Oksana Semenik
??? Osvita v seli: vidsutnisť motyvaciї, girše ZNO ta problemy dystancijnoї osvity
Čerez karantyn ta pandemiju koronavirusu, vsim školjaram ta studentam doveloś perejty na dystancijnyj format osvity. Prote, včyteli styknulyś z tym, ščo ne znajuť jak efektyvno perevesty zanjattja v onlajn, a baťky — znajty čas na kontroľ ta zalučenisť. Ale dystancijna osvita je dyskryminacijnoju u vidnošenni do bagatoditnyh simej (u jakyh tehniky ne vystačaje na odnočasne navčannja dlja vsih), a takož ditej z siľśkoї miscevosti, de miscjamy nemaje garnogo internet-zv’jazku.
Ce pidtverdžuje j Inna Sovsun, ekszastupnycja ministra osvity.
Na počatku 2000-h bula dumka, ščo internet bude vyrivnjuvaty, umožlyvljuvaty dostup dlja vsih, prote my bačymo, ščo na praktyci ćogo ne stalosja. Peršyj faktor — vidsutnisť abo slabkisť internetu v selah. Drugyj — ce riveń dohodiv rodyny, ne zavždy je tehnika dlja navčannja onlajn i ce ne tiľky pro ditej, a často i pro včyteliv
Inna Sovsun, Ekszastupnycja ministra osvity
Vona dodaje, ščo v dejakyh selah včyteli pracjuvaly zi škiľnoї tehniky, bo u nyh nemaje osobystyh devajsiv. Ekspertka nagološuje, ščo važlyvym faktorom je takož vidsutnisť abo slabkisť cyfrovyh navyčok u včyteliv ta ditej.
Dystancijna osvita — ce takož pro motyvaciju včytyś. I odna z problem, na dumku ekspertky, v tomu, ščo dity ne bačať cinnosti v navčanni. A ce vplyvaje i na rezuľtaty ZNO na kiľkisť studentiv z siľśkoї miscevosti u VNZ.
Pandemija ogolyla ti strukturni ta systemni nerivnosti v dostupi do seredńoї osvity v siľśkij miscevosti, jaki isnujuť vže davno. My zazvyčaj ce bačymo za rezuľtatamy ZNO — dity z siľśkoї miscevosti majuť girši pokaznyky. Ci dity často ne zacikavleni prodovžuvaty navčannja. Ce ni v jakomu razi ne svidčyť pro te, ščo htoś je durnišym, ce svidčennja lyše togo, ščo vony otrymaly giršu osvitu. Ljudy z sela vyїždžajuť, menše ditej v školi, slabše seredovyšče navčaľne, menša kiľkisť včyteliv. Buvaje, ščo jakyjś včyteľ vykladaje predmet fahivcem z jakogo vin ne je. I v rezuľtati cyh faktoriv dity otrymujuť giršu osvitu
Inna Sovsun, Ekszastupnycja ministra osvity
Vona vvažaje, ščo jakščo je internet ta tehnika, to dlja ditej ce možlyvisť pobačyty platformy, navčaľni kursy, jaki dajuť biľše možlyvosti dlja rozvytku ta otrymannja novoї profesiї. Adže neformaľnoї osvity, vybir jakoї je u velykyh mistah, u siľśkij miscevosti nemaje.
??? Didžytalizacija: koly v seli z’javyťsja 4G ta ščo robyť deržava
Sytuacija z dystancijnym navčannjam v seli bula b legšoju, jakby v usih selah buv jakisnyj internet-zv’jazok. Jak rozpovidaje Vadym Bortnyk, dyrektor dyrektoratu regionaľnoї cyfrovizaciї ministerstva cyfrovoї transformaciї Ukraїny, v mistah pytannja internetu majže vyrišeno.
Osnovnym zavdannjam dlja nas v siľśkyh miscevostjah je pidključennja do internetu sociaľnyh ob’jektiv – školy, likarni, siľrady, toščo. 59% ob'jektiv sociaľnoї infrastruktury ne majuť dostupu do mereži. Jakščo v naselenyj punkt bude zavedenyj optyčnyj kabeľ, jogo možna bude rozšyryty vže u pryvatni budynky
Vadym Bortnyk, Dyrektor dyrektoratu regionaľnoї cyfrovizaciї ministerstva cyfrovoї transformaciї Ukraїny
V bjudžet na prokladannja internetu, za jogo slovamy, zakladeno 850 miľjoniv.
