Aľbina Kurbanova
Pro Agenciju rozvytku lokaľnyh media «ABO» ta plany komandy na rozvytok internet-vydań u malyh i serednih mistah rozpovidaje kerivnycja proektu Ljera Lauda.
Pro džerela finansuvannja
Grantodaveć — ce urjad Spolučenyh Štativ, rozpovidaje Lauda. Vin nadav košty na rik mentorstva, a sajty zrobleni na platformi The Sity. Za її slovamy, cja platforma vže isnuvala do počatku roboty «ABO». Її rozrobyv spivzasnovnyk ćogo proektu Oleksandr Bilinśkyj. Vona — niby konstruktor: na platformi možna sklasty sajt pid svoї potreby, vona maje adaptyvnu verstku.
Do komandy vhodjať 4 mentory, jaki u ramkah grantovogo finansuvannja na rik staly gosťovymy redaktoramy regionaľnyh redakcij. Ci ljudy pracjujuť z nymy u ščodennomu režymi, a takož dopomagajuť pokraščuvaty tehničnu ta kreatyvnu skladovu platformy. Za slovamy Ljery, grant dav zmogu takož oplatyty robotu dyzajnera, kotryj dopomagaje zaraz regionaľnym redakcijam.
Pro universaľnisť ta unikaľnisť
«Sajty lokaľnyh vydań, jaki stvoreni zaraz — na jedynij platformi, v nyh podibnyj dyzajn ta funkcionaľnisť. My takož propysuvaly dlja vsih redakcij bazovu koncepciju: informacijne vydannja z domiškoju lajfstajl-žurnalistyky iz minimumom «kryminaľnyh» čy negatyvnyh novyn», — zmaľovuje shemu roboty Ljera.
Jak rezuľtat, rozpovidaje Lauda, z’javyvsja dovgyj redakcijnyj gajdlajn na 35 storinok z propysanymy standartamy, formatamy, vymogamy do tekstiv:
— Vyjavylosja, ščo redakcijam ne tak vže j prosto jogo dotrymuvatysja. Bo dlja nyh ce označalo perevčytysja, počaty pracjuvaty geť inakše, aniž vony ce robyly desjatylittjamy.
Jak zaznačaje Ljera, roku intensyvnoї roboty i navčannja dlja redakcij vyjavylosja nedostatńo: «Odni redakciї vyrosly na desjať goliv, inši — na dvi. Ale poky žodna ne zdatna vykonuvaty gajd naviť na 70%».
Do vidboru redakcij, jaki počaly robotu z universaľnoju platformoju, pidijšly systemno:
— Ci sajty my obraly za dopomogoju grantovogo konkursu. Na ńogo podaly do 130 zajavok. Dali buty testovi zavdannja, spivbesida, analiz potencialu mista i redakciї. Vrešti z cyh zajavok vidibraly 10 redakcij.
V procesi 2 redakciї vidvalylysja, odnij znajšly zaminu. Lauda vidznačaje: ti redakciї «vidpaly» pid čas peršyh misjaciv proektu. Adže v cej period redakciї zrozumily, ščo vidteper їm dovedeťsja pracjuvaty vdviči (a to j vtryči) biľše — i vony ne zahotily. Inši redakciї taky zumily perelaštuvatysja zi zvyčnogo dlja nyh 2-3-dennogo robočogo tyžnja na robotu protjagom usih 5 dniv.
Za slovamy Laudy, z biľšosti redakcij za rik roboty zviľnylysja pensionery i ljudy, jaki ne gotovi buly pracjuvaty biľše abo opanovuvaty novi navyčky.
7 z redakcij-učasnykiv— ce kolyšni komunaľni vydannja, kotri projšly abo prohodjať proceduru rozderžavlennja ta vidčuvajuť syly rozvyvatysja dali, a ne prosto pomyraty i zakryvatysja:
— Najskladniše bulo pracjuvaty z pryvatnymy vydannjamy, i ce stalo nespodivankoju. Vony vyjavylysja menš motyvovanymy i aktyvnymy. I u nyh najnyžči pokaznyky za rezuľtatamy proektu. Napevno, v nastupnyj nabir my bratymemo lyše eks-komunaľni ZMI.
