Oleksandr Meľnyk
«Zakon 404»
Čomu:
Za časiv prezydenta Viktora Janukovyča todišnij urjad Ukraїny zrobyv sprobu ureguljuvaty internet ta zaprovadyty vidključennja sajtiv, a takož dozvolyty blokuvannja pevnyh internet-resursiv vyključno za postanovoju suddi naviť bez rozgljadu podannja storin — i šče vylučaty tehniku ta servery. Oponenty todišńogo kerivnyctva deržavy zauvažuvaly, ščo v takyj sposib Janukovyč gotujeťsja do informacijnoї «začystky» internet-prostoru proty nezgodnyh pered vyboramy, kotri maly vidbutysja 2015 roku. V rai uhvalennja zakonoproekt, nazvanyj aktyvistamy ta predstavnykamy provajderiv, blogeriv ta internet-biznesu «zakonom 404», vidkryvav šyroki možlyvosti dlja jurydyčnogo tysku na internet-komerciju, mediakompaniї, onlajn-ZMI ta prosto usih, hto ne shvaljuvav polityku todišńogo kerivnyctva Ukraїny.
Ščo bulo dali:
V interneti z’javylasja nyzka sajtiv, na jakyh rozpočavsja zbir pidpysiv pid petycijeju, pošyrjuvalysja metodyčni rekomendaciї na vypadok, jakščo do vašoї kompaniї pryjšly «masky-šou», a takož organizovuvaly ljudej na akciї protestu. Facebook todi šče ne nabrav obertiv v Ukraїni, tož zdebiľšogo pro «zakon 404» pysaly u blogah, na sajtah čy tematyčnyh forumah.
Jaki rezuľtaty:
Do predstavnykiv blogosfery ta media dolučylysja predstavnyky Internet Asociaciї Ukraїny, internet-biznesu ta elektronnoї komerciї. Pislja publičnyh zverneń ta pidvyščenoї uvagy ta pogroz akcijamy protestu zakonoproekt vidklykaly. Sproby cenzury povtorylysja u sični 2014 roku pid čas pryjnjattja tak zvanyh «zakoniv 16 sičnja» — ščopravda v ćomu vypadku pryjnjattja zakonoproektu pryzvelo ne lyše do povtornogo flešmobu proty cenzury ta korupciї (#JanukovyčPidarešt), ale j do zagostrennja vulyčnyh protestiv ta vzagali padinnja režymu Janukovyča u ljutomu 2014-go.
#JaNeBojuśSkazaty
Čomu:
Flešmob rozpočavsja jak ukraїnśka vidpoviď na iniciatyvu #MeeToo — rozpovidi žinok pro projavy seksuaľnogo nasyľstva do nyh z boku koleg, kerivnyctva čy znajomyh (jak čolovikiv, tak i žinok). Ščopravda, v Ukraїni vin mav svoju specyfiku, bo dovoli švydko pozbuvsja ğendernogo zabarvlennja, i do ńogo iz istorijamy pro projavy harasmentu dolučylysja j čoloviky. Učasnyky ta učasnyci rozpovidaly pro perežyti sytuaciї iz vlasnogo žyttja — dovoli často ne nazyvajučy imen, odnak buly j ti, hto prjamo čy oposeredkovano vkazuvav na dovoli vidomyh osobystostej v literaturnyh, mystećkyh čy biznesovyh kolah Ukraїny.
Ščo bulo dali:
Zagostrennja flešmob perežyv v moment, koly dekiľka vydavciv, odyn pyśmennyk ta dehto iz seredovyšča internet-biznesu počaly vysmijuvaty flešmob čy zalyšaty seksystśki posty ta komentari. Vidtak častkovo iniciatyva peretvorylasja na «poljuvannja na viďom» — hoča j ti vypadky, jaki zasvidčyly nerozuminnja suti flešmobu, pokazaly, ščo naspravdi problema čolovičogo nasyľstva ta seksyzmu ne je nadumanoju i ne prytamanna «lyše feministkam» (jak namagalysja dovesty avtory podibnyh postiv u Facebook).
