Oleksandr Semenjuk
I
Tyhyj litnij večir pidkradavsja, povoli kutajučy v proholodu. Cvirkuny stomylysja supernyčaty miž soboju v travi. Čas vid času tiľky splesky ryby pereryvaly їhnju kakofoniju. Pislja spekotnogo dnja pryroda prokydalasja zamisť togo ščob zasynaty – tak bagato potribno vstygnuty pid pokrovom noči. Trava nižno loskotala paľci zaprošujučy šče raz do neї dotorknutysja.
Jak klasno vyrvatysja z mista! Nihto tebe ne štovhaje, ne glypaje, ne ocinjuje. Prosto sydyš ta vidpočyvaješ. Častiše treba tak vyїždžaty – ja, velosyped, spining, – povoli splyvla dumka v rozslablenomu mozku. Ziročky tremtlyvo zagljadaly vže z temnogo neba, povoli rozgorajučyś, nabyrajučyś vpevnenosti.
Vse z astronomiї zabuv. A v studentśki roky mig godynamy rozpovidaty pro buď-jaku z nyh. Robota zabyraje svoje, te ščo potribno їj zapam’jatovuj, a inše na nyžnju zapylenu polyčku. Žaľ, času ne vystačaje naviť na uljubleni reči. Treba jakoś počytaty ščoś noveńke v neti. Amerykanci K´juriositi na Mars posadyly – obov´jazkovo počytaju.
Ledve pomitnyj vitereć vidirvav vid dumok, nagadujučy pro biľš nagaľni spravy, – treba palatku postavyty. Mašynaľno vytjagujučy її z rjukzaka obviv pogljadom neboshyl. Zagrava na zahodi majže znykla i z ričky potjaglo dovgoočikuvanoju proholodoju. Budyľnyk na četvertu ranku. Rybka bude kljuvaty sto vidsotkiv. Deś, z-pid lisu, kryknula sova.
– Ničogo sobi, tut naviť sovy je, nadijuś vedmedyk do mene v gosti ne pryjde sered noči, promajnula dumka, deś z´javylasja tryvoga – pervisni instynkty ne propadajuť. Velosyped zamknenyj, spining v palatci – možna spaty, zavtra z sonečkom vstaju. Najblyžči sela daleko. Klasne ce mistečko, rybakiv majže nemaje, nihto ne distaje balačkamy – vže zasynajučy vylysja dumky navkolo.
Nič vstupyla u povne volodinnja zemleju. Nakryla pokryvalom, zitkanym z zirok ta cvirkuniv, zakolysala v duhmjanij travi, prygolubyla šepotom ričkovoї vody. Palatka z velosypedom trohy porušuvala zagaľnu kartynu, ta vely vony sebe tyho ta nepomitno… A gusta temiń navkolo vkineć nakryla vse dovkola – tyša ta blagodať.
Budyľnyk ščoś nadto dovgo ne davav pro sebe znaty. Vže čerez son perši dumky daly zrozumity, ščo projšlo bagato času, prote šče j ne svitalo. Šče godynka ne zaškodyť – z zadovolennjam potjagujučyś podumav ja, – i ne holodno zovsim, tiľky trohy tverdo. Treba kupuvaty spaľnyk… – vertilosja v golovi. Godyna vže točno projšla, a ranok vse ne nastupav.
– Skiľky godyn? – nyšporjačy po kyšenjah, šukav ja mobiľnyj, – čomu ce vin vymknuvsja? Їhav na rybu zarjadyv na sto vidsotkiv. 5.47 – čomu ce ne svitaje? Godynnyk zletiv na telefoni, čy ščo? Pokryttja nemaje… Dyvno, včora vse pracjuvalo, šče na pid´їzdi sjudy dyrektor mene nabyrav – hvylyn p´jať govoryly. Ruka namacala jakyjś proholodnyj metal… Vin buv usjudy, a palatka znykla. Povna temiń…
– Zirok nemaje… i neba – sam togo ne bažajučy skazav ja vgolos.
Nezrozumila tryvoga skuvala vse tilo.
– Šče ne prokynuvsja!
Prote vse vkazuvalo na protyležne. Son znyk myttju, vidčuvav ja sebe normaľno – prokynuvsja. Vže mehanično nadybav znovu mobiľnyj ta uvimknuv lihtaryk. Svitlo odrazu ž zaslipylo, ne dajučy zmogy zorijentuvatysja. Navkrugy siri metalevi stiny i ni zvuku… Mozok vidmovljavsja ce spryjmaty.
