«Dykańka maje konkuruvaty ne z Kanevom, a z Bordo, Zaľcburgom, Provansom» — Julija Aljeksjejeva

Jak z’javyvsja peršyj klaster

— U skrutnomu 2014-omu roci do mene zvernulasja biznesvumen, jaka opikujeťsja mistečkom Čygyryn Čerkaśkoї oblasti. Poperedńo znajučy, ščo ce — turystyčnyj region, my vyrišyly dopomogty.

Zgodom my pryїhaly na Čygyrynščynu. Počaly doslidžuvaty miscevisť ta spilkuvatysja z pidpryjemcjamy j zrozumily: vony znajuť pro biznesy odne odnogo, ale ne vzajemodijuť. Vony namagajuťsja samostijno vyžyty, oskiľky grošej na reklamu nemaje, na stvorennja novogo produktu — tež. Sytuacija v kraїni bula krytyčnoju: ljudy prypynyly podorožuvaty.

Perše, ščo my zrobyly — posadyly miscevyh biznesmeniv za odyn stil, čogo vony ne robyly raniše. My govoryly pro majbutnje, potencial, ideї ta spiľni problemy.

Jak klaster počav prynosyty groši regionu

— My sformuvaly organizaciju «Turystyčnyj ruh Čygyrynščyny», stvoryly strategiju rozvytku, stvoryly brend. Vsi včeni ta muzejni pracivnyky brend shvalyly — za їhnimy slovamy, brend vidpovidaje istoryčnij i kuľturnij spadščyni.

My stvoryly kalendarnyj plan z festyvaljamy, vnesly tudy perši zahody: muzyčnyj festyvaľ VIRA u travni ta festyvaľ Svjatogo Mykolaja v grudni. Zi svogo boku, usi učasnyky nadrukuvaly vlasni brošury, kartu turystyčnyh točok mista, rozrobyly velomaršrut.

Ščoroku do Čygyrynščyny pryїždžalo 90 tys turystiv, jaki platyly lyše 3 grn za vhid do duba Zaliznjaka — miscevoї pam’jatky. Zaraz seredńostatystyčnyj turyst zalyšaje 250 grn u Čygyryni — tobto u 80 raziv biľše.

Bačymo taki zminy, bo gosti goteliv počaly їzdyty na ekskursiї do muzeїv, hoča do pojavy klasteru mogly j ne znaty, ščo podyvytysja u Čygyryni. Teper groši zalyšajuťsja v regioni vid prodažu suveniriv ta vidviduvannja muzeїv. Raniše gosti zalyšaly po sobi tiľky smittja.

Za 4 roky region zris do velykyh podij i vnutrišnih investycij: počaly dobudovuvaty kimnaty, vidkryvaty dodatkovi poslugy. Takož klasteru nadaly finansuvannja na robotu festyvaľnyh scen — 700 tys grn. Ce — hoč i nevelykyj, ta postup vpered dlja dosyť depresyvnogo regionu.

Velokarta Čygyrynščyny

7 krokiv u strategiї

— My dijemo pokrokovo i peredbačyly nyzku zahodiv do zapusku klasteru ta dlja jogo podaľšogo rozvytku:

1. Vyjavyty v regionah aktyvistiv, vyznačyty prezydenta klastera.
2. Sformuvaty klaster. Oformyty їh jak ob’jednannja.
3. Rozrobyty strategiju rozvytku turyzmu v regioni.
4. Strategiju rozbyty na proekty.
5. Proektam dopomagajemo šukaty finansuvannja z bjudžetiv, donorśki ta investycijni proekty. Dlja dejakyh maleńkyh proektiv, jaki daduť švydkyj rezuľtat, znahodymo misceve finansuvannja — umovni Urban500, koly ljudy na miscjah možuť «skynutysja» na velomaršrut abo festyvaľ.
6. Navčajemo klasternyh menedžeriv, ščob vony mogly jakisno upravljaty produktom na miscjah, jakisno pracjuvaty z ekspertamy.
7. Mižklasterni proekty. Napryklad, klastery 5 mist razom stvorjať spiľnu kartu gastronomičnyh festyvaliv, ščob ne bulo vodnočas 5 festyvaliv galušok. Rezuľtat — rozgublenyj turyst. Klastery spiľno možuť robyty j biľši proekty: razom robyty dorogu do svoїh naselenyh punktiv, razom vplyvaty na deržavni organy, aby vony, prymirom, stvoryly dlja klastera zručniši maršruty poїzdiv.