Jaki rezuľtaty:
Flešmob buv nastiľky populjarnym, ščo okremi publikaciї nabyraly sotni perepostiv, odne iz ukraїnśkyh vydavnyctv ogolosylo pro vyhid knyžky za materialamy ćogo flešmobu, a meškanci RF naviť sprobuvaly skopijuvaty cej flešmob za dopomogoju teğu #Janebojuśskazať (hoča populjarnym vin tak i ne stav). Nyzka kompanij zajavyly pro neprypustymisť harasmentu i pro vnesennja vidpovidnyh zmin u svoju robotu. Buly j publični zajavy pro rozirvannja spivpraci čy dilovyh vzajemyn iz tymy, hto pokazav sebe jak seksysty. Zdebiľšogo zgodom usi vse zabuly, i spokijno pracjujuť dali naviť z pyśmennykom, jakyj napysav pro flešmob ğluzlyvogo virša iz dvoznanym pidtekstom. Problema bula pidnjata, ale vysnovkiv zdebiľšogo nihto ne zrobyv. Seksystśka reklama i dosi aktyvno vykorystovujeťsja marketologamy ta SMM-nykamy ukraїnśkyh kompanij.
Festyvaľ paniky ta isteryky
Čomu:
2014 rik vydavsja vkraj skladnym dlja ukraїnśkogo suspiľstva. Padinnja polityčnogo prorosijśkogo režymu suprovodžuvalosja čyslennymy ljudśkymy žertvamy u stolyci Ukraїny. Nadali vynykla vijśkova agresija RF u Krymu ta na Shodi Ukraїny, ekonomika perežyla strimke padinnja, a kurs nacionaľnoї valjuty vpav vtryči. Na tli cyh podij panični nastroї pro «pora zvaljuvaty» nabuly v socmerežah jakogoś kosmičnogo masštabu. Porjatunkom naspravdi stala ironija. «Festyvaľ» rozpočavsja, koly v stričci Facebook-postiv vzymku 2015 roku z’javylasja iniciatyva Tetjana Jaїćkoї. Vona vyrišyla, ščo paniky ne varto bojatysja, a slid її očolyty — i stvoryla post-iniciatyvu z propozycijeju podibnogo «festyvalju».
Ščo bulo dali:
V komentarjah do oryginaľnoї publikaciї počaly proponuvaty fotožaby ta absurdni ideї, miksujučy zagolovky reaľnyh ta vygadanyh novyn, ironizujučy nad rosijśkoju propagandoju ta «zubožinnjam» iz tez dejakyh politykiv, a takož nad prosidannjam kursu nacionaľnoї valjuty ta «antykryzovymy» receptamy. Nezabarom flešmob ohopyv vže dekiľka tysjač učasnykiv. Jak pidsumok, vidbulysja naviť oflajn-zustrič i dejaki «antykryzovi» počynannja vid indi-brendiv z Ukraїny.
Jaki rezuľtaty:
Flešmob pokazav, ščo skiľky by telebačennja čy propaganda / kontropropaganda ne rozpovidaly pro te, naskiľky vse pogano v Ukraїni čerez zminu vlady čy pevni kryovi procesy, reaľnisť zavždy vidriznjajeťsja vid «kartynok» v televizori čy na okremyh sajtah. Takož iniciatyvy na pidtrymku ukraїnśkyh kompanij, brendiv ta startapiv vid togo času počaly aktyvniše populjaryzovuvaty same zavdjaky socmerežam ta provedennjam mitapiv i mini-festyvaliv.
#SlavaUkraїni vs. FIFA
Čomu:
Popry krytyku ta zauvažennja ščodo provedennja Čempionatu svitu z futbolu v RF, čempionat 2018 roku tam vidbuvsja. Odnak FIFA oštrafuvalo ne rosijśkyh vbolivaľnykiv čerez pokaz praporu RF iz Krymom, a 2 futbolistiv zbirnoї Horvatiї, bo vony prysvjatyly svoju peremogu nad zbirnoju RF Ukraїni i zaveršyly rolyk slovamy «Slava Ukraїni». Domagoj Vida Ta Ognen Vukojevyč obydva svogo času graly za kyїvśke «Dynamo». Sankciї FIFA proty futbolistiv ta podvijni standarty, a takož te, ščo funkcionery vid futbolu potraktuvaly nacionaľne ukraїnśke vitannja jak «nacionalistyčne», vyklykaly oburennja ne lyše u zvyčajnyh gromadjan, ale j naviť u peršyh osib deržavy ta predstavnykiv vlady.