– Tak, spokijno, včora ja poїhav na rybalku, rozklav palatku i lig spaty – jaki stiny? Ničogo ne pyv, ničogo ne kuryv – jaki stiny, de ja?
Znyklo vse – palatka, velosyped, spining, ščo bulo na meni te zalyšylosja – mene pograbuvaly? Hto? V cij glušyni ja sam. Fakt reaľnosti pryper do cijeї siroї stiny namertvo. Vsi namagannja tverezo zibraty sebe do kupy marni. Serce šaleno stugonilo v skronjah. Zdajeťsja meni ničogo ne zagrožuvalo, ta pojasnyty ce samomu sobi nadto važko. Rizko pidvivsja na nogy ta, napevne, ne kontroljujučy vlasni emociї až pidstrybnuv. Tilo vse dryžalo, panika ovolodila mnoju povnistju.
– Pereljak, zaspokojsja, – znovu vgolos grymnuv sam na sebe, zljakavšyś naviť vlasnogo golosu.
Vin zvučav deščo gluho, nepryrodno. Znovu vključenyj lihtaryk dodav šče biľše pytań. Stina ne zakinčuvalasja…
– Ja v kimnati?!! Ta nu, jaka kimnata, ja bilja ričky, pryїhav na rybu.
Stina obstupyla navkrugy, ni odnogo kuta. Poviľno perehodjačy v stelju, a potim znovu u stinu z protyležnogo boku i dali v pidlogu, jaku naviť nogy ne hotily spryjmaty. Legeni vyskakuvaly z grudej, žadno hapajučy povitrja. Povitrja… Vono ne vologe, ne proholodne, ne vranišnje. Vono ofisne, v kožnomu ofisi take povitrja – suhe i mertve. Meni htoś ščoś vkolov i pereviz kudyś? Ta ščo ty gonyš, fantast! Vse nabagato prostiše.
Dumky napolohalo svitlo, ščo z´javylosja niby nizvidky, zapovnjujučy kožnu šparynku. Ta šparynok jakraz ne bulo. Ja stojav posered ovaľnoї kimnaty vže z brunatno-sirymy stinamy. Džerelo svitla vidsutnje, hoča ce ne pereškodžalo jomu tut znahodytyś. Vže dostatńo šokovanyj mozok v´jalo zreaguvav na ce. Ja ostatočno zagnav sebe v kut… Zalyšylosja stojaty ta klipaty očyma – jak bovdur. Ni dverej, ni vikon. Sfera…
Tiľky teper vidčuv biľ u pravij ruci v jakij styskav mobiľnyj, ščo vže rypiv vid natysku pobilivšyh paľciv. Nespodivana vtoma bukvaľno zvalyla znovu mene na pidlogu. Dumky znykly, vyvitrylysja, nesterpno syľno zahotilosja dodomu, nastiľky syľno, ščo murašky pobigly po tilu.
– Ščo dali? Nemaje mobiľnogo pokryttja – značyť ja pid zemleju v jakomuś bunkeri, – znovu nakynulysja na mene pereljakani obryvky dumok, – mene vykraly? Dlja čogo? Ja ne prezydent korporaciї, nemaje rahunku v banku z šisťma nuljamy, jakyj sens mene vykradaty, ščo z mene viźmeš?
Za myť vidčuv niby ščoś torknulosja mene. Rizko zirvavšyś na nogy, znovu pidskočyv, nemov ošparenyj – ničogo navkrugy. Tyša – až u vuhah dzvenyť. Prote, ja točno vidčuv dotyk…
Ja boževiľnyj?! Ta nu, stresova sytuacija, ot i vvyžajeťsja vsjaka durisť. Dotyk znovu projavyv sebe, vže syľniše ta vpertiše, ohopljujučy golovu, vytyskajučy z neї dumky, koljučym drotom styskajučy skroni. Pidsvidomo kynuvsja vbik ta rozvernuvsja. Navkolo ni duši – tysk ne prypynjajeťsja. Gluhyj hryp vyrvavsja z grudej, kimnata poplyla pered očyma, znykajučy v tumani. Zdavalosja, čerep ne vytrymaje tysku i lusne, mov gorihova škaralupa. Vse tilo paralizovane bolem rozslabylosja i poteklo po stini. Gostri špyčaky morduvaly mozok rozryvajučy jogo na šmattja. Narešti, ja ne vytrymav i provalyvsja u prirvu…
II
Svidomisť potrohu povertalasja. Spočatku riznokoľorovi kola perekryvaly vse navkrugy. Dali vidčuv proholodu metalu na jakomu ležav, povitrja take ž suhe ta mertve.
