Sergij Gyljuk
Cogo tyžnja v Ukraїni vyhodyť dokumentaľnyj fiľm Rajnera Goľcemera (vy mogly bačyty jogo stričku «Dris» pro Drisa van Notena) «Martin Maržela: svoїmy slovamy». Jak zrozumilo z nazvy, fiľm prysvjačenyj Martinu Marželi – modeľjerovi ta zasnovnykovi odnojmennogo modnogo domu. Ne dyvljačyś na velyčeznyj vplyv na industriju mody, pro Martina vidomo dosyť malo. Vin nikoly ne vyhodyv na publiku, ne ljubyv davaty interv’ju ta pišov z industriї mody na zori rozvytku sociaľnyh merež.
Martin (abo ž Marten jak jogo nazyvajuť na baťkivščyni) narodyvsja 9 kvitnja 1957 roku v beľgijśkomu misti Genk. Jogo matir mala cikave hobi – vona skupovuvala stari mebli, restavruvala ta pererobljuvala їh, nadajučy nove žyttja. Pizniše Martin bude vykorystovuvaty cej pryklad v svoїh kolekcijah.
Zakinčyvšy školu Martin postupyv do Antverpenśkoї akademiї mystectv. Paraleľno z nym navčalysja učasnyky Antverpenśkoї šistky, do jakoї jogo často pomylkovo dodajuť, ale Martin ne buv častynoju grupy, hoča j spilkuvavsja z її učasnykamy.
Akademija majže ne zminylasja za ci roky
Odnogo razu pid čas navčannja Martin pryїhav do Paryžu, de v butykah skupovuvav odjag ta perešyvav jogo. Martin z samogo počatku ne buv dyzajnerom odjagu v klasyčnomu rozuminni ćogo slova. Vin buv hirurgom: rozbyrajučy odjag do osnovy, do samoї suti predmetu, z jakoї potim stvorjuvav ščoś nove. Často odjag vygljadav niby nezakinčenym, z vypyrajučymy nazovni švamy ta inšymy elementamy, jaki zazvyčaj namagajuťsja pryhovaty.
Cej pryjom ne buv novym. Dekonstruktyvizm v modi z’javyvsja v Japoniї 80-yh. V 1981 Jodžy Jamamoto ta Rej Kavakubo vperše provely svoї pokazy v Paryži. Častyna publiky nazvala їh dyzajny “karykaturoju na jevropejśkyj odjag”. Prote bagato hto buv v zahvati z pidhodu japonciv do stvorennja odjagu. Cej novyj styľ nazvaly “destructuree look” j same vin poklav počatok odnomu z najmodnišyh tečij kincja 20 – počatku 21 stoliť.
Dženni Majrens
V 1983 roci Martin bere učasť v ščoričnomu konkursi vid beľgijśkoї tekstyľnoї industriї – Golden Spindle Award. Tam vin znajomyťsja z odnijeju z najvažlyvišyh ljudej v svojemu žytti – drugom, biznes-partnerom ta spivzasnovnykom brendu Maison Margiela – Dženni Majrens. Na konkursi peremig Dirk van Zejne – odyn iz učasnykiv vyščezgadanoї Antverpenśkoї šistky. Prote Dženni borolasja za Martina do ostanńogo. «Dlja mene vin buv najkraščym. Ja dovgo bylasja z suddjamy Jogo odjag buv nathnennyj skrabamy hirurgiv, spidnyci buly velyčeznymy, vzuttja – garnym ta syľnym, z brutaľnym verhom na nyźkomu, važkomu kabluci», – zgaduvala vona, smijučyś.
Majrens zaproponuvala molodomu dyzajnerovi rozprodaty svoju kolekciju v magazyni Crea, jakyj vona vidkryla trohy raniše togo ž roku. Roztašovanyj na plošči Sent-Katrin v samomu serci Brjusselja, magazyn buv otočenyj rybnymy rynkamy. Sogodni ce dovoli modne misce j ne bez zaslugy Majrens.
