Telegraf Avenju
Žyla kolyś u Tehasi divčynka z suvorym tatom ta muzyčnymy zadatkamy. Mala za svoїm imenem pitona na prizvyśko Fendi, divočyj kolektyv zi svoїmy podružkamy Girls Tyme i travmatyčnyj prograš na televizijnomu konkursi Star Search. Odna z tysjač ditej v rodynah, oderžymyh uspihom, jakogo ti, v biľšosti vypadkiv, nikoly ne dosjagajuť.
Prote vprodovž tŕoh nastupnyh desjatyliť same u cijeї divčynky Bejonse Žyzeľ Noulz-Karter z’javyťsja 32 «Ğremmi», ponad 200 mln prodanyh aľbomiv ta status najvplyvovišoї žinky v istoriї sučasnoї muzyky.
Čym Bejonse vidriznjalasja vid inšyh divčat zi shožymy istorijamy ta čomu vse, ščo vona robyť vprodovž ostanńogo desjatylittja, pryzvodyť do zemletrusiv ta tektoničnyh zsuviv u populjarnij kuľturi, sprobujemo z’jasuvaty zaraz.
Akt I. Dytynstvo
Bejonse Žyzeľ Noulz (poky ščo ne Karter) narodylasja 4 veresnja 1981 roku u G’justoni, štat Tehas, v rodyni prodavcja medyčnogo obladnannja z muzyčnym mynulym Meťju ta perukarky Tiny.
Vse dytynstvo juna Bejonse zajmalasja tvorčistju: spivala v hori, tancjuvala balet ta brala učasť u miscevyh konkursah talantiv. Profesijna kar’jera divčyny počalasja z Girls Tyme — gerlz-bendu, v jakyj, okrim samoї Bejonse, bulo šče p’jať divčat.
Čerez dekiľka rokiv same cej gurt transformujeťsja u Destiny’s Child pid provodom baťka spivačky, Meťju Noulza. Na počatku 1998 roku Destiny’s Child u skladi Bejonse, Kelli Roulend, Lataviї Roberson ta Litoї Lakett vypustyť debjutnyj odnojmennyj aľbom, a u 1999 — drugyj pid nazvoju The Writing’s On The Wall.
Čas dlja kolektyviv čornoškiryh divčat buv vdalym: za dekiľka rokiv do Destiny’s Child čarty zahopylo trio TLC, jake stalo tvorčym nathnennykom dlja omrijanogo projektu Meťju, a takož desjatky inšyh podibnyh vidomyh gurtiv.
Druga polovyna dev’janostyh znamenuvalasja ostatočnym pryjnjattjam amerykanśkym suspiľstvom kuľtury čornoškiryh amerykanciv do mejnstrymu. Ne možna stverdžuvaty, ščo rasyzm zakinčyvsja v 1999 roci, ale zalyškovi projavy segregaciї majže prypynylysja same todi, ščo j pryzvelo do zrostannja populjarnosti takyh kolektyviv, jak TLC. Meťju Noulz vidčuvav svij čas, tomu perši dva aľbomy Destiny’s Child, jaki zakryly 90-ti, zvučaly v odnu notu z trendamy.
Ta pered relizom treťogo aľbomu u Destiny’s Child stalasja velyka svarka — ne vsi divčata gurtu pogodžuvalysja z tym, ščo same Bejonse maje buty liderkoju kolektyvu. Tak, šče pid čas roboty nad drugym aľbomom, Lakett ta Roberson rozpovily, ščo їm duže ne podobajeťsja kerivnyctvo Meťju. Na dumku spivačok, menedžer syľno vydiljav svoju dońku ta nerivnomirno rozpodiljav prybutky.
Sama Bejonse, hoča j značylasja koprodjuserkoju kožnoї pisni gerlz-bendu, vlasnyh dolenosnyh rišeń u Destiny’s Child šče ne pryjmala. Kontroľ za tvorčistju, grafikom ta grošyma gurtu z boku baťka Bejonse buv totaľnym. Prote šče todi, v duže malovidomomu interv’ju-vizytivci vona skaže nastupne:
Mij harakter u grupi — lider. Ja vidpovidaju za serjoznisť, ja — maty ćogo gurtu. Ta, hto namagajeťsja zibraty usih.
juna Bejonse
A v inšomu misci video Bejonse zajavyť, ščo її najbiľša mrija — maty vlasnu studiju zvukozapysu ta budu prodjuserkoju. Ambitnisť ta vminnja stavyty daleki, strategični cili vydno bulo šče todi.
Meťju Noulz buv ljudynoju suvoroju, jakščo ne žorstokoju: pitona Fendi vin vrešti rešt vykynuv, dońku zmusyv spivaty vgolos, bigajučy kros stadionom ta zagalom pryjmav bagato inšyh rišeń, jaki točno ne radjať robyty pidručnyky z vyhovannja ditej. Tož na ćomu tli možna lyše ujavyty, jake stavlennja u ńogo bulo do biznes-partnerok po kolektyvu.
U ljutomu 2000 roku, koly vyjšlo video na dolenosnyj hit Say My Name, Lakett ta Robinson buly šokovani — na їhńomu misci buly dvi inši divčyny, Mišeľ Viľjams i Farra Franklin. Ostannja tež ne protrymalasja dovgo — za kiľka misjaciv vona tež ogolosyla pro vidhid z gurtu čerez nadmirnyj tysk. Tak sformujeťsja najbiľš vidomyj sklad Destiny’s Child: trio Bejonse, Kelli Roulend ta Mišeľ Viľjams.
Akt II. Perši soľni aľbomy ta perša misija
Destiny’s Child znahodylysja na piku svojeї populjarnosti j u novomu skladi vypustyly šče dekiľka svoїh kuľtovyh hitiv — zokrema, Survivor i Bootylicious. Odnak todi ž, z 2000 roku Meťju Noulz počav gotuvatysja do rozgortannja soľnoї kar’jery vsih učasnyć gurtu, v tomu čysli j svojeї dońky.
