Smutok
Gortajučy stričku sociaľnoї mereži H, ja opynyvsja v tomu kutočku internetu, de veduťsja duže dyvni superečky. Odna z tamtešnih tem trygernula mene ta probudyla spogady z časiv, koly serial «Dyvni dyva» (2016 — doteper) osidlav hvylju gajpu j zahopyv uvagu ne tiľky ciľovoї audytoriї, a j umovnyh «vsih». Todi v anglomovnomu interneti z’javylasja nyzka vykryvajučyh «sensacijnyh» statej vid žurnalistiv riznyh vikovyh kategorij. Psevdo-nostaľgija, idealizacija 1980-h (nače ce ščoś pogane), nadmir koľorovogo odjagu i najšokujuče… zasyllja barvystyh reklamnyh baneriv — ce ta inši podibni temy zaznaly vidnosno žorstkoї krytyky. V rezuľtati u bagaťoh gljadačiv zakripylasja dumka, ščo šou naspravdi je giperbolizovanym abo naviť kitčevym atrakcionom na temu.
Kadry z treťogo sezonu
Žyttja sklalosja tak, ščo ja ne ris u Spolučenyh Štatah časiv Ronaľda Rejgana j ne maju vlasnyh memuariv z togo periodu. Ale meni poščastylo buty šanuvaľnykom kuľtury j kino tijeї epohy, a moje hobi — pošuk i peregljad obskurnyh ta malovidomyh stričok togo času. Ja takož maju dyplom režysera ta uryvkamy pamʼjataju častynu lekcij z istoriї kino. Tož cej tekst možna vvažaty oficijnoju ekspertnoju vidpoviddju vsim vypadkovym akauntam u H, zalyšenym postam na Reddit i avtoram statej kiľkaričnoї davnyny!
Ronaľd Rejgan, 40-j prezydent SŠA, na foni reaľnyh pidlitkiv tyh rokiv
Jak i bagato inšyh sučasnyh fiľmiv ta serialiv, Stranger Things ekspluatuje retro-estetyku. Hoča šou brativ Dafferiv bulo v avangardi cijeї mody, śogodni vže važko vidčuty cej efekt «vintažnoї novyzny». Ta čy možna nazyvaty ce fejkovoju nostaľgijeju? Ni. Ce danyna estetyčnym kodam i movi kino togo času. Sjužety j peredusim obrazy serialu javno nathneni klasyčnymy naukovo-fantastyčnymy fiľmamy 80-h, jaki svogo času buly… prosto fiľmamy, aktuaľnymy tvoramy, viddzerkalennjam žyttja sučasnogo suspiľstva. Ba biľše, ti fiľmy tež mistyly aljuziї na šče biľš davnju klasyku Zolotoї ery Gollivudu. Taki stričky, jak «Gremliny» (1984) ta «Inšoplanetjanyn» (1982), podiї jakyh rozgortajuťsja u zlobodennyh visimdesjatyh, legko vpiznajuťsja j momentaľno vidsylajuť gljadačiv do sebe. Ce bezperečno pidsyljuje efekt zanurennja v avtentyčnu atmosferu tyh rokiv.
Ja ne velykyj šanuvaľnyk Stivena Kinga, ale zaperečuvaty vplyv jogo knyg i їhnih ekranizacij bulo b nedorečno. Serial často vykorystovuje elementy, ščo nagadujuť adaptaciї tvoriv Kinga: motyvy nevelykogo mistečka, grupa pidlitkiv, jaki stykajuťsja z nevydymoju zagrozoju, lisovi pejzaži j budenni miscja, jak-ot škola čy podvir’ja ridnogo domu, ščo postupovo vtračajuť bezpečnyj status, nabuvajučy novogo značennja čerez zagrozu z paraleľnogo svitu. Jmovirno, taki fiľmy, jak «Kudžo» (1983) ta «Vono» (1990), ljagly v osnovu stvorennja seriaľnoї variaciї svitu, de vidbuvajuťsja podiї «Dyvnyh dyv».
