Vlasne «peredvyžnykamy» їh nazvaly čerez peresuvni vystavky, jaki vony vlaštovuvaly na terytoriї todišńoї carśkoї imperiї, namagajučyś čerez blyźku do «narodnyctva» temu, populjaryzuvaty akademične mystectvo. Odnym z ukraїnśkyh hudožnykiv tijeї doby ta predstavnykom peredvyžnyćkogo ruhu buv <strong>Mykola Pymonenko (1862-1912).</strong></p><div id="attachment_32323" style="width: 1034px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-32323" loading="lazy" class="size-full wp-image-32323" src="/wp-content/uploads/2018/03/1024px-Mykola_Pymonenko-Brod.jpg" alt='Mykola Pymonenko "Brid"' width="1024" height="638" srcset="/wp-content/uploads/2018/03/1024px-Mykola_Pymonenko-Brod.jpg 1024w, /wp-content/uploads/2018/03/1024px-Mykola_Pymonenko-Brod-300x187.jpg 300w, /wp-content/uploads/2018/03/1024px-Mykola_Pymonenko-Brod-768x479.jpg 768w, /wp-content/uploads/2018/03/1024px-Mykola_Pymonenko-Brod-650x405.jpg 650w" sizes="(max-width: 1024px) 100vw, 1024px" /><p id="caption-attachment-32323" class="wp-caption-text">Mykola Pymonenko «Brid»</p></div><p>Jogo žyvopys, jak i robyty inšyh peredvyžnykiv, romantyzuvaly siľśku tematyku, idealizuvaly temu narodnyctva ta vidobražaly sociaľno-krytyčni perekonannja avtoriv. Temy prosvitnyctva ta robočoї estetyky «prostogo ljudu» skladaly značnyj ideologičnyj bekgraund dlja hudožnykiv, ale na počatku XX storiččja vse biľše stavaly anahronizmom. V toj čas vže počalaś industrializacija, modernizacija, rozvyvalyś buržuazni vidnosyny u suspiľstvi, z&#8217;javljalysja velyki pidpryjemstva, zalizni dorogy ta inši infrastrukturni ob’jekty «novogo času».</p><p>V takomu konteksti, tvorčisť Pymonenka — ce dosyť romantyzovanyj pogljad na togočasnu Ukraїnu, ale vid ćogo ne menš važlyvyj dlja podaľšogo mystećkogo rozvytku. Mykola Pymonenko buv odnym iz zasnovnykiv nacionaľnoї realistyčnoї školy: jogo tvorčisť spravyla syľne vražennja na nastupni pokolinnja ukraїnśkyh hudožnykiv, jaki perejnjaly elementy kolorytu ta nastroju. Znanyj vin buv i za mežamy Ukraїny — roboty hudožnyka svogo času prydbav Luvr ta odna z Mjunhenśkyh galerej.</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Ukraїnśkyj modern		</span>	</h3><p>Odnočasno z peredvyžnykamy isnujuť cilkom protyležni do sociaľno-krytyčnoї liniї nastroї. Takoju symvoličnoju protyležnistju je mystectvo modernu, jake vynyklo u Jevropi miž 1880-90-my rokamy j malo čitko okresleni lokaľni osoblyvosti. Napryklad, v dejakyh kraїnah bulo biľš harakternym <strong>art-nuvo*, v dejakyh secesija*. </strong>V Ukraїni, tak samo jak i v Avstriї, biľš tjažily do secesiї: mystećki dijači modernu navmysno vykorystovuvaly minlyvi formy, liniї, pryncypy asymetriї ta viľnogo planuvannja, postijno šukaly novi tehnični ta konstruktyvni zasoby.</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Mystectvo modernu vidmovyloś vid krytyčnoї pozyciї, ale natomisť zvelo krasu do absoljutu. V ćomu mystećkomu naprjamku malo gostryh kutiv, prjamyh linij, natomisť duže bagato morfologiї, jaka nagaduje roslynnyj svit.</p>			</blockquote><p>U svitovomu mystectvi modern predstavljaly, napryklad, budynky Antonio Gaudi v Barseloni, žyvopys Gustava Klimta, jakyj stav odnijeju z veršyn secesiї. V ukraїnśkomu mystectvi modern jaskravo vidobrazyvsja v arhitekturi: <strong>Dim z hymeramy Vladyslava Gorodećkogo</strong> (1863-1930), <strong>proekt Vasylja Kryčevśkogo</strong> (1873-1952) — budynok Poltavśkogo zemstva.</p>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignright animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/03/house_with_himeras_1.jpg" alt="">					<figcaption class="wp-caption-text">				<strong>Dim z hymeramy Vladyslava Gorodećkogo</strong> 			</figcaption>			</figure><p>Odnym z hudožnykiv ćogo pokolinnja je j <strong>Oleksandr Muraško</strong> (1875-1919). Vin sformuvavsja miž Kyjevom, Paryžem, Mjunhenom i pryviv v Ukraїnu nejmovirnu energetyku <strong>impresionizmu*</strong> ta modernu. Kartyna «Karuseľ» prynesla avtoru svitove vyznannja: predstavlena na Mjunhenśkij mižnarodnij vystavci, vona otrymala zolotu medaľ. Pislja ćogo hudožnyk otrymuvav bezlič zaprošeń z jevropejśkyh mist — Berlina, Vidnja, Paryža, Amsterdama, Mjunhena, Veneciї. Ale, na žaľ, u 1919 roci Oleksandr Muraško tragično zagynuv za nezrozumilyh obstavyn — jogo znajšly nedaleko vid vlasnogo domu na Luk’janivci, zastrelenym u potylycju. Najbiľš virogidnoju je versija vbyvstva radjanśkoju milicijeju, ale u todišnij presi, ščo ironično, todi napysaly «buv pograbovanyj i zabytyj bandytamy».</p>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignright animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/03/Olexandr_murashko_Zhinka_z_kvitamy.jpg" alt="">					<figcaption class="wp-caption-text">				<strong>Oleksandr Muraško «Žinka z kvitamy»</strong> 			</figcaption>			</figure>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Ukraїnśkyj dekadans		</span>	</h3><p><strong>Kineć storiččja — ce zavždy j čas tryvogy.