Peršyj soľnyj aľbom Bejonse — Dangerously in Love — vyjšov u 2003 roci. Dlja artystky vin buv unikaľnyj tym, ščo їj vperše dozvolyly samij obyraty gostej ta prodjuseriv na aľbomi. Tož na relizi buly nadpopuljarni repery Missi Elliott, Šon Pol ta Jay-Z, a za zvučannja vidpovidaly najtrendoviši prodjusery Timbaland ta Skott Storč, za učasti jakyh vidbuvalosja use najcikaviše v pop-muzyci dvohtysjačnyh.
Trio Destiny’s Child («Dytja pryznačennja/doli») vostannje zbereťsja u 2004 roci zarady p’jatogo, finaľnogo lonğpleju z symvoličnoju nazvoju Destiny Fulfilled («Pryznačennja zdijsnene»). Pislja ćogo Destiny’s Child zakinčať svij tur Destiny Fulfilled … And Lovin’ It ta otrymajuť u 2006 roci svoju zirku na Aleї slavy — ščo stane krapkoju v istoriї odnogo z najpopuljarnišyh gurtiv usih časiv.
Čerez zajnjatisť Bejonse u zapysi Destiny Fullfiled, na vyrobnyctvo drugogo soľnogo aľbomu v neї pišlo try roky. Reliz B’Day vidbuvsja u 2006 roci ta takož mav komercijnyj uspih. Na ćomu aľbomi Bej vperše sprobuvala novyj metod roboty — zbyraty velyku kiľkisť prodjuseriv u riznyh miscjah ta zmušuvaty їh pracjuvaty paraleľno odne odnomu.
Cej sposib їj pidkazav Jay-Z, a takož poznajomyv spivačku z legendarnymy rep-prodjuseramy, jak-ot gurtom Neptunes (zokrema, Farrellom Viľjamsom) ta Swizz Beatz. V toj samyj čas (bukvaľno odnočasno, v čotyŕoh riznyh studijah) nad plativkoju pitnily Rič Garrison (Get Right u Džennifer Lopez / Crazy in Love u Bejonse), Darkchild (I Love Rock ‘n’ Roll u Britni Spirs) ta Šon Ğarrett (Yeah! vid Usher). Čerez rozmaїttja zvučannja same z B’Day Bejonse perestala asocijuvatysja tiľky z žanrom sučasnogo R&B.
Tretij ta ostannij aľbom pid provodom svogo baťka — plativku I Am… Sasha Fierce — Bejonse vypustyť u 2008 roci. Konceptuaľnyj aľbom mav dvi častyny: I am…, napovnenoї baladamy ta tradycijnym dlja artystky R&B, ta Sasha Fierce, jaka pid zvuky zuhvalogo syntpopu ta jevrodensu vperše predstavljala publici aľter-ego artystky.
Za zadumom Bejonse, Saša Firs bula viľnoju, emansypovanoju ta vpevnenoju v sobi žinkoju — takoju, jakoju sama Bejonse na toj moment sebe ne vidčuvala. Sogodni (ta j todi) u ce važko poviryty, odnak Bejonse mala strah pered scenoju, bula sorom’jazlyvoju ta pidkresleno skromnoju, v tomu čysli v interv’ju, i majže ne dilylasja osobystym na publici. Za dopomogoju Saši Firs artystka dolala svoї strahy z peršyh dniv svojeї soľnoї kar’jery.
Reliz mistyv bagato hitiv, jaki Bej spivaje j dosi: Single Ladies, Diva, Halo, Sweet Dreams. Krim togo, razom z cijeju plativkoju vona postavyla svij peršyj «Ğremmi»-rekord ta zrivnjalasja za kiľkistju statuetok zi svojeju kuľtovoju nathnennyceju Lorin Gill. Popry uspih, žyttja vydumanoї Saši Firs vyjavylosja nedovgym — nezabarom Bejonse vidmovyťsja vid obrazu, jakyj kolyś dopomig їj podolaty strahy j perežyvannja.
Interljudija
Aľbom «4» 2011 roku stane peršym relizom, de Bejonse samostijno vystupyť prodjuserom, bez svogo baťka. Z cym aľbomom artystka zadumala zrobyty uľtymatyvnyj reliz z R&B dlja radio — prote ćogo razu dominuvala її liryčna storona.
«4» stav peršoju dijsno dorosloju robotoju dlja Bejonse, spovnenoju skladnyh vokaľnyh pryjomiv, ta z tekstamy, v jakyh artystka bagato rozmirkovuvala pro doroslišannja. Zvisno, ne obijšlosja j bez baďoryh syngliv, jak-ot Run The World (Girls). Prote z inšogo boku aľbom nikogo ne zdyvuvav — popry učasť cikavyh prodjuseriv ta dejaki žanrovi eksperymenty, vin ne prynosyv ničogo novogo do vže sformovanogo obrazu Bej.
Pislja ćogo aľbomu Bejonse ogolosyť, ščo čekaje na peršu dytynu vid Jay-Z — dočku Blju Ajvi. Artystka emocijno natjaknula pro ce prjamo na sceni — vykonavšy pisnju Love On Top na premiї MTV VMA, vona žestom prodemonstruvala publici svoju vagitnisť. Shože, ce stalo novynoju ne lyše dlja tvittera, jakyj obgovorjuvav Bejonse zi švydkistju 8 tys. tvitiv na hvylynu, a j dlja Jay-Z — jogo reakcija takož potrapyla na video.
Pislja dekretnoї vidpustky Bejonse povernulasja do kar’jery z novymy sylamy. Po-perše, provela koncerty, ščob «prodemonstruvaty materjam, ščo їm ne potribno prypynjaty kar’jeru, popry te, ščo u nyh je dity». Po-druge, anonsuvala robotu nad novym aľbomom.
Akt III. Fantomne ščastja
13 grudnja 2013 roku (data mistyčno nevdala, zabigajučy napered), nemov grim z jasnogo neba, na zdyvovanyh sluhačiv zvalyvsja odnojmennyj aľbom Beyoncé.