Prote, pytannja cyfrovoї gramotnosti zalyšajeťsja vidkrytym. Osoblyvo, ce stosujeťsja litnih ljudej. Za slovamy Bortnyka, v tŕoh oblastjah za košty donoriv, v pilotnomu formati, pry bibliotekah zapustyly osvitni centry «Dija».
Vony majuť dopomogaty otrymaty deržavni poslugy onlajn. Zastosunok «Dija» vže vstanovyly 5 mln ukraїnciv, a 2 mln korystuvalyś onlajn-portalom. Bortnyk kaže, ščo z dosvidu inšyh kraїn, najbiľše takymy poslugamy onlajn korystujuťsja ljudy same z siľśkoї miscevosti. Adže dlja otrymannja poslugy potribno їhaty u misto.
Dlja ćogo za košty sponsoriv zakupyly biľš jak 5 tysjač komp’juteriv. Na najblyžčyj rik na zakupku komp’juteriv ne zakladeno grošej u bjudžet, tomu ministerstvo znovu zvertatymeťsja do sponsoriv ta donoriv. Na dumku Bortnyka, sami gromadjany majuť perekonaty misceve vrjaduvannja, ščo cyfrova transformacija važlyva. U biľšosti sil problemy ne tiľky z internetom, ale j z mobiľnym pokryttjam 4G.
Operatoram ne vygidno stavyty vyšky, de mala kiľkisť naselennja, ale možna zbiľšyty radius. Deržava vykupyla častoty miscevyh kanaliv ta prodaly operatoram. Vže vlitku ćogo roku švydkisť internetu zrosla, a 1,3 mln ljudej otrymaly 4G
Vadym Bortnyk, Dyrektor dyrektoratu regionaľnoї cyfrovizaciї ministerstva cyfrovoї transformaciї Ukraїny
♻️ Ekoposelennja: čomu na ce varto zvernuty uvagu
Oficijno v uśomu sviti naličujeťsja blyźko 6 000 ekoposeleń, a za neoficijnymy danymy blyźko 30 tysjač u 140 kraїnah svitu.
Jak vvažaje Maksym Zalevśkyj, koordynator nacionaľnoї mereži ekoposeleń, dekiľka rokiv tomu, sered urbanistiv počalyś rozmovy pro te, ščo čas pereosmysljuvaty mista, jak terytoriju dlja žyttja, vyhodyty «z korobok» i žyty u spiľnotah. A pandemija koronavirusu ce tiľky pidtverdyla, ščo mista neprydatni do žyttja.
Ruh daunšyfteriv dosyť aktyvnyj v Jevropi: vony transformujuť depresyvni abo zakynuť miscevosti ta naviť stvorjujuť aľternatyvni školy. V Ukraїni, za slovamy Zalevśkogo, do ruhu dosi vidnosjaťsja skeptyčno. Vin takož kaže, ščo u sviti ekoposelennja — ce bagato budynkiv, spiľni projekty, bjudžety ta zalučenisť u sociaľne žyttja. Dlja ukraїnciv biľš zvyčnym je hutirstvo, koly je budynočok, gospodarstvo, kiľka gektariv i krim tebe nikogo nemaje
Maksym Zalevśkyj, Koordynator nacionaľnoї mereži ekoposeleń
Takož vin rozpovidaje, ščo aľternatyvni spiľnoty namagajuťsja stvoryty aľternatyvnyj prostir z novoju jakistju žyttja. Jak pravylo ce daunšyftery, progresyvna častyna mistjan, jaki vyїždžajuť v majže vymerle selo i budujuť spiľnotu, oskiľky їm zdajeťsja krašče.
Prykladom je hutir Obyrok, jakyj isnuje vže blyźko 10 rokiv ta vidomyj svoїmy mystećkymy ta kuľturnymy projektamy
Maksym Zalevśkyj, Koordynator nacionaľnoї mereži ekoposeleń
Vin takož dodaje, ščo osvitu v seli možna spryjmaty ne lyše jak nabir akademičnyh dyscyplin, osoblyvo koly ne vystačaje ditej ta včyteliv. Na jogo dumku, vže je dostatńo osvitnih system, jaki včať žyttjevo neobhidnym ta tvorčym navyčkam.
Zalevśkyj takož pryvodyť pryklad uspišnogo vidnovlennja sela same zavdjaky spiľnotam ekoposeleń: s. Čmyrivka Čerkaśkoї oblasti. Aktyvisty zibraly groši, zrobyly dorogu, vidnovyly ruslo ričky ta stvoryly majdančyk dlja festyvaliv.