</strong> Mystectvo počynaje «nervuvaty» pered umovnoju, ale vse ž taky važlyvoju, datoju. Naprykinci XIX ta na počatku XX stolittja ekzystencijni mystećki tryvogy vylylysja v <strong>dekadans*</strong>. V Ukraїni jogo uosobljuje Vsevolod Maksymovyč (1894-1914), roboty jakogo stvoreni u pevnomu dialozi iz tvoramy Vrubelja, jakyj, jak vidomo, bagato času proviv v Kyjevi pid čas roboty nad eskizamy do oformlennja Volodymyrśkogo soboru. A ot kartyna «Pocilunok» vidsylaje do odnojmennoї roboty Klimta.</p><p>Roboty Maksymovyča staly odnymy z najjaskravišyh u styli secesiї, ale šljah do vyznannja za časy žyttja obirvav sam avtor. U 20 rokiv Vsevolod Maksymovyč pokinčyv žyttja samogubstvom, čy to pislja tryvaloї depresiї, čy to vid neščaslyvogo kohannja, čy vid alkogoľnyh ta narkotyčnyh eksperymentiv — a može j vse razom. Za svoje korotke žyttja vin vstyg znjatyś u futurystyčnomu fiľmi «Drama v kabare futurystiv» ta zalyšyty bagato robit, častyna z jakyh znahodyťsja v kolekciї NHMU.</p>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignright animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/03/V.Maksymovych_Potsilunok-polotno-oliya-1.jpg" alt="">					<figcaption class="wp-caption-text">				<strong>Vsevolod Maksymovyč «Pocilunok»</strong> 			</figcaption>			</figure><p>U 2007 roci v Nju-Jorku vidbulasja vystavka «Perehrestja. Modernizm v Ukraїni, 1910-1930», jaka j vidkryla dlja šyrokogo mystećkogo svitu roboty Maksymovyča j avtor narešti otrymav zasluženu uvagu publiky ta krytykiv.</p><p>U nastupne desjatyriččja Jevropa, a razom z neju j Ukraїna, vybuhajuť bezliččju mystećkyh tečij ta naprjamkiv — cju dobu možna nazvaty epohoju rozpadu impresionizmu* na inši «-izmy».</p><p style="text-align: center;"><strong>U nastupnomu materiali rozkažemo pro ci naprjamky, ukraїnśkyj avangard ta vidpovimo na golovne pytannja: čomu ž «Čornyj kvadrat» Malevyča — ce šedevr.</strong></p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Slovnyk mystectvoznavcja		</span>	</h3><h4><strong>Akademizm</strong></h4><p>Vykorystannja vže znajdenoї raniše formy vytvoriv mystectva, shyľnisť tradycijam.</p><h4><strong>Art-nuvo</strong></h4><p>Stylistyčnyj naprjam u jevropejśkomu mystectvi kincja HIH – počatku XX st., ščo vynyk jak reakcija na mljave kopijuvannja istoryčnyh styliv mynulogo (u Velykobrytaniї jogo nazyvaly stylem modern, v Ispaniї — modernizmom).</p><h4><strong>Dekadans</strong></h4><p>Zagaľna nazva kryzovyh javyšč u mystectvi ta kuľturi kincja HIH — počatku XX stoliť. Period dekadansu poznačenyj nastrojamy beznadiї, rozčaruvannja, zanepadom žyttjevyh syl, estetyzmom. Dekadans, jak hudožnij naprjam, zaperečuvav pozytyvistśki doktryny u mystectvi, iljuzornyj akademizm.</p>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignright animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/03/1200px-Vsevolod_Maximovich_selfportrait.jpg" alt="">					<figcaption class="wp-caption-text">				<strong>Vsevolod Maksymovyč «Avtoportret»</strong> 			</figcaption>			</figure><h4><strong>Impresionizm</strong></h4><p>Mystećka tečija u žyvopysi, kotra vynykla v 1860-h rokah. Predstavnykamy impresionizmu v žyvopysi je Klod Mone, Eduard Mane, Kamiľ Pissarro. Hudožnij naprjam impresionizmu bazujeťsja na fiksaciї vražeń, sposterežeń ta spivperežyvań.</p><h4><strong>Secesija</strong></h4><p>Termin dlja poznačennja perehidnogo etapu v mystectvi, najaktyvniše vykorystovujeťsja v konteksti peredmodernizmu. U značenni mystećkogo stylju termin «secesija» vvela v užytok grupa avstrijśkyh mytciv, očoljuvanyh Gustavom Klimtom. Deklarujučy vidmovu vid istoryzmu, styľ ne vidmovljavsja vid poperedńoї istoriї, davńogrećkyh mifiv, biblijnyh sjužetiv, alegorij, aktyvno dodav do nyh zapozyčennja gnučkyh pryrodnyh form i obraziv mystectva Dalekogo Shodu — Kytaju, Japoniї.</p><h4 style="text-align: center;"><strong>Peregljanuty <a href="https://wisecow.com.ua/mistecztvo/100-years-ukrainian-art/?utm_source=site&#038;utm_medium=article&#038;utm_campaign=nachasi" target="_blank" rel="noopener">povnyj cykl lekcij</a></strong></h4><p style="text-align: right;"><em>Oryginaľna lekcija: Alisa Ložkina | Tekstova adaptacija: Oksana Semenik, Oleksandra Malevyč</em></p><p class="p1">	<div class="note"  style="background-color:#00c4ac">		<p class="p1">Buď laska, viźmiť učasť u opytuvanni. Ce dopomože rozvytku našogo projektu:</p><p class="p1">		<div class="corner"></div>	</div></p><p class="p1"><iframe src="https://api.nachasi.com/v2/shortcode/wp_quiz_pro/?id=129750" sandbox="allow-same-origin allow-scripts allow-popups allow-forms allow-presentation" onload="this.style.height=(this.contentWindow.document.body.scrollHeight+20)+'px';"></iframe></p>

