Vladyslava Ševčenko
Najčastiše modernistśki budivli spryjmajuťsja sociumom jak častyna imperiї, z jakoju suspiľstvo biľše sebe ne identyfikuje, tomu ne bačyť v nyh korysti dlja majbutńogo. Ale viddavaty zabuttju pam’jatky mynulogo — ne najkraščyj variant. Adže poodynoki zrazky modernizmu, rozkydani mistamy, možuť čymalo rozpovisty pro zabutu j deščo utopičnu epohu v lokaľnij arhitekturi.
Odyn iz nyh — budivlja «Kyїvproektu», ščo roztašuvalasja na vulyci Bogdana Hmeľnyćkogo — odnij iz centraľnyh arterij stolyci. Lakonična sporuda sformovana iz dekiľkoh častyn, ščo vidriznjajuťsja svojeju vysotoju ta ob‘jemom. Vglyb kvartalu znahodyťsja 16-poverhova «veža», u toj čas jak fasadna častyna — ce stylobat iz vidkrytym vnutrišnim dvorom. Projekt budivli rozrobyla komanda arhitektoriv na čoli z Vadymom Oguroju ta Valentynoju Kozlovoju. Cikavo, ščo u budovi «Kyїvproektu» vykorystano speciaľnyj pryjom iz pustotamy, ščo demonstruje vplyv amerykanśkyh arhitekturnyh trendiv togo času.
U 1980-h rokah tut roztašuvalasja golovna projektna organizacija z zabudovy Kyjeva — instytut «Kyїvproekt», ščo raniše bazuvavsja nepodalik, na vulyci Hreščatyk. Todi u ńomu pracjuvalo ponad 2000 ljudej i stvorennja cijeї budivli nadalo zmogu vsim pracivnykam instytutu zibratysja v odnomu misci. Sporuda povnistju vidpovidala vymogam času ta vključala čyseľni prymiščennja projektnyh majstereń, laboratorij, biblioteku, aktovyj ta sportyvnyj zaly, medyčnyj ta informacijno-občysljuvaľnyj centry.
Same spivrobitnyky NDI «Kyїvproekt» sprojektuvaly vsi pisljavojenni generaľni plany mista, zajmalysja ne lyše typovoju zabudovoju i novymy rozrobkamy masovogo žytla, ale j stvoryly znakovi budivli stolyci: Ukraїnśkyj Dim i Palac sportu, goteli «Ukraїna» ta «Saljut», budivlju UkrINTEI («Tarilka»), Palac ditej ta junactva (todi — Palac pioneriv) ta bagato inšyh. Tut takož pracjuv rjad vidomyh arhitektoriv, sered nyh — Avraam Milećkyj, Florian Jur’jev, Eduard Biľśkyj, Mykola Domin, Myhajlo ta Vadym Grečyna. Tobto Kyїv, jakym my jogo znajemo śogodni, majže povnistju buv zaproektovanyj zusylljamy pracivnykiv «Kyїvproektu».
Neščodavno my rozpovidaly
? «Kyїvproekt»: včora, śogodni, zavtra. Jak renovacija budivli zminyť navkolyšnij rajon ta misto pro te, ščo čerez zanepad ta avarijnyj stan budivlja «Kyїvproektu» znahodyťsja na porozi renovaciї. A śogodni vyrišyly biľše diznatysja pro najcikaviši, na dumku redakciї, budivli, ščo buly sprojektovani ta realizovani v stinah «Kyїvprojektu».
Adresa: vul. Antonovyča, 180
Arhitektory: Florian Jur’jev, Lev Novikov
Data budivnyctva: 1971 r.
Šče na počatku 1960-h rokiv Florian Jur’jev rozrobyv vlasne bačennja «syntezu mystectva» u svojemu projekti svitlomuzyčnogo teatru, ideja jakogo poljagala u zmini spryjnjattja zvuku zavdjaky pravyľnij peredači svitla. Za zadumom «Tarilka» povynna bula staty majdančykom dlja novoї hudožńoї dyscypliny, jaku arhitektor vyznačyv jak «muzyka koľoru».