Sajt ta koncepcija usih vydań universaľni. Ale ce ne je bezposeredńo sajty, jakymy rozporjadžajeťsja čy keruje komanda «ABO»: «Poslugy iz konsuľtuvannja ta pidgotovka novyh redakcij — ce te, čym my zajmatymemosja nadali. My nadavatymemo platformu u korystuvannja, ale ne nakladatymemo pravo svojeї vlasnosti na toj kontent, jakyj vona dopomože stvoryty».
«Naša agencija je zaručnykom redakcij, jaki vidbyraje u proekt», — nagološuje Ljera. — «Vony stajuť oblyččjam brendu «ABO» ta platformy The City. Ale zavždy je ryzyk, ščo kiľka redakcij ne vporajuťsja abo skotjaťsja pislja togo, jak vid nyh piduť mentory».
Jak sebe vid ćogo ubezpečyty, komanda poky ne znaje. Odyn iz možlyvyh variantiv — dogovir, jakyj dozvolyť za pevnyh umov pozbavljaty sajty ajdentyky proektu, ale dozvolyť i nadali bezkoštovno korystuvatysja adminkoju platformy The City:
— Nevdovzi my počnemo konsuľtaciї z jurystom, aby zrozumity, čy može cja shema vzagali pracjuvaty. Ce ščoś na kštalt bezkoštovnoї franšyzy. Vy otrymujete platformu, brend, pidtrymku, jakščo vykonujete umovy mereži — produkujete jakisnyj kontent. Jakščo ni — do pobačennja.
Pro te, čy zmože platforma ABO zarobljaty, ta dosvid vydannja «Dyryžabľ»
Peršym podibnym proektom u dosvidi Laudy bulo internet-vydannja «Dyryžabľ», kotre pracjuvalo u Jampoli Vinnyćkoї oblasti. U stvorenomu vydanni buv jakisnyj dyzajn ta kontent, ale redakciї brakuvalo žurnalistśkogo dosvidu. Varto bulo mentoram zalyšyty proekt u samostijnomu «plavanni», jak komanda ne zmogla uporatysja iz systemnoju robotoju, i za pivroku samostijnoї dijaľnosti (bez vplyvu mentoriv) proekt zakryvsja.
Pomylky «Dyryžablja» buly vrahovani. Tomu teper agencija «ABO» šukaje ta nalagodžuje robotu u tyh redakcijah, jaki vže majuť stabiľnyj žurnalistśkyj proces, potencial ta motyvaciju — ale їm brakuje sučasnogo sajtu i navyčok, aby z nym pracjuvaty.
Krim togo, dlja proektu obyraly ci redakciї, jaki vže je finansovo biľš-menš samostijnymy. V biľšosti z nyh je drukovani versiї — rajonni čy miscevi gazety, usi vony zarobljajuť na reklami dostatńo, ščob buty samookupnymy:
— My daly cym redakcijam šče j sajty, i našoju obov'jazkovoju vymogoju bulo te, ščo sajt vony tež majuť monetyzuvaty. My včyly, jak ce robyty.
Mentory včyly redakciї prodavaty banernu reklamu i natyvni materialy. Dlja učasnykiv nastupnoї hvyli proektu planujuť robyty šče biľšyj akcent na komercijnij skladovij. U proekti z’javyťsja okremyj mentor, jakyj pracjuvatyme suto nad nalagodžennjam roboty reklamnyh viddiliv redakcij ta navčanni reklamnyh menedžeriv.
«Kožna z redakcij zarobyla perši groši na sajti», — dilyťsja uspihamy proektu Lauda. — «Vsi vony zumily prodaty po kiľka natyvnyh materialiv u svoїh mistečkah reklamodavcjam, jaki ponjattja ne maly, ščo take natyvka. Ščopravda, poky ci їhni materialy duže važko nazvaty natyvnymy u klasyčnomu rozuminni, ale z kožnym razom vony vyhodjať vse biľš jakisnymy». Odnijeju z umov konkursnogo vidboru bula cilkovyta vidmova redakcij vid «džynsy». Na sajtah učasnykiv reklamni ta komercijni materialy ne vyhodjať bez vidpovidnogo markuvannja.