– Ja žyvyj?!
Instynktyvno stysnuv pravu ruku – vona ne bolila, sluhalaś, vse jak potribno. Sproba sisty spočatku ne uvinčalasja uspihom, ta za drugym razom vyjšlo. Mozok, nalytyj svyncem až gudiv. Ce ne buv biľ v klasyčnomu rozuminni – pustota, oś ščo vidčuvaloś. Vin, okremo vid tila, kudyś padav – postijno i nestrymno. Jakoś pryglušyty šalenyj ruh dumok ne vyjšlo. Vony žyly okremo vid mene. Povnyj haos v golovi zavažav keruvaty vlasnym tilom. Nezrozumila legkisť z jakoju ja vstav na nogy znovu zdyvuvala. Nogy sluhalysja pogano, prote stojaty bulo ne tjažko. Take vražennja načebto mene pidvisyly, a do pidlogy naviť ne torkajusja. Čerevyky točno stojaly na nij, i ce vidčuttja dezorijentuvalo. Kiľka krokiv dalysja dosyť legko, hoča j ne po prjamij – krašče prysisty. Nijakyh poškodžeń na tili. Okrim golovy. Biľ narostav ta spadav, nemov tam bagattja rozklaly, v očah do syh pir litaly koľorovi kola. Dumky z’javljalysja ta znykaly sami po sobi. Ja ne vstygav za nymy, ni zrozumity ni klasyfikuvaty. Negatyvni, pozytyvni, nejtraľni – ne moї.
Znovu ledve vidčutnyj dotyk – i znovu prirva… Na cej raz svidomisť vyslyznula nastiľky švydko, ščo ja ne vidčuv naviť jak buhnuvsja na zemlju, čy to pak pidlogu…
Skiľky projšlo času – nevidomo. Svitlo tak samo svitylo nizvidky. Ledve zip´javšyś na ruky okynuv okom kimnatu – vse jak i bulo. Bezsylo opustyv golovu na ruky. Biľ šče syľniše stysnuv skroni. Tuman v očah zastylav use navkolo, syly ostatočno zalyšyly rozterzane tilo. Povoli vono obm´jaklo porynajučy u čy to son čy to zabuttja. Čas vtratyv sens, lyše odne vidčuttja zmusylo prokynutysja – nesterpno boliv žyvit.
– Značyť projšlo bagato času, – vynykla jedyna dumka, – golod dav pro sebe znaty.
Jak ne dyvno same ce vidčuttja pryvelo dumky hoča b do jakogoś porjadku. Syl ne bulo naviť ščob pidvestysja – prosto ležav ne v zmozi naviť klipnuty povikamy, ledve vystačalo ščob dyhaty… Dumky prodovžuvaly žyty vlasnym žyttjam. Skrypnuvšy zubamy zažmuryvsja i sprobuvav vidignaty їh. Ne znykly, ale pryglušylysja, ta ce ne dopomoglo їh zrozumity – zvidky beruťsja, kudy vtikajuť? Znovu dotyk…
– Ot čort! Ta skiľky možna! – zvuk rozirvanogo odjagu pošyryvsja po kimnati.
Tilo až dugoju vygnulosja protestujučy proty narugy nad soboju. Vmyť vse prypynylosja i ja znovu buhnuvsja bez syl na pidlogu. Čerez hvylynu vidčuttja strahu bukvaľno navalylosja na mene žahlyvoju hvyleju… Ale ce ne mij strah!!! Ja čitko ce vidčuv, jak vidčuvaješ potylyceju čyjś pogljad na sobi. Ja buv prysutnij pry ćomu, ta ne brav u ńomu učasti. Htoś inšyj bojavsja bilja mene.
– Točno zijšov z rozumu, – znovu vgolos vyhopylosja z ust.
