Jak braty Gurśki populjaryzujuť vidkryti dani v Ukraїni

My pogovoryly z bratamy pro perspektyvy startap ruhu v Ukraїni, pro možlyvosti jogo pidtrymky z boku deržavy, filosofiju ta naviť pro te, ščo vony čytajuť. A takož pro te, jak ce — buty startapom i stvorjuvaty možlyvosti dlja inšyh. Slovo majuť braty Gurśki.

— Jak vy staly zajmatysja sociaľnymy iniciatyvamy u sferi IT?

Denys: U 2012 roci ja povernuvsja zi SŠA j česno kažučy dumav, čym zajnjatysja. My bez osoblyvyh strategičnyh vizij zibraly znajomyh ajtišnykiv na sociaľnyj hakaton, nazvaly SocialBoost, vin buv odyn iz peršyh v Ukraїni. Podija stala megauspišnoju — i my prodovžyly vse ce organizovuvaty, pizniše zarejestruvaly gromadśku organizaciju SocialBoost j počaly spivpracju z Microsoft. Hakatony stavaly masštabnišymy, a ideja pracjuvaty z vidkrytymy danymy z’javylasja jak zapyt vid programistiv, jaki pryhodyly na nyh. Adže potribni buly jakiś dani aby rozrobljaty svoї servisy, a v deržavi — tonny danyh, rokamy dbajlyvo nakopyčenyh. Tak my počaly vprovadžuvaty svitovyj ruh open data v Ukraїni.

Viktor: Todi slova «hakaton» nihto ne čuv, tomu na sajti najperše bulo napysane, ščo ce take. Koly my stvorjuvaly SocialBoost, to prosto šukaly novi možlyvosti dlja ukraїnśkoї IT-spiľnoty — i znajšly їh u tak zvanyh vidkrytyh danyh. Naš perehid do sociaľno korysnyh iniciatyv stavsja neplanovano.

Vidverto kažučy, my sami — startap, bo postijno adaptujemo svoju modeľ.

Počynaly v dovoli nestrukturovanomu vygljadi jak gromadśkyj ruh, tobto testuvaly, jak pryjnjato kazaty. Potim zrozumily: ščoby dosjagaty biľšyh rezuľtativ, treba stavaty gromadśkoju organizacijeju.

— Jak vzagali rozvyvajeťsja segment startapiv na osnovi vidkrytyh danyh v Ukraїni?

Denys: Shože, my stvoryly sociaľnyj IT-ruh i vidpovidnyj rynok startapiv, na jakomu zaraz i pracjujemo. I logično, u nas je značna častka na ćomu rynku, prote ja radyj, ščo inši proekty rozvyvajuť jogo tež.

Viktor: Našymy konkurentamy naspravdi je IT-kompaniї, z jakymy točyťsja boroťba za «mizky». Adže programisty v Ukraїni možuť pity dvoma šljahamy:

• peršyj — pracjuvaty v autsorsyngovij kompaniї ta stvorjuvaty produkty dlja inšyh rynkiv;
• drugyj — stvorjuvaty ščoś svoje.

Peršyj variant spokijnyj i stabiľno-prybutkovyj, drugyj — drajvova pidpryjemnyćka istorija. Naša meta — pokazuvaty, ščo vona šče j perspektyvna.

Dynamika je. Napryklad, z počatkom roboty z vidkrytymy danymy buv trend vlasne na vizualizaciju danyh. Často startapery braly pevnyj masyv data-setu i vidobražaly jogo na kartah, diagramah čy grafikah. Zaraz uže z’javljajeťsja analityka, tak zvani data-driven decisions — rišennja, ščo bazujuťsja na analityci velykyh danyh. Ale hotilosja by, ščoby takyh rišeń bulo biľše. Napryklad, takyj proekt jak Antykorupcijnyj monitor zbyraje dani pro tranzakciї ta pidrjadnykiv u sferi deržavnyh zakupiveľ — i na bazi desjatkiv faktoriv vyvodyť vidsotok možlyvoї korupcijnoї skladovoї po kožnij tranzakciї. Ce dozvoljaje deržavi ta aktyvistam-antykorupcioneram zvertaty pryskiplyvišu uvagu do pevnyh kontraktiv ta pidrjadnykiv.