Relizu ne pereduvalo žodnogo anonsu, ogološennja čy syngliv na pidtrymku, jak ce buvaje zazvyčaj. Proces zapysu trymavsja u takomu sekreti, ščo projekt naviť mav kodove im’ja «Lilija», za jakym jogo znaly ne lyše v komandi artystky, ale j v Apple, Facebook ta strymingovyh servisah.
Podija bula bezprecedentnoju dlja togo času, i zgodom u muzyčnomu seredovyšči narodyvsja termin “to pull a Beyonce” («utnuty Bejonse»), jakyj označav vypusk aľbomu bez masštabnoї promokampaniї do relizu. Z togo času «utnulo Bejonse» bagato artystiv, odnak ne vsim vdalosja dosjagty podibnogo efektu, takoju potužnoju bula syla vidannoї j masyvnoї fanbazy artystky.
Zamisť očikuvanoї krytykamy pislja «4» vysokoklasnoї, ta vse ž stabiľnosti, Bej pišla značno dali, onovyvšy svoje zvučannja ta perejšovšy na nastupnyj riveń.
Aľbom povnistju zminyv atmosferu muzyky Bejonse j vperše prodemonstruvav artystku takoju, jakoju my znajemo її vže u nynišni časy. Rič u tim, ščo ćogo razu nad aľbomom korpiv ne lyše drim-tim z prodjuseriv poperednih plativok, ale j bagato elektronnyh prodjuseriv, ščo raniše ne pracjuvaly z Bejonse. Vony naviť u pevnyj period žyly razom, ščob dobre spijmaty «vajb» odne odnogo — tež praktyka, jaku artystka pidgledila v svogo čolovika i jogo todišńogo druga Kańje Vesta.
Zagalom u zapysi bralo učasť 44 prodjusery (!), čymala častyna z jakyh na toj čas bula nikomu ne vidoma. Ce poznačylo šče odyn pryncyp, jakyj zalyšyťsja z Bejonse j nadali — vykorystovuvaty ta prosuvaty malovidomi, lokaľni talanty ta nadyhatysja smilyvymy idejamy — i spysok cej možna počaty z gurtu bek-vokalistok The Mamas, ščo suprovodžuje її v turah, tancjuvaľnogo duet Les Twins, ščo zalyšajeťsja z artystkoju vže bagato rokiv, ta klipu, znjatogo za dopomogoju iPhone na balkoni todi, koly naviť samij Apple ce bulo skladno ujavyty.
Zavdjaky ćomu, Bejonse majže povnistju unyknula samopovtorennja, popry robotu u svojemu «domašńomu» žanri, i zmogla dosjagty hitovosti bez vykorystannja očevydnyh pop-pryjomiv.
Vokaľni zdibnosti artystky, ščo vyjšly na pik, takož staly predmetom zahvatu krytykiv. Recenzenty rozhvaljuvaly spivačku, porivnjuvaly Beyoncé (2013) z debjutnykom, vidznačaly zrostannja za desjať rokiv i naviť protystavljaly її čolovikovi.
Zokrema, jakščo na spiľnomu z Jay-Z treku Crazy In Love z peršogo aľbomu artysty zvučaly rivnovisno, to jogo sykvel 2013-go roku — trek Drunk in Love — pokazuje, ščo Bejonse zdatna peregraty čolovika naviť na ridnomu jomu reperśkomu poli, ne govorjačy vže pro vokal. Nastiľky, ščo jogo prysutnisť tam niby j neobov’jazkova.
Teksty evoljucionuvaly vslid za muzykoju. Vesillja, vagitnisť ta samoanaliz pryzvely do togo, ščo Bejonse šče krašče navčylasja žongljuvaty rjadkamy. Rjadky, svojeju čergoju, staly gostriše ta j temy biľš serjoznymy — artystka doslidžuje vlasnyj erotyzm, rozmirkuje pro feminizm ta materynstvo zagalom.
Znaj, ja ne ta divčyna, jaku ty dumav, ščo znaješ, i jaku ty hotiv
Pid garnym oblyččjam hovajeťsja ščoś skladne
Ja prynesla z soboju nepryjemnosti
Ale ja znaju, ščo same tomu ty zalyšyšsja zi mnoju.
No Angel
U svoїh viršah Bejonse robyla ne zovsim te, ščo, skažimo, Rianna čy Majli Sajrus. Jakščo ci spivačky todi prosuvaly vlasnu seksuaľnisť ta identyčnisť zavdjaky vidvertym trekam pro seksuaľnu svobodu, to Bej dovodyla, ščo rozkvit žinky — osobystyj, profesijnyj i osoblyvo seksuaľnyj — može vidbuvatysja v stabiľnomu romantyčnomu partnerstvi.
Takym čynom Bejonse pišla proty populjarnyh todi u muzyci tem poligamiї j počala dovodyty, ščo ce — ne jedynyj variant emansypaciї ta samostverdžennja dorosloї žinky. Tiľky Bejonse periodu 2013 roku mogla postavyty pisni pro zbudžennja do svogo čolovika ta pro materynstvo v odnomu aľbomi j majže porjad.
Na prykladi ce vygljadaje tak — u pisni XO vona zaspivaje do Šona Kartera:
U najtemnišu nič, ja budu šukaty v natovpi tvoje oblyččja
Ja viddam tobi vse, kryhitko, kohaj mene v temrjavi.
A čerez paru piseń, v autro uśogo aľbomu ta pisni Blue pro svoju peršu dońku, Bejonse spivaje:
Ščodnja ja vidčuvaju take blagoslovennja, dyvljačyś na tebe
Bo koly ty vidkryvaješ oči, ja vidčuvaju sebe žyvoju.
Aľbom Beyoncé uvijšov do spysku 500 najkraščyh aľbomiv usih časiv za versijeju Rolling Stone, ščo ne dyvno, ta golovne — nespodivano stav ne pikom, a lyše promižnoju veršynoju v її kar’jeri i nuľovoju vidmitkoju dlja novogo shodžennja tudy, de pobuvalo zagalom ne tak bagato artystiv.
