Vladyslava Ševčenko
Jevgen Netreba — komercijnyj dyrektor Zakaz.ua, a takož Golova Pravlinnja «Asociaciї servisiv onlajn dostavky Ukraїny» j Associate v Chernovetskyi Investment Group. Do komandy Zakaz.ua pryjednavsja u ljutomu 2018 roku jak menedžer z rozvytku biznesu, ale vže v lypni togo ž roku stav komercijnym dyrektorom kompaniї. Za 4 roky u Zakaz.ua sformuvav povnocinnu komandu komercijnogo departamentu, jaka zaraz pracjuje za naprjamkamy: marketyng, dyzajn, KSV, b2b-prodaži, pidtrymka rytejl-partneriv, prosuvannja brendiv ta PR. Vybuduvav procesy ta vzajemodiju miž kolegamy, ocyfruvav biznes-metryky kompaniї, rozrobyv ta zatverdyv motyvacijni plany dlja vsih viddiliv ta spivrobitnykiv.
☝️ Dovidka. Vseukraїnśkyj servis dostavky produktiv Zakaz.ua uspišno pracjuje na ukraїnśkomu rynku z 2010 roku. Kompanija nadaje poslugy onlajn-zamovlennja j dostavky produktiv z 13-ty providnyh torgoveľnyh merež, a takož z rynku «Stolyčnyj» u Kyjevi. Dostavka produktiv iz gipermarketiv zdijsnjujeťsja po vsij Ukraїni, okrim tymčasovo okupovanyh terytorij. Takož kompanija pracjuje na rynku Moldovy v Kyšynevi i Bjeľcah.
Vpevnenyj, ščo kožen znaje pro magazyny majbutńogo vid Amazon Go, analogy jakyh strimko z’javljajuťsja u riznyh kraїnah svitu, abo pro štučnyj intelekt, jakyj biznes takož počav aktyvno testuvaty v roboti. Sučasni tehnologiї — ce drajver rozvytku dlja rytejlu. Bez avtomatyzaciї nemožlyvo pobuduvaty biznes-procesy, jaki zabezpečať konkurentnu perevagu. V ćomu materiali rozgljanemo innovaciї, jaki vže dopomagajuť rytejleram u sviti stvorjuvaty dlja pokupciv pryvablyvyj spožyvčyj dosvid: zmenšyty čergy, personalizuvaty propozyciї, napravljaty včasno konsuľtanta u torgovyj zal, garantuvaty najavnisť potribnogo tovaru na polycjah toščo.
“Vsevydjuče oko” dlja rytejlu abo Computer Vision
V elektronnij komerciї štučnyj intelekt (ŠI) staje v avangardi tehnologičnyh innovacij. Prote, z usih sfer, jaki ohopljuje štučnyj intelekt, je odna sfera, za jakoju uvažno sposterigajuť jak tehnari, tak i investory — Computer Vision (CV). CV — ce segment mašynnogo navčannja, jakyj dozvoljaje komp’juteram i cyfrovym systemam rozumity ta otrymuvaty korysnu informaciju z riznyh typiv vizuaľnyh danyh, takyh jak foto ta video. CV šyroko vykorystovujeťsja v riznomanitnyh galuzjah biznesu: v suputnykovij geoanalityci, siľśkomu gospodarstvi, medyčnij diagnostyci, v robotyzovanomu upravlinni toščo. Zokrema, cja tehnologija pokraščyla žyttja j bagaťoh rytejleriv, jaki vykorystovujuť її v torgovyh zalah ta skladah dlja avtomatyzaciї roboty j pidvyščennja lojaľnosti Klijentiv. Napryklad, toj že Amazon Go vykorystovuje CV dlja vidstežennja ruhu pokupciv ta rozrahunku sumy їh pokupok, Walmart — dlja pokraščennja inventaryzaciї ta vidstežennja stanu zapasiv tovariv u svoїh magazynah, a vidoma amerykanśka mereža Kroger — dlja avtomatyčnogo skanuvannja produktiv ta rozrahunku pokupciv.