Razom z kuľturnym videolektorijem <a href="https://wisecow.com.ua/?utm_source=site&amp;utm_medium=article&amp;utm_campaign=nachasi" target="_blank" rel="noopener">WiseCow</a> rozpočynajemo novyj specproekt — seriju materialiv «100 rokiv ukraїnśkogo mystectva»

U peršij stati rozpovidajemo pro mystećki procesy na zlami XIX ta XX storiččja, pojavu modernu ne tiľky v žyvopysi, a j v arhitekturi, ta tragični doli hudožnykiv-novatoriv periodu 1900-1910 rokiv. Ščo na časi znaty pro mystectvo togo periodu?

[color_title title="Počatok stolittja — jak vygljadala ukraїnśka kuľtura"]

Počatok XX storiččja buv tisno pov’jazanyj z procesamy mynuloї epohy, adže slid rozumity, ščo buď-jaki istoryčni ta mystećki periody ne počynajuťsja kalendarno.  Dlja ukraїnśkogo mystectva togo času harakternym bulo dominuvannja <strong>pizńogo akademizmu* ta modernu*.</strong>

Vseredyni ideї akademizmu ležyť dotrymannja suvoryh form, pojednannja tečij klasycyzmu j romantyzmu. U svoїj «piznij» formi, jaka dominuvala naprykinci XIX storiččja, ukraїnśkyj akademizm zapozyčyv bagato z peredvyžnyćkogo ruhu. Peredvyžnyky — ce hudožnje tovarystvo, členy jakogo zobražaly «seljanśki» motyvy ta sceny pobutovogo žyttja ne v grubomu realizmi, a v akademičnomu styli.

Vlasne «peredvyžnykamy» їh nazvaly čerez peresuvni vystavky, jaki vony vlaštovuvaly na terytoriї todišńoї carśkoї imperiї, namagajučyś čerez blyźku do «narodnyctva» temu, populjaryzuvaty akademične mystectvo. Odnym z ukraїnśkyh hudožnykiv tijeї doby ta predstavnykom peredvyžnyćkogo ruhu buv <strong>Mykola Pymonenko (1862-1912).</strong>

[caption id="attachment_32323" align="aligncenter" width="1024"]<img class="size-full wp-image-32323" src="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/03/1024px-Mykola_Pymonenko-Brod.jpg" alt="Mykola Pymonenko &quot;Brid&quot;" width="1024" height="638" /> Mykola Pymonenko «Brid»[/caption]

Jogo žyvopys, jak i robyty inšyh peredvyžnykiv, romantyzuvaly siľśku tematyku, idealizuvaly temu narodnyctva ta vidobražaly sociaľno-krytyčni perekonannja avtoriv. Temy prosvitnyctva ta robočoї estetyky «prostogo ljudu» skladaly značnyj ideologičnyj bekgraund dlja hudožnykiv, ale na počatku XX storiččja vse biľše stavaly anahronizmom. V toj čas vže počalaś industrializacija, modernizacija, rozvyvalyś buržuazni vidnosyny u suspiľstvi, z'javljalysja velyki pidpryjemstva, zalizni dorogy ta inši infrastrukturni ob’jekty «novogo času».