U video na treku ***Flawless, Bejonse vykorystaje arhivnyj fragment togo samogo konkursu talantiv Star Search, de її gurt Gyrls Time prograje čolovičomu rok-bendu Skeleton Crew, ščo proisnuje lyše dekiľka rokiv i ne zalyšyť po sobi praktyčno žodnogo spadku.
Moja mama navčyla mene garnomu domašńomu vyhovannju
Tato navčyv mene ljubyty moїh hejteriv
Sestra skazala, ščo treba govoryty te, ščo dumaješ
Z moїm čolovikom ja počuvajusja do bisa dobre, ja bezdoganna
Bejonse
Akt IV. Jakščo žyttja pidkydaje tobi lymony, zroby z nyh lymonad
Lejtmotyvom muzyky Bejonse zrazka 2013-go roku bula vpevnenisť u sobi, svojemu šljahu ta gordisť za svij šljub, za sumisnyctvom i tvorčyj sojuz, adže Jay-Z tak čy inakše brav učasť u zapysi kožnoї plativky družyny. Ce zigralo z neju zlyj žart.
Vže za kiľka misjaciv pislja relizu ćogo zuhvalogo aľbomu do mereži potrapljaje skandaľne video, na jakomu Solanž, molodša sestra Bejonse, u lifti b’je Jay-Z. Zgodom publici stane vidomo — čolovik Bejonse zradyv.
Možlyvo, kar’jera artystky pišla b zovsim inakše, ale same osobysta drama Bejonse sponukala її do tvorčyh pošukiv, ščo zgodom pryzvede do pojavy šostogo aľbomu artystky Lemonade, ščo zminyv populjarnu kuľturu, rozdilyvšy її na «do» ta «pislja».
Lemonade, ščo vyjšov u 2016 roci, vyjavyvsja spravžńoju mediabomboju. Aľbom leď ne povnistju rozkryvav detali šljubnyh negarazdiv Jay-Z ta Bejonse, ale takož kriź pryzmu svogo romantyčnogo sojuzu Bejonse počala dyvytysja na vsju amerykanśku istoriju, stanovyšče čornoškiryh žinok i čolovikiv ta jak psyhologična travma peredalasja kriź pokolinnja i projavylasja v їhńomu z Šonom Karterom šljubi.
Aľbom bagato v čomu vidtvorjuje modeľ Kjubler-Ross — p’jať stadij pryjnjattja nemynučogo. Potrekovo Bejonse počynaje vid zaperečennja — neviry u te, ščo čolovik їj zradyv, dohodyť do proščennja, a zaveršuje, niby pryvidkryvajučy svij majbutnij šljah, ščo raptovo pered neju vidkryla cja drama.
Vtim, bagato muzykantiv rozpovidajuť personaľni istoriї. Čym že cej aľbom osoblyvyj?
Faktyčno Lemonade vyjšov napročud glybokoju kuľturologičnoju robotoju u formati muzyčnogo aľbomu na temy rasyzmu, seksyzmu, toksyčnoї maskulinnosti, segregaciї v Ameryci, z intersekcijnym (kompleksnym) pogljadom ta namagannjam doslidyty, jak psyhologični travmy peredavalysja kriź pokolinnja i prodovžujuť vplyvaty na povsjakdennja čornoškiryh amerykanciv.
Na drugij pisni z aľbomu — Don’t Hurt Yourself — Bejonse vykorystovuje sempl When the Levee Breaks, ščo je najbiľš vidomym u vykonanni gurtu Led Zeppelin. Prote artystka nagaduje — melodiju, jaku vykorystovujuť u When the Levee Breaks, spočatku napysaly temnoškiri bljuzovi vykonavci Kanzas Džo Makkoj ta Memfis Minni.
Ce pidigraje sensu — zafiksuvaty perši emociї pislja zrady čolovika ta dovesty jomu, ščo vona j bez ńogo vse šče velyka žinka. Tož na pisni, de vona vperše konstatuje zradu Jay-Z ta emocijno pogrožuje jomu zradyty u vidpoviď, їj akompanuje Džek Vajt. Zvisno, ščo frontmen The White Stripes — sam po sobi legendarnyj muzykant, prote vin tut zovsim z inšoju metoju — vin takož spivvlasnyk strymingu Tidal, biznesu Jay-Z.
Metaforyčno Bejonse povertaje sobi čolovika, jakogo u neї uvela inša žinka — i razom z tym povertaje rok do čornoškiryh amerykanciv, jaki zabuly pro svoje korinnja u ćomu žanri. Porivnjannja zrady svogo čolovika zi zradoju Amerykoju temnoškiryh, vtiljujuťsja u taki rjadky:
I zalyš sobi svoї groši, u mene je svoї
Ja posmihajuś, koly zalyšajuś odna
Ty zasraneć z kompleksom Boga
Ale ja motyvuju tebe, jak Malkolm Iks.
Kyvky v storonu istoryčnyh javyšč čy osobystostej — takyh jak vidomyj zahysnyk prav čornoškiryh Malkolm Iks, — na aľbomi povsjudno. Inkoly Bejonse naviť zalyšaje važki j kontroversijni metafory, jaki može dozvolyty sobi ne kožen artyst — napryklad, u Freedom porivnjuje vlasne zviľnennja vid travmy zrady zi skasuvannjam rabstva.
Ja sama rozirvu kajdany
Ne dam vlasnij svobodi gnyty v pekli
Ja prodovžuju svij šljah
Tomu, ščo peremožeć nikoly ne opuskaje ruky.
Freedom
Muzyčno Bejonse tež zalyšaje posylannja na istoriju svogo narodu — tomu u Freedom, pisni pro sociaľnu nerivnisť ta žagu do svobody, cytujuťsja cerkovni promovy 1940-h ta spivy temnoškiryh uv’jaznenyh.
