Oleksandr Meľnyk
Urok 1: Žorstkyj kerivnyk daleko ne zavždy «poganyj»
Vygnannja z vlady Skoropadśkogo ta kineć tak zvanogo Geťmanatu — odna z peredumov ob’jednannja ZUNR ta UNR, ale j doba slabkyh kerivnykiv. Vynnyčenko buv biľše nalaštovanyj na emigraciju, aniž na boroťbu, jakščo porivnjuvaty jogo slova ta publični diї iz Petljuroju čy tym biľše Skoropadśkym. Doba Geťmanatu bula vidnosno korotkoju, ale spryjala nalagodžennju polityčnyh zv’jazkiv, ekonomičnoї ta upravlinśkoї struktury v novostvorenij ukraїnśkij deržavi. Ce period pravlinnja menedžera, a ne romantyčno nalaštovanogo vykonavcja «narodnoї voli». Natomisť doba socialistyčnogo urjadu — ce period «prav i svobod», ščo peretvorylysja na bezvidpovidaľnisť ta perekladannja provyny na riznyh dijačiv, a zreštoju zaveršylysja vtratoju deržavnosti čerez slabku polityčnu volju Vynnyčenka ta Gruševśkogo. Žorstkyj kerivnyk, jakyj zoseredžuje kontroľ nad kryzovym proektom pracjuje krašče, aniž gurt liberaľno nalaštovanyh, ale negotovyh do vyklykiv. Z menedžmentom kompanij — jak i z keruvannjam kraїnoju — vidbuvajeťsja vse analogično.
Urok 2: Tryvale vidkladannja skladnyh rišeń pryzvodyť do sumnyh naslidkiv
Naviť peredumovy progološennja Aktu Zluky buly nadto roztjagnutymy v časi, vvažajuť istoryky. Jak pyše Jurij Juzyč dlja «Istoryčnoї Pravdy», «ukraїnśki socialisty carśkoї Rosiї rokamy obgovorjuvaly “neisnujuče pytannja” – tak nazyvalaś ukraїnśka sprava v dyskusijah pro partijni programy. Nacionalisty – gotuvalyś do vijny». Ce vidbuvalosja šče iz počatku XX stolittja, koly perspektyvy povalennja caratu v Rosiї vzagali zdavalysja prymarnymy. I oś, koly vže stavsja biľšovyćkyj perevorot i buv šans konsoliduvaty zusyllja dovkola skladnyh, ale važlyvyh rišeń pro ob’jednannja «dvoh Ukraїn», kožna polityčna grupa čy partija (čytaj — gurt deržavnyh menedžeriv) zamisť uhvalyty rišennja ta ob’jednatysja prodovžuvaly «tjagnuty voza» u svij bik. Duže často v kompanijah vidbuvajeťsja ščoś shože: važlyvi, ale neprosti rišennja uhvaljujuť nastiľky dovgo, ščo sytuacija vže staje nevypravnoju, a naslidky — ne takymy pozytyvnymy, jak hotilosja by iniciatoram cyh rišeń.
Urok 3: Ne možna spodobatysja usim
Problema togočasnoї ukraїnśkoї vlady — jak i menedžeriv bagaťoh sučasnyh kompanij — poljagaje v bažanni staty «universaľnoju»: nalagodyty stosunky z Poľščeju ta Zahodom i Centraľnoju Jevropoju, odnočasno zalyšajučy vidkrytym «vikno dialogu» iz biľšovyćkoju Rosijeju, jaka vidkydala samu možlyvisť insuvannja okremoї ukraїnśkoї deržavy (bajduže, jak by ta sebe ne nazyvala: UNR, ZUNR, Dyrektorija, Geťmanat čy jakoś išče). Bažannja «buty dobrym dlja usih» v kincevomu pidsumku pryzvodyť do rujnuvannja zseredyny samogo proektu — jak v polityci, tak i v biznesi.
Urok 4: V kerivnyka ne može buty «pryvatnogo interesu»
Istoryky nagološujuť: kožen iz očiľnykiv UNR ta ZUNR na toj čas dbav biľše pro interesy svogo otočennja ta vlasnu polityčnu roľ, aniž pro tyh zvyčajnyh gromadjan, jaki opynylysja zatysnutymy miž zagrozoju z boku 5 riznyh inozemnyh armij. Vidtak kerivnyky z pryvatnymy interesamy ne zmogly zahystyty interes suspiľnyj — nezaležnisť, terytoriaľnu cilisnisť ta mižnarodne vyznannja Ukraїny jak okremoї deržavy. Jakščo osobyste v kerivnyka perevažaje nad interesamy komandy, produktu ta ciľovoї audytoriї — porazka nemynuča.