Dali pryjšov biľ, znovu ne mij. Htoś blyźko bilja mene straždav vid strahu ta bolju – točno ce zrozumiv, ne znaju jak, ale zrozumiv. Vidčuv jogo, nemov torknuvsja rukoju. Navkolo ničogo ne zminylosja, ale znav ščo ščoś maje statysja. Čitke vidčuttja agresiї pryjšlo za myť. Veś organizm zgrupuvavsja ščob protystojaty їj. Agresija znykla – znovu strah, neperebornyj strah… Ta ščo ž ce take. Navkolo mene ščoś vidbuvalosja, ščoś pogane. Jakymoś čynom beru v ćomu učasť, ta ne znaju jakym. Raptom počav rozumity ci dyvni dumky, ščo pronosylysja u mene v golovi. Jak tiľky vony nabuvaly agresyvnogo harakteru pryhodyv toj dotyk i mene zav´jazuvalo na vuzlyk, ostannij raz jakymoś čynom ćogo unyknuv. I čym krašče prysluhavsja do nyh, tym čitkiše sobi predstavljav їh hid. Ce buly dumky inšoї istoty – ne ljudyny. Ja ne mig sam sobi ćogo pojasnyty, prote na sto vidsotkiv buv u ćomu vpevnenyj. Ta istota hoče meni zla, zrobyty meni škodu, v kinci kinciv vona boїťsja mene, čomu – nevidomo… Dumky istoty, a ja buv vpevnenyj ščo ci dumky same її, cilesprjamovano šukaly vyhid z danoї sytuaciї. Ja pogano šče rozumiv, ale ničogo horošogo meni ne svitylo. Gniv perepovnyv mij mozok i čym biľše jogo stavalo, tym biľše bojalasja istota. My vidčuvaly odne odnogo – ce vže točno.
– Vyhid, jakyj vyhid, – stugonilo v golovi.
Jakščo zaraz ne dijaty ta istota ščoś zi mnoju zrobyť. Garjačkovo kynuvsja do stiny šukajučy vyhodu. Slyźkyj metal ne davav naviť začepytysja paľcem – dverej niby ne isnuvalo. Znovu čitka aktyvnisť vid istoty, znovu agresija. Napružyvšyś, grubo vidkynuv jogo dumky i znovu vidčuv strah.
– Tebe možna kontroljuvaty! – vyhopyvsja v mene radisnyj kryk, i znovu nadislav čitkyj nakaz nemov psu jakogo včať riznym komandam. Jak ne dyvno, toj odrazu ž «pryčaїvsja». Korystujučyś pauzoju sprobuvav viddaty šče odyn nakaz.
– Vypusty mene! – čitko, prote bez sliv poslav u pustotu.
Za myť vin zdajeťsja zrozumiv mene, tak jak panika ohopyla jogo šče biľše. Teper ja točno znav, vin mene boїťsja – maleńka ale peremoga.
– Vypusty mene!!!
– Ce nemožlyvo! – jak grim z jasnogo neba vidčuv u sebe v mozku. My spilkuvalysja z cijeju istotoju, jakym čynom ne znaju, ale spilkuvalysja.
– Negajno vypusty! Inakše, načuvajsja!!! – tym časom počav vidčuvaty šče jakiś, niby fonovi dumky, načebto ta istota govoryla pošepky. Ja zrozumiv, ščo vin hoče ščoś vid mene pryhovaty. Čymduž znovu «nasivsja» na ńogo. Vin ne čekav takoї reakciї. Jogo dumky vraz zupynylysja i šepit čitko «pročytavsja» v mozku. Majže ničogo ne rozumijučy prymusyv istotu vykonaty te pro ščo vin podumav. Novyj splesk strahu – istota pidkorylasja. Kiľka sekund absoljutno nezrozumilyh meni manipuljacij i zboku z´javyvsja otvir v stini.
– Peremoga! Zmig!
Dovgyj korydor peredi mnoju. Ne vtračajučy kontrolju nad istotoju mču po korydoru. Nastupnyj nakaz, i za myť vže znaju de vin znahodyťsja. Mynajučy kiľka dverej vvaljujusja v prymiščennja. Syľnyj zapah vdarjaje u nis, ne te ščob nepryjemnyj, ale dosyť syľnyj. V kutku valjajeťsja ščoś brudno-sire. Prydyvyvšyś, zrozumiv ščo ce i je ta istota. Dva kroky, i z syloju rvonuvšy do sebe pidnjav jogo u povitrja. Na dyvo legkyj, vin bezsylo zvisyv ruky ta golovu , čy virniše ti organy jaki, napevne, vykonuvaly їh funkciї – zdajeťsja vtratyv svidomisť. Pryjšlosja poklasty jogo nazad na pidlogu. Ogljanuvšy kimnatu zrozumiv ščo ce jakyjś centr upravlinnja – hoča čym tut upravljajuť nevidomo.