Jaki zavdannja vykonuje Computer Vision dlja rytejlu
Analiz tovariv na polycjah. CV rozpiznaje ta analizuje tovary na polycjah magazyniv. Ce dozvoljaje rytejleram zbyraty dani pro te, jaki tovary populjarni sered pokupciv, a jaki ne korystujuťsja popytom. Abo ž jaki tovary ne vystavljajuťsja na polyci včasno. Krim togo, cja tehnologija može zmenšyty vytraty ne tiľky dlja rytejleriv, ale j dlja postačaľnykiv tovariv, avtomatyzuvavšy merčandajzyng, zmenšyvšy častotu vidviduvannja magazynu torgoveľnymy predstavnykamy brendu j perevirky nymy vykladky tovariv riznyh kategorij. Menedžer zmože dystancijno pereviryty stan polyć u buď-jakyj čas, popyvajučy kavu za svoїm noutbukom. Takož, ce zmenšuje ryzyk dlja rytejleriv nakladennja na nyh štrafiv za vidsutnisť na polycjah produktiv abo nedotrymannja planogram.
Rozpiznavannja oblyč, bezpeka ta kontroľ kiľkosti ljudej u magazyni. Vy v prjamomu sensi možete buty znajomym z kožnym Klijentom! =) Adže tehnologija CV može rozpiznavaty ta zapam’jatovuvaty oblyččja postijnyh pokupciv j takym čynom dopomogty rytejleru zbyraty dani pro populjarnisť pevnyh tovariv sered riznyh grup Klijentiv, a takož rozrobljaty dlja nyh vidpovidni programy lojaľnosti ta personalizovani propozyciї. Tobto, jakščo Klijent bude ščodnja kupuvaty v magazyni solodošči, systema bude jomu nadsylaty j rekomenduvaty pidbirku podibnyh smakolykiv. Takož CV dozvolyť vyznačyty kiľkisť pokupciv, jaki perebuvajuť u magazyni, ščo korysno dlja reguljuvannja trafiku. Nu i zvyčajno, systema polipšuje bezpeku ta može zapobigty kradižkam abo skojennju zločyniv u magazynah, adže CV može rozpiznavaty pidozrilu povedinku pokupciv ta operatyvno povidomljaty pro neї v službu bezpeky. Sered ukraїnśkyh rytejleriv vže u dejakyh svoїh magazynah vykorystovuje CV v ciljah bezpeky holdyng Retail Group, do skladu jakogo vhodjať mereži “Velmart”, “Velyka Kyšenja”, “VK Ekspres” ta “VK Select”.
Magazyny bez prodavciv ta kasyriv
Švydkyj rozrahunok ta ekonomija času — nyni golovnyj faktor dlja Klijenta u vybori magazynu, de vin zdijsnjuvatyme pokupky. Htoś iz Klijentiv zamovljaje produkty onlajn kur’jerśkoju dostavkoju, jak ot v Zakaz.ua. A htoś – dlja ćogo jde šopytysja v innovacijni mereži, de avtomatyzacija obslugovuvannja pokupciv nalaštovana na operatyvnisť ta zručnisť. Tomu rytejleram varto roboty vse možlyve, ščob pozbutysja dovželeznyh čerg na kasah. Vyrišuvaty ce pytannja možna počynajučy vid vstanovlennja u torgovomu zali elementarnyh kas samoobslugovuvannja, jak ce vže zrobyly ukraїnśki rytejlery Ašan, Siľpo, Novus ta inši, tak i do vprovadžennja kardynaľno revoljucijnyh formativ — magazyniv bez kas! – po prykladu kompaniї Amazon, jaka u SŠA počala vidkryvaty podibni story šče z 2016 roku. Zaraz vony povnocinno pracjujuť u bagaťoh amerykanśkyh mistah, vidkryly ponad 30 lokacij i dlja miscevyh staly povsjakdennistju.
Jak ce pracjuje dlja Klijentiv? Ščob potrapyty u Amazon Go, perše, ščo potribno obov’jazkovo zrobyty, ce zavantažyty speciaľnyj mobiľnyj dodatok na smartfon — u ńomu generujeťsja QR-kod, bez jakogo zajty vseredynu nemožlyvo. Pryčomu jakščo vy jdete za pokupkamy ne odyn, to treba vidskanuvaty kod na turniketi stiľky ž raziv, skiľky z vamy planuje zakupytysja na odyn ček ljudej.