Urok 5: «Za 2 zajcjamy poženešsja...» — nu vy j tak v kursi
Jak nagaduje istoryk Vladlen Marajev dlja «24 kanalu», ZOUNR zberigala za soboju vlasni organy zakonodavčoї ta vykonavčoї vlady z čitko okreslenymy obsjagom їhnih povnovažeń. Kožne z deržavnyh utvoreń prodovžuvalo rozporjadžatysja vlasnymy vijśkamy, diї jakyh, ščopravda, pevnym čynom koordynuvalysja oboma komanduvannjamy i urjadamy. Krim togo, de-jure ostatočne rišennja pro zaznačene deržavne zlyttja maly pryjnjaty zagaľnoukraїnśki Ustanovči Zbory. Otže, ci dvi nacionaľni ukraїnśki formaciї skladaly, švydše, konfederatyvne deržavne ob’jednannja, ščo bulo obumovleno jak ob’jektyvnymy, tak i sub’jektyvnymy togočasnymy pryčynamy. Golovna z nyh – skrutne stanovyšče, v jakomu nezabarom opynylysja Dyrektorija UNR ta її urjad, jaki zmušeni buly pid natyskom biľšovyćkyh vijśk zalyšyty majže vsju terytoriju Ukraїny.
Z inšogo boku, perebuvajučy pid tyskom poľśkyh vijśk, na počatku ostanńogo rišučogo kontrnastupu (Čortkivśka ofenzyva) parlament i urjad ZOUNR 9 červnja 1919 roku nadav Jevgenovi Petruševyču nadzvyčajni povnovažennja, progolosyvšy jogo Dyktatorom. Naddniprjanśke kerivnyctvo vidreaguvalo na cej krok duže negatyvno. Petruševyča bulo pozbavleno miscja u skladi Dyrektoriї UNR. Poglybylysja protyriččja miž UNR i ZOUNR. Dlja peršoї golovnoju nebezpekoju buly biľšovyky ta bilogvardijci, dlja drugoї – poljaky. Faktyčno bažannja «vsydity» na zagaľnoderžavnomu «krisli» menedžera ta zalyšatysja lokaľnym polityčnym liderom koštuvaloy nezaležnosti Ukraїny: Akt Zluky urjad Petruševyča v ekzyli skasuvav 20 grudnja 2019-go v odnostoronńomu porjadku.
Dosyť často menedžery pry ugodah iz partneramy čy poglynannjah ta zlyttjah kompanij prodovžujuť (svidomo čy ni) dbaty v peršu čergu pro vlasnu roľ ta avtorytet, aniž pro spiľnu spravu. V takyh vypadkah zreštoju ničogo ne zalyšyťsja ni vid reputaciї menedžera, ni vid rezuľtativ roboty novostvorenoї ob’jednanoї kompaniї.
Urok 6: Krašče MVP, niž tryvale čekannja
Ukraїnśka deržava po suti bula globaľnym polityčnym startapom iz velykoju kiľkistju spivzasnovnykiv. Ta zamisť zapustyty MVP j eksperymentuvaty z dodatkovymy opcijamy, kožen spivzasnovnyk namagavsja vypustyty doskonalyj doveršenyj produkt, jakym možna bulo by pyšatysja. U pidsumku «startap zakryvsja» — tiľky koly zakryvajuťsja zvyčajni startapy, na konu jak pravylo ne stojať miľjony ljudśkyh žyttiv ta doľ, jak ce stalosja iz deržavoju.
Urok 7: Vyžyty bez sojuznykiv ne može naviť najkrašča sprava
Top-menedžery ukraїnśkoї deržavy stolitńoї davnyny prypustylysja odnijeї pryncypovoї pomylky, jaku zgodom — hoč i zapizno — sprobuvav vypravyty Petljura. Stvoryty deržavu (jak i startap čy kompaniju) bez pidtrymky sojuznykiv u seredovyšči iz vysokym rivnem zagroz ta ryzykiv nereaľno. Naїvnisť, samovpevnenisť čy nedalekogljadnisť j optymizm, koly pogano ozbrojene vijśko čy ne do ladu dovedena deržavna vertykaľ j goryzontaľni struktury ne možuť skoordynuvaty svoї diї — vse ce pryzvelo do rujnaciї ta ponevolennja Ukraїny na nastupni majže 70 rokiv. Meta bula blagorodnoju, ale diї bez pidtrymky buly pryrečeni. Iz kompanijamy ta menedžeramy v naš čas stajeťsja te ž same.
Urok 8: Investuvaty v polityku ryzykovano — osoblyvo koly ti, v kogo investuješ, je populistamy
Jevgen Čykalenko ta inši mecenaty j gromadśki dijači, jaki poviryly u zdatniť UNR ta ZUNR utvoryty Ukraїnu na zasadah ob’jednannja ta rozbudovy nacionaľnogo pidjomu, zaznaly čy ne najbiľšoї porazky — svitogljadnoї. Їhni perekonannja ta blagorodni poryvannja buly zmarnovani nasampered čerez te, ščo vony doviryly povnotu vladu socialistyčnomu urjadovi, jakyj dijav z pozycij populizmu ta vidvertoї deklaratyvnosti namiriv (a ne pragmatyčnoї dorožńoї karty). Investuvaty v polityčnyh populistiv — ce pryrekty sebe jak investora na krah. Shože, vyborči kampaniї 2019 roku v Ukraїni poklykani šče raz nam ce dovesty.