eyvind
Goteľ «Budapešt» abo turbaza «Edeľvejs»
Zavdjaky Promyslovij revoljuciї, jaka vidbuvalasja u XIX storičči, ljudy otrymaly čas na dozvillja. Vidtodi j počynajeťsja istorija organizovanogo turyzmu ta kurortiv — v tomu čysli, v ukraїnśkyh Karpatah. Vže naprykinci XIX storiččja u gorah z’javljajuťsja perši promarkovani maršruty, a za kiľkadesjat rokiv z’javljajuťsja j perši goteli — ľvivśke tovarystvo «Narodna Gostynnycja» u 1901 roci orenduvalo dlja vidpočynku gostej villu poblyzu zaliznyčnogo vokzalu v Mykulyčyni.
Naša istorija ž stosujeťsja gotelju u seli Jasinja, kotre todi vhodylo do skladu Ugorščyny. Same tut u 1932-1942 rr. zbuduvaly goteľ «Budapešt» — misce vidpočynku j ozdorovlennja dlja ugorśkyh vijśkovyh oficeriv ta inženeriv, ščo pracjuvaly nad sporudžennjam oboronnoї liniї Arpada. Im’ja projektanta neordynarnoї budivli śogodni nevidome, ale buduvaly goteľ ukraїnci, meškanci sela Jasinja.
Goteľ roztašuvavsja na namytomu pivostrovi na vysoti 652 metry nad rivnem morja u misci, de zlyvajuťsja ričky Lazeščyna ta Čorna Tysa.
Na počatku svojeї istoriї u goteli vidpočyvaly «elitni» turysty — vijśkove načaľstvo Ugorščyny.
Foto: sajt turbazy «Edeľvejs»
Pislja togo, jak Zakarpattja opynylosja u skladi Ukraїny, v prymiščenni gotelju «Budapešt» zrobyly turystyčnu bazu «Edeľvejs», jaka vže bula pryznačena dlja masovoї audytoriї, ta stala odnijeju z najbiľšyh v regioni na toj moment. U 1970 roci populjarnisť turbazy stala nastiľky velykoju, ščo її rozšyryly kempingom, kiľkoma desjatkamy litnih budynočkiv, kafe ta gospodarśkymy prymiščennjamy. Obslugovuvalo cju velyčeznu terytoriju na piku populjarnosti do 140 ljudej.
U 1993 roci turbaza perejšla u pryvatnu vlasnisť ta postupovo vtratyla biľšisť nadbań mynulyh rokiv. Na teperišnij čas, «Edeľvejs» povernuvsja do svoїh vytokiv, stavšy gotelem.
Istorija gotelju «Budapešt»/«Edeľvejs» v Jasinjah cilkom vidpovidaje istoryčnomu stanovlenni turystyčnoї galuzi v Jevropi ta rozvytku rekreaciї – osmyslenogo dozvillja, javyšča prytamannogo modernomu suspiľstvu
Jevgenija Moljar, istorykynja, mystectvoznavycja
Pereosmyslyty Jasinja jak povnocinnyj sociokuľturnyj fenomen regionu ta započatkuvaty stalu praktyku mystećkyh rezydencij na bazi gotelju «Edeľvejs» vyrišyla komanda ukraїnśkyh mytciv za pidtrymky Ukraїnśkogo kuľturnogo fondu.
Budapest Hotel Art Residency ta mystećki projekty
Organizatory projektu, GO «Agencija viľnogo rozvytku» ta festyvaľ «Fantazery», hočuť, ščob Jasinja staly samostijnym turystyčnym naprjamkom, kudy zaljubky zavitajuť jak mytci tak i zvyčajni gosti, ta poznajomljaťsja z bagatoju istorijeju ta kuľturoju regionu.