Ščo bulo dali:
Ukraїnśki korystuvači počaly zahodyty na storinku mižnarodnoї futboľnoї federaciї ta počaly stavyty «odynycju» v jakosti ocinky, suprovodžujučy її komentarjamy anglijśkoju ta ukraїnśkoju movamy, a takož gaslamy «Slava Ukraїni», «Glory to Ukraine», «Slava Horvatiї» ta analogičnymy. Kiľkisť «odynyć» menše niž na dobu sjagnula desjatkiv tysjač.
Jaki rezuľtaty:
Rejtyng storinky FIFA obvalyvsja, SMM-nyky zakryly možlyvisť vystavlennja ocinok ta vidključyly pokaz rejtyngu — a sotni korystuvačiv z Ukraїny otrymaly ban na dejakyj čas čy vidključennja možlyvosti vystavljaty ocinky brendam. Navrjad čy ce jakoś vplynulo na pozyciju FIFA, prote v čergovyj raz prodemonstruvalo podvijni standarty u sučasnomu velykomu sporti ta zajvyj raz pidtverdylo, ščo «efekt Strejzand» vse šče dije. Zgodom na ti ž «grabli» nastupyly SMM-nyky «UA:Peršyj», koly počaly blokuvaty korystuvačiv, ščo vystupaly iz krytykoju kerivnyctva suspiľnogo movnyka. Shože, «urok FIFA» dovedeťsja vyvčyty šče ne raz.
Molytva za gromadśkyj transport, čystyj kod ta inši važlyvi reči
Čomu:
Iz 14 lypnja 2018 roku u Kyjevi vdviči podorožčav proїzd u gromadśkomu transporti. Vidpoviddju na oburennja stav ironičnyj onlajn-zahid «Molytva za znyžennja cin». Zahid dovoli ščvydko zibrav ponad 7 tys zacikavlenyh komentatoriv ta «učasnykiv».
Ščo dali:
Okrim ćogo flešmobu, počaly z’javljatysja j nasliduvači. Dejaki seminary čy mitapy počaly nazyvaty «Molytva za čystyj kod», «Molytva za dyzajn», «Molytva za vulyčni prostory» toščo. Ščopravda, analogičnogo rozgolosu žoden iz nyh ne nabuv. U vsih cyh vypadkah spracjuvav golovnyj tryğer — ironične stavlennja milenialiv ta «pokolinnja Z / Y» do instytutiv tradycijnoї cerkvy z її rytualamy i očikuvań «božestvennogo vtručannja» vlady čy «vyščyh syl» u vyrišennja nagaľnyh suspiľnyh pytań, jaki prytamanni predstavnykam staršogo pokolinnja.
Jaki rezuľtaty:
Post-ironija — rjativne kolo u tyh vypadkah, koly vy ne možete vplynuty na sytuaciju. Shože, cej urok ukraїnci vyvčyly šče iz zymy 2014-go, koly u vidpoviď na zaboronu vykorystovuvaty budiveľni kasky vyhodyly na gromadśki protesty u kastrjuljah na golovi. Onlajn-flešmoby prodovžujuť cju tradyciju i teper. Krim togo, kryza paternalizmu v Ukraїni demonstrujeťsja šče j za rahunok podibnyh flešmobiv: ne majučy osoblyvyh spodivań na instytuty vlady, možna spodivatysja na Boga, Sylu iz «Zorjanyh Vojen», džedaїv čy prosto ironizuvaty nad sytuacijeju. Je j ti, hto vvažaje podibni flešmoby projavom «kliktyvizmu» (koly korystuvač robyť 1 klik, ne vstajučy z dyvanu, i cym dumaje, ščo «vyslovyv svoje stavlennja») — tobto naspravdi ne konstruktyvnym, a destruktyvnym vykorystannjam možlyvostej socmerež.