🍀 Jak zaboronjaly kanabis

U seredyni ljutogo 2024 prezydent Ukraїny ostatočno pidpysav zakon, jakyj dozvoljaje vykorystannja kanabisu v medyčnyh ciljah. Dokument počav dijaty 16 serpnja 2024 roku.

U masovij kuľturi, i ne lyše ukraїnśkij, kanabis micno asocijujeťsja z zaboronoju stiľky, skiľky my sebe pam’jatajemo, i zdajeťsja, ščo tak bulo zavždy. Prote zaborona naspravdi z’javylasja za istoryčnymy mirkamy vidnosno neščodavno, a pryčyny її — daleki vid turboty pro zdorov’ja ljudej čy boroťby zi zločynnistju.

Konopli kriź viky

Pro zneboljuvaľni, rozslabljajuči ta inši psyhoaktyvni vlastyvosti konopeľ ljudstvo znalo davno. V tekstah najdavnišyh cyvilizacij pro ce je zgadky — zdebiľšogo v Aziї, zvidky roslyna rodom, ale takož u grekiv ta rymljan. Bganğ, napij z lystja konopeľ, za legendoju buv uljublenoju stravoju indijśkogo boga Šyvy, a v kytajśkyh drevnih tekstah za kiľka tysjač rokiv do našoї ery konopli rekomenduvaly vžyvaty dlja znjattja bolju, zapalennja ta vtomy.

U zahidnij medycyni vykorystannja kanabisu stalo populjarnym pislja togo, jak u 1841 roci likar Bruk O’Šonnessi rozpoviv pro svij dosvid prožyvannja j roboty v Indiї kolegam.

Šče u 1894 roci brytanśki naukovci vypustyly monumentaľnu pracju na 3200 storinok, v jakij doslidyly riznomanitni vlastyvosti konopeľ, i pryjšly do vysnovku, ščo pomirne vžyvannja konopeľ ne nese velykoї škody.

Povna zaborona vyroščuvannja konopeľ dlja vyrobnyctva preparativ, a takož vygotovlennja, prodažu abo vžyvannja preparativ, otrymanyh z nyh, ne je ani neobhidnoju, ani dociľnoju

Zvit Indijśkoї komisiї z konopljanyh preparativ

Odnak zaborony v okremyh kraїnah vže todi nabuvaly čynnosti. A peršoju sproboju zaboronyty konopli na mižnarodnomu rivni stala Mižnarodna konvencija z opiumu u 1912 roci, de predstavnyky Italiї zaproponuvaly vključyty do spysku kontroľovanyh rečovyn i kanabis. Propozycija todi ne otrymala pidtrymky.

Vdruge pytannja pidnjaly u 1924 roci, na nastupnij vidpovidnij konvenciї. Na toj moment vže isnuvala Liga nacij — organizacija, ščo vynykla pislja Peršoї Svitovoї Vijny, i bula važlyvym etapom rozvytku mižnarodnogo prava. Todi pytannja zaborony konopeľ porušyv Jegypet, zaproponuvavšy totaľnyj ban. Iniciatyva na cej raz otrymala pidtrymku, ale ne povnistju.

Kanabis vključyly u vidpovidnyj spysok, ščo pryzvelo do zaborony u dejakyh kraїnah ta sertyfikaciї vyrobnykiv — v inšyh. Prote faktyčno obmežennja buly neznačnymy, adže todi mižnarodne pravo ne malo perevagy nad nacionaľnym, tož faktyčno rišennja maly harakter rekomendacij.

Harakterno te, ščo v oboh vypadkah — italijśkomu ta jegypetśkomu — propozyciї zaborony ne malo ničogo spiľnogo z turbotoju pro zdorov’ja naselennja. Hoča jegypetśkyj predstavnyk argumentuvav, ščo ponad tretynu vsih vypadkiv «boževillja» bulo spryčyneno vžyvannjam konopeľ, ce ne bulo pravdoju: v reaľnosti jšlosja pro kiľkisť vypadkiv u desjať raziv menšu, ta j te ce bula koreljacija, a ne pryčynno-naslidkovyj zv’jazok.

Spravžni pryčyny zaborony konopeľ todi zavždy ležaly v ploščyni mižnarodnoї torgivli. Italijci hotily obmežyty import konopeľ zi svojeї novospečenoї koloniї, Liviї, a jegyptjany banaľno bojalysja konkurenciї z boku susidnih kraїn.

Utim, spravžńogo udaru po legaľnomu statusu konopeľ zavdaly SŠA — kraїna, baťko-zasnovnyk jakoї Džordž Vašyngton sam vyroščuvav їh na vlasnij plantaciї.