Crea buv nestandartnym butikom. Tam, napryklad, prodavaly reči Yohji Yamamoto ta Commes Des Garçons (jak vy mogly zdogadatysja ce brend Rej Kavakubo), beľgijśkyh ta francuźkyh modernistiv Kloda Montany čy Fransa Andrevi. Martina vrazylo te, ščo reči v butikovi buly posortovani za koľoramy, a ne vidpovidno do brendu.
Počynajučy z 1984 Martin pracjuje v internaturi u Žana-Polja Goťje. Ostannij potim skaže :«Ja ne buv jogo včytelem, tomu ščo včyteľ jomu buv ne potriben».
Maison Martin Margiela
Propracjuvavšy u Goťje try roky, Martin razom s Dženni Majrens zasnovuje Maison Martin Margiela – modnyj dim, vplyv jakogo na śogodnišnju industriju mody ne možna ocinyty.
Jakščo Martin buv sercem brendu, to Dženni – jogo golovoju. Bila, bez žodnogo napysu byrka, jaka zgodom stala odnijeju z vizytnyh kartok brendu, ideja Majrens. «My ne hotily j ne mogly pysaty nazvu brendu na odjazi. Zvyčajno, naši jurysty buly ne v zahvati, ale my prosto kazaly їm, ščo napyšemo nazvu brendu “z inšoї storony potim”, čogo my nikoly ne robyly» – zgaduvala vona. Martin dodav čotyry bili stjažky, jakymy pryšyvaly byrku. Ideja poljagala v tomu, ščo ljudyna pislja pokupky prosto pererizatyme stjažky j vykydatyme byrku v smittja. Golovne, čym pikluvavsja Martin, buv odjag. Vin nikoly ne vyhodyv do audytoriї, ne davav interv’ju. Anonimnisť ta tajemnyčisť buly osnovoju jak samogo Maržely, tak i jogo tvorčosti.
V 1989 vidbuvsja pokaz Maison Martin Margiela, jakyj skolyhnuv svit vysokoї mody.
Tut varto vidznačyty, ščo vysoka moda na toj čas perebuvala jakščo ne v stagnaciї, to bula dosyť nudnoju. Kolekciї robyly pid tematyku, kožnyj novyj sezon dyzajnery vygaduvaly ščoś nove. Svit mody zahopyly groši ta blysk, pokazy provodylysja v tentah bilja Luvru, modeli pidbyralysja za parametramy ta vygljadaly niby ne vid ćogo svitu.
Martin že robyv vse navpaky.
Lokacijeju dlja pokazu stav dytjačyj igrovyj majdančyk v odnomu z bidnyh rajoniv Paryžu. Zaprošennja na pokaz maljuvaly dity, jaki zazvyčaj gralysja na ćomu majdančyku. Dlja nyh buly zabrońovani perši rjady na pokazi. Pid čas pokazu dity prosto vybigly na majdančyk ta počaly hodyty razom z modeljamy. Raf Simons, jakyj buv prysutnij na pokazi, pizniše zgaduvav «Ja vyjšov z pokazu i podumav: «Ce te, ščo ja budu robyty». Ce šou – pryčyna, po jakij ja stav modeľjerom».
Cej pokaz Martina skolyhnuv svit mody nazavždy
Odjag ta pokazy Martina buly vyklykom svitu vysokoї mody. Vin vse robyv navpaky – vid syluetiv, do misć provedennja ta samyh šou – vse bulo nezvyčnym, revoljucijnym. Modeli duže často pidbyralysja prjamo na vulycjah. Zamisť dorogyh prykras – farba. Makijaž nanosyvsja aby jak, ponjattja “začiska” vzagali ne isnuvalo. Na pokazah modeljam duže často zakryvaly lyce volossjam abo naviť maskoju. Martin hotiv, aby gljadači dyvylysja v peršu čergu na odjag, a ne na modelej.
Zdavalosja, ščo naviť kolekciї robylysja z pidručnyh materialiv. Martin vykorystovuvav vse: vid inšogo odjagu do plastyku. Kolekcija vesna-lito 1993 majže cilkom bula stvorena z kostjumiv teatru, jakyj zakryvavsja.