«Vono» (1990): ti sami motyvy
Tezy pro te, ščo 1980-ti roky v Ameryci ne buly takymy jaskravymy, jak pokazano v seriali, zdajuťsja meni smišnymy. Postery, barvysti reklamni bilbordy j koľorovyj odjag — ce kuľtova stylistyka togo periodu. Vid korobok iz plastivcjamy do storinok gljancevyh žurnaliv, u 80-h dovodylosja zmagatysja za uvagu spožyvačiv, i zmagalysja vsi. Stosovno kino: meni podobajeťsja dumaty, ščo tretij sezon Stranger Things vidsylaje do jaskravoї estetyky, pokazanoї u Blade Runner (1982). Hoč osnova togo fiľmu — futurystyčne, antyutopične misto z perevažannjam neonu ta temnyh toniv, same cja kontrastnisť i nasyčenisť stala znakovoju i často asocijujeťsja z kinoestetykoju 80-h. Blyžče do finalu sezonu sceny v torgiveľnomu centri Starcourt Mall čudovo pereklykajuťsja z cym «neonovym» stylem.
«Toj, hto bižyť po lezu» (1982). Neonova estetyka
Čy treba kazaty, ščo šou takož mistyť velyčeznu kiľkisť klasyčnyh velykodok — elementiv, znajomyh kožnomu, hto ris v Ukraїni 90-h, žadibno poglynajučy buď-jaki dostupni popkuľturni zalyšky z dalekogo Zahodu? Z ogljadu na ce možna pidsumuvaty, ščo «Dyvni dyva» — ce jakisnyj produkt-koncentrat z atmosferoju, identyčnoju naturaľnij, a porivnjuvaty jogo z reaľnymy visimdesjatymy vzagali dovoli dyvno, bo ce vse ž taky hudožnij tvir… Mabuť, tak ja j zroblju. A na dodaču rozpovim cikavu istoriju.
Jakoś ja pryjšov na robotu v svitšoti z pryntom Beholdera iz vsesvitu Dungeons & Dragons na vsju spynu. Do mene pidijšov kolega, doroslyj amerykaneć, i zapytav, čy ja fanat. Ja vidpoviv, ščo tak, i my prodovžyly besidu.
Ja, u tomu samomu svitšoti / Podiї, ščo vidbuvajuťsja pozadu mene
Vin rozpoviv kiľka cikavyh istorij, jaki u nas mogly b zdatysja bajkamy. Počuv ja i pro te, jak vony graly (tak, zvisno, u pidvali budynku odnogo z druziv), i pro te, ščo za taku koftu možna bulo do kincja školy nabuty statusu «zadrota» — ne togo veselogo zvannja, ščo harakteryzuje tvoje hobi, jakym slova typu nerd ta geek je zaraz, a povnocinnogo klejma autsajdera. I naviť pro te, jak mama odnogo z їhnih tovaryšiv diznalasja v cerkvi, ščo «Pidzemellja ta Drakony» — ce nova sekta, ščo obov’jazkovo pryvede vašu dytynu v kraščomu vypadku do tjurmy. Čerez ce vona namagalasja znyščyty vsju їhnju nevelyku kolekciju igrovogo rekvizytu.
Odne dilo pročytaty pro take v interneti čy pobačyty v šou, a zovsim inše — počuty spravžni spogady zvyčajnoї ljudyny, jaka prosto žyla svoje maleńke žyttja v toj čas, na tomu boci svitu. Cej kolega j dosi zalyšajeťsja fanatom roľovyh igor, i naviť popry te, ščo vin bagato rokiv žyve v Ukraїni, vony z druzjamy raz-dva na rik zbyrajuťsja u Skype (tak, ne dyvujtesja, vin spravdi skazav u Skajpi) dlja gry onlajn.
U seriali igrovi sesiї v Dungeons & Dragons rozvyvajuťsja razom iz gerojamy, postupovo peretvorjujučyś na «ščoś» dijsno epične blyžče do finalu peredostanńogo sezonu
Tož jakščo pered finaľnym sezonom serialu vy zahočete peregljanuty poperedni, trymajte vse vyščezgadane v golovi. A jakščo v jakyjś moment vam zdasťsja, ščo vse dobre, ale «nu ne borolysja u visimdesjatyh z monstramy takym čynom», ja duže radžu podyvytysja fiľm «Propašči hlopci» — vin bukvaľno pro te same, oś tiľky buv znjatyj u 1987 roci j čudovo demonstruje, jak todišni dity musyly protystojaty zlu.
«Propašči hlopci» (1987)
Djakuju za uvagu! Jakščo vam spodobalasja cja stattja, zaprošuju pidpysatysja na Disks ’n Dinosaurs — blog pro pop-kuľturu 80-90-h rokiv: atmosfera VHS, čudernaćki skarby projdešńogo ta fantomna nostaľgija za časamy povnoї tvorčoї svobody.