Velykyj biznes, lobizm i korupcija

Te, ščo vidbulosja z kanabisom v Ameryci v trydcjatyh rokah, naspravdi jaknajkrašče iljustruje pryrodu amerykanśkogo kapitalizmu.

U 1930 roci na posadu glavy Federaľnoї Komisiї z Narkotykiv SŠA (FBN) pryhodyť Garri Enslinğer ta nespodivano odrazu rozpočynaje nečuvanu za masštabamy kampaniju proty kanabisu. Vin zbyraje riznomanitni dokazy togo, ščo maryhuana spryčynjaje nasyľstvo ta škodu dlja zdorov’ja, aktyvno prosuvajučy povnu zaboronu konopeľ.

Maryhuana je najbiľšym narkotykom, ščo vyklykaje nasyľstvo, v istoriї ljudstva

Garri Enslinğer

Pry ćomu Enslinğer ignoruvav vsi doslidžennja ta cyfry, jaki dovodyly nepov’jazanisť nasyľstva čy hvorob z maryhuanoju. Tak doktor Volter Bromberg u 1934 roci doslidyv ponad 2000 zločyniv i vyjavyv, ščo žoden iz nyh ne buv pov’jazanyj zi vžyvannjam maryhuany (zate znajšov zv’jazok zi zlovžyvannjam alkogolem). Prote čynovnyk proignoruvav doslidy Bromberga, jak i rekomendaciї Amerykanśkoї Medyčnoї Asociaciї, ščo takož napoljagala na vidsutnosti takogo zv’jazku.

Napoleglyvisť Enslinğera u boroťbi zi «strašnym narkotykom» bukvaľno z peršyh dniv pislja pryznačennja bula duže pidozriloju, i ne darma. Istynni pryčyny vijny čynovnyka z maryhuanoju buly inšymy.

Enslinğera pryznačyv na post čynovnyk, ščo mav prjamyj zv’jazok z rodynoju Djupon ta mediamagnatom Rendolfom Gerstom. Rodyna Djupon zasnuvala himičnu korporaciju svogo imeni, jaka śogodni je odnijeju z najbiľšyh u sviti. Hoča navrjad čy vy znajete cju nazvu, naspravdi vy stykajetesja z produkcijeju cijeї kompaniї ščodnja. «Djupon» vynajšla taki syntetyčni materialy jak freon, kevlar, lajkru, nejlon, neopren ta teflon.

Prote u trydcjatyh rokah korporacija vidčuvala zagrozu z boku naturaľnyh materialiv, jaki možuť vyrobljaty z konopeľ. Aby usunuty konkurenciju svojemu himičnomu vyrobnyctvu, «Djupon» prolobijuvala pryznačennja na posadu golovy FBN kontroľovanoї ljudyny. A mediapidtrymku cijeї vijny zdijsnjuvav konglomerat Gersta, kudy vhodyv, zokrema i časopys Harper’s Bazaar.

Prote bula j druga pryčyna — osobysti ambiciї Enslinğera. U 1933 roci nabrala čynnosti 21-ša popravka do Konstytuciї SŠA, jaka skasovuvala «suhyj zakon». Alkogoľ stav znovu legaľnym. Ce stavylo pid zagrozu bjudžet FBN, a značyť i kar’jeru її očiľnyka. Tož Garri Enslinğer zbiľšyv svoї zusyllja u demonizaciї maryhuany, aby pidkreslyty važlyvisť svogo perebuvannja na posadi.

Dlja ćogo vin udavsja do brudnogo pryjomu — rasyzmu. Kampanija pov’jazala maryhuanu z golovnoju «problemoju» togočasnogo amerykanśkogo suspiľstva — meksykanśkymy migrantamy, i takož, avžež, afroamerykancjamy. U 1936 roci vyhodyť propagandystśka strička «Kosjakove šalenstvo», jaka mistyť, zokrema, i taku cytatu:

U SŠA naličujeťsja 100 000 kurciv maryhuany, i biľšisť z nyh — negry, latynoamerykanci, filippinci ta artysty. Їhnja satanynśka muzyka, džaz i sving je rezuľtatom vžyvannja maryhuany. Cja maryhuana zmušuje bilyh žinok šukaty seksuaľnyh stosunkiv z negramy, artystamy j inšymy

Vrešti rešt, Enslinğeru vdalosja dosjagty svogo. U 1937 roci Kongres SŠA uhvaljuje Zakon pro podatok na maryhuanu. Krim togo, ščo vin povnistju zaboronjaje vžyvannja konopeľ u rozvažaľnyh ciljah, zakon vstanovljuje takyj rozmir zboriv, ščo ce praktyčno vbyvaje industriju vyrobnyctva buď-jakyh tovariv iz roslyny — jak medyčnyh, tak i promyslovyh.