V takomu konteksti, tvorčisť Pymonenka — ce dosyť romantyzovanyj pogljad na togočasnu Ukraїnu, ale vid ćogo ne menš važlyvyj dlja podaľšogo mystećkogo rozvytku. Mykola Pymonenko buv odnym iz zasnovnykiv nacionaľnoї realistyčnoї školy: jogo tvorčisť spravyla syľne vražennja na nastupni pokolinnja ukraїnśkyh hudožnykiv, jaki perejnjaly elementy kolorytu ta nastroju. Znanyj vin buv i za mežamy Ukraїny — roboty hudožnyka svogo času prydbav Luvr ta odna z Mjunhenśkyh galerej.

[color_title title="Ukraїnśkyj modern"]

Odnočasno z peredvyžnykamy isnujuť cilkom protyležni do sociaľno-krytyčnoї liniї nastroї. Takoju symvoličnoju protyležnistju je mystectvo modernu, jake vynyklo u Jevropi miž 1880-90-my rokamy j malo čitko okresleni lokaľni osoblyvosti. Napryklad, v dejakyh kraїnah bulo biľš harakternym <strong>art-nuvo*, v dejakyh secesija*. </strong>V Ukraїni, tak samo jak i v Avstriї, biľš tjažily do secesiї: mystećki dijači modernu navmysno vykorystovuvaly minlyvi formy, liniї, pryncypy asymetriї ta viľnogo planuvannja, postijno šukaly novi tehnični ta konstruktyvni zasoby.

[blockquote_with_author content="Mystectvo modernu vidmovyloś vid krytyčnoї pozyciї, ale natomisť zvelo krasu do absoljutu. V ćomu mystećkomu naprjamku malo gostryh kutiv, prjamyh linij, natomisť duže bagato morfologiї, jaka nagaduje roslynnyj svit."]

U svitovomu mystectvi modern predstavljaly, napryklad, budynky Antonio Gaudi v Barseloni, žyvopys Gustava Klimta, jakyj stav odnijeju z veršyn secesiї. V ukraїnśkomu mystectvi modern jaskravo vidobrazyvsja v arhitekturi: <strong>Dim z hymeramy Vladyslava Gorodećkogo</strong> (1863-1930), <strong>proekt Vasylja Kryčevśkogo</strong> (1873-1952) — budynok Poltavśkogo zemstva.

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/03/house_with_himeras_1.jpg" bold="Dim z hymeramy Vladyslava Gorodećkogo" align="right"]

Odnym z hudožnykiv ćogo pokolinnja je j <strong>Oleksandr Muraško</strong> (1875-1919). Vin sformuvavsja miž Kyjevom, Paryžem, Mjunhenom i pryviv v Ukraїnu nejmovirnu energetyku <strong>impresionizmu*</strong> ta modernu. Kartyna «Karuseľ» prynesla avtoru svitove vyznannja: predstavlena na Mjunhenśkij mižnarodnij vystavci, vona otrymala zolotu medaľ. Pislja ćogo hudožnyk otrymuvav bezlič zaprošeń z jevropejśkyh mist — Berlina, Vidnja, Paryža, Amsterdama, Mjunhena, Veneciї. Ale, na žaľ, u 1919 roci Oleksandr Muraško tragično zagynuv za nezrozumilyh obstavyn — jogo znajšly nedaleko vid vlasnogo domu na Luk’janivci, zastrelenym u potylycju. Najbiľš virogidnoju je versija vbyvstva radjanśkoju milicijeju, ale u todišnij presi, ščo ironično, todi napysaly «buv pograbovanyj i zabytyj bandytamy».

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/03/Olexandr_murashko_Zhinka_z_kvitamy.jpg" bold="Oleksandr Muraško «Žinka z kvitamy»" align="right"]

[color_title title="Ukraїnśkyj dekadans"]

<strong>Kineć storiččja — ce zavždy j čas tryvogy.</strong> Mystectvo počynaje «nervuvaty» pered umovnoju, ale vse ž taky važlyvoju, datoju. Naprykinci XIX ta na počatku XX stolittja ekzystencijni mystećki tryvogy vylylysja v <strong>dekadans*</strong>. V Ukraїni jogo uosobljuje Vsevolod Maksymovyč (1894-1914), roboty jakogo stvoreni u pevnomu dialozi iz tvoramy Vrubelja, jakyj, jak vidomo, bagato času proviv v Kyjevi pid čas roboty nad eskizamy do oformlennja Volodymyrśkogo soboru. A ot kartyna «Pocilunok» vidsylaje do odnojmennoї roboty Klimta.