V osnovi sporudy rozmistyly zalizobetonnu linzu z metalevoju baneju, ščo stvorylo doskonalu akustyku u sferyčnij zali, zaplanovanogo svitlomuzyčnogo teatru. Take arhitekturne rišennja dozvoljaje počuty veś diapazon častot ljudśkogo golosu j muzyčnyh instrumentiv.
«Tarilka» — jaskravyj arhitekturnyj predstavnyk drugoї hvyli radjanśkogo modernizmu, ščo buv pobudovanyj u 1971 roci. Z togo času jogo pryznačennja ne zminylosja — vin i dosi je budivleju Ukraїnśkogo instytutu naukovo-tehničnoї ekspertyzy ta informaciї. Prote dejaki poverhy tut prostojujuť vže desjatky rokiv.
Adresa: vul. Ivana Mazepy, 11
Arhitektor: Avraam Milećkyj
Data budivnyctva: 1982-1984 rr.
U počatkovomu vygljadi projekt gotelju «Saljut» buv dalekyj vid sučasnoї formy i shožyj na zvyčajnyj funkcionaľnyj prjamokutnyk. Odnak za 20 rokiv projektuvannja i pobudovy forma budivli značno zminylasja.
U 1970-h rokah komanda arhitektoriv, ščo pracjuvala nad «Saljutom», rozrobyla novu koncepciju sporudy, vykonanu u dvoh ob’jemah – krugla veža z nevelykoju nadbudovoju, ščo navysaje nad ploščeju Slavy, i prodovguvatyj stylobat — nyžnja častyna budivli. Ale za їhnim zadumom goteľ buv vdviči vyščyj za realizovanyj variant. V ostatočnomu projekti jogo bulo zmenšeno za vysotoju z 18 poverhiv do 8, adže todi budivlja ne povynna bula dominuvaty nad Lavrśkoju dzvinyceju na miśkomu goryzonti. Same tomu bagato hto j śogodni pomičaje, ščo goteľ vygljadaje deščo proporcijno nezakinčenym.
Adresa: vul. Ivana Mazepy, 13
Arhitektory: Avraam Milećkyj, Eduard Biľśkyj
Budivnyctvo: 1962-1965 rr.
Projekt kyїvśkogo palacu ditej ta junactva — sproba arhitektoriv Milećkogo ta Biľśkogo stvoryty netypovu na toj čas sporodu i rozrobyty prostir, maksymaľno adaptovanyj dlja potreb dytyny. Tak skljanyj fasad pojednuje vnutrišnij prostir iz maľovnyčymy vydamy na kyїvśkyh shylah. A hudožnyky-monumentalisty Ada Rybačuk ta Volodymyr Meľnyčenko ozdobyly mozaїkamy inter’jery Palacu, a takož basejn, ščo mistyťsja pered budivleju.
Budivlja odnočasno može vmistyty blyźko 2500 ditej. Useredyni arhitektory oblaštuvaly ponad 100 zaliv, kabinetiv, laboratorij ta majstereń, a takož observatoriju iz 800-kratnym teleskopom, kinolekcijnyj ta koncertnyj zaly.
Adresa: vul. Bajkova, 16
Arhitektor: Avraam Milećkyj
Avtory koncepciї: hudožnyky Ada Rybačuk ta Volodymyr Meľnyčenko
Data budivnyctva: 1968–1981 rr.