Nevdovzi na platformi The City z’javyťsja rozdil «Dovidnyk», jakyj maje staty odnym z osnovnyh džerel monetyzaciї. Nastupnyj punkt, za slovamy Ljery Laudy — možlyvisť prodaživ čerez sajt dlja internet-magazyniv. Takož je možlyvisť rozmiščennja reklamy vidrazu na usih sajtah mereži, ščo tež bude vykorystovuvatysja u majbutńomu.
Pro aktuaľni formaty kontentu dlja sučasnogo onlajn-vydannja
Lauda zaznačaje: v «ABO» usi redakciї ne prosto sponukajuť korystuvatysja trendovymy formatamy mediakontentu, ale j včať, jak ce robyty pravyľno. Vona nagološuje na tomu, ščo ostannim časom populjarnistju počaly korystuvatysja testy:
— Pracjuje te, ščo dobre pov’jazane iz konkretnym mistom. Ce klasno klikajuť. Odna iz našyh redakcij počala robyty muľtymedijni «porivnjalky» — «Kremeneć śogodni i v mynulomu»: braly 2 fotografiї, porivnjuvaly їh čerez slajdery. Ljudjam ce tež duže podobajeťsja. Tradycijno korystujuťsja populjarnistju istoriї pro miscevyh žyteliv ta vidomyh sučasnykiv.
Ljera vyznaje: z videokontentom poky ščo pracjujuť nedostatńo, bo navyčok redakcij u malyh mistah brakuje:
— Odna sprava, koly ty zapuskaješ jakyjś proekt i robyš jogo z komandoju profesionaliv. Tam vy postavyte planku, počaly ščoś robyty i vas ce kruto vyhodyť. Inša sprava, koly ty pryhodyš v regiony i tam obyraješ najbiľš vmotyvovanyh i syľnyh — ale v pryncypi, ci redakciї vse odno majuť nyźki navyčky. Dovodyťsja počynaty z togo, ščoby pysaty adekvatni novyny iz adekvatnym lidom ta zagolovkom, bez «vody» u tekstah.
Za slovamy Laudy, proces navčannja jšov značno poviľniše, niž sobi ujavljaly mentory:
— Ja pomylkovo vvažala, ščo my damo redakcijam gajd, provedemo kiľka treningiv, kiľka misjaciv pomentorymo — i otrymajemo kruti sajty. Naspravdi, ni. Do jakosti materialiv kožnogo z sajtiv u mene jak redaktora dosi je miľjon pytań. Ale rik tomu vse bulo značno-značno girše.
Naprykinci kvitnja 2018-go rik mentorstva dlja redakcij regionaľnyh vydań dobig kincja. Lauda vidznačaje, ščo za pidsumkamy roku vony majuť 5 sajtiv-lideriv — z Kaluša, Starokostjantynova, Biljaїvky, Novograda ta Kremencja. Kožen z nyh maje 30-70 tys peregljadiv ščomisjacja ta vid 8 do 18 tys unikaľnyh korystuvačiv.
Vže u červni 2018-go komanda «ABO» počynaje robotu z 6 novymy redakcijamy. Cej etap rozvytku pogodyvsja profinansuvaty inšyj amerykanśkyj donor. Reštu redakcij agencija tež prodovžyť pidtrymuvaty:
— My podaly zajavku na šče odyn proekt, jakyj dozvolyť šče rik tisno popracjuvaty z 5 kraščymy redakcijamy peršogo naboru. Tyh, v komu my bačymo najbiľšyj potencial. Hoča inši 4 redakciї my tež prodovžymo pidtrymuvaty.
Takož komanda počala robotu nad rozrobkoju vlasnogo zakrytogo onlajn-universytetu dlja regionaľnyh redakcij:
— A šče my planujemo rozrobyty sučasni dyzajn-makety gazet dlja našyh najuspišnišyh redakcij. Bo reaľnisť taka, ščo v regionah najblyžčymy rokamy gazety isnuvatymuť i prynosytymuť groši — tož nehaj ci vydannja vygljadatymuť sučasno. A na їhnij kontent my vže j tak vplyvajemo: redakciї beruť v gazety čymalo tekstiv z sajtu, a ce duže vidriznjajeťsja vid togo, ščo i jak vony pysaly raniše.