Potribno zv´jazaty jogo. Navkolo absoljutno nijakyh predmetiv – gladeńkyj vse toj že metal, kiľka puľtiv, monitoriv i vse. Ruka namacala na pojasi vlasnyj remiń. Nu hoča b ščoś. Nahylyvšyś nad istotoju zaviv maleńki kincivky za spynu ta micno zatjagnuv remenem. Nesterpna vtoma navalylaś nespodivano. V kimnati ne bulo žodnogo krisla, tak ščo pryjšlosja prysisty na pidlogu i perevesty duh. Narešti doskonaľno rozdyvyvsja svogo kryvdnyka. Jak na peršyj pogljad , ničogo zagrozlyvogo. Vysotoju, pryblyzno, pivtora metry, zmorškuvata gola škira ta, dosyť shoži na ljudśki, kincivky. Golova nepryrodno velyka ta lysa. Sam za soboju pomityv, ščo mene sytuacija zovsim ne zdyvuvala.
– Sydžu v jakomuś bunkeri z nevidomoju istotoju i ce mene ne dyvuje! – počuv ja vlasnyj golos, – i zovsim ćomu ne dyvujuś. Zi mnoju točno ščoś ne tak! – jak ne dyvno, krim svoїh vlasnyh dumok u mozku ničogo ne bulo, golovnyj biľ deščo poslabyvsja – možna perevesty duh. Ne znaju skiľky projšlo času, zdajeťsja, naviť zadrimav. Z drimoty mene vyvela oberežna dumka mogo susida.
– Vidijšov? – spereserdja kynuv v jogo bik – ledve čutnyj stogin prolunav u kimnati. Tiľky teper pobačyv ščo mij «znajomyj» poranenyj – pid pravoju «rukoju» nevelyka rana z jakoї vytikala roževo-žovta ridyna, napevne jogo krov. Vin vidkryv oči ta podyvyvsja v mij bik. Žovti, bez zinyć, oči dyvylysja na mene. Nijakyh emocij – prosto pogljad. Movčanka tryvala nedovgo.
– Meni potribna dopomoga, – prozvučalo ne tiľky u mene v mozku ale j u povitri – vysokyj pyskljavyj golos porušyv tyšu navkolo
– Pivgodyny nazad ty hotiv mene znyščyty! Čomu ja povynen tobi dopomagaty?
– Zagyneš bez mene.
– Ja majže zagynuv z toboju, a bez tebe ščoś prydumaju.
– Ty naviť ne predstavljaješ sobi de znahodyšsja, – vže z notkamy zverhnosti dodala istota.
Tiľky teper ja zrozumiv ščo spilkuvannja prohodyť na riznyh movah.
– Čomu my rozumijemo odne odnogo? – vže vgolos zapytav ja.
– U vas ce, zdajeťsja, nazyvajeťsja slovom «telepatija».
– Ty telepat? Ni, ty vzagali hto takyj?
– Skažu, tiľky dopomožy meni.
– Tut ja vyrišuju ščo robyty!
– Jakščo ty ne dopomožeš meni , ja ne dopomožu tobi.
Peregovory vesty vmije …
– Dobre ščo meni zrobyty? – vže m´jakše vidpoviv ja, – ale poperedžaju, bez vykrutasiv, inakše na toj svit pideš až bigom.
– Posady mene v krislo, – ledve čutno dodala istota, pomitno bulo, ščo syly zalyšajuť jogo duže švydko. Prohannja zbylo z pantelyku, kimnata povnistju porožnja. Pereganjajučy moї dumky vin dodav:
– Pidijdy do konsoli.
Oberežno nablyzyvsja tudy kudy pokazuvala istota, odnočasno namagajučyś vidčuty jogo dumky ta zrozumity namiry. Cja ostannja vlastyvisť jaku nabuv godynu tomu vže kiľka raziv meni zdorovo dopomogla, hoča ja absoljutno ne predstavljav jak vona pracjuje. Zliva u merehtlyvomu svitli z´javyvsja stileć. Stiľky vśogo novogo za ostannij čas prytupylo moje zdyvuvannja. Sam iz sebe dyvuvavsja jak spokijno reaguju na reči jaki ni na jaku golovu ne nalazjať. Oberežno pidnjav svogo znajomogo i posadyv u krislo, ta ruky ne rozv´jazav. Vin vyjavyvsja na dyvo legkyj – kilogramiv trydcjať, trydcjať p´jať.
– Pam´jataj, ja za toboju slidkuju. Odna dumka proty mene i poškoduješ.