Dani jakraz majuť najbiľšyj vplyv na ključevi dlja ekonomiky Ukraїny sfery: energetyka, infrastruktura i agrobiznes. Ci sektory treba reformuvaty same čerez tehnologične, cyfrove upravlinnja nymy.

— 1991 Open Data Incubator i SocialBoost: jaki osnovni dosjagnennja j plany?

Denys: U 1991 Open Data Incubator my vže vypustyly 45 startapiv, dopomogly їm znajty košty na prodovžennja rozvytku. Ce — majže $500 tys jak grantovyh, tak j investycijnyh koštiv. I my prodovžujemo dopomagaty proektam znahodyty finansuvannja pislja togo, jak vony vypuskajuťsja z Inkubatora. Často ce granty — nevelyki, ale dostatni dlja startu, košty. Naspravdi nezavždy potribni velyki investyciї, ale točno potribne pilotne testuvannja proektiv. Majdančykamy dlja ćogo možuť staty velyki j deržavni kompaniї, jaki gotovi platyty za stvorennja novyh servisiv pid sebe.

Takož pidtrymka deržavy: koly vidpovidne ministerstvo vyznaje vaš proekt jak dijevyj, ce suttjevo vplyvaje na možlyvisť zalučennja pryvatnogo kapitalu. My pokazujemo, jak zadijaty usi ci važeli, aby proekty otrymaly počatkove finansuvannja i rozvyvatysja vže ne jak grupa idejnykiv iz prezentacijeju, a jak nova kompanija, ščo stvorjuje roboči miscja ta splačuje podatky.

Važlyva programa v Inkubatori zaraz — nacionaľnyj konkurs proektiv na vidkrytyh danyh Open Data ChallengeVidkrytyj miľjon: Open Data Incubator dasť 1,5 mln grn dlja startapiv, jakyj my robymo u partnerstvi z urjadom ta mižnarodnymy organizacijamy, ščo formujuť pryzovyj fond u 1,5 mln grn. Takož my počaly robotu z korporacijamy, budemo stvorjuvaty dlja nyh startapy «pid ključ».

Viktor: Važlyvo rozumity, ščo 1991 Open Data Incubator — ce odyn iz proektiv organizaciї SocialBoost z okremoju komandoju, a razom nas — 15 osib. U SocialBoost my zajmajemoś gromadśkymy tehnologijamy, častynu z jakyh stvorjujemo svojeju komandoju rozrobnykiv.

Vagome dosjagnennja — stvorennja Nacionaľnogo portalu vidkrytyh danyh data.gov.ua, na jakomu deržustanovy vlasne j vykladajuť svoї dani u formati dlja mašynnoї obrobky.

Takož zaraz robymo tehnično možlyvym tak zvanyj «Bjudžet učasti» (iniciatyva gromadjan, jaki na konkursnij osnovi proponujuť svojemu mistu realizuvaty proekty z bjudžetnyh koštiv, — prym. red.), nalagodžujučy avtomatyzaciju vsih pov’jazanyh z cym procesiv — jak z boku miśkyh administracij, tak i z boku meškanciv mist. Ce — dijsno proryv u samovrjaduvanni, vin uspišno pracjuje uže v 27 mistah, bude v ščonajmenše 50 mistah do kincja 2017 roku. Dumaju, šče za rik prynajmni 200 mist buduť vprovadžuvaty taku systemu, i ce — postupaľna peremoga.

— Ščo «pidžyvljuje batarejky» dlja takoї roboty? Jaki vaši zasady, filosofija?

Denys: Prosto robyty korysni reči vidpovidno do svogo vnutrišńogo kodeksu, za jaki potim ne bude soromno. My dopomagajemo robyty proekty, ščo dijsno zminjujuť jakisť žyttja ljudej ta biznesiv, i namagajemosja zrobyty ce maksymaľno efektyvnymy zasobamy.

Sociaľnyj vplyv proektiv — najgolovniše. Prybutky — važlyvo, ale vtorynno dlja mene.

Znajty modeľ monetyzaciї — ne problema, a ot ideju, jaka zminyť cilu galuź, — vyklyk. Dopomagaty takym idejam realizvuvatysja — osnova našoї filosofiї.