Svitovyj hrestovyj pohid proty kanabisu

Nezabarom svit porynaje u Drugu Svitovu, tož kampanija vstaje na pauzu. Ale ščojno vijna zaveršylasja, i bula pobudovana nova systema mižnarodnogo prava, pytannja znovu postalo.

OON uspadkuvala vidpovidni dokumenty, uhvaleni šče Ligoju Nacij, i v hodi reform pryznačyla golovnym ekspertom Vsesvitńoї Organizaciї Ohorony Zdorov’ja z narkotykiv… blyźkogo druga ta kolegu Garri Enslinğera — Pablo Volffa. Z podannja SŠA, avžež. Pid jogo čujnym kerivnyctvom VOOZ zajnjala pozyciju proty kanabisu, ščo pryzvelo do uhvalennja Jedynoї konvenciї pro narkotyčni zasoby u 1961 roci.

Same ćomu dokumentu, jakyj je čynnym dosi, my zavdjačujemo žorstkij pozyciї biľšosti kraїn svitu stosovno kanabisu. Šče neščodavno vin vidnosyv kanabis do pereliku najvažčyh narkotykiv, rekomendovanyh do povnoї zaborony, ta praktyčno dorivnjuvav kanabis do geroїnu.

Drugyj akt amerykanśkoї boroťby z kanabisom rozpočavsja rivno čerez 10 rokiv pislja uhvalennja konvenciї. U 1971 roci prezydentovi Ričardu Niksonu naležalo jty na drugyj termin i konče neobhidni buly peremogy v očah jadernogo elektoratu konservatyvnyh respublikanciv. Krim togo, v suspiľstvi zrostalo nevdovolennja tryvaloju V’jetnamśkoju vijnoju.

Tož Nikson vyrišyv rozv’jazaty «Vijnu z narkotykamy» — termin, jakyj takož prydumaly v jogo administraciї. Ščo harakterno, providnu roľ u demonizaciї kanabisu znovu zigrav predstavnyk rodyny Djupon — psyhiatr Robert Djupon, jakyj nazvav maryhuanu «najbiľš nebezpečnym narkotykom» i aktyvno nahvaljuvav Niksona za jogo vijnu.

Bagato rokiv po tomu, u 1994, pomičnyk prezydenta SŠA z vnutrišnih sprav Džon Erlikman zgaduvav:

Kampanija Niksona v 1968 roci j Bilyj dim Niksona pislja neї maly dvoh vorogiv: antyvojenni livi ta čornoškiri. Rozumijete, pro ščo ja? My znaly, ščo ne možemo zaboronyty buty proty vijny čy čornoškiryh, ale, zmusyvšy gromadśkisť asocijuvaty hipi z maryhuanoju, a čornoškiryh — z geroїnom, a potim žorstko kryminalizuvaty j te, i inše, my mogly b zrujnuvaty ci spiľnoty. My mogly b zaareštovuvaty їhnih lideriv, vlaštovuvaty obšuky v їhnih budynkah, rozganjaty їhni zibrannja i papljužyty їh ščovečora u novynah. Čy znaly my, ščo brehaly pro narkotyky? Zvisno, znaly

Džon Erlikman, pomičnyk prezydenta Niksona u vnutrišnih spravah

Za kiľka rokiv pislja počatku «vijny z narkotykamy» Ričard Nikson z gańboju stane peršym prezydentom SŠA v istoriї, ščo podav u vidstavku do zaveršennja terminu (hoča ce j ne matyme stosunku do «vijny z narkotykamy»). Prote jogo spravu prodovžať vsi jogo nastupnyky z oboh partij, ščo zatrymaje i globaľne pereosmyslennja konopeľ.

Lyše v grudni 2020 roku kanabis bulo oficijno vylučeno zi Spysku 4 (perelik narkotykiv iz najbiľš žorstkymy obmežennjamy) konvenciї pro narkotyčni zasoby golosuvannjam Komisiї z narkotykiv OON. Proty cijeї zminy vystupyly Rosija, Kytaj ta dekiľka inšyh kraїn. Ukraїna utrymalasja vid golosuvannja.

A ščo zaraz zi statusom kanabisu u sviti?

Flagmanom povernennja do normaľnosti vidnosno kanabisu dovgyj čas buly Niderlandy. Poky Nikson vojuvav z narkotykamy u simdesjatyh, u cij kraїni same vyrišyly liberalizuvaty kanabis, perevivšy jogo u rozrjad menš nebezpečnyh narkotykiv. Nadali Niderlandy dovgo buduť providnoju kraїnoju v ćomu vidnošenni i naviť zaslužyť sobi cym pevnu reputaciju.