Ničogo ne skazavšy vin plečem torknuvsja konsoli, zatrymavsja na sekundu i navkolo jogo tila z´javylosja ledve pomitne svitinnja. Tiľky teper ja zrozumiv, ščo vtrapyv u halepu – ce napevne jakyjś zahyst. Ne vstyg mygnuty okom jak zi stiny vyletilo kiľka strumeniv nevidomoї ridyny. Potrapyvšy na mij odjag vona myttju peretvorylasja na kokon, paralizujučy vsi ruhy. Vid zdyvuvannja ta bezvyhodi až zareviv kotjačyś po pidlozi. Jak by ja ne borsavsja substancija vse micniše ogortala moje tilo. Možna skazaty ščo sprava prograna i mij vorog maje svjatkuvaty peremogu, ta grymasa bolju perekryvyla jogo pysok:
– Buď-laska, ne roby ćogo!
Ja prodovžuvav mov naviženyj borsatysja na pidlozi, a istotu v krisli korobylo šče biľše. Vybyvajučyś z syl, prodovžuvav bezuspišno borotysja, ale za myť substancija sama mene vidpustyla. Ledve dyhajučy vstaju na nogy z odnym bažannjam – vidkrutyty golovu tomu pokyďku. Pidnjavšy pogljad na ńogo rozumiju – toj znovu vtratyv svidomisť. Ne vtračajučy času počynaju švydeńko obsliduvaty jogo ta krislo z metoju vymknuty te svitinnja navkolo. Švydše vśogo ce zahysnyj kostjum i nevidomo šče jaki sjurpryzy vin pryhovuje.
– Ne roby ćogo, – prošepotiv vin znovu
– Ščob ty znovu vykynuv jakuś vytrebeńku! – kriź zuby, prjamo v jogo gydke oblyččja prosyčav ja.
– Obicjaju, ničogo ne robyty, – žovti oči dyvylysja na mene pokirno ta zljakano, pryjšlosja vidstupytysja.
– Ty možeš svojeju ljuttju roznesty meni mozok, – vidpoviv vin na moje nime zapytannja
– Pryjšov čas vse pojasnyty, de ja i ščo označaje cej spektakľ?
– My na orbiti tvojeї planety.
– Ščo, ščo? Ty vzagali z gluzdu z´їhav? Jaka orbita?
– Orbita – ce termin jakyj označaje…
– Bez tebe znaju ščo vin označaje, jakogo mylogo my tut robymo? – ledve strymujučy sebe perervav ja jogo
– Buď-laska, kontroljuj svoї emociї, nymy ty robyš meni duže boljače.
– Suka, a ty ne robyv meni duže boljače koly ja sydiv u tij konservnij banci?!
– Ce eksperyment, – bez tini sarkazmu paryruvav toj
– Ta ja tam ledve bogu dušu ne viddav!
– Buď-laska, kontroljuj svoї emociї, – skryvyvšyś, poprosyv vin
– Dobre, ščo ce za eksperyment? Ty meni vsi mizky vypalyv svoїm eksperymentom!
– My ne vyvčaly pobični efekty skolunisa na gumanoїdah.
– Tak ty tut šče j ne odyn?!
– Je j inši, ale ne tut.
– Ty ščo, prybuleć? Inoplanetjanyn?!
– Zerk. My vyvčajemo vas. V sylu vašoї nadmirnoї agresyvnosti, ne možemo pity na prjamyj kontakt i vymušeni dobuvaty material dlja doslidžeń takym šljahom.
– Vykradajučy ljudej?!!
– Dlja tebe ce dyvno zvučyť? – zovsim spokijno dodav vin
– Nu ničogo sobi, jake ty maješ pravo prosto tak naglo vykradaty ljudej, a potim stavyty na nyh doslidy – ce kryminal!!!
– Kryminal – ce vidpovidaľnisť pered inšymy čy ščo?
– Tak, padlyna ty inoplanetna!
– A čomu vy sami takym zajmajeteś?
– Čym zajmajemoś? Vykradajemo ljudej?!
– Ni. Inšyh biologičnyh istot, nyžčyh za vas v rozvytku. Tak samo vidlovljujete їh ščob provodyty eksperymenty.
– Nu tak.. Tak ce ž… Ce ž ne ljudy, ce zarady nauky…
– Dlja mene ljudyna – taka ž tvaryna jak i vsi, nyžča za mene v rozvytku na jakij ja stavlju eksperymenty.
Cogo vyterpity vže bulo nemožlyvo. Švydkyj udar v golovu vybyv spivbesidnyka z krisla. Korotkyj zojk i vin zatyh bilja stiny. Legeni žadno vtjaguvaly povitrja, ruky leď pomitno tremtily. Takoї naglosti ja šče ne čuv.