Viktor: Meni drajvujuť innovaciї ta biznes. Važlyvo rozumity, ščo «sociaľne pidpryjemnyctvo» ne označaje ščoś bezkoštovne, volonterśke. Osnovoju cijeї dijaľnosti je same vprovadžennja biznes-procesiv u sociaľnu sferu. Naša organizacija SocialBoost ruhajeťsja po takomu šljahu. Možlyvo, ce zminyť veś rynok gromadśkyh organizacij i sociaľno aktyvnyh dijačiv kraїny vzagali. Ce — same toj vplyv, pro jakyj govoryv Denys.

— Čy vidbudeťsja v najblyžči roky v Ukraїni stvorennja deržavnyh fondiv, program iz pidtrymky startapiv?

Denys: Dnjamy jakraz buv anons, ščo Urjad hoče stvoryty fond dlja finansuvannja startapiv v Ukraїni. Moje bačennja — takyj fond zvisno maje isnuvaty poruč z pryvatnymy fondamy. Napryklad, aby zalyšyty startap v Ukraїni, možna, ščoby 50% profinansuvaly pryvatni investory, a 50% — deržavnyj fond (taki modeli pracjujuť v PoľščiPoľśki fintech-startapy ta Brexit — čas zmin i vzajemnyh vplyviv). Ščodo deržavnoї pidtrymky i vzagali zakonodavstva, naskiľky znaju, vže gotujuťsja zakonoproekty, jaki dopomožuť startapam funkcionuvaty u nas.

Viktor: Za servisy, jaki rozrobljajuťsja dlja deržavy i suspiľstva, maje platyty deržava. Napryklad, htoś pyše bazu danyh bezprytuľnyh tvaryn, i cijeju rozrobkoju korystuvatymuťsja deržavni organy. Koly vony za ce zaplatjať, matymuť zovsim inšyj riveń vidpovidaľnosti, pljus nabuduť potribnoї ekspertyzy. Bo zaraz často sposterigajemo sytuaciї: rozrobljajeťsja rišennja za ğrantovi košty, ce rišennja prynosjať u vidpovidnyj organ, čynovnyky dajuť dobro na zapusk, a faktyčno vono nikomu ne potribne j nihto jogo dali ne pidtrymuje.

— Vy možete sebe nazvaty sebe «ljuďmy, ščo robljať svit kraščym» — misioneramy?

Viktor: Ou, ni, ne vvažaju sebe misionerom, prosto realizuju svoї ideї. Tak, ce maje vplyv na pevni sfery v kraїni, ale pobačymo dali, ščo z togo vyjde.

Denys: Misionerstvo — ce, može, pislja 40-50 rokiv [smijeťsja]. Zaraz my robymo prosto dynamičnyj startap ruh, vsi klasno profesijno tusujuťsja, vse oformleno v kanvu proektnogo menedžmentu. My stvorjujemo umovy dlja isnuvannja spiľnoty, vona vidpovidno rozvyvajeťsja i «viddjačuje» nam reputacijnymy devidentamy.

Najgolovniše — aby ce žylo pislja togo, jak, napryklad, my stanemo zajmatysja čymoś inšym, a pozytyvni zminy staly by nezvorotnimy.

— Ščo čytaty tym, hto hoče stvorjuvaty sociaľno orijentovani proekty?

Denys: «Strah ta cili: istoriї kraščyh molodyh biznes-lideriv». Pro ljudej, jaki robljať proekty na peretyni deržsektoru, biznesu ta gromadśkyh organizacij. Ce — serija interv’ju z uśogo svitu i absoljutno riznyh galuzej. Avtor knygy napoljagaje, ščo velyki zminy v sučasnomu sviti, ležať na peretyni cyh tŕoh sfer. I, zvisno, čytajte Erika Risa «Ekonomičnyj startap».

Viktor: Sociaľne pidpryjemnyctvo ne treba vidokremljuvaty vid zvyčajnogo, zaraz kožen pidpryjemeć prosto zobov’jazanyj staty biľš-menš sociaľnym, aby rozvyvatysja. Ja radžu počytaty «Dostavku Ščastja» Toni Šeja.

Redakcija djakuje Nadiї PereviznykNadija Pereviznyk — pro PR, startapy, žinok ta samoosvitu za spryjannja v organizaciї cijeї rozmovy.