Oleksij Gordjejev
U vijśkovij istoriї SŠA Viľjam Makrejven — osoba neperesična.
«Morśkyj kotyk», jakyj pobuduvav sobi vidpovidnu kar’jeru iz samogo nyzu (počav až u červni 1977 roku), admiral VMS SŠA (z 2011), komanduvač Komanduvannja speciaľnyh operacij SŠA (2011—2014) ta Ob’jednanogo Komanduvannja speciaľnyh operacij (2008—2011). Učasnyk vojen u Perśkij zatoci, Iraku ta Afganistani. Komandyr, čyje dosvidčene kerivnyctvo spryjalo (ta ne zavažalo) zahoplennju žyvym Saddama Husejna ta likvidaciї Usamy ben Ladena i soteń inšyh terorystiv. Ljudyna, vidpovidaľna za pojavu pryncypiv strategiї amerykanśkoї nacbezpeky, strategiї po boroťbi z teroryzmom i osnovnyh položeń polityky SŠA po peregovorah z terorystamy j zviľnennju zaručnykiv.
U takogo insajdera memuary ne možuť buty nudnymy. I «Morśki istoriї» — točno ne taki.
Vydannja pobačylo svit u travni 2019 roku. Do togo Makrejven vže vypustyv dvi knygy: “Spec Ops: Case Studies in Special Operations Warfare Theory and Practice” (u 1995-mu) ta bestseler “Make Your Bed: Little Things That Can Change Your Life… And Maybe the World” (2017).
Ukraїnśkyj pereklad «Morśkyh istorij» — pereklad, jakyj dijsno pryjemno čytaty – operatyvno vyjšov u 2020 roci u vydavnyctvi «KM-Buks». Po suti, ce 18 rozlogyh opovidej, jaki opysujuť poperednje pokolinnja amerykanśkyh vijśkovykiv ta istoriju samogo žyttja Makrejvena u dytynstvi, pid čas služby ta naprykinci jogo ponad 40-ričnoї vijśkovoї kar’jery.
Ale pered tym, jak perehodyty bezposeredńo do samogo zmistu knyžky, važlyvo zgadaty oś pro ščo. Sam Makrejven v її kinci vyslovljuje podjaku Majklu Russo z Minoborony SŠA za te, ščo toj dopomig jomu z «prohodžennjam rukopysom procesu recenzuvannja urjadom». Otže, pered nam — cenzurovanyj variant togo, ščo na samomu počatku hotiv skazaty pan admiral. Krim togo, cju knygu, jaka, v cilomu, je suciľnoju odoju amerykanśkomu soldatu, potribno čytaty v biľš šyrokomu konteksti: varto pam’jataty, prymirom, pro ganebnu v’jaznycju Guantanamo, jaka dije dosi i jaka znov vyplyvla na medijnu poverhnju zavdjaky kinostričci «Mavrytaneć» z Benedyktom Kamberbetčem i Džodi Foster u golovnyh roljah. Ne zabuvaty varto j faktyčnu vidsutnisť zbroї masovogo uražennja v Iraku — golovnyj pryvid dlja vtorgnennja sojuznykiv do cijeї kraїny.
Vtim, naviť i na ćomu foni knyga Makrejvena maju bezzaperečnu cinnisť i jak džerelo informaciї pro laštunky gučnyh operacij z pošuku ta znahodžennja vidomyh na veś svit terorystiv, i jak opoviď pro «vnutrišnju kuhnju» z prygotuvannja styglyh «morśkyh kotykiv», i jak istorija ekranizovanogo porjatunku vid pirativ sudna Maersk Alabama (zvisno, roľ kapitana Ričarda Fillipsa grav nezaminnyj Tom Henks (vin takož kapitan u «ğrejhaundi» j «Salli»), i jak posibnyk z praktyčnogo liderstva.
Dali – try punkty, čomu čytannja memuariv Makrejvena — ce ne tiľky cikave zanjattja, ale j intelektuaľnyj krok.
Liderstvo
Jak junak, ščo pobuduvav kar’jeru kriź pit, tremtinnja vid holodu ta sľozy, Makrejven prydiljaje bagato uvagy tomu, jak dolaty trudnošči j dosjagaty uspihu. Zvisno, ce vse ne pro zacukrovanyj «uspješnyj uspjeh», a pro dosjagannja reaľnyh, vymirjuvanyh cilej. I admiral z gotovnistju dilyťsja cymy pryncypamy. Vin radyť čytačam sprobuvaty dotrymuvatyś vidomogo pravyla «morśkyh kotykiv» «vykonuvaty zavdannja za raz». Dlja Makrejvena ce «filosofija vyžyvannja u važki momenty». Tut bulo b varto procytuvaty avtora biľš rozlogo:
Jak i u zvyčajnomu žytti, uspih u školi «morśkyh kotykiv» ne zavždy buv prerogatyvoju najsyľnišogo, najšvydšogo čy najrozumnišogo. Neridko uspihu dosjagav toj, hto, možlyvo, kolyvavsja, zaznavav nevdači, spotykavsja, ale vyjavljav napoleglyvisť, vstavav i prodovžuvav ruhatyś. Zavždy ruhajteś vpered, vykonujte odne zavdannja za raz
(s. 52)
Amerykanci cinujuť cej dosvid Makrejvena: jogo motyvacijna promova pered vypusknykamy Tehaśkogo universytetu u travni 2014 roku nabrala ponad 14 mln peregljadiv.