Najcikaviše ideї osobystogo ta istoryčno-polityčnogo pereplitajuťsja u pisni Daddy Lessons. Preparujučy svij šljub dali, artystka zvertajeťsja do svogo dytynstva ta baťka, jakyj takož zradyv Tini, materi Bejonse, čerez ščo їhnij šljub vrešti rešt rozpavsja. Oś pro ščo jdeťsja u pryspivi:
Koly vin pišov, vin skazav meni:
«Oś ščo ty maješ robyty
Koly v misto pryhodyť bida i z'javljajuťsja taki, jak ja»
Mij tato skazav «Striljaj».
Prote vodnočas:
Tato zmušuvav mene bytysja, ce ne zavždy bulo pravyľno
Ale vin kazav: «Divčynko, ce tvoja Druga popravka».
Druga popravka do Konstytuciї SŠA nadaje pravo gromadjanam na volodinnja zbrojeju. Takym čynom, Bejonse refleksuje na temu porad svogo tata, jogo povedinky, vyznajučy jogo nepravotu, provodyť paraleli z vlasnym vybuhovym harakterom, povedinkoju svogo čolovika, ta kuľturoju, ščo je pryjnjatnoju v amerykanśkomu suspiľstvi, i sered temnoškiryh zokrema.
I same tut vrešti rešt dohodyť vysnovku, ščo podiї, ščo vidbulysja z її šljubom, a takož miľjonamy inšyh podibnyh možuť hovatysja v cilyh pokolinnjah čornyh amerykanciv.
U svoїj statti dlja Vogue vona pysala, ščo «pohodyť z rodu rozirvanyh stosunkiv miž čolovikom i žinkoju, zlovžyvannja vladoju ta nedoviry», zokrema rabovlasnyka, jakyj odružyvsja z rabyneju.
Tiľky todi, koly ja ce čitko usvidomyla, ja zmogla vyrišyty ci konflikty u vlasnyh stosunkah. Zv'jazok z mynulym i znannja našoї istoriї robyť nas odnočasno poranenymy i prekrasnymy.
Bejonse
Pid liryčnyj naratyv — vidpovidna muzyka. Pisnja počynajeťsja z džazovogo prograšu, zapysanogo jak nemov na odnij iz čyslennyh čornyh večirok počatku stolittja, a potim nespodivano perehodyť u kantri. Artystka, hoč i narodylasja u G’justoni, je naščadkom kreoliv Luїziany (čerez babusju ta didusja materi) — narodu, sered jakogo same kantri j zarodylosja. Tym samym vona šče j nagaduje usim, ščo kantri — ce žanr, u vytokiv jakogo stojala muzyka vyhidciv z Afryky, a vže potim jogo aproprijuvaly «bili».
V inšyh pisnjah takož povno cikavyh cytuvań ta fokusiv. Napryklad, 6 Inch je posylannjam na pionera soulu z Memfisa Ajzeka Gejza — u pisni možna počuty bas v jogo styli.
Aľbom sjagaje apogeju v ostannij pisni — Formation, jaka peretvorjuje krapku naprykinci relizu na komu. Napočatku artystka vidkydaje teoriї zmovy pro neї, govorjačy:
Vy vsi, nenavysnyky, banaľni z cym iljuminatśkym bezladom.
Cej rjadok neobhidnyj ne tiľky, ščob vysmijaty hejteriv, a šče j dlja togo, ščob ostatočno pidkreslyty odnu z osnovnyh idej «Lymonadu» — temnoškirym žinkam dovodyťsja dosjagaty uspihu ne čerez zv’jazky čy finansovyj spadok pokoliń (jakogo v nyh nema), jak bilym arystokratam, a čerez napoleglyvu pracju ta vyznannja їhńogo talantu.
Dali Bejonse nagaduje pro svoje pohodžennja, pojasnjujučy, ščo use, ščo bulo na ćomu aľbomi — istorija її ljudej ta її regionu, jaku vona ne dozvolyť pryvlasnyty čy zagubyty (jak kantri abo rok):
My daddy Alabama, Momma Louisiana
You mix that negro with that Creole
Make a Texas bama
Abo:
Meni podobajeťsja moje volossja ta volossja mojeї dytyny z afro
Meni podobajeťsja mij negrytjanśkyj nis z nizdrjamy, jak u Jackson Five.
Vrešti rešt Bejonse rozpovidaje šanuvaľnykam pro svoї podaľši plany. Tak, u pisni možna počuty krutyj vordplej:
Zarobyla usi ci groši, i ne dozvolju vidibraty u mene kantri/kraїnu.
Nu j naprykinci pisnja peretvorjujeťsja na velykyj manifest. Faktyčno, Bejonse zaprosyla usih na kuľturnu revoljuciju.
Garazd, divčata, stavajte v strij
Dovediť meni, ščo u vas je koordynacija
Vbyvajte (vražajte) vsih, poky j vas ne pozbulysja.
Bejonse vypustyla Lemonade jak svij drugyj vizuaľnyj aľbom, oskiľky razom z plativkoju vyjšov i cilyj fiľm. U ńomu vona rozkrytykuvala kuľturnyj imperializm ta nagaduvala pro spadščynu svogo narodu čerez modu, movu ta naviť začisky.
U fiľmi ta klipi na Formation, Bej navodyť fokus i na inši kuľturni znahidky — dokumentuje stepping, temnoškiryh kovboїv, džazovi pohorony, parady Mardi Gra, poetesu Varsan Šajr, hudožnycju Laolu Senbandžo abo maršyrujučyj orkestr Edny Karr. J, zvisno, use ce — ne uryvky ta vypadkovi cytuvannja, a postupovyj perekaz kuľtury temnoškirogo naselennja SŠA, osoblyvo pivdennyh regioniv.
Z inšogo boku, ne obijšlosja j bez tyh, komu koncepcija ne spodobalasja. Čerez uvagu same do temnoškiryh žinok, dejaki ljudy pobačyly u ćomu personaľnu obrazu ta namagalysja «skasuvaty» spivačku, zokrema, j pered drugym vystupom v perervi Superkubka. Ironično, ščo v toj deń bilja stadionu ne pobačyly žodnogo hejtera Bejonse — bula lyše sotnja tyh, hto vyjšov її zahyščaty.
