Aľbina Kurbanova
Pokraščennja žyttjezdatnosti mist počynajeťsja z vulyci, poodynokogo komercijnogo klaptyka miśkogo prostoru čy budivli. Dovgostrokovi rekonstrukciї i planuvannja majuť misce buty. Prote mali pokraščennja vse častiše rozgljadajuť jak pidğruntja dlja vagomišyh investycij. Taki diї, zazvyčaj, nazyvajuťsja «partyzanśkym urbanizmom», «miśkym remontom» abo prosto taktyčnym urbanizmom.
Ščo take taktyčnyj urbanizm ta zvidky vin vynyk
V jogo osnovu pokladena «teorija malyh sprav». Maleńki lokaľni diї peredujuť globaľnym zrušennjam jak u misti, tak i v suspiľstvi. Po vśomu svitu z’javylosja bagato takyh proektiv. Žyteliv mista zalučajuť v proces nesankcionovanogo pereplanuvannja prostoru. Podibni diї ne potrebujuť bagato grošej i resursiv, a їh rezuľtat pomitno odrazu.
Termin «taktyčnyj urbanizm» sformuljuvaly blyźko 2010 roku v SŠA. Todi ž z’javylasja odnojmenna serija publikacij, v jakij pokazaly rjad uspišnyh prykladiv efektyvnosti danoї teoriї dlja pokraščennja žyttja v misti. Avtoramy publikaciї Tactical Urbanism vystupyla miždyscyplinarna komanda The Street Plans Collaborative. Zaraz v nyh je kiľka vydań, zokrema Tactical Urbanism Vol. 1 ta Vol. 2. V robotah dajuť pojasnennja, čomu «nyzovi» iniciatyvy možuť vystupaty jak aľternatyvnyj sposib planuvannja mista, jakyj maje dovgostrokovi perspektyvy. Redakcija Na chasi navodyť dekiľka prykladiv praktyk taktyčnogo urbanizmu.
Nevykorystani miśki prostory
Proekt Build the Better Block zapustyly aktyvisty miśkyh spiľnot v rajoni Dallasa Ok-Kliffi. Organizacija Go Oak Cliff vykorystovuvala deševi abo vžyvani materialy. A dopomagaly peretvoryty jedynyj nedovykorystanyj miśkyj prostir volontery: hudožnyky, muzykanty i potencijni vlasnyky biznesu. Vulyčna їža ta rozstavleni stoly staly zbyraty ljudej razom. Namaljuvaly ńju-jorkśki velodorižky vzdovž uzbiččja, vidsunuvšy avtomobili podali, ščob zmenšyty kiľkisť smug ruhu. Zreštoju, miśke ozelenennja ta vulyčni mebli dopomogly pokraščyty vidčuttja svogo prostoru.
PARK (ing) DAY — «Deń park(ing)u»
Ščoričnyj zahid, na jakomu vulyčni parkuvannja transformujuť v gromadśki park-prostory. Tak iniciatory proektu vyrišyly sprjamuvaty uvagu na velyku kiľkosti miscja, jake vidvodjať pid pryvatni avtivky. Porožni parkuvaľni majdančyky tymčasovo peretvorjujuť v miśki zeleni zony dlja vidpočynku. Akciju započatkuvala v 2005 roci proektna grupa Rebar, jaka peretvoryla odne parkuvaľne misce v San-Francysko v mini-park. Znadobylosja nebagato: uklaly deren, postavyly lavy ta provely vulyčne osvitlennja. Praktyka spodobalasja gorodjanam, tak z’javyvsja Park(ing) Day.
«Igrovi vulyci» — Play streets
Tymčasovi graľni majdančyky populjarni v Nju-Jorku ta Londoni. Ce vulyci, zakryti dlja avtomobilej i pereobladnani dlja rozvag. «Igrovi vulyci» stvorjujuť v zonah, perenasyčenyh transportom. Vony vynykajuť v teplu poru roku i, zazvyčaj, roztašovani v rajonah, de malo vidkrytogo prostoru. Taki iniciatyvy dorečni dlja ditej, sim’ї jakyh ne možuť dozvolyty sobi vidpravljaty svoїh ditlahiv u litni abo denni tabory.
