📸 Ja fotografuju na plivku: dlja čogo, jakščo je smartfony j cyfrovi kamery?

Fotoplivka znovu staje populjarnoju popry usi tehnologični novynky u šyrokomu sviti fotografiї. U kinci 2021 roku ja dojednavsja do cijeї tečiї, i śogodni gotovyj rozpovisty, čomu ljudej vabyť toj, zdavalosja b, starodavnij instrument stvorennja svitlyn.

Skladnisť (u horošomu sensi) analogovogo procesu

90 % moїh znajomyh počynaly vlasnyj šljah fotografuvannja na plivku zi staryh sovjećkyh fotokamer, jaki їm distalysja vid tata/mamy čy didusja/babusi. Ja — ne vynjatok. Mij peršyj aparat — Zenit-E, jakyj tato kupyv za 20 baksiv u Čehiї rokiv 20 tomu. Takogo typu kamery pro te, ščo vy, jak fotograf/fotografynja, povynni kontroljuvaty kožen etap stvorennja svitlyny. Avtomatyky tut nemaje nijakoї. Nedostatńo bude prosto natysnuty na knopku i vse — Achievement unlocked! — vy otrymaly ideaľnu z točky zoru zamiru ekspozyciї fotografiju. Vam potribno vručnu vystavyty diafragmu na ob’jektyvi, ne zabuty peretjagnuty plivku na nastupnyj kadr, pislja ćogo i TIĽKY pislja ćogo (inakše vy zlamajete fotoaparat!) vystavyty vytrymku, obraty scenu, vidbytok jakoї vy hočete otrymaty na fotoplivci, vručnu pidibraty fokus i až pislja ćogo natysnuty na knopku fotografuvannja.

Mabuť, vy vže zrozumily, ščo leď ne polovyna analogovyh fotografiv/fotografyń-počatkivciv psujuť svoju peršu plivku. Dehto prosto ne dotrymujeťsja jakogoś etapu. Ce normaľno! Vidkryju nevelykyj sekret: shoži problemy buvajuť i u plivkovyh fotografiv-profesionaliv. Vsi ci etapy — častyna analogovogo procesu. Bez nyh, na žaľ čy na ščastja, nikudy ne poditysja. My vsi ne zastrahovani vid togo nabrydlyvogo terminu, ščo nazyvajeťsja «ljudśkyj faktor».

A ščodo mojeї peršoї plivky, vona tež, do reči, vyjšla častkovo zipsovanoju. Ne čerez te ščo ja pidbyrav nepravyľnu zv’jazku diafragma-vytrymka. A tomu, ščo mij fotoaparat vypadkovo vidkryvsja prosto sered lisu, i častyna kadriv pidsvitylysja. Jak ja potim diznavsja, u ńogo buv zlamanyj zamok, ščo pryznačenyj dlja utrymuvannja zadńogo vidsiku z fotoplivkoju u temrjavi. Ta vse ž, biľšistju moїh peršyh fotografij na plivku ja zadovolenyj!

Taktyľna nasoloda vid zjomky na plivku

Sogodni dejaki vyrobnyky cyfrovyh kamer proponujuť imitaciju analogovogo procesu. Vony osnaščujuť svoї fotoaparaty kiľcjamy diafragmy na ob’jektyvah, mehanizmamy peremykannja vytrymok, korekciї ekspozyciї, koryguvannja čutlyvosti (ISO/ASA) sensora, jaki potribno vručnu krutyty. Na počatku 2000-h kompanija Epson naviť vygotovyla cyfrovu kameru R-D1 j nadilyla її važelem, jakyj u plivkovyh kamerah vykorystovuvavsja dlja peretjaguvannja štorok ta svitločutlyvogo materialu na nastupnyj kadr! U cijeї kamery važiľ mav deščo shožyj funkcional, bo takož natjaguvav štorky pered sensorom v potribnu pozyciju pislja togo, jak bula zroblena poperednja svitlyna. Čudernaćkyj «frankenštejn», ale zaraz duže kolekcijnyj, jogo kopij bulo vypuščeno duže malo, a tomu vin nadzvyčajno dorogyj.

Tym, hto hoče vidčuty spravžnij analogovyj proces, a ne jogo imitaciju, radjať prydbaty plivkovi kamery. V jakyh keruvannja fotoaparatom vidbuvajeťsja ne softom (hoča inodi j softom), ščo vyznačaje roztašuvannja togo čy inšogo peremykača vidpovidno do točky vidliku, a mehanikoju. Jakščo vam kolyś do ruk potrapyť čysto mehanična analogova kamera u rozibranomu vygljadi bez korpusu, vy točno її splutajete z rozibranym nastiľnym godynnykom! Tam duže bagato šestereń riznyh rozmiriv i typiv, jaki pov’jazani miž soboju. Jak stimpank, ale v reaľnosti.