Syla v spiľnotah, a ne v tomu, ščob vyїhaty v selo, obgorodyty svij gorod i žyty tam. A spiľnoty v nas — ce kolivingy, kovorkingy, vidkryti prostory
Maksym Zalevśkyj, Koordynator nacionaľnoї mereži ekoposeleń
? Mižnarodni donory ta biznes: naviščo buduvaty partnerstvo z siľśkoju miscevistju
Na forumi «Syla sela» Ilona Postemśka, koordynatorka projektiv posoľstva Švejcariї v Ukraїni, govoryla pro možlyvosti ta vyklyky 2020 roku dlja ukraїnśkyh sil. Za її slovamy, 2014 rik — ce točka vidliku, adže ce rik počatku reformy miscevogo samovrjaduvannja ta decentralizaciї.
Do ćogo času siľśki terytoriї rozgljadalyś jak ob’jekt dijaľnosti partneriv z rozvytku. Їh rozgljadaly tiľky jak najbiľš dyskryminovani gromady z najbiľšymy sociaľno-ekonomičnymy problemamy v Ukraїni. A vže z počatkom reformy vidkryvsja novyj potencial, a mižnarodni donory vyrišyly pracjuvaty z gromadamy.
Tak, dlja Švejcariї zavždy bulo priorytetno pracjuvaty z siľśkymy terytorijamy. Zaraz vony vprovadžujuť dekiľka partnerśkyh projektiv:
- Despro: pytannja vodopostačannja, vodovidvedennja, keruvannja vidhodamy, napracjuvannja strategij dlja gromad;
- EGAP: cyfrovizacija gromad, platforma elektronnoї demokratiї, jaka pidtrymuje vže 300 gromad.
- Decentralizacija dlja rozvytku demokratyčnoї osvity DECIDE: stvorennja systemy upravlinnja osvitoju vid oblasti do gromady.
- Programa ekonomičnogo rozvytku shidnoї Ukraїna dlja malogo biznesu.
Poganoju praktykoju vvažajeťsja stvorjuvaty oazy (koly ščoś vidremontovano ideaľno, a poruč lyšajeťsja takym samym. — prym.red). Cja kartynka ne stymuljuje rozvytku, ne zadaje standartu, ljudy rozumijuť ščo ce ne zminjuje їh žyttja
Ilona Postemśka, Koordynatorka projektiv posoľstva Švejcariї v Ukraїni
Takož vona zaznačaje, ščo isnuje pevna konkurencija v seredovyšči projektiv, jaki tež hočuť pokazaty jaskravi rezuľtaty, jaki ne je stalymy rezuľtatamy. Na її dumku, treba vyhovuvaty vidpovidaľnisť recypijentiv — urjadu Ukraїny j lideriv na miscjah.
Treba vyvčaty j strategično vyznačaty systemni problemy v gromadah, na jaki treba zvertaty donorśku dopomogu. Maje buty vzajemodija donoriv miscevoї vlady, vzajemna vidpovidaľnisť, i uzgodženisť z urjadovymy reformamy. Isnujuť vypadky koly donor remontuvav školu čy likarnju, a potim її treba bulo zakryty vnaslidok optymizaciї
Ilona Postemśka, Koordynatorka projektiv posoľstva Švejcariї v Ukraїni
Tomu, miscevyj biznes tež varto stymuljuvaty ta dolučaty do rozvytku sela. Napryklad, biblioteku v s. Stepanci Kanivśkogo rajonu, peretvoryly na sučasnyj hab. Ce bula iniciatyva samyh ditej ta miscevyh žyteliv. Z finansuvannjam dopomig Blagodijnyj fond «MHP-Gromadi». Tetjana Voločaj, dyrektorka fondu, pryvodyť u pryklad programu «Čas dijaty», jaka pidtrymuje riznomanitni projekty v siľśkyh gromadah po vsij Ukraїni. Ale fond ne prosto daje groši na realizaciju, a stymuljuje spivpracju miž miscevymy biznesamy ta gromadamy.
Jakščo govoryty pro vyklyky sela u 2020 roci, to ce zminy klimatu, samoosvita, poviľnisť modernizaciї ta brak cyfrovizaciї. Z možlyvostej ekspertka vydiljaje zemeľnu reformu, novyj administratyvno-terytoriaľnyj ustrij ta liderśkyj potencial miscevogo samovrjaduvannja. Ce dozvolyť siľśkym gromadam staty z ob’jekta — sub’jektom zmin.