Vladyslava Ševčenko
Karpaty zdavna vvažajuťsja miscem syly ta vidnovlennja, ščo ne zalyšaje bajdužym nikogo. I vlitku, i vzymku bezlič mandrivnykiv pryїždžajuť do polonyn, aby pomyluvatysja zapamoročlyvymy krajevydamy, zanurytysja u proholodni vody ričok ta vidpočyty pid tinnju stolitnih derev. Sered velyči girśkyh shyliv my dozvoljajemo sobi na myť zabuty pro budennisť, upoviľnytysja ta znov vidčuty sebe bezturbotnymy, spokijnymy j viľnymy.
Ce same te, čogo nam tak ne vystačaje u drugyj karantynnyj rik. Tož napovnymo miśki budni spravžńoju karpatśkoju atmosferoju. Numo karpatytyś razom z namy!
Galyčyna maje strokate mynule: razom z ukraїncjamy tut prožyvaly j poljaky, i avstrijci, i jevreї ta bagato inšyh narodiv. Zavdjaky ćomu misceva govirka napovnylasja nyzkoju cikavyh dialektyzmiv, za jakymy legko vyznačyty prytamannisť do togo čy inšogo regionu.
Dodajte do svogo ščodennogo leksykonu kiľka dialektnyh galyćkyh sliv i vam tut že zahočeťsja vidšukaty brukivku u centri Kyjeva, ščob spovna vidtvoryty dlja sebe atmosferu našyh zahidnyh mist. Napryklad, zamisť zvyčnogo slova «dobre» kažiť «fajno», a «čašku» z kavoju zaminiť na «filižanku» čy «gornjatko».
A oś šče slova, jaki možna zaminyty:
- Ğaljaretka — žele, marmelad
- Kocyk — kovdra
- Kuľčyky — serežky
- Kumpeľ — tovaryš
- Pateľnja — skovoridka
Novi slova vynykajuť majže ščodnja ta nepomitno vkorinjujuťsja u naše movlennja. Proponujemo vykorystovuvaty ukraїnśki vidpovidnyky vidomym anglicyzmam.
- Samoznymka — selfi
- Ravlyk — sobačka (@)
- Onovlennja — apdejt
- Zvorotnyj zv’jazok — fidbek
- Vpodobajka — lajk
Jakščo hočete šče biľše uriznomanitnyty movu ta maty osoblyvi sekretni slova z druzjamy, skorystajteś unikaľnym slovnykom neologizmiv vid kompaniї «Galyčyna».
- Kefirytyś — kuražytyś
- Jogurtyčno — fejeryčno
- Karpatytyś — vidpočyvaty, ozdorovljuvatyś
Do reči, znajty cikavi slova ta vodnočas nasolodytysja ukraїnśkym spivom dopomože naš plejlyst. My zibraly treky ukraїnśkyh sučasnyh vykonavciv, u pisnjah jakyh možna vidšukaty gucuľśki motyvy. Prosto zapljuščte oči, vstavte navušnyky, natysniť knopku Play ta perenesiťsja podumky na karpatśki polonyny.
A takož Deezer ta YouTube Music.
Vplyv riznyh kuľtur ta narodiv naklav svij vidbytok i na galyćku kuhnju, osnovnoju vidminnistju jakoї je eklektyčnisť. Tut porjad na stoli možuť znahodytysja foršmak, strudeľ, fljačky, banoš ta bagato inšogo. Popry take riznobarv’ja, my vse-taky proponujemo prygotuvaty najbiľš tradycijni stravy cijeї miscevosti: banoš, solodki zupy ta andruty.
Banoš
Osnovnoju stravoju našogo stolu stane banoš — gusta kaša z kukurudzjanogo borošna, jaku varjať na verškah abo smetani.
- 2 skljanky smetany «Galyčyna»
- 1 skljanka vody
- 1,5 skljanky prosijanogo kukurudzjanogo borošna
- Brynza do smaku
Recept
U kastrulju vlyty vodu i smetanu, dovesty do kypinnja ta vsypaty borošno. Ne rozmišuvaty. Daty smetani zakypity, provaryty borošno 3-4 hvylyny. Pislja ćogo derev’janoju ložkoju rozdilyty borošno na dvi častyny ta znovu daty pokypity 2-3 hvylyny. Zmenšyty vogoń do minimumu.