Roboty Maksymovyča staly odnymy z najjaskravišyh u styli secesiї, ale šljah do vyznannja za časy žyttja obirvav sam avtor. U 20 rokiv Vsevolod Maksymovyč pokinčyv žyttja samogubstvom, čy to pislja tryvaloї depresiї, čy to vid neščaslyvogo kohannja, čy vid alkogoľnyh ta narkotyčnyh eksperymentiv — a može j vse razom. Za svoje korotke žyttja vin vstyg znjatyś u futurystyčnomu fiľmi «Drama v kabare futurystiv» ta zalyšyty bagato robit, častyna z jakyh znahodyťsja v kolekciї NHMU.

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/03/V.Maksymovych_Potsilunok-polotno-oliya-1.jpg" bold="Vsevolod Maksymovyč «Pocilunok»" align="right"]

U 2007 roci v Nju-Jorku vidbulasja vystavka «Perehrestja. Modernizm v Ukraїni, 1910-1930», jaka j vidkryla dlja šyrokogo mystećkogo svitu roboty Maksymovyča j avtor narešti otrymav zasluženu uvagu publiky ta krytykiv.

U nastupne desjatyriččja Jevropa, a razom z neju j Ukraїna, vybuhajuť bezliččju mystećkyh tečij ta naprjamkiv — cju dobu možna nazvaty epohoju rozpadu impresionizmu* na inši «-izmy».
<p style="text-align: center;"><strong>U nastupnomu materiali rozkažemo pro ci naprjamky, ukraїnśkyj avangard ta vidpovimo na golovne pytannja: čomu ž «Čornyj kvadrat» Malevyča — ce šedevr.</strong></p>
[color_title title="Slovnyk mystectvoznavcja"]
<h4><strong>Akademizm</strong></h4>
Vykorystannja vže znajdenoї raniše formy vytvoriv mystectva, shyľnisť tradycijam.
<h4><strong>Art-nuvo</strong></h4>
Stylistyčnyj naprjam u jevropejśkomu mystectvi kincja HIH – počatku XX st., ščo vynyk jak reakcija na mljave kopijuvannja istoryčnyh styliv mynulogo (u Velykobrytaniї jogo nazyvaly stylem modern, v Ispaniї — modernizmom).
<h4><strong>Dekadans</strong></h4>
Zagaľna nazva kryzovyh javyšč u mystectvi ta kuľturi kincja HIH — počatku XX stoliť. Period dekadansu poznačenyj nastrojamy beznadiї, rozčaruvannja, zanepadom žyttjevyh syl, estetyzmom. Dekadans, jak hudožnij naprjam, zaperečuvav pozytyvistśki doktryny u mystectvi, iljuzornyj akademizm.

[cut_in_image img="https://nachasi.com/wp-content/uploads/2018/03/1200px-Vsevolod_Maximovich_selfportrait.jpg" bold="Vsevolod Maksymovyč «Avtoportret»" align="right"]
<h4><strong>Impresionizm</strong></h4>
Mystećka tečija u žyvopysi, kotra vynykla v 1860-h rokah. Predstavnykamy impresionizmu v žyvopysi je Klod Mone, Eduard Mane, Kamiľ Pissarro. Hudožnij naprjam impresionizmu bazujeťsja na fiksaciї vražeń, sposterežeń ta spivperežyvań.
<h4><strong>Secesija</strong></h4>
Termin dlja poznačennja perehidnogo etapu v mystectvi, najaktyvniše vykorystovujeťsja v konteksti peredmodernizmu. U značenni mystećkogo stylju termin «secesija» vvela v užytok grupa avstrijśkyh mytciv, očoljuvanyh Gustavom Klimtom. Deklarujučy vidmovu vid istoryzmu, styľ ne vidmovljavsja vid poperedńoї istoriї, davńogrećkyh mifiv, biblijnyh sjužetiv, alegorij, aktyvno dodav do nyh zapozyčennja gnučkyh pryrodnyh form i obraziv mystectva Dalekogo Shodu — Kytaju, Japoniї.
<h4 style="text-align: center;"><strong>Peregljanuty <a href="https://wisecow.com.ua/mistecztvo/100-years-ukrainian-art/?utm_source=site&amp;utm_medium=article&amp;utm_campaign=nachasi" target="_blank" rel="noopener">povnyj cykl lekcij</a></strong></h4>
<p style="text-align: right;"><em>Oryginaľna lekcija: Alisa Ložkina | Tekstova adaptacija: Oksana Semenik, Oleksandra Malevyč</em></p>
<p class="p1">[background_substrate_simple color="#00c4ac"]</p>
<p class="p1">Buď laska, viźmiť učasť u opytuvanni. Ce dopomože rozvytku našogo projektu:</p>
<p class="p1">[/background_substrate_simple]</p>
<p class="p1">[wp_quiz_pro id="129750"]</p>