Vidpovidno do počatkovogo projektu Avraama Milećkogo, krematorij planuvavsja vyključno jak funkcionaľna sporuda, odnak podružžja Rybačuk i Meľnyčenko zaproponuvaly absoljutno novu koncepciju arhitektury krematoriju jak terapevtyčnogo seredovyšča, i staly avtoramy ideї memoriaľno-obrjadovogo kompleksu. Za dopomogoju arhitektury ta landšaftnogo dyzajnu hudožnyky hotily dopomogty učasnykam pohoronnoї ceremoniї vporatysja z psyhologičnoju travmoju. Tak bulo vyrišeno stvoryty park pam’jati, krematorij iz zalamy proščannja, a takož zemljani trasy kolumbariju.
Za zadumom centraľnym elementom kompleksu povynna bula staty stina pam’jati — ponad 200 kvadratnyh metriv hudožnih reľjefiv, nad jakymy hudožnyky pracjuvaly blyźko 10 rokiv. Ale na počatku 1982 roku, koly robota bula praktyčno zakinčena, partijne kerivnyctvo rozporjadylosja likviduvaty stinu. Zaraz її reľjefy tak i zalyšajuťsja zabetonovanymy.
Arhitektor: Eduard Biľśkyj
Data budivnyctva: 1972-1990 rr.
Žytlovyj masyv Vynogradar povnistju buv rozroblenyj arhitektorom Eduardom Biľśkym i zamysljuvavsja jak odyn iz pokazovyh dosjagneń radjanśkogo projektu masovoї žytlovoї zabudovy. Odnak u reaľnosti vin stav jogo absoljutnoju protyležnistju.
Rozpad Radjanśkogo Sojuzu zastav Vynogradar na finaľnomu etapi projektuvannja: zalyšalosja lyše zabezpečyty žyteliv gilkoju metro, a takož grandioznym kuľturnym centrom — ključovym elementom infrastruktury. Same čerez nestaču cyh dvoh elementiv Vynogradar tak i ne otrymav naležnogo statusu.
Doslidžujučy arhitekturnyj dorobok pracivnykiv «Kyїvproektu» možna prypustyty, ščo kolyś same vony poklaly počatok zarodžennju ukraїnśkogo modernizmu.
Provodjačy paraleli u svitovomu konteksti, možna zvernutysja do odnijeї z najvyznačnišyh arhitekturnyh škil Jevropy ta svitu. Bauhaus — vyšča škola budivnyctva ta hudožńogo konstrujuvannja, jaka isnuvala u Nimeččyni z 1919 po 1933 roky. Ideї ta pryncypy Bauhaus pošyrylyś svitom i staly povorotnoju točkoju v arhitekturi, mystectvi ta dyzajni. Cej nadyhajučyj vplyv my vidčuvajemo j śogodni.
Jak i Bauhaus sto rokiv tomu, p’jatdesjat rokiv tomu «Kyїvproekt» buv miscem pojavy novatorśkyh arhitekturnyh rišeń, jaki formuvaly ta zminjuvaly miśkyj landšaft. Odnak śogodni budivlja NDI vtratyla svoju peršočergovu funkciju. Tož iz metoju zberežennja arhitekturnoї spadščyny developery rozrobyly optymaľnu koncepciju renovaciї, jaka demonstruje, ščo novi funkciї staryh sporud možuť ožyvyty ne lyše budivlju, ale j pryleglyj rajon.
U svoїh idejah avtory koncepciї renovaciї dotrymujuťsja ključovyh pryncypiv Bauhaus jak najbiľš idejno blyźkoї kyїvśkomu modernizmu arhitekturnoї školy. Sered nyh: pryncyp funkcionalizmu, symbioz arhitektury ta mystectva, a takož vtilennja sociaľnyh funkcij, ščo peredbačaje garmoniju miž korporatyvnymy ta suspiľnymy prostoramy.
Na osnovi budivli «Kyїvproektu» bude stvoreno KYЇVPROEKT City Space — nova ekosystema ta centr tjažinnja dlja vsih, hto pragne zminjuvaty dovkillja ta gotovyj zminjuvatysja sam. Dlja talantiv, novatoriv, vizioneriv, ščo spryjatymuť pozytyvnij transformaciї Kyjeva.