Zagalom śogodni kraїny diljaťsja na p’jať grup za svoїm stavlennjam do kanabisu.

• Najmenša grupa — ce deržavy, de vykorystannja kanabisu dozvoleno dlja buď-jakyh cilej i pracjuje industrija. Sjudy vhodyť lyše try kraїny — ce Kanada, Urugvaj ta Taїland.
• Druga maleńka grupa skladajeťsja z čotyŕoh kraїn. Gruzija, Maľta, Meksyka ta PAR. Tut povnistju dozvolene personaľne vykorystannja, ale promyslovisť ta prodaž vse šče poza zakonom.

Možlyvo, vy zdyvujetesja, ščo Niderlandy vidsutni v cyh perelikah. Naspravdi za mirkamy legalizaciї cja kraїna vže daleko ne na peredovij. U Niderlandah prodaž kanabisu dlja vžyvannja dozvolenyj lyše v okremyh kofišopah, same vykorystannja dekryminalizovane, odnak jakščo vy vyroščujete konopli vdoma, vaše obladnannja možuť konfiskuvaty, a vas — vyselyty, naviť za odnu jedynu roslynu (hoča ce vidbuvajeťsja vse ridše).

• Niderlandy možna vidnesty do značno biľšogo spysku kraїn, de za vžyvannja ta vyroščuvannja z buď-jakoju metoju isnuje formaľne pokarannja, jake na praktyci majže ne zastosovujeťsja, abo obhodjaťsja administratyvnym pokarannjam zamisť kryminaľnogo. Ce takož i Čehija, i Izraїľ, i Nimeččyna (vže zovsim skoro vona perejde u peršyj spysok), i Jegypet, i Avstralija ta bagato inšyh.
• Šče odna grupa — ce kraїny, de dozvoleno lyše medyčne vykorystannja kanabisu. U cej spysok vhodyť bagato kraїn z poperedńogo, a takož Poľšča, Syngapur, Brazylija, Argentyna ta inši. U serpni 2024 roku do ćogo spysku pryjednalasja j Ukraїna.
• Povna zaborona na buď-jake vykorystannja dosi dije v takyh kraїnah jak Rosija, Biloruś, Kytaj, Bahrejn, Saudivśka Aravija, Serbija, Bolgarija ta inšyh.

Tak čy je negatyvni efekty v kanabisu?

Varto šče raz nagadaty, ščo vsi žorstki zaborony praktyčno ne bazujuťsja na naukovyh ta medyčnyh danyh, popry te, ščo naviť na moment їhńogo uhvalennja desjatky rokiv tomu, ci dani vže isnuvaly. Takož ironično, ščo vyvčennja reaľnogo negatyvnogo vplyvu kanabisu jak na organizm konkretnoї ljudyny, tak i na suspiľne žyttja v cilomu bulo faktyčno nemožlyvym same čerez ci zaborony, adže vony často vključaly v sobi takož ban na buď-jaki doslidžennja.

Razom z postupovoju liberalizacijeju stavlennja do kanabisu, naukovci ta medyky narešti zmogly perejnjatysja cymy pytannjamy i vyjavyty novi fakty pro konopli. Avžež, kanabis nese v sobi j negatyvnyj vplyv.

Z točky zoru zdorov’ja:

• Reguljarne vžyvannja kanabisu u pidlitkovomu vici može spoviľnyty rozvytok funkcij mozku, porušyty pam’jať, i ci zminy buduť nezvorotnymy — naukovci vyjavyly znyžennja seredńogo IQ na 8 punktiv u takyh ljudej porivnjano z tymy, hto ne vžyvav. Ce ne stosujeťsja tyh ljudej, jaki počaly vžyvaty kanabis u doroslomu vici — znyžennja u IQ v takyh ljudej ne pomityly
• Reguljarni spožyvači maryhuany u vygljadi cygarok perežyvatymuť ti ž problemy z dyhannjam, ščo j kurci tjutjunu — uskladnene dyhannja, kašeľ, mokrota toščo
• Reguljarne vžyvannja maryhuany žinkamy pid čas vagitnosti bulo pojednano zi zmenšenoju masoju tila novonarodženyh i častotoju vynyknennja porušeń rozvytku mozku ta inšymy problemamy
• Popry te, ščo 100 rokiv tomu protyvnyky kanabisu nazyvaly maryhuanu «narkotykom boževillja», narazi doslidžennja ne pokazaly prjamogo zv’jazku miž vžyvannjam kanabisu ta psyhičnymy hvorobamy — odni doslidžennja superečať inšym, tož čitko skazaty poky ščo ničogo ne možna

Ščo ž stosujeťsja sociaľnyh efektiv, to їh krašče rozbyraty na konkretnomu prykladi. Najbiľš vyvčenym śogodni je dosvid Kanady, jak kraїny, de kanabis je povnistju legalizovanym.