Odynadcjata kolekcija Maison Martin Margiela, jaku demonstruvaly v pokynutomu supermarketi po indyviduaľnyh zaprošennjah, ne mala žodnoї novoї reči. Vperše modnyj dim vypustyv kolekciju odjagu, jaka povnistju skladalasja z rečej mynulyh rokiv. Dlja industriї mody, jaka postijno gnalasja za novyznoju, ce bulo jak minimum nezvyčno.
Nasliddja ta vplyv
Jakščo govoryty pro nasliddja ta vplyv Martina Maržely, to bezperečno varto počaty z tabi. Ce dyvne vzuttja, jake publika vperše pobačyla na peršomu pokazi Martina v 1988 roci, stalo symvolom domu Margiela.
Zliva – modeľ v tabi na peršomu pokazi Maison Martin Margiela v 1988. Sprava – tabi z kolekciї 1990 roku.
Pokaz provodyvsja v Café de la Gare (jake pracjuje j nyni). “Podium” buv zastlanyj biloju tkanynoju, a pidošva tabi farbuvalasja. Takym čynom pislja defile modeli gljadači vidrazu zvertaly uvagu na čudernaćke vzuttja. Tkanynu za slidamy tabi Martin potim vykorystav pry pošytti odnijeї z nastupnyh kolekcij.
Tabi ne buly vynahodom Martina. Vin vzagali malo ščo vygaduvav, biľše pereosmysljuvav. Vzagali tabi – ce tradycijni japonśki škarpetky z rozdiľnym velykym paľcem. Maržela zamisť tkanyny vykorstav škiru, dodav pidošvu j kabluk i vse.
V tabi bula šče odna važlyva funkcija. Zavdjaky vysokomu pidborovi naviť zvyčajni žinky mogly defiljuvaty jak profesijni modeli. Razom z marželivśkymy plečyma tabi stvorjuvaly pevnyj “krutyj” obraz na pokazah.
Same krutisť, a ne krasa ta pyšnota, jakymy operuvala vysoka moda do ćogo, stala novym kryterijem v odjazi. Martin zminyv ujavlennja bagaťoh pro te, jakym maje buty odjag, pokazy, modeli, vzuttja, ta naviť naše vidnošennja do staryh rečej, jaki prypadajuť pylom u šafi.
Maržela odnym z peršyh vviv v modu resajklyng rečej. Okrim kolekciї 1993 roku, Maison Martin Margiela vypuskaly linijku odjagu ta vzuttja pid nazvoju Replica – bukvaľno “vidtvorennja odjagu riznyh džerel ta periodiv”. Vzuttja Replica – ce kedy nimećkyh vijśkovyh GAT, jaki prosto staly ne potribni pisle zakinčennja Holodnoї vijny.
Moda dovoli sub’jektyvna. Zreštoju vse zvodyťsja do togo, podobajeťsja nam pevna rič čy ni. Jedyne, ščo je ob’jektyvnym – ce vplyv, jakyj dyzajner maje na inšyh dyzajneriv ta industriju. Martin Maržela nastiľky zminyv te, jak my odjagajemosja, ščo ujavyty riznycju my zmogly b lyše jakby jogo vplyv rizko perestav isnuvaty.
Marželivśki pleči ta legendarni stjažky
Pislja tytriv
Z 1997 po 2003 Martin pracjuvav kreatyvnym dyrektorom Hermès.
U 2002 roci italijśkyj holdyng OTB Group kupuje osnovnu častku Maison Martin Margiela
Martin Maržela pišov z vlasnogo brendu u 2009 roci. Podejkujuť, ščo dyzajnyty vin perestav šče raniše.
U 2014 roci kreatyvnym dyrektorom Maison Martin Margiela bulo pryznačeno Džona Gaľjano. Teper ce prosto Maison Margiela.
Dženni Majrens pomerla u 2017, na 73-omu roci žyttja. Її golosom počynajeťsja j zaveršujeťsja šče odyn dokumentaľnyj fiľm pro dim Maržely – «We Margiela».
Dženni ta Martin