U mene, okrim kiľkoh moїh analogovyh fotokamer, je šče cyfrovyj Nikon D5100. Ce dovoli nepogana bagatogranna kamera. Ale vona ne prynosyť meni takoї taktyľnoї nasolody vid zjomky, jak jakyjś iz moїh plivkovyh fotoaparativ. Keruvannja diafragmoju na Nikon D5100 vidbuvajeťsja dvoma knopkamy bilja ekrana, vytrymkoju — te ž same. ISO takož obyrajeťsja u menju. Jakščo vykorystovuvaty ob’jektyvy z avtofokusom, naviť pro rozmytisť/čitkisť perejmatysja ne potribno. Fotografiї zavždy vyjduť ideaľnymy z tehničnoї točky zoru. A jakščo u vas natrenovane oko, to šče j krasyvymy.

Analogovi kamery ž — ce ščorazu vyklyk.

Plivkova svitlyna — sjurpryz, jakyj vam naležyť rozpakuvaty pislja projavky u fotolaboratoriї

Pafosno zvučyť, znaju. Ale ja biľše ni z čym ne možu porivnjaty emociї, jaki vidčuvaju, koly otrymuju pakunok z plivkamy zi svoїh uljublenyh fotolab na Novij pošti. Ja todi švydeńko zakinčuju spravy u misti j bižu dodomu, ščob ocyfruvaty vse svoje plivkove dobro, zdijsnyty postobrobku i zaplanuvaty, ščo i koly ja budu publikuvaty u svojemu Instağrami, a ščo vzagali — viźmu ta j nadrukuju.

A možna pity šče dali j počaty projavljaty fotoplivku vdoma. Robyty povnocinni vidbytky na fotoapaperi bez zalučennja komp’juternoї tehniky: skaneriv, fotokamer ta cyfrovoї obrobky. Zbuduvaty sobi cilyj darkrum — temnu kimnatu, v jakij projavljajuť fotolivku ta stvorjujuť prynty z plivky na fotopaperi, zastosovujučy speciaľni himični reaktyvy.

Fotolaba u vašij kvartyri… čy ni?

Monohromnu (abo ž čorno-bilu) plivku možna projavljaty hoč u sebe u vannij. Zvyčajno, jakščo vy pidberete vidpovidpovidnu himiju. Todi jedynyj zahyst, jakyj znadobyťsja — rukavyčky, bo v dejakyh z reagentiv vykorystovujuťsja kysloty (napryklad, lymonna kyslota). Varto buty oberežnymy z himijeju, na jakij je markuvannja pro obov’jazkovu utylizaciju. Ce označaje, ščo її potribno vykorystovuvaty lyše u vidpovidnyh umovah. U laboratorijah, inšymy slovamy.

A oś koľorovu majže zavždy krašče viddaty v laboratoriju. Rič u tim, ščo himija dlja її projavky duže toksyčna. U skladi vy obov’jazkovo znajdete jakiś «cianidy» j «červoni krov’jani soli», ščo vvažajuťsja otrujnymy. Tož, naviť jakščo u vas je horoša promyslova vytjažka dlja vypariv vid himikativ, rukavyčky dlja zahystu škiry, respirator dlja zahystu organiv dyhannja, a takož zahysni okuljary, vam potribno bude kudyś podity himiju pislja vidpracjuvannja її resursu. Dovedeťsja šukaty kompaniї, ščo zajmajuťsja utylizacijeju. Bo jakščo vy vylljete vykorystani reaktyvy u rakovynu (tak-tak, jak robljať umiľci z sotnjamy tysjač pidpysnykiv na jutjubi!), vy ryzykujete vbyty jakščo ne vsju, to prynajmni častynu flory j fauny v radiusi kiľkoh kilometriv. Krašče zdaty svoju koľorovu fotoplivku v laboratoriju, jaka vidpravljaje obroblenu himiju na utylizaciju i dbaje pro dovkillja.