– Ty bačyš, nyžča za ńogo tvaryna! Ta ty sebe v dzerkalo bačyv?! Pacjuk ty gipertrofovanyj! Doslidy vin na meni bude stavyty! Doberusja do vas – usih peredušu!
Vtoma znovu dalasja vznaky – bezsylo opustyvsja v krislo, spočatku vuźke, ta za myť vono nabulo vidpovidnogo rozmiru. Ce trohy vidvernulo uvagu i ja počav rozdyvljatysja navkolo. Gola napivsferyčna sira stina ogortala zadnju častynu prymiščennja. Peredi mnoju znahodyvsja puľt – napevne puľt upravlinnja korablem.
– Jak vin jogo uvimknuv? – nijaki manipuljaciї protjagom hvylyny ne prynesly rezuľtatu.
– Gej, vyšča istoto, zerk, čy jak tebe tam, ščo prytyh? Čuješ mene? – vidpovidi ne po sliduvalo, ta j jogo dumok ne vidčuvav. Vstav i napravyvsja do stiny de valjalosja nevelyčke sire tiľce. Do reči, na ńomu buv jakyjś odjag, švydše šyroki stričky takož siri, ledve pomitni na foni tila. Vzjav za pleče i vidrazu vidčuv, ščo ščoś ne tak. Koly vperše jogo torknuvsja vin buv teplišym. Tremtjačymy rukamy povernuvšy tilo, vse zrozumiv…
– Ja jogo vbyv!!! – stugonilo v golovi, peklo rozpečenym zalizom…
Dumky neslysja z šalenoju švydkistju – mozok ošelešeno šukav vypravdannja, jakogo ne bulo.
– Ja vbyv jogo!!! – vže vgolos skazav, naljakavšyś vlasnogo golosu.
– Jake ty mav pravo lyšaty jogo žyttja, ty hto takyj? Ale ž vin takož hotiv mene vbyty. Ta ne zmig by vin, ja za ńogo v dva razy biľšyj ta syľnišyj. A ta pavutyna zi stiny! – odna dumka pereryvala inšu i tak dali…
Ja sydiv pered trupom mogo kryvdnyka i prosto dyvyvsja vpered. Vperše v žytti lyšyv žyttja inšu istotu. Gydke, smerdjuče vidčuttja provyny prokotylosja po vśomu tilu. Ce neprypustymo, zabyraty te čogo ne davav! Slova jomu vže ne dopomožuť, niščo ne dopomože… Znovu okynuv okom kajutu – ničogo ne zminylosja. Puľt ledve-ledve svityvsja i tyša – až u vuhah dzvenyť. Ne znaju skiľky b šče tak prosydiv jakby ne pyskljavyj golos, ščo gučno zavolav niby nizvidky – puľt odrazu ožyv tysjačeju riznokoľorovyh vognykiv, a posered kajuty z’javylasja mygotlyva figurka.
Razom z muraškamy na spyni zirvavsja na rivni nogy, tremtjačy vsim tilom. Pyskljavyj golos znovu zavolav, ta čerez sekundu zamovk dyvljačyś na bezdyhanne tilo. Hvylynoju movčannja ja skorystavsja spovna. Napružujučy mozok, namagavsja vpijmaty dumky drugogo zerka, ta marno. Vin znahodyvsja deś daleko, hoča z‘javylysja čyїś inši «dumky» – ne ljudyny, ne zerka, a take vražennja, ščo korablja!
– Korabeľ takož žyvyj?!! – vgolos vyguknuv ja, čym prymusyv istotu posered kajuty zvernuty na mene uvagu.
Vin zyrknuv na mene svoїmy žovtymy očyma v toj čas jak čyjaś dumka torknulasja mogo mozku – ce buv korabeľ. Slovamy ce tjažko peredaty, ale vin prosyv u mene kod dostupu, tak jak nikogo biľše ne mig zasikty svoїm polem. Ja tiľky zmig vidkryty rot vid zdyvuvannja. Nakaz korablja znovu prolunav u mene v mozku. Ščo ž jomu vidpovisty? Tym časom figurka-golograma vostannje ščoś kryknula i propala. Tyša znovu ogornula kajutu. Holodnyj pit nekvapom zbigav po spyni ta skronjah, serce vyryvalosja z grudej, dumok korablja ja majže ne vidčuvav, ale točno znav ščo maje statysja ščoś pogane. I ce pogane stalosja bukvaľno za hvylynu. Korabeľ znovu rizko uvirvavsja v moju golovu, bezceremonno vytyskajučy zvidty moї vlasni dumky.