Lemonade stav dlja Bejonse najvyščoju točkoju ta golovnym aľbomom kar’jery na toj čas. Jakščo do ćogo vona vže bula pop-artystkoju z vyščoї ligy, to «Lymonad» vyviv її status na zahmarni vysoty poza konkurencijeju ta ostatočno vstanovyv u odyn rjad z inšymy legendamy populjarnoї muzyky.
Vplynuv aľbom ne tiľky na kar’jeru Bejonse, a j na usju popscenu. Tak, žurnalisty počaly kazaty, ščo Lemonade leď ne vidrodyv samu sutnisť ponjattja «aľbom» — čerez ščiľnu strukturu istoriї ta neobhidnisť sluhaty vsi treky, ščob usvidomyty zadum. Krytyky dorikaly usim, hto namagavsja pislja «Lymonadu» vypustyty ščoś biľše, niž prosto aľbom, shožistju z plativkoju Bej.
Usi zajšlysja na tomu, ščo popmuzyci biľše ne potribnyj «žanr» jak jakir. Lemonade vvažajuť peršym mejnstrymnym «postžanrovym» aľbomom u sučasnij popmuzyci čerez velyku kiľkisť vykorystanyh riznyh styliv na plativci.
Adeľ, togorična konkurentka Bejonse na «Ğremmi» za najkraščyj aľbom, pereprošuvala zi sceny ceremoniї, ščo otrymala nagorodu zamisť Bej. Faktyčno, usja mejnstrymna scena SŠA shylylasja pered Bejonse ta її Lemonade. Ščo natomisť zrobyla Bej? Peretvoryla im’ja divčyny, z jakoju їj zradžuvav Jay-Z, na mem ta vypustyla vlasni hudi z nadpysom “better call Becky with the good hair” — rjadkom z treku Sorry (de їj absoljutno ne škoda za svoju povedinku).
Lemonade nadyhnuv bagaťoh temnoškiryh žinok na samoanaliz ta pošuk svogo miscja u sučasnij kuľturi SŠA — nastiľky, ščo ljudy j dosi rozmirkovujuť pro vplyv aľbomu na «temnoškiryj feminizm». Prote Bejonse lyše počynala.
Interljudija II. Dar
Pislja prygolomšlyvogo uspihu Lemonade, artystka dovede šanuvaľnykam, ščo u neї ta Jay-Z u stosunkah teper use čudovo, vypustyvšy spiľnu z nym plativku Everything Is Love pid im’jam The Carters. Hoča i tak bulo jasno, ščo svoї uroky z sytuaciї vynesly obydva učasnyky — Šon brav aktyvnu učasť i v zapysi «Lymonadu». Klip na lid-syngl z plativky para zapyše u Luvri — javne vidsylannja do kuľtovogo treku Jay-Z — N**as in Paris.
Razom iz zakryttjam pytannja z osobystoju dramoju, «Lymonad» natomisť vidkryv dlja Bejonse novyj šljah — vona prodovžyť doslidžuvaty vlasne korinnja ta dilytysja znahidkamy z šanuvaľnykamy.
Same tomu, koly Disney zaproponuje їj stvoryty aľbom-saundtrek do novogo «Korolja Lva», artystka ne postavyťsja do ćogo formaľno, a zrobyť ce v prytamannomu їj styli.
Bejonse zavždy bula uľtraperfekcionistkoju, ščo obumovleno її dytynstvom: zmalečku її zmušuvaly hodyty čyseľnymy konkursamy talantiv, braty učasť u stvorenni kožnoї z piseń gerlz-bendu ta pracjuvaty nad muzykoju, popry biľ, pit i sľozy.
Protjagom žyttja ta kar’jery її perfekcionizm zitkneťsja z aktyvizmom. Ce zrobyť mystectvo Bejonse vse biľš polityzovanym i proafrykanśkym — vse častiše na її plativkah možna bude bačyty artystiv afrykanśkogo pohodžennja.
Tak, u 2011 vona zaprosyť mozambićkyj tancjuvaľnyj gurt Tofo Tofo v klip Run the World (Girls). U 2013 roci dlja ***Flawless vona zaprosyť Čimamandu Nğozi Adiči, nigerijśku pyśmennycju ta feministku. Vže pislja «Lymonadu», jakyj sam po sobi je maksymaľno polityčnym, Bejonse vystupyť na festyvali Global Citizen Fest u Pivdennij Afryci, de zalučyť miscevyj hor ta dodasť do pisni Halo bek-vokal movoju zulu.
Dlja stvorennja The Gift Bejonse tak samo najnjala bagato afrykanśkyh artystiv i prodjuseriv. Tak, aľbom prodovžyv klasyčni dlja Bej temy: feminizm, ljubov do sebe, duhovnisť ta rodynu. Prote idejno The Gift mav novu koncepciju, i nemaje dlja ćogo gučnišoї platformy, niž fiľm vid Disney.
Same ci rišennja dozvolyly Bej zapysaty ne rjadovyj saundtrek dlja kasovogo fiľmu, a prodovžyty ideї Lemonade ta stvoryty cilyj manifest nevidomoї masam muzyky temnoškiryh. Jakščo na «Lymonadi» Bejonse nagaduvala usim pro vplyv temnoškiryh amerykanciv na muzyku v SŠA, to na aľbomi The Lion King: The Gift (abo prosto The Gift) vona vže namagalasja reprezentuvaty malovidomu amerykancjam afrykanśku muzyku.
Artysty z Nigeriї, Gany, Kamerunu ta Pivdennoї Afryky prodemonstruvaly svoї regionaľni žanry u pojednanni z populjarnym amerykanśkym zvučannjam. Ščob ce zrozumity, posluhajte trek My Power, de Bej razom z Tierra Whack, Moonchild Sanelly ta Nija pid vplyvom žanru gqom rozpovidajuť pro stijkisť čornoškiryh divčat. Abo Mood 4 Eva — Jay-Z ta Childish Gambino dopomagajuť artystci pereosmyslyty sempl malijśkogo vykonavcja Oumou Sangaré ta predstavyty svitu takyj žanr, jak «muzyka vasulu».