Mynulogo roku ja sprobuvav projavyty koľorovu fotoplivku za procesamy C41 ta ECN2. Vyjšlo nepogano, ale pislja ćogo ja dovgo šukav kompaniju, ščo pogodylasja b pererobyty moju himiju j zneškodyty її. Šče odyn minus — ja ne znaju, čy bereže dovkillja vyrobnyk i de vin bere himikaty dlja stvorennja reaktyviv dlja projavky! Okrim ćogo, Nova pošta zaboronjaje transportuvannja toksyčnyh reagentiv. Vrahovujte cej njuans takož. Biľše fotoplivku samostijno ja ne projavljaju, ale maju v planah kolyś povernutysja do projavky čorno-biloї plivky. Moї roboty projavljajuť u fotolaboratorijah. Pislja ćogo ja otrymuju fizyčnyj ekzempljar, negatyvy.

Nasoloda vid arhivuvannja fotoplivky

Ce šče odna vidminnisť vid cyfrovoї fotografiї, jaka osobysto meni prynosyť velyčezne zadovolennja. Ja vid pryrody kolekcioner. Obožnjuju zbyraty fizyčni kopiї videoigor ta igrovi konsoli. Ja kolekcionuju fotokamery. Ja kajfuju vid arhivuvannja vlasnyh fotografij ne lyše jak cyfrovyh kopij na komp’juternomu žorstkomu dysku, a šče i jak fizyčnyh ekzempljariv, z jakyh nadali možna zrobyty ščoś cikave. Napryklad, ocyfruvaty їh mojeju kameroju Nikon D5100, speciaľnym softom peretvoryty negatyvy u pozytyvni zobražennja i zdijsnyty finaľnu obrobku. Abo ž poprosyty u fotolaboratoriї pro skanuvannja negatyviv profesijnymy skaneramy, ščob otrymaty zobražennja nadvysokoї rozdiľnoї zdatnosti. Abo ž vzagali vynajnjaty darkrum i zrobyty z cyh negatyviv vidbytky na fotopaperi. Jak naši baťky j didusi z babusjamy kolyś u sebe na kuhni.

Ale poky ščo moї negatyvy prohodyly lyše ocyfruvannja «Nikonom», a takož u labi. Darkrum poperedu. Fotoplivky čekajuť svogo povtornogo vyhodu j ležať zaarhivovani u moїj pomarančevij fototeci.

Reteľnišyj pidbir ekspozyciї

Ja, koly fotografuju na cyfrovu fotokameru: *robyť 10 foto z odnogo rakursu odnijeї sceny*.

Ja, koly fotografuju na plivku: *robyť odnu jedynu fotografiju, v jakij točno vpevnenyj*.

Rozumiju, ščo ce može buty lyše mij personaľnyj dosvid. Zakladajusja, ščo profesionaly, jaki fotografujuť na plivku, napryklad, studijni portrety, čy robljať komercijnu zjomku dyzajniv ta inter’jeriv, predmetnu zjomku, možuť v mežah odnogo projektu zrobyty sotni znymkiv. A vže pislja ocyfrovuvannja obraty desjať-dvadcjať najkraščyh.

Ja ž fotografuju u vlasne zadovolennja, ne kvapljačyś. Dlja mene suttjevym momentom je sobivartisť odnijeї fotografiї. Čym biľše odnakovyh ekspozycij vy robyte, tym biľšoju bude sobivartisť cijeї ekspozyciї. Koly ja tiľky počynav fotografuvaty na plivku, ja sobi ne dozvoljav robyty biľše, niž odnu fotografiju odnijeї sceny. Čerez 5–6 misjaciv ja zirvavsja. I ne dyvno, bo ce ž bulo lito! Hočeťsja i cju kvitočku zakarbuvaty na plivci, i cju, i cju! A v ideali — šče razom! Publikuvav ja, zvyčajno ž, lyše jakuś odnu z nyh. Takym čynom, cja svitlyna vyhodyla u 4 razy dorožče, niž mogla b.

Sogodni, koly plivka stala u kiľka raziv dorožčoju, niž u grudni 2021 roku, a cina projavky j dostavky takož zrosla, ja vže tak ne grišu. Reteľno pidbyraju ekspozyciju, možu desjatok hvylyn blukaty odnijeju scenoju j šukaty sobi roztašuvannja, ščob stvoryty taku svitlynu, jaka meni b točno spodobalasja.

Koly ž guljaju zi svoїm cyfrovym fotoaparatom, ja bukvaľno fotografuju vse, ščo ruhajeťsja. V ćomu, bezzaperečno, je masa pljusiv. Ščoś upustyty duže važko (na vidminu vid fotografiї na plivku, koly dozvoljajete sobi zrobyty lyše odne foto). A potim, koly distanetesja dodomu, prosto obyrajete najkrašče foto z usih.