Ne znimajučy z vognju, oberežno, krugovymy ruhamy, roztyraty borošno doty, doky zamisť smetany na stinkah kastruli ne z’javyťsja maslo. Podavaty banoš z brynzoju ta karpatśkym jogurtom «Galyčyna».
Solodki zupy
Odnym z narižnyh kameniv galyćkoї kuhni je zupy (supy). Vzymku їh varjať gustymy ta požyvnymy na m’jasnyh vidvarah, a vlitku gotujuť holodni solodki zupy z malyny (malynivka), jabluk (jabčanka), sunyć (sunycivka) toščo.
Recept
Viźmiť p’jať jabluk, rozvariť їh u nevelykij kiľkosti vody ta peretriť čerez syto. Dodajte trohy vody ta cukru (na smak) i postavte na malyj vogoń, pomišujučy.
Poky jabluka dohodjať do kypinnja — rozkolotiť u piv litri moloka 2-3 ložky borošna. Dodajte trohy cynamonu ta vaniľnyj cukor. Jak zakypyť jablučne pjure — dolyjte moloko z borošnom ta pomišujučy dovediť do kypinnja. Za gustynoju vono maje buty jak kysiľ.
Andruty
Lvivśki andruty vvažajuťsja vidpovidnykom videnśkomu Pišinğeru — tortu z p’jaty vafeľ, perekladenyh kavovo-gorihovym kremom. U galyćkomu varianti viddavaly perevagu masljanomu kremu zi zguščykom, dodajučy buď-jaki smakolyky, jaki buly vdoma: konfitjury, gorihy, šokolad, galjaretky toščo.
My proponujemo takyj variant načynky: 3 šary kremu zi zguščyku + 3 šary smorodynovogo čy abrykosovogo konfitjuru + 3 šary kremu zi zguščyku.
Krim maľovnyčyh krajevydiv ta pryrodnyh pam’jatok, Karpaty zdavna slavylysja miscem, napovnenym legendamy ta mistyky. Šalena energija gir nadyhaje nas ta napovnjuje mogutńoju syloju, sponukajučy do rozvytku ta zmin.
Zabuďte na deń pro spravy ta znajdiť u svojemu misti vlasni miscja syly, jaki sponukatymuť vas upoviľnytysja ta perezavantažytysja.
Miscja syly u Kyjevi
- Volodymyrśka girka
- Lysa gora
- Zelenyj teatr
- Kyїvśkyj vodospad
- Golosiїvśkyj park
Planujučy nasyčenyj ta aktyvnyj deń, ne slid zabuvaty pro perekusy. Klasnym variantom stane karpatśkyj jogurt «Galyčyna», jakyj uvibrav u sebe najkrašči kyslomoločni tradyciї regionu. Jogo gotujuť z čystogo moloka ta osoblyvyh zakvasok, recepturu jakyh kompanija trymaje u sekreti.
«Galyčyna» vidnajšla ta vidrodyla unikaľnyj karpatśkyj jogurt u sučasnomu formati – z nižnym verškovym smakom, pryrodnoju žyrnistju, bez cukru, štučnyh aromatyzatoriv i barvnykiv.
98% syrovyny kompanija otrymuje z fermerśkyh gospodarstv. 40% moloka — iz Karpatśkogo kraju, a same z Ivano-Frankivśkoї ta Lvivśkoї oblastej. Rešta iz Volynśkoї, Ternopiľśkoї, Čerkaśkoї, Hmeľnyćkoї, Vinnyćkoї oblastej.
Krasa bezmežnyh prostoriv Karpat sponukala tvoryty bagaťoh pyśmennykiv, hudožnykiv ta režyseriv. Oberiť buď-jaku stričku z našoї minidobirky ta podyviťsja, jak girśka pryroda abo galyćka istorija vygljadajuť u fiľmah.