Jak povtoryty uspih Čygyryna i v inšyh mistah

— Odnogo klastera nedostatńo. My duže dovgo, majže 3 roky stvorjuvaly odne rišennja dlja Čygyryna — ce ne dasť zminy v ekonomici, jakščo ne pidijty systemno i ne skorystatysja dosvidom inšyh kraїn: Nimeččyny, Poľšči, Ugorščyny, Rumuniї, Franciї.

My zajavyly, ščo za 3 roky hočemo vyrostyty 300 klasteriv. Prote reaľnišyj pokaznyk — 100 klasteriv čerez 2 roky. Hočemo, ščoby za 2 roky 50 klasteriv otrymaly finansuvannja hoča by na 2-3 proektu.

Protjagom peršyh 3 mis my otrymaly blyźko 100 zajavok — zavdjaky Facebook, seminaram ta komunikaciї z organamy miscevogo samovrjaduvannja. Sogodni ostatočno sformovano vže 3 oseredky — Čygyryn (Čerkaśka oblasť), Dykańka (Poltavśka), Krasnokutśk (Harkivśka).

Deś je strategija, deś my zaveršujemo robotu nad neju. Usi ci klastery zrostatymuť u vlasnomu tempi. Selo, ščo maje odyn lyše stavok dlja rybolovli, može «rozgojduvatysja» 2 roky, a vidomomu mistečku može vystačyty j kiľkoh misjaciv, aby «vystrilyty». Spodivajemosja, ščo nastupni klastery z’javljaťsja na zahidnij Umanščyni, Dniprovščyni, u Žytomyri, Harkovi ta Kanevi.

Julija Aljeksjejeva

Spočatku perevirymo klastery v testovomu režymi na «svoїh»: perevirymo servisy, dovedemo їh do vysokoї jakosti — a todi masovo zaprošuvatymemo inozemciv. Todi  j ukraїncjam komfortno, i gostjam spodobajeťsja.

Sogodni turyst, majučy dostupne mižnarodne spolučennja, može vybyraty: poletity za €20 do Jevropy, ale ne poїhaty za ti ž 600 grn u Dykańku. Tomu my včymo naši klastery, ščo Dykańka ne konkuruje z Kanevom. Natomisť, її konkurenty — Bordo, Zaľcburg, Provans.

Jakby ukraїnci stvorjuvaly mobiľnyj telefon — vin mav by buty konkurentnym vidnosno Apple abo Samsung. My vyhodymo na globaľnyj rynok, tomu turystyčnyj produkt ne može stvorjuvatysja z rozrahunkom na te, ščo my stvorymo knopkovyj telefon, a jakščo vin ukraїnśkyj — jogo točno prydbajuť. Ni, ne prydbajuť. Vin prosto stvorenyj. Cju točku zoru my donosymo v našyh strategijah.

Ukraїnśki perspektyvy ta turystyčni ideї, jaki možna vtilyty

— Čymalo pam’jatok u sviti zasnovani «na porožńomu misci». Jak pryklad — festyvaľ Burning Man v pusteli Nevada abo vygadanyj muzej sučasnogo mystectva Biľbao v Ispaniї. Їh zasnuvaly tam, de ne bulo ničogo — teper tam sotni tysjač turystiv.

Bazujučyś na cyh istorijah, my mogly by stvoryty podibni rozvagy. Napryklad, možna zrobyty v kukurudzjanomu poli labirynt. Abo ž daty ljudjam kombajny — todi turysty pryїždžatymuť u sela, ščob pokatatysja na agromašynah.

Inša ideja — dlja marafoniv, adže zaraz stalo modno bigaty. Marafony v Kyjevi vže nabrydly — tož čomu ne probigty marafon Dykańkoju? Obyrajemo maľovnyču dorogu, rozrobljajemo maršrut, rozvažaľnu programu, dopomagajemo z infrastrukturoju, ščoby bulo misce dlja vidpočynku, pokažčyky, start i finiš. 500 ljudej pryїde zi svoїmy ubolivaľnykamy, odni — bigajuť, inši — vidpočyvajuť, dyvljaťsja muzeї. Ce — groši na rivnomu misci. Potribni tiľky komunikacija, ljudy ta ideja.