Ale v ćomu j čudesa plivky. V її inertnosti ta perebirlyvosti. Koly vpustyly ščoś klasne, škodujete. A koly vstygly sfotografuvaty, počuvajetesja, niby vygraly miľjon.

Vygljad, jakyj možna dosjagnuty lyše z vykorystannjam fotoplivky

Ja ne daremno vyšče zgadav pro komercijnu fotografiju na plivku. Bo spravdi, osoblyvo u SŠA, je cila plejada fotografiv, jaki abo fotografujuť ljudej u studijah vyključno na plivku, abo miksujuť її z cyfrovoju fotografijeju. Ja ne raz bačyv svitlyny amerykanśkyh pabiv, jaki buly zakarbovani same z dopomogoju plivky. V ćomu vypadku vona dodaje svojeї atmosfery. Osoblyvo, jakščo ce krupnozernysta koľorova plivka, a šče krašče — čorno-bila plivka z vysokymy značennjamy ISO.

Ale ja, ziznajusja česno, fotografuju na plivku ne čerez vygljad, jakym vona zdatna nadilyty moї fotografiї. Meni podobajeťsja zovnišnij vygljad jak jakisnoї plivkovoї fotografiї, tak i jakisnoї cyfrovoї. Svitlyna dlja mene — ce svitlyna, nezaležno vid togo, z dopomogoju čogo vona zroblena. Inodi vzagali, česno kažučy, nemožlyvo pobačyty riznycju, jakščo dyvytysja na dva foto neozbrojenym okom. A tym biľše, jakščo perše foto bulo zroblene na plivku velykogo formatu (rozmir negatyvu — 9h12 sm!), a druge — na cyfrovu kameru velykogo formatu, typu Fujifilm GFX100, rozmir sensora jakoї 4.38h3.29 sm!

Ja otrymuju zadovolennja vyključno vid procesu fotografuvannja, zarjadžannja j rozrjadžannja plivky, її projavky ta ocyfrovuvannja. Ci etapy dostupni tiľky v analogovij fotografiї.

Dejaki proterminovani fotoplivky — ekzotyka svitu analogovoї fotografiї

Isnuje šče takyj njuans — kožna plivka maje svij termin prydatnosti, oskiľky emuľsija, nanesena na plastyk, z jakogo robyťsja fotoplivka, maje zdatnisť psuvatysja. Plivkova industrija postijno perežyvala kryzy u zv’jazku z tehnologičnym proryvom, pojavoju cyfrovyh kamer ta smartfoniv. Tomu… śogodni kiľka vidomyh vyrobnykiv plivky vže desjatok rokiv skubajuť dida Aїda za borodu v jogo temnyh pidzemelljah.

Ci «giganty» abo vže davno ne vygotovljajuť plivky, abo vygotovljajuť, ale tiľky dejaki z najmenuvań i typiv mynulogo. Htoś, kolyś budučy odnym zi stovpiv u žanri koľorovoї fotoplivky, jak kompanija Agfa, śogodni vygotovljaje lyše bjudžetni (ale horoši!) čorno-bili fotoplivky. Htoś, jak Kodak, vyrobljaje i koľorovi, i čorno-bili, ale značno skorotyvšy kiľkisť vyrobnyctva i dostupnyh pokupcjam najmenuvań. A htoś, jak kompanija Konica, zlyvšyś z Minolta, ne vygotovljaje fotoplivky vzagali.

Tomu!

Tut tež isnujuť kolekcionery! Jaki nyšporjať rynkamy na najavnisť staryh proterminovanyh fotoplivok, ščo vže ne vypuskajuťsja. Kupujuť їh ta vidfotografovujuť te, ščo malo buty vidfotografovano šče 10–20, a može j biľše, rokiv tomu.

Z časom emuľsija, ščo nanesena na plivku, vtračaje svoju svitločutlyvisť. Ta, ščo mala ISO 200 šče desjať rokiv tomu, śogodni može maty ISO 80–100. Ce označaje, ščo takij fotoplivci potriben udviči biľšyj čas dlja «zapam’jatovuvannja» svitlovogo vidbytka. Inšymy slovamy — fotografiї, jaku vy hočete zrobyty.

Ci plivky, na peršyj pogljad, koštujuť deševše, ale naspravdi dorožče — zvažajučy na nevidomu jakisť majbutńoї fotografiї ta často menšu kiľkisť kadriv. Kolekcijna štuka! Ja neščodavno kupyv dvi taki. Perša — Konica Centuria Super 100, druga — Kodak FarbWelt 200. Їhnij kincevyj termin vykorystannja — 2006 rik. Ce označaje, ščo peršu meni potribno fotografuvaty z ISO ~25, drugu — z ISO ~64–80.