• Popry te, ščo pered legalizacijeju kanabisu v Kanadi, biľšisť molodogo naselennja kraїny (16-24 roky) vyslovljuvala namir sprobuvaty maryhuanu vperše, naspravdi pislja legalizaciї doslidnyky ne vyjavyly zbiľšennja u spožyvanni kanabisu sered molodyh ljudej. Tož legalizacija ne pryvela do togo, ščo vsja moloď rizko pobigla zabyvaty kosjaky. Ba biľše, na drugyj rik pislja legalizaciї bulo vyjavleno suttjeve zmenšennja spožyvannja kanabisu sered molodi
• Deščo zbiľšylasja kiľkisť vodiїv, jaki keruvaly avtomobilem pid maryhuanoju — dani jak iz opytuvań, tak i z likareń, kudy nadhodyly travmovani u DTP pacijenty z prysutnistju tetragidrokanabinolu v krovi (osnovna psyhoaktyvna rečovyna u kanabisi)
• Suttjevo (na tretynu) zbiľšylasja kiľkisť molodi, ščo zvertajeťsja za psyhiatryčnoju dopomogoju, ščob pozbavytysja zaležnosti vid maryhuany

Vodnočas važlyvo zaznačyty, ščo žodnyh zmin u kiľkosti skojenyh zločyniv pislja legalizaciї ne vidbulosja, ščo je serjoznym argumentom proty togo, ščo legalizacija pryzvodyť do pidvyščennja zločynnosti.

Doslidžennja vplyvu kanabisu ta zdorov’ja ta suspiľne žyttja vse šče tryvajuť. Zanadto malo kraїn legalizuvaly jogo narazi i zamalo danyh dostupno, aby možna bulo skazaty, ščo ljudstvo dostatńo vyvčylo efekt konopeľ na povsjakdenne žyttja.

Pozytyvni efekty kanabisu perevažajuť negatyvni?

Zlovžyvannja buď-jakym produktom čy rečovynoju ta nedotrymannja pravyl bezpeky možuť pryvesty do negatyvnyh naslidkiv. Tož po faktu my v buď-jakomu vypadku stykajemosja lyše z pytannjam, čy pljusy perevažajuť minusy.

Vžyvannja kanabisu maje svoї bezzasterežni, dovedeni naukovo pozytyvni efekty:

• Polegšennja hroničnogo bolju — u vypadku z dejakymy hvorobamy ideťsja pro povnu vidsutnisť aľternatyv kanabisu jak zneboljuvaľnogo
• Kanabis može ne lyše polegšuvaty efekty himoterapiї pry onkologiї, ale j zapobigaty rozvytku rakovyh klityn i pracjuvaty dlja profilaktyky rakovyh zahvorjuvań
• Znyžuje častotu ta intensyvnisť prypadkiv pry epilepsiї ta inšyh zahvorjuvannjah, ščo їh vyklykajuť
• Dopomagaje u likuvanni riznomanitnyh zahvorjuvań šlunkovo-kyšečnogo traktu
• Znyžuje krov’janyj tysk
• Dopomagaje vporatysja z depresijeju, tryvožnistju, paničnymy atakamy ta PTSR (ščo osoblyvo aktuaľno dlja vijśkovyh)
• Dopomagaje pozbavytysja zaležnosti vid narkotykiv ta alkogolju
• Nema dokaziv, ščo kanabis bezposeredńo vplyvaje na znyžennja vagy, odnak z jogo dopomogoju možna nalagodyty harčovi zvyčky ta zdorovyj son, ščo dozvolyť pozbavytysja zajvoї vagy

Čy perevažajuť vsi ci pozytyvni momenty negatyvnyj vplyv, pytannja dlja biľšosti kraїn, vključno z Ukraїnoju, vse šče vidkryte. My ne zajmajemo storony i šče raz zaklykajemo dotrymuvatysja čynnogo zakonodavstva. Prote ščo vidomo točno, tak ce te, ščo ti pidhody, jaki ljudstvo vykorystovuvalo biľšu častynu XX stolittja, ne pracjujuť točno, i stavlennja do konopeľ potrebuje suttjevoї reviziї.