<p>U peršij stati rozpovidajemo pro mystećki procesy na zlami XIX ta XX storiččja, pojavu modernu ne tiľky v žyvopysi, a j v arhitekturi, ta tragični doli hudožnykiv-novatoriv periodu 1900-1910 rokiv. Ščo na časi znaty pro mystectvo togo periodu?</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Počatok stolittja — jak vygljadala ukraїnśka kuľtura		</span>	</h3><p>Počatok XX storiččja buv tisno pov’jazanyj z procesamy mynuloї epohy, adže slid rozumity, ščo buď-jaki istoryčni ta mystećki periody ne počynajuťsja kalendarno.  Dlja ukraїnśkogo mystectva togo času harakternym bulo dominuvannja <strong>pizńogo akademizmu* ta modernu*.</strong></p><p>Vseredyni ideї akademizmu ležyť dotrymannja suvoryh form, pojednannja tečij klasycyzmu j romantyzmu. U svoїj «piznij» formi, jaka dominuvala naprykinci XIX storiččja, ukraїnśkyj akademizm zapozyčyv bagato z peredvyžnyćkogo ruhu. Peredvyžnyky — ce hudožnje tovarystvo, členy jakogo zobražaly «seljanśki» motyvy ta sceny pobutovogo žyttja ne v grubomu realizmi, a v akademičnomu styli.</p><p>Vlasne «peredvyžnykamy» їh nazvaly čerez peresuvni vystavky, jaki vony vlaštovuvaly na terytoriї todišńoї carśkoї imperiї, namagajučyś čerez blyźku do «narodnyctva» temu, populjaryzuvaty akademične mystectvo. Odnym z ukraїnśkyh hudožnykiv tijeї doby ta predstavnykom peredvyžnyćkogo ruhu buv <strong>Mykola Pymonenko (1862-1912).</strong></p><div id="attachment_32323" style="width: 1034px" class="wp-caption aligncenter"><img aria-describedby="caption-attachment-32323" loading="lazy" class="size-full wp-image-32323" src="/wp-content/uploads/2018/03/1024px-Mykola_Pymonenko-Brod.jpg" alt="Mykola Pymonenko &quot;Brid&quot;" width="1024" height="638" srcset="/wp-content/uploads/2018/03/1024px-Mykola_Pymonenko-Brod.jpg 1024w, /wp-content/uploads/2018/03/1024px-Mykola_Pymonenko-Brod-300x187.jpg 300w, /wp-content/uploads/2018/03/1024px-Mykola_Pymonenko-Brod-768x479.jpg 768w, /wp-content/uploads/2018/03/1024px-Mykola_Pymonenko-Brod-650x405.jpg 650w" sizes="(max-width: 1024px) 100vw, 1024px" /><p id="caption-attachment-32323" class="wp-caption-text">Mykola Pymonenko «Brid»</p></div><p>Jogo žyvopys, jak i robyty inšyh peredvyžnykiv, romantyzuvaly siľśku tematyku, idealizuvaly temu narodnyctva ta vidobražaly sociaľno-krytyčni perekonannja avtoriv. Temy prosvitnyctva ta robočoї estetyky «prostogo ljudu» skladaly značnyj ideologičnyj bekgraund dlja hudožnykiv, ale na počatku XX storiččja vse biľše stavaly anahronizmom. V toj čas vže počalaś industrializacija, modernizacija, rozvyvalyś buržuazni vidnosyny u suspiľstvi, z&#8217;javljalysja velyki pidpryjemstva, zalizni dorogy ta inši infrastrukturni ob’jekty «novogo času».</p><p>V takomu konteksti, tvorčisť Pymonenka — ce dosyť romantyzovanyj pogljad na togočasnu Ukraїnu, ale vid ćogo ne menš važlyvyj dlja podaľšogo mystećkogo rozvytku. Mykola Pymonenko buv odnym iz zasnovnykiv nacionaľnoї realistyčnoї školy: jogo tvorčisť spravyla syľne vražennja na nastupni pokolinnja ukraїnśkyh hudožnykiv, jaki perejnjaly elementy kolorytu ta nastroju. Znanyj vin buv i za mežamy Ukraїny — roboty hudožnyka svogo času prydbav Luvr ta odna z Mjunhenśkyh galerej.</p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Ukraїnśkyj modern		</span>	</h3><p>Odnočasno z peredvyžnykamy isnujuť cilkom protyležni do sociaľno-krytyčnoї liniї nastroї. Takoju symvoličnoju protyležnistju je mystectvo modernu, jake vynyklo u Jevropi miž 1880-90-my rokamy j malo čitko okresleni lokaľni osoblyvosti. Napryklad, v dejakyh kraїnah bulo biľš harakternym <strong>art-nuvo*, v dejakyh secesija*. </strong>V Ukraїni, tak samo jak i v Avstriї, biľš tjažily do secesiї: mystećki dijači modernu navmysno vykorystovuvaly minlyvi formy, liniї, pryncypy asymetriї ta viľnogo planuvannja, postijno šukaly novi tehnični ta konstruktyvni zasoby.