Strička rozpovidaje pro žyttja vivčariv. Ostatočna versija fiľmu narahovuje 72 hvylyny, zarady jakyh znimaľna grupa vidznjala 600 godyn materialu ta pidijmalasja u gory za buď-jakyh pogodnyh umov, aby pokazaty spravžnje žyttja pastuhiv.
Zagalom strička čudovo peredaje tonkošči gucuľśkogo svitogljadu, pokazuje girśku avtentyku ta dokumentuje remeslo vivčariv, jakym ostannimy rokamy zajmajuťsja vse menše j menše.
Ekranizacija romanu «Feliks Avstrija» Sofiї Andruhovyč, ščo napysanyj u formati ščodennyka golovnoї geroїni ta rozpovidaje pro žyttja v avstro-ugorśkij Ukraїni u misti Stanislaviv (Ivano-Frankivśk) XIX stolittja.
U fiľmi rozkišno pokazaly galyćku kuhnju: pid čas peregljadu vy zmožete znajty lyny, zapečeni z travamy, grybnu zupu, morozyvo z cytrynamy, cvikli toščo. Avtentyčnosti stričci dodaje galyćkyj dialekt, jakym rozmovljajuť aktory.
Fiľm-mjuzykl, sjužet jakogo rozgortajeťsja u 1939 roci za kiľka tyžniv do okupaciї Zahidnoї Ukraїny biľšovykamy. U Vorohtu pryїzdyť amerykaneć ukraїnśkogo pohodžennja Jaro, ščob odružytysja z ukraїnśkoju krasuneju ta uspadkuvaty velyčezni statky baťka. Prote, Jaro znajomyťsja z guculkoju Kseneju, jaka zminjuje jogo plany.
Osoblyvoї rodzynky stričci dodaje učasť frik-kabare «Dakh Daughters», jaki vykonujuť biľšisť muzyčnyh saundtrekiv u fiľmi.
Vidčuty garmoniju z pryrodoju najkrašče u tradycijnyh karpatśkyh čanah, kupannja u jakyh peremežovujuť zi strybkamy u holodnu vodu. Istoryčno, čany vynykly v starovynnomu karpatśkomu seli Lumšory, ale zaraz takyj variant SPA po-gucuľśky možna znajty j u misti.
Jakščo ne hočete pokydaty domivky, to radymo prosto pryjnjaty vannu z aromaolijeju ta skrabom z karpatśkyh trav. Naturaľnyj skrab možna prydbaty abo zrobyty vlasnoruč.
Dlja ćogo lyše potribno zmišaty siľ, cukor, meleni karpatśki travy, efirni oliї jalivcju ta olyvkovu oliju do pryjemnoї dlja vas konsystenciї.
Pislja vodnyh nasolod rekomendujemo zavaryty čaju iz zapašnyh karpatśkyh trav.
Zrobyty čajuvannja osoblyvym možna za dopomogoju posudu, vygotovlenogo miscevymy remisnykamy. Napryklad, vidomoju na veś svit je kosivśka keramika, jaku u 2019 roci naviť vnesly do spysku nemateriaľnoї hudožńoї spadščyny ljudstva JuNESKO. Її vygotovljajuť za osoblyvoju tehnologijeju ta rozmaľovujuť lyše tŕoma koľoramy: zelenyj, žovtyj ta koryčnevyj.
Maljunky vydrjapujuť za dopomogoju tehniky sgrafito — vyrizannja u pevnyh miscjah koľorovogo šaru. Sjužety keramičnyh vyrobiv zobražujuť istoryčni podiї, pobut, foľklor, viruvannja i zvyčaї guculiv, a takož navkolyšnju floru i faunu.
Pyty čaj na samoti ne po-galyćky. Zbyrajte rodynu, rozlyvajte čaj, distavajte zalyšky andrutiv ta prysvjatiť večir sobi ta svoїj rodyni. Zberiť vsi syly, otrymani za deń, ta obminjujteś z blyźkymy. Tak, niby vy v Karpatah!