Vidkryti vulyci — Open Streets
Na deń vulyci bagaťoh megapolisiv po vśomu svitu perekryvajuť dlja ruhu avtomobiliv, vidkryvajučy dlja ruhu ljudej: pišohodiv, skejteriv, velosypedystiv, roleriv, vulyčnyh muzykantiv. Vidčutnoju perevagoju cijeї iniciatyvy je sociaľna vzajemodija — tysjači ljudej riznogo viku, dohodu, profesiї, religiї i rasy majuť možlyvisť zustritysja. Perša podibna akcija projšla v Sietli v 1965 roci.
V Ukraїni takož počaly perejmaty takyj dosvid. Prymirom, na vyhidni v Kyjevi možna spokijno proguljatysja Hreščatykom bez avtomobiliv.
Foto: talkwellington.org.nz
Trotuarni majdančyky — Pavement plazas
Jak pravylo taki vtručannja počynajuťsja z vykorystannja tymčasovyh nedorogyh materialiv dlja togo, ščob vidvedenyj pid transport prostir sluguvav pišohodam i velosypedystam.
Pislja negajnogo zakryttja Tajms-skver, centraľna častyna Nju-Jorka duže populjarna zavdjaky proektu proektu «Greenlight for Midtown». Tim Tompkins z «Tajms Skver Aľjans» zrozumiv, ščo ljudy zahočuť deś sydity. Vin kupyv 376 rezynovyh rozkladnyh krisel za $10 za štuku — i miľjony ljudej po-novomu nasolodžujuťsja mistom. Pidhid «legše, švydše, deševše» maje uspih.
«Splyvajuči kafe» — Pop-Up- cafes
Splyvajuči kafe spryjajuť stvorennju vidkrytyh zovnišnih misć dlja sydinnja vzdovž miśkyh kvartaliv, v jakyh znahodjaťsja odyn abo kiľka restoraniv. V Nju-Jorku restoran maje pogodytysja pokryty vytraty na dyzajn, budivnyctvo i obslugovuvannja «splyvajučogo kafe» pered їh biznesom.
Foto: cambridgema.gov
«Bombuvannja stiľcjamy» — Chairbombing
Jak kažuť avtory Tactical Urbanism, ce — akt vydalennja rjatuvaľnogo materialu z miscevogo potoku vidhodiv i vykorystannja jogo dlja stvorennja gromadśkyh misć. Materialom možuť sluguvaty piddony, znajdeni u smittjevyh kontejnerah, na budiveľnyh majdančykah. A takož inši tverdi vidhody.
Stiľci roztašovujuť v miscjah, jaki abo pozbavleni sociaľnoї aktyvnosti, abo, navpaky, bagati žyttjam, ale ne majuť zručnyh misć dlja sydinnja. V cilomu, bombarduvannja stiľcjamy pryvertaje uvagu do zagaľnoї nestači gromadśkyh misć v miśkomu seredovyšči.
Foto: flickr.com
Partyzanśke sadivnyctvo
Tak nazyvajuť sadivnyctvo na deržavnij abo pryvatnij zemli bez dozvolu. Jak pravylo, vybrani diljanky je vakantnymy abo nedostatńo vykorystanymy v miśkyh rajonah. Їh peretvorennja v zeleni oseredky pidvyščuje riveń poinformovanosti pro bezlič sociaľnyh ta ekologičnyh džerel, vključajučy stijki harčovi systemy, pokraščennja estetyky susidstva ta možlyvosti korotkostrokovyh spiľnyh miscevyh dij.
Sadivnyky-partyzany často «pracjujuť» pid prykryttjam noči. V temnoti vony vysivajuť ovoči, abo kvity, ne ryzykujučy popastysja.
Tymčasovi nazemni perehody
Cej metod taktyčnogo urbanizmu, sprjamovanyj na formuvannja komfortnogo ta bezpečnogo miśkogo seredovyšča. Ščoby pokazaty municypaľnij vladi, ščo pišohody majuť buty golovnym priorytetom u transportnij ta infrastrukturnij polityci mista, počynajeťsja svojeridna «ataka «zebramy». Dlja ćogo miśki aktyvisty stvorjujuť tymčasovi «zebry» v miscjah, jaki, na їhnij pogljad, vymagajuť nazemnogo pišohidnogo perehodu.
Dlja stvorennja tymčasovyh perehodiv vykorystovujuť krejdu, farbu, roslyny. Inodi aktyvisty naviť stvorjujuť mobiľni «zebry» vlasnoruč, ščob viľno perenosyty їh z miscja na misce.
Foto: iedereen-gorilla