Appalač Jaroslavny
Usi my znajemo Zaliznu ljudynu/Toni Starka ta cilkom ujavljajemo sobi hto takyj Robert Dauni-molodšyj. Odnak porjad iz cym vynykaje cilkom logične pytannja, jakščo je «molodšyj», to maje buty j «staršyj».
Vlasne z cym my vyrišyly rozibratysja u našomu materiali pro Roberta Dauni-staršogo, jakyj pryviv u svit molodšogo ta navčyv uśogo, ščo znav sam, inodi ne dyvljačyś na mežu miž horošym ta poganym.
Zagalom my ne budemo syľno zaglybljuvatysja v žyttja Roberta Dauni-staršogo, adže ce najkrašče u 2022 roci zrobyly na Netflix. Todi vyjšov dokumentaľnyj fiľm «Staršyj», u jakomu Dauni-molodšyj rozpovidaje pro žyttja ta jaskravu kar’jeru svogo pokijnogo baťka.
Tomu zi svogo boku my vyrišyly zupynytysja lyše na kiľkoh faktah z biografiї «Staršogo», jaki možuť daty ujavlennja pro te, kym vin buv.
Robert Dauni-staršyj svogo času tež buv molodšym, ale ne Dauni
Robert Dauni-staršyj narodyvsja 24 červnja u dalekomu 1936 roci u zamožnij ńju-jorkśkij simʼї. Jogo baťkamy buly ljudy, ščo buly znajomi zi svitśkym žyttjam togočasnogo Mangettenu i ce malo svij vplyv na podaľšu dolju ta pogljady junaka.
Baťkamy Roberta Dauni staršogo buly Elizabet «Betti» Maklaglen, modeľ i redaktorka žurnaliv pro modu, ta Robert Džon Elias-staršyj, jakyj pracjuvav u restorannomu ta goteľnomu biznesi. Vlasne narodyvsja Dauni-staršyj pid imʼjam Roberta Džona Eliasa-molodšogo i svoje dytynstvo ta junisť proviv u odnomu z najzamožnišyh misć štatu Nju-Jork — na Long-Ajlendi.
Cilkom symvolično, ščo svoje dytynstvo vin proviv «molodšym», odnak uže dlja svogo zrilogo žyttja obrav sobi inše imʼja, jake jogo zgodom zrobyť «staršym».
U 1950-h, šče nepovnolitnij Robert Džon Elias-molodšyj vyrišuje pryjednatysja do armiї SŠA, i dlja togo, ščo «obmanuty» systemu bere prizvyšče svogo vitčyma Džejmsa Dauni, z jakym jogo matir odružylasja pislja rozlučennja z Robertom Džonom Eliasom-staršym.
U armiї biľšu častynu svogo periodu služby vin, za vlasnymy ž slovamy, proviv u vijśkovij vʼjaznyci. Nevidomo jak same vin tudy potrapyv: čy htoś diznavsja pro jogo vik, abo ž u ńogo buly inši problemy. Odnak cej čas vin provodyv z korystju ta zumiv napysaty neopublikovanyj roman.
Pislja ćogo dovoli talanovytyj u vśomu vže Robert Dauni rik pograv u napivprofesijnij bejsboľnij komandi ta potrohu pysav p’jesy dlja nevelykyh teatriv.
Robert Dauni-staršyj tež buv aktorom ta režyserom
Koly Robert Dauni pysav pʼjesy dlja maleńkyh teatriv vin zustrivsja z Viľjamom Vejringom, jakyj mav kameru i zaproponuvav jomu sprobuvaty adaptuvaty svoї tvory u formi kino.
Rezuľtatom ćogo u 1964 roci stav malobjudžetnyj andergraundnyj fiľm Babo 73, jakyj bulo znjato za $3 000. Strička rozpovidaje pro prezydenta SŠA, jakogo zigrav Tejlor Mid, kotryj zgodom znjavsja u velykij kiľkosti fiľmiv Endi Vorgola.
Babo 73 Dauni znimav prosto na vulyci ta bilja Bilogo domu u časy, koly Džon F. Kennedi šče buv prezydentom.
My prosto spustylysja v Bilyj dim i počaly znimaty, bez žodnyh perepustok dlja presy, dozvoliv čy čogoś podibnogo. Kennedi buv u Jevropi, tomu nihto ne perejmavsja bezpekoju, tož my perevažno perebuvaly za mežamy Bilogo domu, bigaly navkolo; my faktyčno kynuly Tejlora z kiľkoma spravžnimy generalamy.
Same cej fiľm stav svogo rodu «proryvnym» dlja Roberta Dauni j pislja ćogo vin dijsno zahopyvsja kinematografom ta stav znimaty malobjudžetni ta andegraundni fiľmy, de inodi j sam vystupav ne lyše jak režyser, a j prymirjav na sebe dejaki roli.
Hoča Robertu Dauni ne vdalosja dosjagnuty «mejnstrymnogo» uspihu, vin vse ž stav dovoli kuľtovoju personoju andegraundnoї «tusovky» v Nju-Jorku, a jogo najbiľšym dosjagnennjam vvažajeťsja satyryčna komedija 1969 roku Putney Swope. U ćomu fiľmi vin vysmijuvav svit reklamy, rasyzm u Gollivudi, a takož korporatyvnu korupciju.
Jakščo svogo času fiľm buv populjarnym ta vidomym lyše u vuźkomu koli, to vže u 2016 roci jogo bulo vyznano «kuľturno, istoryčno čy estetyčno značuščym» ta vidibrano Bibliotekoju Kongresu SŠA dlja zberigannja v Nacionaľnomu rejestri fiľmiv SŠA.