Projekt Budapest Hotel Art Residency maje na meti stvorjuvaty jakisnyj kuľturno-mystećkyj produkt, jakyj zbagatyv by kuľturne žyttja regionu, de zazvyčaj provodjať lyše festyvali «banošu» ta «vyna», čy «narodnyh remesel»
Oksana Usačova, koordynatorka Budapest Hotel Art Residency
U rizni časy selo Jasinja znahodylosja u skladi bagaťoh deržav — Rumunśkogo ta Ugorśkogo korolivstv, Avstro-Ugorśkoї imperiї, samoprogološenoї Gucuľśkoї respubliky, Čehoslovaćkoї respubliky, Ugorščyny ta vrešti Ukraїny. Muľtykuľturnisť kraju, jogo kuľturna spadščyna dozvoljajuť stvoryty z Jasiniv ta «Edeľvejsu» unikaľnyj mystećkyj ob’jekt ta turystyčnyj magnit.
Perša rezydencija ob’jednala 13 mytciv z Ukraїny ta prohodyla onlajn. Učasnykam proponuvaly stvoryty projekt, ščo pojednuje avtorśke vyslovljuvannja z miscevym kontekstom. Goteľ jak misce, de zupynjajuťsja rizni ljudy na pevnyj promižok času, ta jogo transformaciї, zaležno vid istoryčnyh zmin; istoriї ta arhitektura «Edeľvejsu», rozvytok turystyčnoї infrastruktury selyšča ta regionu — oś, ščo stalo temamy tvorčogo pošuku dlja mytciv.
My obyraly hudožni projekty u tŕoh naprjamkah: arhitektura, doslidžennja ta sučasne mystectvo. Do učasti buly vidibrani jak i dobre znani, tak i molodi hudožnyky, ščo pracjujuť v riznyh sferah
Žanna Kadyrova, hudožnycja, kuratorka nyzky hudožnih projektiv
Projekt sprjamovanyj na doslidžennja vykorystannja symvoliv i znakiv, jaki, navmysno abo vypadkovo, majuť perehresnyj istoryčnyj naratyv.
21 serpnja 1942 roku vidbulosja shodžennja na Eľbrus nimećkoї Peršoї girśkostrilećkoї dyviziї, v skladi jakoї znahodysja kinooperator Voľfgang Ğorter, kotryj i zadokumentuvav cju podiju v fiľmi, do nazvy jakogo posylajeťsja projekt. Čerez 73 roky pislja zakinčennja Drugoї svitovoї vijny, 128-a okrema girnyčo-šturmova Zakarpatśka brygada Suhoputnyh vijśk Ukraїny vyrišuje zminyty svoju emblemu na zobražennja z vykorystannjam tijeї ž girśkoї kvitky, krim ćogo vygotovyvšy počesnu brygadnu vidznaku «Sribnyj edeľvejs».
Porivnjaľnyj analiz ekspozyciї vykorystovuje ševrony, prykrasy, predmety pobutu, a takož iljustraciї z knyg i posteriv, jaki rozkryvajuť istoriju vykorystannja symvolu.
Takož v ekspozyciї zadijanyj reportaž pro vijśkovyj orkestr «Edeľvejs» 10-oї okremoї girśko-šturmovoї brygady, jakyj vykonav u 2019 roci koncertnu programu na najvyščij točci Ukraїny – gori Goverla, tym samym potrapyvšy v nacionaľnyj rejestr rekordiv Ukraїny.
Ideja projektu Volodymyra Kuznjecova v tomu, ščob zaprosyty pereselencja zi shodu Ukraїny, ščo pereїhav do sela Jasinja z zony bojovyh dij, aby toj zaproponuvav svij ekskursijnyj maršrut miscjamy u ta navkolo selyšča.
Ščo z ćogo vyjšlo, možna podyvytysja na video.
Hudožnyci Maryna Hrypun ta Valerija Karpań doslidžujuť miśki / marginaľni prostory jak pole zberežennja pam’jati ta projavlennja povedinky ljudyny. Mystećki ta osvitni projekty grupy orijentovani na možlyvi šljahy zalučennja do sociaľnoї vzajemodiї ljudej z riznym pohodžennjam i možlyvostjamy.