Ja duže hotiv deś distaty plivku firmy Konica, ščob pofotografuvaty na neї odnijeju zi svoїh kamer z takoju ž nazvoju. Pogoďtesja, ce dovoli prykoľno. Osoblyvo čerez stiľky rokiv pislja prypynennja vyrobnyctva ščo plivky, ščo kamer.

«Fejkova nostaľgija»

Ljudy, jaki narodylysja v seredyni 90-počatku 2000-h, majuť odnu spiľnu osoblyvisť. Nas často vabyť pošyrena v popkuľturi stylistyka 80–90-h rokiv XX stolittja. My «nostaľgujemo» za starymy kameramy, Walkman’amy jak u Pitera Kvilla z «Vartovyh Galaktyky» (Marvel tež graje na «fejkovij nostaľgiї»!) ta 8-bitnymy konsoljamy. Htoś «nostaľguje» za jakymyś inšymy štukamy, pošyrenymy v 80–90-h, pro jaki zaraz godi j dumaty. Ale ž my vsi v cyh 80-h naviť ne žyly! A jakščo žyly u 90-h, to buly šče duže malymy.

Same tomu cju nostaľgiju i nazyvajuť «fejkovoju». Bo ce ne nostaľgija, a navijani dumky pro te, ščo u 80–90-h bulo bagato krutyh prykoliv, jaki zaraz majže nemožlyvo znajty abo jaki biľšistju ljudej vže ne vykorystovujuťsja.

Tomu htoś počynaje fotografuvaty na plivku čerez tak zvanu «fejkovu nostaľgiju». Takym čynom ljudy j vhodjať u svit analogovoї fotografiї. Ja — ne vynjatok.

U dytynstvi ja trohy fotografuvav na plivku, ale to bula stara baťkivśka myľnycja. «Naprav kameru i tysny na knopku» (angl.: Point-and-Shoot). A kamera vže zrobyť vse za vas sama. Cja myľnycja majže ničym ne vidriznjajeťsja vid sučasnyh smartfoniv. Smartfon hiba ščo plivkoju ne potribno zapravljaty. Tomu spravžńogo analogovogo procesu ja ne zastav. Ta i ja ne vpevnenyj, ščo budučy dytynoju, ja b jogo zmig usvidomyty. Vse ž, ce dovoli skladna štuka, jaka potrebuje uvagy j vidpovidaľnosti. Jakyh u ditej zazvyčaj nemaje.

Same čerez ce meni j bulo cikavo sprobuvaty analogovu fotografiju vže v doroslomu vici. Tym biľše, ščo v dytynstvi meni podobalosja fotografuvaty, a vsi rodyči tiľky mene prosyly їh sfotkaty, «bo u mene garno vyhodyť».

Ja vzjav staryj tatovyj «Zenit», fotoplivku Kodak ColorPlus, podarovanu sestroju na deń svjatogo Mykolaja, zarjadyv її j vidfotografuvav povnistju nezadovgo pislja otrymannja podarunka — 25 grudnja 2021 roku.

Tak i počalasja moja podorož plivkovoju fotografijeju. Jaka tryvaje dosi! Zaraz ce vže trohy inši plivky, biľša uvažnisť ta ekonomnisť, serjozniši fotoprojekty ta namagannja populjaryzuvaty svoju tvorčisť sered ljudej z takymy ž interesamy, jak i ja sam.

Nu vse-vse, zaveršuju!

Pidsumovujučy skažu, ščo analogova fotografija — ce ta štuka, jaka mene dosi utrymuje u svoїh garnyh i pryjemnyh pazurah, zmušuje mene biľše guljaty, rozvyvaty svoju fantaziju i tvorčisť. A takož, spodivajusja, hoč trohy dopomagaje fotolaboratorijam trymatysja v umovah povnomasštabnoї vijny, a її pracivnykam — donatyty našym čudovym i najcinnišym zahysnykam.

Vy tež zakyńte ščoś v uljublenyj fond, jakščo vam spodobalasja rozpoviď pro mij šljah v analogovij fotografiї.

I trymajtesja jakomoga micniše. Ukraїni šče peremagaty u vijni, a Ukraїna — ce i je my.

I cejvo, sprobujte ščoś pofotkaty na plivku. Radžu dlja počatku čorno-bilu Agfa APX 400.