</p>	<blockquote class="shortcode-blockquote">		<p>Mystectvo modernu vidmovyloś vid krytyčnoї pozyciї, ale natomisť zvelo krasu do absoljutu. V ćomu mystećkomu naprjamku malo gostryh kutiv, prjamyh linij, natomisť duže bagato morfologiї, jaka nagaduje roslynnyj svit.</p>			</blockquote><p>U svitovomu mystectvi modern predstavljaly, napryklad, budynky Antonio Gaudi v Barseloni, žyvopys Gustava Klimta, jakyj stav odnijeju z veršyn secesiї. V ukraїnśkomu mystectvi modern jaskravo vidobrazyvsja v arhitekturi: <strong>Dim z hymeramy Vladyslava Gorodećkogo</strong> (1863-1930), <strong>proekt Vasylja Kryčevśkogo</strong> (1873-1952) — budynok Poltavśkogo zemstva.</p>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignright animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/03/house_with_himeras_1.jpg" alt="">					<figcaption class="wp-caption-text">				<strong>Dim z hymeramy Vladyslava Gorodećkogo</strong> 			</figcaption>			</figure><p>Odnym z hudožnykiv ćogo pokolinnja je j <strong>Oleksandr Muraško</strong> (1875-1919). Vin sformuvavsja miž Kyjevom, Paryžem, Mjunhenom i pryviv v Ukraїnu nejmovirnu energetyku <strong>impresionizmu*</strong> ta modernu. Kartyna «Karuseľ» prynesla avtoru svitove vyznannja: predstavlena na Mjunhenśkij mižnarodnij vystavci, vona otrymala zolotu medaľ. Pislja ćogo hudožnyk otrymuvav bezlič zaprošeń z jevropejśkyh mist — Berlina, Vidnja, Paryža, Amsterdama, Mjunhena, Veneciї. Ale, na žaľ, u 1919 roci Oleksandr Muraško tragično zagynuv za nezrozumilyh obstavyn — jogo znajšly nedaleko vid vlasnogo domu na Luk’janivci, zastrelenym u potylycju. Najbiľš virogidnoju je versija vbyvstva radjanśkoju milicijeju, ale u todišnij presi, ščo ironično, todi napysaly «buv pograbovanyj i zabytyj bandytamy».</p>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignright animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/03/Olexandr_murashko_Zhinka_z_kvitamy.jpg" alt="">					<figcaption class="wp-caption-text">				<strong>Oleksandr Muraško «Žinka z kvitamy»</strong> 			</figcaption>			</figure>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Ukraїnśkyj dekadans		</span>	</h3><p><strong>Kineć storiččja — ce zavždy j čas tryvogy.</strong> Mystectvo počynaje «nervuvaty» pered umovnoju, ale vse ž taky važlyvoju, datoju. Naprykinci XIX ta na počatku XX stolittja ekzystencijni mystećki tryvogy vylylysja v <strong>dekadans*</strong>. V Ukraїni jogo uosobljuje Vsevolod Maksymovyč (1894-1914), roboty jakogo stvoreni u pevnomu dialozi iz tvoramy Vrubelja, jakyj, jak vidomo, bagato času proviv v Kyjevi pid čas roboty nad eskizamy do oformlennja Volodymyrśkogo soboru. A ot kartyna «Pocilunok» vidsylaje do odnojmennoї roboty Klimta.</p><p>Roboty Maksymovyča staly odnymy z najjaskravišyh u styli secesiї, ale šljah do vyznannja za časy žyttja obirvav sam avtor. U 20 rokiv Vsevolod Maksymovyč pokinčyv žyttja samogubstvom, čy to pislja tryvaloї depresiї, čy to vid neščaslyvogo kohannja, čy vid alkogoľnyh ta narkotyčnyh eksperymentiv — a može j vse razom. Za svoje korotke žyttja vin vstyg znjatyś u futurystyčnomu fiľmi «Drama v kabare futurystiv» ta zalyšyty bagato robit, častyna z jakyh znahodyťsja v kolekciї NHMU.</p>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignright animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/03/V.Maksymovych_Potsilunok-polotno-oliya-1.jpg" alt="">					<figcaption class="wp-caption-text">				<strong>Vsevolod Maksymovyč «Pocilunok»</strong> 			</figcaption>			</figure><p>U 2007 roci v Nju-Jorku vidbulasja vystavka «Perehrestja. Modernizm v Ukraїni, 1910-1930», jaka j vidkryla dlja šyrokogo mystećkogo svitu roboty Maksymovyča j avtor narešti otrymav zasluženu uvagu publiky ta krytykiv.