Aľbomu takož vdajeťsja doslidžuvaty, jak odyn žanr vplyvav na inšyj. Take možna pomityty v Already — syngl nenače demonstruje, jak muzyka z Gany evoljucionuvala do tvorčosti Major Lazer.
The Gift v prjamomu sensi stav «darunkom» svitu vid Bejonse ta afrykanśkyh mytciv — zavdjaky artystci vony otrymaly možlyvisť podilytysja svojeju lokaľnoju kuľturoju na vsju planetu. Ce malo j komercijnyj efekt — napryklad, afrobit, jakyj hoč j buv vidomyj v SŠA do Bejonse, prote otrymav druge dyhannja pislja 2019 roku.
Vtim, hoča The Gift stav rezuľtatom ideaľnoї sumiši dopytlyvosti ta perfekcionizmu Bejonse, ce buv «krok u storonu» dlja artystky. Taka sobi roboča vidpustka.
A poky Bejonse muzyčno vidpočyvala na terenah istoryčnoї baťkivščyny, na stinah majetku u klipi Formation vysily portrety temnoškiryh predkiv u styli Renesans ta čekaly svogo času.
Akt V. Renesans
Koncepcija tryptyhu z muzyčnyh aľbomiv sformuvalasja v Bejonse pid čas pandemiї koronavirusu. Prote perši zerna ideї prorosly same z 2016 roku ta Lemonade.
Pislja togo, jak artystka zakinčyla The Gift, vona vzjalasja za stvorennja tŕoh «aktiv» — robit, ščo symvolično povernuť temnoškirym istoryčni javyšča, jaki aproprijuvala bila kuľtura.
U 2022 roci svit pobačyv peršu častynu tryptyhu — aľbom Renaissance. Peršyj z aktiv Bejonse zadumala jak aľbom, ščo maje na meti reprezentuvaty klubnu kuľturu 1970-h ta tečiju ballroom — pidpiľni tusovky temnoškirogo LGBTK+ naselennja SŠA u ti roky, z jakyh vyrosla praktyčno vsja sučasna tancjuvaľna muzyka. Tut artystka znovu mala osobystyj motyv — pro ballroom vona diznalasja vid svogo djaďka Džonni, jakyj buv častynoju tečiї do svojeї smerti pid čas epidemiї SNIDu v Ameryci.
Renaissance vyjšov v najkraščyh tradycijah artystky. Muzyka na aľbomi doslidžuje majže usju elektronnu scenu, jaka vstygla z’javytysja pislja 70-h — ce j haus, j dysko, j detrojtśke tehno, j garage, j dancehall, j jersey club. I, ščo važlyvo, demonstruje, jaki same čorni amerykanci stvoryly elektronnu scenu.
Aľbom posylajeťsja na Chic, Najla Rodžersa ta Donnu Sammer — korolja j korolevu dysko; na Adonisa, jakyj peršym v SŠA grav ejsid-haus; na Robin Stoun ta nepovtornyj zvuk syntezatora Korg M1 Organ 2; na Clark Sisters, pid čas semplu jakyh vona zvertajeťsja do Boga. Na «Renesansi» je naviť reese bass z ključovogo dlja detrojt-tehno treku Just Want Another Chance vid Kevina «Reese» Sonderson.
Use ce — vsi elementy pazzlu elektronnoї (i ne tiľky) muzyky — pojednujuťsja v jedyne zobražennja na aľbomi. Naviť ti muzykanty, jakyh interpoljuvala Bejonse, vysoko ocinyly ideju plativky j muzykoznavstvo artystky.
Cogo razu Bejonse ne lyše zajmajeťsja vykonannjam svojeї vysokoї misiї z reprezentaciї čornoї LGBTK+-kuľtury, a j ne zabuvaje poveselytysja sama. Vže v intro, pisni I’m That Girl, Bejonse zgaduje važlyvogo dlja ballroom kuľtury ta dlja sebe hudožnyka Žana-Mišelja Baskiju j daje šanuvaľnykam zrozumity, ščo zaraz bude «guljanočka»:
Zahopljujemo uveś rajon
Tak, ščo zryvaje Baskiju zi stiny
Oś tak ja graju.
Jakščo pidhid do muzyky na «Renesansi» zalyšajeťsja tradycijno perfekcionistśkym, to u tekstah zagalom je zminy v inšyj bik. Tak, ćogo razu ljubovni balady Bej pyše biľše pro sebe, niž pro čolovika, a pisni «pro hlopcja» stajuť vidvertišymy ta naviť htyvymy. Tak, na golovnomu syngli z aľbomu, Cuff It, Bej prodovžuje temu vlasnoї seksuaľnosti:
Hypersonic, sex erotic
On my body, boy, you got it
Hit them 'draulics while I ride it
Got me acting hella thotty.
Renaissance idejno vyjšov duže skrupuľoznym z boku realizaciї, prote duže prostym z pogljadu ideї — ale ce ne synonim poganogo. Pislja kovidu Bejonse hotila povernuty sobi tu častynku žyttja, de je tanci, kluby ta banaľni veselošči — j same pro ce velyka častyna liryky «Renesansu». Bej tak i kaže sluhačam — vy sami sobi načaľnyky, nasolodžujteś tym, kym vy je.
Ale ne varto vvažaty, ščo aľbom ne mistyť dramatyčnyh momentiv. Tak, u pisni America has a problem, spivačka rozmirkovuje pro zasyllja kokaїnu v SŠA, v tomu čysli sered LGBTK+ spiľnoty — metaforyčno, spivajučy vid imeni narkotyku:
Ja zmušu tebe znesylity vid mene
Zmušu tebe čekaty na mene cilyj tyždeń.
Te, ščo anonsuvala Bejonse na Formation, narešti počalo vtiljuvatyś u žyttja.