Do togo ž bagato kinorobiv vidznačajuť, ščo andegraundni fiľmy Roberta Dauni vplynuly na nyh. Do prykladu pʼjatyrazovyj nominant na «Oskar» Pol Tomas Anderson nazyvav jogo sered svoїh kumyriv. Za jogo slovamy vestern Greaser’s Palace, ščo vyjšov u 1972 roci vplynuv na ńogo, jak režysera.
Zagalom Robert Dauni zažyv slavy u Gollivudi, jak režyser jakomu ne potribno bagato i jakyj «z minimaľnymy bjudžetamy ta oburlyvoju satyroju, jaki efektyvno prosuvajuť kontrkuľturnyj porjadok dennyj» zumiv staty častynoju buremnyh 1960-h rokiv.
Odnak, prymitno, ščo cej etap svogo žyttja vin uže zustriv u novomu statusi — same pislja vyhodu Babo 73 vin nače vidznačajučy novu vihu u svojemu žytti uže staje «Staršym», adže u 1965 roci u ńogo narodžujeťsja syn vid šljubu z Elsi Enn Ford. Todi 4 kvitnja narodyvsja Robert Dauni-molodšyj, jakomu vypade dolja pereveršyty svogo baťka. Ta poky vin šče maljukom vsotuvav use, ščo mig diznatysja vid ńogo.
«Jabluko vid jabluni»: Robert Dauni-staršyj borovsja z alkogoľnoju ta narkotyčnoju zaležnistju
Navčavsja Robert Dauni-molodšyj dovoli plidno ta naviť svoju peršu roľ u dytjačomu vici otrymav u odnomu z fiľmiv baťka. Odnak vse ž Dauni-staršyj zalučav syna ne zavždy do takyh rozvag.
Dauni-molodšyj zagalom vidomyj tym, ščo naprykinci 1980-h ta počatku 1990-h rokiv buv odnijeju z pomitnyh molodyh zirok Gollivudu i kuľminacijeju togo etapu jogo žyttja bula nominacija na «Oskar» za roľ Čarli Čaplina u fiľmi «Čaplin».
Ta zgodom usi jogo uspihy perekreslyla narkotyčna zaležnisť, pislja jakoї aktor prohodyv dovgyj kurs reabilitaciї ta musyv po suti počynaty svoju karʼjeru z nulja j, zabigajučy napered, otrymaty pererodžennja zavdjaky roli Zaliznoї ljudyny / Toni Starka u Marvel.
Vyjavljajeťsja, ščo ne darma govorjať: «Jabluko vid jabluni ne daleko padaje». Jak i z kinematografom, tak i z nezdorovymy zaležnostjamy Robert Dauni-molodšyj poznajomyvsja vid svogo baťka.
Robert Dauni-staršyj tež straždav vid narkotyčnoї ta alkogoľnoї zaležnostej i vlasne u pevnyj period žyttja, za slovamy jogo syna, ce bulo «desjať rokiv kokaїnu cilodobovo». Takož vin zvisno poljubljav deščo «polegše»: kuryv maryhuanu, jakoju naviť prygoščav svogo šestyričnogo syna, šče j pislja togo, jak toj pid čas odnijeї z večirok vyrišyv śorbnuty vyna:
My vsi sydily, kuryly travu i graly v poker u staromu lofti u Vest-Villidž, a Robert jakoś dyvno dyvyvsja na mene — Robert zavždy buv sposterigačem, naviť u duže junomu vici. I ja kažu: «Znaješ, tobi varto sprobuvaty trohy ćogo zamisť togo, ščob pyty». Ja prostjagnuv jomu kosjak i raptom ja zrozumiv, ščo zrobyv žahlyvu, durnu pomylku.
Daty maleńkij dytyni zatjažku travyčky prosto zarady smihu. Istorija prodovžuje povtorjuvatysja. Zaraz možna podumaty, ščo Robert buv dylerom Džymmi Kliffa (jamajśkyj spivak — red.) u vici 8 rokiv. Ja nikoly sobi ćogo ne probaču, ale my z Robertom vporalysja z cym, i vin skazav meni: «Ja ne žertva, tatu. Ja nikogo ne zvynuvačuju».
Odnak, ščo syn, ščo baťko zagalom ne nadto počuvajuťsja «komfortno», koly dovodyťsja govoryty pro svoї zaležnosti. Napryklad v odnomu z intervʼju Dauni-molodšyj vidznačav, ščo rozmovy na cju temu zavždy «nezručni», oskiľky «nihto ne hoče vyznavaty povnu porazku v sprobah vporatysja z čymoś na kštalt alkogolizmu čy narkomaniї».
Razom z tym, jak vin vidznačyv dali, vony obydva zumily poboroty svoї zaležnosti ta maly «radisť maty možlyvisť zupynyty odnu hvorobu, ščob maty jakuś gidnisť do kincja svogo žyttja».
Dauni-molodšyj takož dodav, ščo varto u cij boroťbi viddavaty ljudjam naležne ta ne gnatysja za gučnymy zagolovkamy ta vidznačyv:
Vin perežyv odnu hvorobu mozku, a potim, zreštoju, zustriv svoju smerť vid inšoї. Ale ce česna istorija — my možemo zrobyty її nastiľky neprystojnoju, naskiľky zahočemo, i takyh istorij vystačaje.
Robert Dauni-staršyj pomer 7 lypnja 2021 roku na 85 roci žyttja vid uskladneń hvoroby Parkinsona, jaka v ostanni dni prykuvala jogo do ližka.