Šanoblyva komandnisť
Knyga prosto perepovnena zgadkamy pro riznomanitnyh rjadovyh, seržantiv, polkovnykiv i generaliv, pro jakyh Makrejven rozpovidaje z povagoju ta pošanoju. Naprykinci majže kožnogo rozdilu vin zahopljujeťsja bojovymy jakostjamy ta duhom svogo kerivnyctva ta pidleglyh (ščo treba rozumity u konteksti, vkazanomu vyšče). Dejaki jogo harakterystyky — nače diamanty. Prymirom, pro svogo kerivnyka, generala Devida Petreusa, vin pysav tak:
Jogo velyč krylaś u jogo zdibnosti braty na sebe vidpovidaľnisť za hybni kroky ta naviť za nevdači svoїh pidleglyh: vyhovuvaty viddanisť čerez osobyste vidčuttja komandnoї vidpovidaľnosti
(s. 249)
Z inšogo boku, z posady dyrektora CRU Petreus buv zviľnenyj za adjuľter ta peredaču sekretnyh danyh avtorci jogo biografiї (ta ob’jektu jogo seksuaľnyh bažań) Poli Brodvell. Zvisno, cej suciľnyj pozytyv možna pojasnyty robotoju cenzoriv, ale, na mij pogljad, tut jdeťsja pro namir zacementuvaty u knyzi pam’jať pro najkrašči rysy svoїh lideriv, pobratymiv ta pidleglyh. Ce namir, jakomu ukraїncjam varto navčytyś.
Armija — ce systema
Z točky zoru public relations, «Morśki istorija» — ce nejmovirno syľnyj komunikacijnyj instrument, koly jdeťsja pro stvorennja pozytyvnogo imidžu amerykanśkyh VMS ta syl speciaľnyh operacij. Vhid do kogorty «morśkyh kotykiv» — nejmovirno skladnyj (nastiľky skladnyj, ščo, jak pyše avtor na 73-j storinci, «nastupni 37 rokiv ja porivnjuvav kožnu važku sytuaciju, v jakij opynjavsja, z suvoristju «Pekeľnogo tyžnja» (ce pidsumkove vyprobuvannja «kotykiv» — O.G.). […]. Ja buv peven, ščo jaki b sjurpryzy ne pidneslo meni žyttja, ja vse zmožu podolaty». Cej pidhid, do reči, duže konstruktyvnyj). Vtim, pislja prohodžennja ćogo pekla kožen amerykaneć i amerykanka možuť povnocinno realizuvaty sebe u vijśku. Makrejven nikudy ne hovaje neobhidnisť suvoroї subordynaciї — vin postijno pyše pro svoї zvity, dzvinky ta očikuvannja na rišennja jogo kerivnykiv i, zokrema, prezydentiv SŠA Buša-molodšogo ta Obamy. Vin ne pryhovuje ryzyky dlja žyttja i detaľno opysuje vidvidyny vijśkovoslužbovciv z invalidnistju. Svoїm čytačam (a ce j amerykanśki junaky) vin maljuje vijśko, de je misce i dyscyplini, i geroїzmu, i kar’jernomu zrostannju, i smerti. Dijsno cikavo bulo b diznatyś, čy vplynula knyga na kiľkisť rekrutiv do VMS ta SSO SŠA.
Zreštoju, «Morśki istoriї» — ce ne profesijna čy naukova literatura. Knyga hudožnja, čytajeťsja legko ta švydko. Cikavo, ščo pislja її pročytannja vidčuvaješ gordisť i povagu do amerykanśkogo vijśka. I rozumiješ, ščo Ukraїni ne vystačaje analogičnoї literatury, de b — čy ce možlyvo? — eksministr oborony S. Poltorak čy eksnačaľnyk Genštabu ZSU V. Muženko z gordistju za ZSU ta našyh hlopciv rozpovidaly pro bekğraund uspišnyh vijśkovyh operacij proty RF. Napevno, i dlja ćogo potriben čas.
Rekomenduju knygu tym, hto šukaje motyvaciї ta syl dlja dobryh včynkiv. Makrejven čymalo perežyv i nabuv dostatńogo avtorytetu, ščoby govoryty pro uspih ta jogo (zavždy) ne nyźku cinu.