Momenty pidsumkovogo spilkuvannja mentoriv ta redakcij. Foto: Facebook-storinka «ABO»
— Jaki media vy čytajete i jakym dovirjajete?
— Moja dijaľnisť biľše pov’jazana z miśkymy sajtamy tomu, ce biľš lajfstajl-tematyka. Čytaju The Village, ľvivśke «Tvoje misto», Na chasi, profiľni vydannja na kštalt AIN, The Ukrainians. Iz tyh, kotri prysvjačeni novynam — «Novoe Vremja».
Jak podolaty reputacijnu kryzu
Za slovamy Laudy, robota redakciї z reputacijeju — obov’jazkova skladova, kotra maje napraćovuvatysja na postijnij osnovi:
— Našym redakcijam my postavyly čitki umovy. «Džynsa» maje buty cilkovyto vidsutńoju. Vony takož majuť buty neuperedženymy i ne zaležaty vid okremyh politykiv čy biznesmeniv.
U razi vynyknennja reputacijnoї kryzy Ljera Lauda radyť zvažaty na vplyv «ljudśkogo faktoru», jakyj nikoly ne možna povnistju vyključyty. Osoblyvo gostro reaguje na buď-jaki dražlyvi temy audytorija u Facebook. Za її slovamy, potribno vyrišuvaty, komunikuvaty, ale ne ignoruvaty, a vysluhaty rizni storony ta їhnij pogljad na problemu. Golovne — aby cja reakcija bula adekvatnoju. V žodnomu razi ne možna zvynuvačuvaty u vidpoviď čy perehodyty do movy nenavysti, nagaduje Ljera.
Čym keruvatysja, jakščo vy hočete zrobyty lokaľne ZMI, jake čytatymuť
Ljera Lauda daje dekiľka rekomendacij. Po-perše — cilkovyto unykaty peredrukovuvannja pres-reliziv čy statej vid deržavnyh struktur abo ustanov. Naviť jakščo je infopryvid dlja novyny čy temy na osnovi oficijnogo relizu, slid braty komentari ta rozšyrjuvaty počatkove povidomlennja.
Po-druge, slid orijentuvatysja na lokaľnu audytoriju. Peredrukovuvannja zagaľnoukraїnśkyh novyn — šljah v nikudy, bo audytorija mistečka čy rajonu ne rozumityme, naviščo їm ci novyny. Golovne, ščo treba zrobyty vid samogo počatku — orijentuvatysja na lokaľnu audytoriju i znahodyty cikavyh geroїv tut i zaraz, na misci.
Dosyť važlyvoju je taka skladova, jak fotomaterialy. Daleko ne usi redakciї — naviť ti, kotri spivpracjujuť iz agencijeju «ABO» — majuť vlasnyh fotografiv. A jakščo fotografy j je ,to vony často robljať nejakisni foto. V redakcijah tym časom dosyť často ne prydiljajuť naležnoї uvagy verstci ta vykorystannju odnočasno riznyh formativ ta rozmiriv foto. svitlyny majuť buty jakisnymy, reportažnymy ta pokazuvaty emociї. Varto nadavaty perevagu dynamici, a ne statyci, nagološuje Ljera.
Šče odna pošyrena problema — vidverta kradižka materialiv. Často u jakisnišyh miscevyh vydań inši počynajuť prosto krasty kontent čy vkazuvaty nepovne posylannja na peršodžerelo. Jak konstatuje Lera Lauda, regionaľnyj rynok ZMI v Ukraїni dosi je absoljutno ne cyvilizovanym u bagaťoh pytannjah:
— My vsi redakciї zmušujemo zv'jazuvatysja z tymy, hto vykrav kontent, pojasnjuvaty problemu, komunikuvaty i domagatysja togo, ščob їh normaľno pidpysuvaly, ščoby teksty rerajtyly, a ne prosto «pozyčaly». Iz usih proektiv na našij platformi u Kremenci vže z kiľkoma redakcijamy vyjšly na taku shemu roboty. Vstanovlennja cijeї cyvilizovanoї shemy vzajemodiї tryvatyme j nadali.