</p><p>U nastupne desjatyriččja Jevropa, a razom z neju j Ukraїna, vybuhajuť bezliččju mystećkyh tečij ta naprjamkiv — cju dobu možna nazvaty epohoju rozpadu impresionizmu* na inši «-izmy».</p><p style="text-align: center;"><strong>U nastupnomu materiali rozkažemo pro ci naprjamky, ukraїnśkyj avangard ta vidpovimo na golovne pytannja: čomu ž «Čornyj kvadrat» Malevyča — ce šedevr.</strong></p>	<h3>		<span class="color-header" style="--color-text:#2732FB;--color-bg:#DDF8FF">			Slovnyk mystectvoznavcja		</span>	</h3><h4><strong>Akademizm</strong></h4><p>Vykorystannja vže znajdenoї raniše formy vytvoriv mystectva, shyľnisť tradycijam.</p><h4><strong>Art-nuvo</strong></h4><p>Stylistyčnyj naprjam u jevropejśkomu mystectvi kincja HIH – počatku XX st., ščo vynyk jak reakcija na mljave kopijuvannja istoryčnyh styliv mynulogo (u Velykobrytaniї jogo nazyvaly stylem modern, v Ispaniї — modernizmom).</p><h4><strong>Dekadans</strong></h4><p>Zagaľna nazva kryzovyh javyšč u mystectvi ta kuľturi kincja HIH — počatku XX stoliť. Period dekadansu poznačenyj nastrojamy beznadiї, rozčaruvannja, zanepadom žyttjevyh syl, estetyzmom. Dekadans, jak hudožnij naprjam, zaperečuvav pozytyvistśki doktryny u mystectvi, iljuzornyj akademizm.</p>	<figure class="wp-caption cut-in-img alignright animate-block animate-block--before animate-block--left--small animate-block--delay-25">		<img src="/wp-content/uploads/2018/03/1200px-Vsevolod_Maximovich_selfportrait.jpg" alt="">					<figcaption class="wp-caption-text">				<strong>Vsevolod Maksymovyč «Avtoportret»</strong> 			</figcaption>			</figure><h4><strong>Impresionizm</strong></h4><p>Mystećka tečija u žyvopysi, kotra vynykla v 1860-h rokah. Predstavnykamy impresionizmu v žyvopysi je Klod Mone, Eduard Mane, Kamiľ Pissarro. Hudožnij naprjam impresionizmu bazujeťsja na fiksaciї vražeń, sposterežeń ta spivperežyvań.</p><h4><strong>Secesija</strong></h4><p>Termin dlja poznačennja perehidnogo etapu v mystectvi, najaktyvniše vykorystovujeťsja v konteksti peredmodernizmu. U značenni mystećkogo stylju termin «secesija» vvela v užytok grupa avstrijśkyh mytciv, očoljuvanyh Gustavom Klimtom. Deklarujučy vidmovu vid istoryzmu, styľ ne vidmovljavsja vid poperedńoї istoriї, davńogrećkyh mifiv, biblijnyh sjužetiv, alegorij, aktyvno dodav do nyh zapozyčennja gnučkyh pryrodnyh form i obraziv mystectva Dalekogo Shodu — Kytaju, Japoniї.</p><h4 style="text-align: center;"><strong>Peregljanuty <a href="https://wisecow.com.ua/mistecztvo/100-years-ukrainian-art/?utm_source=site&amp;utm_medium=article&amp;utm_campaign=nachasi" target="_blank" rel="noopener">povnyj cykl lekcij</a></strong></h4><p style="text-align: right;"><em>Oryginaľna lekcija: Alisa Ložkina | Tekstova adaptacija: Oksana Semenik, Oleksandra Malevyč</em></p><p class="p1">	<div class="note"  style="background-color:#00c4ac">		<p class="p1">Buď laska, viźmiť učasť u opytuvanni. Ce dopomože rozvytku našogo projektu:</p><p class="p1">		<div class="corner"></div>	</div></p><p class="p1"><iframe src="https://api.nachasi.com/v2/shortcode/wp_quiz_pro/?id=129750" sandbox="allow-same-origin allow-scripts allow-popups allow-forms allow-presentation" onload="this.style.height=(this.contentWindow.document.body.scrollHeight+20)+'px';"></iframe></p>

#WiseCow

Specproekt WiseCow <br>ta Na chasi

Agitky, Jablonśka ta fenomen Bilokur: čym cikave ukraїnśke mystectvo 1940-h

Bojčukizm, represiї ta naїv: čym žylo ukraїnśke mystectvo 1930-h

Avangardysty ta žyttja — golovne pro ukraїnśke mystectvo 1920-h

Vid Malevyča j nadali — ščo na časi znaty pro ukraїnśke mystectvo 1910-h

🖼️ Ukraїnśkyj žyvopys na meži XIX ta XX stoliť — ščo na časi znaty?