🎨 Hudožnyky pop-artu (ne Vorgolom jedynym)

Populjarne mystectvo – jake vono? U 1960-h vam by vidpovily «pop art». Cej naprjam vynyk jak ironičnyj protest proty «vysokoї kuľtury». Hudožnyky zobražaly buď-jaki produkty masovo vyrobnyctva i pereosmysljuvaly їh za dopomogoju kontekstu, masštabuvannja, kolaživ… Budenni reči stavaly ob’jektamy mystectva. Tomu pop-art stav svojeridnym dokumentom togočasnogo suspiľstva spožyvannja.

U knyzi «Ščo ce vzagali take? 150 rokiv sučasnogo mystectva v odnij piljuli» avtor Vill Gomperc pyše, ščo hudožnyky ćogo naprjamu gralysja zi stereotypamy j vygaduvaly novi sensy zavdjaky svobodi tvorčogo vyražennja. Buď-jakyj material ta tehnika mogly vpysatysja v tradycijnyj žyvopys i porušyty jogo. Ulamky gipsu, šmatok fotokartky, detali mašyn — elementy dijsnosti stavaly tvorčistju. Hudožnyky mogly blukaty na smittjezvalyščah u pošukah novyh artefaktiv mynulogo, zbyraty stari korobky… Zrady togo, ščob vkotre posmijatysja nad spožyvannjam, nad vysokym mystectvom i stvoryty svoju obraznisť, zasnovanu na reklami ta masovosti. Otže, jak i hto vtiljuvav ci pryncypy na praktyci?

Endi Vorgol

Nemožlyvo govoryty pro pop-art bez zgadky pro Endi Vorgola. Adže same jogo im’ja asocijujeťsja iz cym stylem. Endi maljuvav šče z malečku: u 9 rokiv vidviduvav bezkoštovni subotni kursy hudožńoї majsternosti Instytutu Karneği. A zgodom vstupyv v universytet na fakuľtet maljuvannja ta dyzajnu. Čerez nestandartni rišennja ta problemy u komunikaciї jogo malo ne vidrahuvaly! Ta vse nalagodylosja i vže na 3 kursi vin oformljav vitryny u najbiľšomu univermazi mista. A pislja vypusku stav iljustratorom.

U 60-h rokah Endi Vorgol vidčuv, ščo potribno eksperymentuvaty, tož postavyv sobi za metu mašynizuvaty mystectvo. U cej period z’javylysja jogo banky z supom ta pljašky koka-koly. Predmety, ščo buly vyznačnymy dlja svojeї epohy, staly vyznačaľnymy dlja tvorčosti Endi Vorgola. Hoča krytyky oburjuvalysja takym pidhodom do tvorčosti, prote nazrivaly kolosaľni zminy. Za svoju tvorču kar’jeru hudožnyk perežyv zamah na vbyvstvo, nevdači ta fantastyčni zlety. Cikavo, ščo vin zavždy znahodyv vyhid iz sytuaciї. U 70-h rokah namaljuvav superečlyvyj portret Mao Czeduna. Jogo prydbav aktor Denis Hoper u svoju kolekciju, a zgodom prostrelyv polotno u oblasti sercja ta na fonu. O ni, vsja robota zmarnovana! Ta ne dlja Vorgola: toj ogolosyv Hopera spivavtorom i cju kartynu prodaly na aukcioni Christie’s za 302,5 tys. dolariv.

Roj Lihtenštejn

Dlja ćogo hudožnyka mystectvo bulo lyš hobi, jake z časom peretvorylosja u ščoś biľše. Jak znaveć sučasnogo mystectva, vin ljubyv roboty Pikasso i Matisa, ta naviť cytuvav їh u svoїh kartynah.

Prote Roj Lihtenštejn namagavsja stvoryty svij, nepovtornyj styľ, eksperymentuvav iz tehnikamy, vygaduvav grafični kody, jaki styrajuť meži miž dijsnistju ta obrazamy. Osnovnym džerelom nathnennja dlja hudožnyka staly komiksy j muľtfiľmy, jaki vin transformuvav za dopomogoju tehnologiї promyslovogo druku. Roj Lihtenštejn zbiľšuvav vpodobani zobražennja, vykorystovuvav trafaretnyj druk ta šovkografiju. Take masštabuvannja malo pidsylyty ironičnyj efekt.

Odna zi znakovyh kartyn mytcja — «Divčyna, ščo tone», bula namaľovana 1971 roku. Zdajeťsja, niby ce iljustracija iz komiksu, prote ni, rozmiry kartyny 171,6×169,5 sm, ščo zovsim ne malo! Vona namaľovana masljanoju i syntetyčnoju polimernoju farboju na polotni. Tekst, jakyj vygološuje divčyna, vtiljuje ironiju, z jakoju Roj Lihtenštejn stavyvsja do žyttja: «Meni bajduže! Krašče potonu, niž poklyču Breda na dopomogu». Podibni pobutovi sjužety často opynjalysja v centri uvagy hudožnyka. Ale naviť sumnyj moment vin mig peretvoryty na komičnyj.

Devid Gokni

Majbutnij hudožnyk narodyvsja u Angliї, navčavsja v Korolivśkomu hudožńomu koledži u Londoni. I vže zi studentśkyh rokiv projavyv buntarśku naturu. Myteć vidmovljavsja pysaty finaľnyj ekzamenacijnyj tvir. Movljav, vin že hudožnyk! To nehaj i ocinjujuť jogo za kartynamy… Zvisno, administracija pogrožuvala vyključyty Devida Gokni. Prote vin namaljuvav eskiz dyplomu jak znak protestu, zreštoju, jogo vypustyly iz koledžu i hudožnyk podavsja v Ameryku.

Poky Devid Gokni buv na baťkivščyni, u jogo robotah perevažaly roslynni motyvy, dereva ta glyboki temni koľory. Prote pislja pereїzdu v Kaliforniju u ńogo z’javylasja nova uljublena tema dlja maljuvannja – basejny! I odna z takyh kartyn zrobyla 81-ričnogo Devida najdorožčym iz žyvyh hudožnykiv.

Polotno «Portret hudožnyka (Basejn z dvoma figuramy)» u 2018 roci prodaly na aukcioni Christie’s za 90,3 mln dolariv. Nathnennja na takyj sjužet pryjšlo do Devida Gokni majže vypadkovo, koly vin sydiv na pidlozi svojeї londonśkoї studiї i perebyrav fotografiї, dvi z jakyh osoblyvo spodobalysja u pojednanni. Prote vyznannja do cijeї kartyny pryjšlo naviť raniše, sered fanativ animaciї. U 2014 roci vidbulasja prem’jera amerykanśkogo tragikomedijnogo muľtserialu dlja doroslyh «Kiń BoDžek», de golovnyj geroj – zirka teleekraniv 90-h, straždaje vid svogo harakteru ta prystrasti do alkogolju. Vlasne, u kabineti konja BoDžeka vysila kartyna-vidsylka do Devida Gokni «Basejn z dvoma figuramy». Taka ideja z’javylasja u prodjuserky šou, jaka hotila všanuvaty kuľtovi art-ob’jekty j zmusyty gljadačiv zupynjaty seriju, ščob rozgljadaty zadnij fon.

Hudožnyky pop-artu nyni sami stajuť elementamy masovoї kuľtury. Možlyvo, ce same te, čogo vony pragnuly? Transljuvaty ideї ta predmety, blyźki kožnomu? Zrobyty mystectvo dostupnym dlja rozuminnja i pryvablyvym svojeju prostotoju? Haj tam jak, prote їm vdalosja staty častynoju «pop», populjarnogo.