Tetjana Bjelinśka
Polovyna biznesu (51%) pracjuje častkovo, tobto vijna vplynula na obsjagy aktyvnosti j vony šče ne vidnovleni. 22% pracjujuť jak raniše, a 19% pidpryjemstv pryzupynyly robotu tymčasovo, ale majuť namiry vidnovyty її maksymaľno švydko. A 6% opytanyh naviť rozpočaly novyj biznes pid čas vijny. Pro ce svidčať dani ekspres-opytuvannja ukraїnśkogo biznesu, provedenogo doslidnyćkoju kompanijeju Gradus Research 5 lypnja 2022 roku.
48% vlasnykiv ta kerivnykiv biznesu vvažajuť, ščo їhnij biznes ne potrebuje relokaciї, i vony pracjujuť u tij geografiї, v jakij pracjuvaly do vijny. 12% zapevnyly, ščo vidbulosja povne abo častkove peremiščennja biznesu. I šče 20% zahodjaťsja zaraz u procesi relokaciї. 18% opytanyh pidpryjemstv potrebujuť relokaciї i planujuť її, ale vona šče ne vidbulasja. Tobto my bačymo, ščo blyźko polovyny biznesiv abo vže zdijsnyly relokaciju, abo planujuť її zdijsnyty ta gotujuť svij biznes do ćogo.
Osnovna pryčyna peremiščennja biznesu — namir jogo zberegty. Za vsima doslidžennjamy, jaki my provodymo, my fiksujemo vysoku rezystentnisť biznes-spiľnoty, ljudy ne gotovi rozgljadaty opciju povnogo zakryttja. I naviť jakščo pidpryjemstvo pryzupynylo dijaľnisť, kerivnyky ta vlasnyky planujuť abo nastupnyj biznes, abo onovlennja mynulogo. Druga pryčyna relokaciї — peremiščennja popytu, perevažno na Zahidnu Ukraїnu abo za kordon. Tretja z ključovyh pryčyn — relokacija znimaje logistyčni problemy.
Biľšisť biznesiv peremistylasja v mežah Ukraїny, do centraľnyh čy zahidnyh regioniv. Za kordon relokuvalosja 11% opytanyh pidpryjemstv, a 17% vidpovily, ščo peremistylysja i v mežah Ukraїny, i za kordon, tobto dijaľnisť vidbuvajeťsja na dvoh terytorijah. 62% relokuvalysja same do kraїn Jevropejśkogo Sojuzu, perevažna biľšisť do Poľšči (63%) j Nimeččyny (25%), a takož do Beľgiї, Bolgariї ta Estoniї.
Osnovnymy kryterijamy vyboru kraїny dlja relokaciї pidpryjemci nazyvaly popyt na produkty abo poslugy biznesu v misci, kudy relokujuťsja (36%), rozvynenisť infrastruktury (29%) j menša kiľkisť zakonodavčyh bar‘jeriv dlja počatku biznesu (29%).
V čomu biznesmeny bačať perevagy vedennja biznesu v JeS? V peršu čergu, ce dostup do velykyh rynkiv zbutu (32%). Takož prozorisť pravyl vedennja biznesu ta opodatkuvannja (32%). Treťoju perevagoju nazyvajuť vidsutnisť mytnyh čy kiľkisnyh obmežeń u mežah Jevrosojuzu (27%). I ostannja vagoma perevaga — sproščeni administratyvni procedury torgivli z inšymy kraїnamy JeS (27%). Ce pryvabljuje same ti biznesy, ščo relokuvalysja do Jevropejśkogo Sojuzu.
Odnak je i bar‘jery, ščo zupynjajuť biznes relokuvatysja do JeS abo ž stvorjujuť pevni perepony. Zvyčajno, ce vysoka konkurencija z boku vže isnujučyh biznesiv (25%). Na drugomu misci — suto formaľni trudnošči z pošukom suprovodu, buhgalterśkogo abo oblikovogo (23%). Skladnisť vidkryttja kompaniї ta bankivśkyh rahunkiv dlja inozemciv (21%), vysokyj riveń bjurokratiї (21%) ta movnyj bar‘jer, tobto skladnošči z vedennjam administruvannja movoju kraїny, kudy relokuvalysja (20%), takož potrapljajuť do najbiľš rozpovsjudženyh bar’jeriv dlja pidpryjemciv.
Na dumku ukraїnśkogo biznesu, naši kompaniї spromožni konkuruvaty na jevropejśkyh rynkah. Tak vvažaje 83%, z nyh 46% vvažajuť, ščo cilkom spromožni, a 37% — ščo ce skladno, ale možlyvo. My bačymo, ščo zarjad optymizmu v ukraїnśkogo biznesu stosovno JeS je, popry vsi skladnošči ta usvidomlennja bar‘jeriv.
Čy spryjmajuť biznesmeny relokaciju ukraїnśkogo biznesu jak možlyvisť čy jak zagrozu? Tut vidpoviď ne je odnoznačnoju, prote biľše polovyny (54%) vvažajuť, ščo dlja kraїny zagalom ce možlyvisť nabuty biľše ekonomičnyh zv‘jazkiv z Jevropejśkym Sojuzom, tobto provesty ekonomičnu Jevrointegraciju. V toj že čas 36% opytanyh pidpryjemciv vvažajuť ce zagrozoju dlja kraїny, bo faktyčno zaraz vidbuvajeťsja vytok aktyvnyh pidpryjemciv, jaki poїduť do Jevropy j zalyšaťsja tam pracjuvaty.
Z opytuvannja my takož diznalysja pro očikuvannja ukraїnśkogo biznesu ščodo tryvalosti aktyvnyh bojovyh dij v Ukraїni. Tretyna respondentiv (35%) vvažaje, ščo aktyvni bojovi diї roztjagnuťsja do kincja 2023 roku abo vzagali na roky. Prote polovyna respondentiv (49%) očikuje, ščo gostra faza vijny zakinčyťsja vzymku ćogo roku, i vidpovidno planuje vidnovlennja aktyvnogo biznesu vže vzymku potočnogo roku.
Povnyj zvit opytuvannja dostupnyj na sajti Gradus Research za posylannjam.
Doslidžennja provedene speciaľno dlja onlajn-konferenciї Forbes “Budujemo razom”. Period provedennja opytuvannja — 5 lypnja 2022, u ńomu vzjaly učasť 104 respondenty (vlasnykamy / kerivnykamy pracjujučogo malogo, seredńogo ta velykogo ukraїnśkogo biznesu) . Metod opytuvannja — samozapovnennja ankety u speciaľnomu dodatku Gradus u smartfoni.