Arhitektura turbaz ta goteliv uzgodžena z tym, jaki rozvagy ta poslugy tam proponujuť. Natomisť, u ramkah projektu mystkyń cikavylo dozvillja poza turystyčnoju infrastrukturoju — pogljadom turystiv, jaki pryїždžajuť ne za paketnym turom, a samostijno. Slidujučy praktykam vidpočynku v gorah, vony reteľno rozgljadaly kušči i dereva vzdovž dorogy do cerkvy, ščob zanurytyś u medytatyvnyj stan, častkovo zapovnenyj korysnoju dijaľnistju.
My pomiščaly svoї tila u pohmuri pejzaži hmar i travy. Cykličnisť i upoviľnenisť večirńogo tumanu i shodu koriv zmišuvaly z tempom našyh nig i sliv
Maryna Hrypun ta Valerija Karpań, hudožnyci
U rezuľtati projektu vyjšlo video, jake vy možete peregljanuty na sajti rezydenciї.
Za zadumom Vitalija Jankovogo, avtora projektu, v kimnati, kotra zroblena čerez 3D modeljuvannja, na osnovi foto odnijeї z kimnat bazy vidpočynku «Edeľvejs», rozmiščeni gibrydni ob‘jekty. Vony mistjať predmety iz odnočasno tŕoh istoryčnyh periodiv žyttja gotelju — vid ugorśkogo do sučasnogo.
Oskiľky istorija gotelju dosyť skladna ta zaplutana, informacija pro ńogo často isnuje u formi usnyh perekaziv. Kožen ob‘jekt v kimnati suprovodžujeťsja bajkoju, v jakij peremišani reaľni podiї ta personaliї z vygadkamy ta mistyfikacijeju.
U cij roboti meni takož cikavyj zv’jazok miž komp'juternym modeljuvannjam ta gucuľśkym riźbjarstvom
Vitalij Jankovyj, myteć
Pislja vizytu v Jasinja, poperedńo zrobleni tryvymirni ob’jekty, nabuly formy cyfrovyh derev’janyh skuľptur.
Avtor pospilkuvavsja z miscevymy žyteljamy, jaki rozpovily jomu pro znakovi zustriči z vyznačnymy osobystostjamy v Jasinjah ta stvoryv fotoarhiv na osnovi cyh spogadiv ta maket memoriaľnoї došky.
Majbutnje projektu Budapest Hotel Art Residency
Na majbutnje u organizatoriv Budapest Hotel Art Residency velyki nadiї. Zokrema, vže nastupnogo roku zaplanovana druga rezydencija — i vže v formati offlajn ta za učasti mižnarodnyh učasnykiv. Zvisno, za umovy, ščo pandemija COVID-19 vščuhne.
My zibraly navkolo sebe miscevu spiľnotu aktyvistiv – ljudej riznogo viku i profesij. Vony gotovi nam dopomagaty, їm cikavi my i te, ščo my robymo. Golovna naša ciľ – obmin dosvidom i mystećkymy idejamy
Žanna Kadyrova, kuratorka Budapest Hotel Art Residency
Sered ambicij — provesty vizuaľnu ta muzyčnu laboratoriju z zalučennjam do spivpraci miscevyh «zirok» i vystavku z robotamy učasnykiv onlajn-rezydenciї, jaka narazi vidbulasja.
Vsi roboty učasnykiv možna peregljanuty na oficijnomu sajti Budapest Hotel Art Residency.
Nagadajemo, raniše my rozpovidaly pro «Duže cyfrovi rezydenciї»
? Duže cyfrovi rezydenciї. Jak v Ukraїni stvorjujuť mystećki projekty za dopomogoju cyfrovyh tehnologij — jak v Ukraїni stvorjujuť mystećki projekty za dopomogoju cyfrovyh tehnologij.