A šče v nas velykyj zapas mineraľnyh vod — odyn z najbiľšyh v Jevropi. V nas takož dobrotna medycyna, hoč її j vvažajuť slabkoju. Nam prosto ne vystačaje tehnologij, prote škola v ukraїnśkyh likariv syľna. Systema rozvalylasja — ale okremi ljudy zalyšylysja, tomu z ćogo možna znovu sformuvaty produkt.

U spivvidnošenni cina-jakisť my možemo rozvyvaty wellness-, beauty- ta medyčnyj turyzm

Jaki tehnologiї potribni klasteram dlja roboty

— Planujemo rozrobyty marketplejs, na jakomu klastery zmožuť prodavaty svoї produkty. Druge zavdannja — ocyfruvaty miscevisť, ščoby davnje pole bytvy zustričalo turystiv interaktyvnymy kartamy, audiogidamy, dopovnenoju reaľnistju. Ci tehnologiї zbiľšať kiľkisť samostijnyh podorožej. Okrim ćogo, nam potribno stvoryty servis onlajn-bronjuvań, ščoby možna bulo prydbaty kvytky v sadyby i muzeї nevelykyh mist. Takož planujemo zapuskaty restoranni gidy, format jakyh nagaduvatyme ukraїnśkyj TripAdviser.

Čomu ukraїnśkyj turyzm perebuvaje u zanepadi

— U SŠA turyzm počynav rozvyvatysja v ti časy, koly jakisnyh dorig tam šče ne bulo. Pry ćomu ljudy їzdyly miľjonamy, adže v nyh buv patriotyčne pidnesennja. Todi prezydent Ruzveľt zaklykav amerykanciv podorožuvaty svojeju kraїnoju — i ljudy jogo pidtrymaly. Vony kupuvaly budynky na kolesah ta cilymy sim’jamy podorožuvaly vsijeju kraїnoju. V toj moment ce ruh pidtrymaly velyki transportni kompaniї. Lyše zgodom z’javylysja goteli ta dorogy. Za turystom pišly groši. Podibna sytuacija z dorogamy śogodni sposterigajeťsja v Ukraїni — i ce mentaľno strymuje nas vid podorožej.

V Ukraїni ce spracjuvalo by, jakby perši osoby kraїny śogodni provodyly narady, napryklad, v Dykańci abo Krasnokutśku, zahopljuvalysja by miscevoju kuhneju i vidpočyvaly ne na Maľdivah — todi ljudy pišly by za lideramy dumok.

Ščo Ukraїni daduť turysty

— Hoč ukraїnśka vlada j vvažaje turyzm rozvagoju ta sociaľnoju skladovoju, ce — svitova industrija, jaka vhodyť do trijky najbiľš prybutkovyh. Za doslidžennjamy Vsesvitńoї Turystyčnoї organizaciї, u 2030 kožna 10-ta osoba pracjuvatymu same u sferi turyzmu. Ce — deševe stvorennja robočyh misć. Koly zavody buduť robotyzovani, v turyzmi ljudy buduť odnakovo potribni.

Naši bažannja prosti: ščob ukraїnśki regiony žyly cikavo ta zamožno; ščoby moloď ne їhala z Ukraїny; ščoby zberigalasja istoryčna ta kuľturna spadščyna. My usi pragnemo, ščoby stvorjuvalysja miľjony robočyh misć; ščoby fermerśki gospodarstva prodavaly produkciju za krašču cinu — ta ščob ukraїnci znaly i pyšalysja svojeju kraїnoju

Ja hoču, ščoby ljudej do Ukraїny pryїždžalo ne menše, niž do Franciї — dlja mene vony pryklad. Za 40 rokiv francuzam vdalosja «rozgojdaty» svoju deržavu do 87 mln turystiv na rik. Ukraїna maje vdale roztašuvannja i velyčeznu plošču — tomu my možemo orijentuvatysja na 80-90 mln turystiv u 2040 roci.