Innovacijna systema sama «zapam’jataje» kožnogo zavdjaky tehnologiї CV ta pomistyť produkty u jedynyj košyk. Kompanija vykorystovuje vlasnu tehnologiju Just Walk Out, jaka pracjuje z kameramy torgovogo zalu, mitkamy tovariv ta algorytmamy komp’juternogo zoru dlja vidstežennja pokupok. Peremiščujučyś po magazynu, pokupci zbyrajuť tovary u svoї pakety abo povertajuť їh na polyci, jakščo peredumaly kupuvaty. Tovary pry ćomu avtomatyčno dodajuťsja abo vydaljajuťsja z košyka, a pry vyhodi z magazynu – oplačujuťsja avtomatyčno u dodatku. Takym čynom, vzajemodija pokupcja i kasyra povnistju usuvajeťsja, a čas na zdijsnennja pokupok skoročujeťsja. Takož zaznaču, ščo doslidžennja RBC Capital Markets svidčyť, ščo «rozumnyj» format, jak u Amazon Go, može buty na 50% vygidniše tradycijnogo. Napryklad, rytejlery možuť zaoščadyty košty na zarplatah kasyriv, a misce, ščo zviľnylosja v zali vid kas možna zajnjaty polycjamy z tovaramy, tym samym rozšyryvšy asortyment.
Nyni magazyny bez prodavciv isnujuť ne lyše u SŠA, a j u Skandynaviї, Avstraliї, Kytaї, Japoniї. Zaznaču, ščo japonci vzagali planujuť do 2025 roku povnistju perejty do formatu bez prodavciv ta kasyriv. A v Kytaї z 2018 roku pracjuje tak rytejler BingoBox, jakyj švydko opanuvav replikaciju Amazon Go, vidkryv v kraїni ponad 500 nevelykyh magazyniv ta dosjag micnoї pozyciї v cij sferi. Kompanija rozšyrjuje svij biznes na Tajvań, Pivdennu Koreju ta Malajziju, planujučy takož vidkryty magazyny v Japoniї ta Avstraliї. Typovyj magazyn BingoBox maje plošču 160 kv.m. Klijenty zahodjať u magazyn, skanujučy QR-kod za dopomogoju dodatku BingoBox na svojemu telefoni, pomiščajuť svoї tovary v skaner i oplačujuť їh čerez WeChat, Alipay abo inšyj miscevyj servis onlajn-plateživ.
Biľš togo, v Ukraїni takož isnuvav avtonomnyj magazyn bez kas i prodavciv, jakyj u 2021 roci vidkryla u Kyjevi mereža Auchan na terytoriї ŽK Comfort Town. Za analogijeї Amazon Go, ščob potrapyty do ćogo magazynu, potribno bulo maty speciaľnyj mobiľnyj dodatok. Na ńogo pokupeć otrymuvav QR-kod, jakyj buv ključem do magazynu. Dali Klijent samostijno zdijsnjuvav pokupky i rozplačuvavsja na kasi samoobslugovuvannja. Magazyn pracjuvav cilodobovo j u formati Pick up Point, tobto ce bula nevelyka lokacija ploščeju 50-100 kv.m z asortymentom vid 600 do 2000 tovarnyh pozycij. Ale neščodavno, na žaľ, vin prypynyv svoje isnuvannja.
Takož varto zgadaty pro cikavyj netypovyj kejs, jakyj buv pomičenyj u Pivdennij Koreї, de kiľka rokiv tomu z’javyvsja interaktyvnyj virtuaľnyj rytejler, jakyj pracjuje po pryncypu dark store. Veś supermarket obklejenyj zobražennjamy riznyh tovariv. Pokupeć skanuje čerez speciaľnyj dodatok u smartfoni kody tovariv ta zdijsnjuje virtuaľnu pokupku. I poky vin їde dodomu, obrani tovary dostavljaje kur’jer jomu prosto pid dveri zi speciaľnogo skladu.