Na Lemonade vse zarodylosja. The Gift stav umovnym prologom. A Renaissance počav povernennja kuľtury čornoškiryh zakonnym vlasnykam i nagadav svitu, naskiľky važlyvoju vona je častynoju svitovoї spadščyny.
Akt VI. Kovboj Karter
Koly stalo vidomo, ščo «Renesans» buv lyše peršym z aktiv, usi zatamuvaly podyh vid očikuvannja prodovžennja. Drugyj akt — aľbom Cowboy Carter — vyhodyť 28 bereznja 2024 roku.
Najbiľš osobystyj aľbom Bej mistyť pisnju Daddy Lessons — faktyčno, її peršu kantri-pisnju. Dovgyj čas vvažalosja, ščo kantri — ce muzyka «bilyh». Natomisť urodženka Tehasu ta luїzianśkyh kreoliv nagaduje usim pro te, ščo odyn z čotyŕoh kovboїv v časy ekspansiї buv čornym, a kantri korinnjam ide same do temnoškiryh amerykanciv ta afrykanśkyh muzyčnyh instrumentiv.
Naviť nazva šče raz pidkresljuje te, ščo u Bejonse vse produmano — Karter ne lyše її prizvyšče vid čolovika, ale j prizvyšče rodyny, jaku šyroko vvažajuť peršoju sim’jeju kantri-muzyky.
Kuľtura čornyh kovboїv, jaku faktyčno vyrizaly z istoriї muzyky SŠA, ne mogla ne pryvernuty uvagu Bejonse — dlja neї ce faktyčno «povernennja dodomu». Bej neodnorazovo kazala, ščo zrostala na kantri ta muzyci zajdeko v dytynstvi, i naviť vystupala na rodeo. Pomnožte ce na te, ščo v ostannih aľbomah artystka vysvitljuje korinnja regionaľnogo mystectva, osoblyvo Pivdnja SŠA, j u vas ne zalyšyťsja pytań, čomu same kantri.
Tomu artystka znovu maje misiju — dovesty, ščo amerykanci zabuly spravžnju istoriju kantri-muzyky. Aľbom šče ne vyjšov, ale golovnyj syngl z ńogo vže dekiľka tyžniv ne zalyšaje perši miscja čartiv. Jak j u vypadku z elektronnoju muzykoju, kantri — ce lyše čergovyj žanr, v jakomu Bejonse maje na meti vidnovyty istoryčnu spravedlyvisť — j bude robyty, jak zavždy, za dopomogoju inšyh malovidomyh muzyčnyh «nerdiv».
Tak, na bandžo (instrumenti, ščo pohodyť z zahidnoї Afryky) u pisni Texas Hold ‘Em graje znamenyta folk-muzykantka Riannon Ğidens. Ce vykonavycja, jaka vže bagato rokiv zi svoїm gurtom Carolina Chocolate Drops doslidžuje temnoškire korinnja u načebto «bilyh» žanriv. Tomu možemo buty vpevneni, ščo tehnično aľbom bude jak zavždy na najvyščomu rivni. «Istoryčno», očevydno, takož.
Pislja relizu Texas Hold ‘Em ta 16 Carriages, ščo vvijduť na aľbom Cowboy Carter, dejaki g’justonśki radiostanciї vidmovylysja їh krutyty. Pryčyna, na їhnju dumku, u tomu, ščo Bejonse hoče aproprijuvaty їhnij lokaľnyj žanr, i naspravdi ne maje žodnogo vidnošennja do kantri. Same ce je uzagaľnenym «vorogom» Bejonse — nespravedlyvisť ta uperedženisť — ščo v muzyčnij istoriї, ščo v žytti.
Tym biľše, ščo ce daleko ne peršyj vypadok. Raniše Bej vže piddavaly krytyky za Daddy Lessons. Pislja togo, jak artystka razom z kantri-gurtom Dixie Chicks vykonala cju pisnju na CMA Awards 2016 roku, korystuvači mereži nakynulysja na spivačku z rasystśkymy komentarjamy. Bojaguzy-organizatory premiї vrešti rešt vydalyly video z vystupom. Jak potim rozpovidala frontvumen Dixie Chicks Natali Mejns, vydalennja je svidčennjam togo, ščo «ceremonija «prognulasja» pid rasystiv».
Naviť Akademija zvukozapysu, popry ljubov do Bejonse, vidmovylasja nominuvaty pisnju u žanri kantri z formuljuvannjam, ščo trek «nedostatńo kantri».
Možna ne ljubyty muzyku Bejonse čy її samu jak artystku, prote vona odnoznačno zaslugovuje povagy za nevtomnu robotu zi zberežennja ta predstavlennja unikaľnoї kuľtury svoїh ljudej. Same slovo reprezentacija vže vidčuvajeťsja jak synonim Bejonse.
Tak samo vona daje možlyvisť reprezentuvatysja svoїj komandi — afrykanśkym muzykantam na The Gift abo malovidomym prodjuseram z p’jatogo studijnogo aľbomu; duet Les Twins vzagali kaže, ščo vona «vytjagla їh zi dna». Te, ščo artystka počala šče z časiv v Destiny’s Child, vona prodovžuje zaraz, popry dosjagnennja zahmarnogo rivnja slavy — tomu, koly u Bej prjamo pid čas vystupu spovzaje suknja, odyn z blyznjukiv Les Twins tehnično prykryvaje її vlasnym tilom.
Retrospektyva ostannih aľbomiv dopomože zrozumity, čomu Bejonse — ce ne prosto populjarna pop-spivačka, a kuľturna ikona, vplyv jakoї pomitnyj v usih mystećkyh sferah. Vona ne perša žinka-novatorka, ale, odna z nebagaťoh, dlja kogo eksperymenty j zvernennja do korinnja ne protyričať svitovij slavi, komercijnomu uspihovi ta sociaľnomu aktyvizmu. Tomu tyh, hto dijsno slidkuje za Bej, ne dyvuje pojava ani kantri-, ani možlyvogo rok-aľbomu.