Roboty jak potužni pomičnyky v rytejli
Isnuje vže bezlič robotiv, jakyh možna vykorystovuvaty v rytejli jak kur’jeriv, sortuvaľnykiv, stelažnykiv, vantažnykiv ta konsuľtantiv. Vony možuť bezpečno pracjuvaty razom z ljuďmy i vže povsjudno vykorystovujuťsja kompanijamy. U majbutńomu biznes bude 100% pokladatysja na vzajemodiju ljudej i robotiv. Pryklad ideaľnogo balansu ljudyny i mašyny – kolaboratyvni roboty, abo koboty.
Vyrobnyky i dystryb’jutory tovariv doručajuť kobotam komplektaciju i sortuvannja zamovleń, a takož rutynni ta vytratni za časom zavdannja, pov’jazani z napruženoju fizyčnoju praceju. Napryklad, inventaryzacija skladśkyh zapasiv – zanadto monotonna i dovga procedura dlja ljudyny. Z ogljadu na ce, bagato mižnarodnyh kompanij vykorystovujuť kobotiv, jaki bez pomylok i efektyvno vykonujuť cej proces.
Takož čymalo važkoї fizyčnoї roboty dlja rytejlu abo v logistyčnyh kompanijah možuť vyrišyty avtomatyčni roboty-sortuvaľnyky ta roboty-stelažnyky. Cju tehnologiju uspišno rozrobljajuť j populjaryzujuť naviť ukraїnci, mova jde pro vitčyznjanyj startap Deus Robots. Napryklad, rozrobku startapu uspišno vykorystovuje partner Zakaz.ua – «Nova Pošta», jaka zapustyla robotiv-sortuvaľnykiv na svoїh skladah.
U portfolio Deus Robots – try vydy robotiv: dlja sortuvannja tovariv vagoju do 30 kg, dlja perevezennja stelaživ do 300 kg i vantažnyj robot dlja perevezennja palet. Ostannij – može pidnjaty 1 tonnu vantažu. Roboty Deus Robots vygljadajuť jak ruhomi platformy, jaki orijentujuťsja u prostori zavdjaky rozmiščenym na pidlozi QR-kodam. Podibni platformy pracjujuť na skladah svitovyh gigantiv jak Amazon, IKEA ta v kompaniї Tesla Ilona Maska.
Takož rytejlery možuť vstanovljuvaty v torgovomu zali robotiv-konsuľtantiv abo naviť prodavciv. Odnak, zauvažu, ščo poky taki roboty ne zdatni povnistju zaminyty ljudej, tak jak vony pozbavleni krytyčnogo myslennja i ne možuť samostijno vyrišuvaty problemy. Koncepcija robotiv, jaki pracjujuť razom z ljuďmy i vykonujuť rizni zavdannja, nazyvajeťsja «dopovnenym intelektom». Cym vony vidriznjajuťsja vid odnozadačnyh prystroїv, jaki možuť lyše znovu i znovu vykonuvaty odnu diju. Taki koboty dopovnjujuť ljudynu. Napryklad, amerykanśka mereža supermarketiv Giant Food Stores maje robota-pomičnyka Marti, jakyj dopomagaje svoїm kolegam, patruljujučy magazyn. U jogo “oči” vstanovleni datčyky, jaki rozpiznajuť prolytu ridynu, bezlad, porožni polyci – te, ščo može dostavyty nezručnisť pokupcjam. Marti povidomljaje pro ce spivrobitnykam magazynu, jaki operatyvno usuvajuť problemy.
Otže, sučasni tehnologiї v rytejli dozvoljať maty perevagu sered konkurentiv, zavojovuvaty lojaľnisť ta dyvuvaty vašyh Klijentiv. Vy majete postijno jty v nogu z innovacijamy. Gotovnisť švydko zminjuvatyś pid vymogy rynku ta vprovadžuvaty zručnyj j tehnologičnyj servis — ključovi komponenty dlja uspišnogo biznesu. Ce ne tiľky dozvolyť avtomatyzuvaty roboči procesy, ale j pidvyščyť prybutky kompaniї ta dozvolyť rytejlu obslugovuvaty biľšu kiľkisť pokupciv za korotkyj čas.