– U vas zalyšylosja dvi sproby aktyvaciї bortovyh system korablja. Systema samolikvidaciї zapuščena – zalyšylosja 42 sekundy!
– Ničogo sobi, – nevže za 42 sekundy mani kajuk? – kynuvsja do puľtu, teper vin rozblokuvavsja i mygotiv usima koľoramy rajdugy.
– Ščo ž robyty, ja v ćomu ničogo ne tjamlju, ščo robyty? Tak spokijno, jakščo j pomyraty, to ne jak ostannij bojaguz! Ščo možna zrobyty? Vyvesty z ladu systemu samolikvidaciї, ale de vona? Ni ce ne pide. A jak vzagali aktyvuvaty korabeľ? – napružyvsja i poslav cju dumku u prostir – vidpoviď ne zabarylasja:
– Systema aktyvaciї – ce sekretnyj kod z 68 cyfr z koordynatamy planetarnoї systemy do jakoї prypysanyj danyj korabeľ!
– 68 cyfr?!! – meni točno kajuk, za myť zgaduju jak my govoryly z tym pokijnym zerkom, vin veś čas namagavsja ne dumaty pro jakiś cyfry. Ja їh pročytav u ńogo v mozku i teper čitko bačyv pered soboju. Posylaju cju dumku v prostir, moljačy Boga ščob ce buv kod aktyvaciї… Sekunda, i puľt vostannje zmygnuvšy znovu pogas.
– Aktyvacija bortovyh system zapuščena – prolunalo u mene v mozku.
Ja prosto vpav na pidlogu ne virjačy cym slovam. Teper postijno vidčuvav dumky korablja, jakym čynom ne znaju, ale vidčuvav. Vsi manipuljaciї staly doskonaľno vidomi, pravda rozumiv z togo vśogo može procentiv p’jať. Ale osnovnu informaciju zrozumiv. Serce korablja – ce mozok, ščo produkuje taki ž dumky jak i kožna žyva istota, pidključenyj do usih system korablja i zajmajeťsja povnym kontrolem za nymy, a takož vykonuje nakazy kapitana.
– Jaka nazva korablja – zapytav, trohy vidijšovšy vid hvyljuvannja.
– Œœ²dž≠ǁɋɎɎ-3655-4598-9821ʂʣ – prolunalo u vidpoviď.
– Ničogo sobi, a skladnišogo ničogo ne možna prydumaty?
– Ce šyfr planetarnoї systemy…
– Stij, stij stij! – ne potribno pojasnjuvaty, – a kapitan može pereprogramuvaty korabeľ?
– Tak.
– Super, buv u mene personaľnyj komp’juter, a teper personaľnyj korabeľ! Ta golograma, ščo z’javylasja posered kajuty ščo ce?
– Golografičnyj zv’jazok z golovnym korablem.
– Zrozumilo! A de zaraz vin znahodyťsja?
– Suputnyk planety ʘʊʌʍʤ – 354
– Ne gusto. Na jakij vidstani znahodyťsja golovnyj korabeľ v zemnyh odynycjah?
– 8,48 astronomičnyh odynyć
– Ce v mežah Sonjačnoї systemy! – vyguknuv ja, ale znovu znityvsja, otže vony zovsim poruč i nevidomo jak švydko zmožuť sjudy pryletity!
– 48 godyn, – perervav hid moїh dumok korabeľ.
– Ščo 48 godyn?
– Čas poľotu vid golovnogo korablja.
– A jak nazyvajeťsja cej suputnyk na planeti Zemlja?
– Tytan.
– Jasno! Davaj nadali vsju informaciju ty budeš vydavaty na zemnyh odynycjah vymirjuvannja!
– Dobre! – otrymav suhu vidpoviď.
Veś čas ćogo dialogu mene ne pokydala dumka – nevže ce naspravdi? Nevže i spravdi ja spilkujusja z štučnym intelektom kosmičnogo korablja. A jakščo zaraz prokynusja i vse znykne? Ta sytuacija vymagala negajnyh dij, a ne sumniviv. Dlja počatku potribno bulo kudyś zahovatysja. Perše, ščo splyvlo na dumku – Venera.
– Obšyvka korablja može vytrymaty atmosferu Venery? – znovu zvernuvsja do korablja
– Tak.
– Todi kurs na Veneru.
– Vnosyty koryguvannja kursu može tiľky kapitan korablja. Nadaj kod identyfikaciї svogo dostupu – prolunalo v golovi
– Oce tak!
– Protokol doslidžeń ne mistyť punktu pryzemlennja na Veneri, – zaperečyv toj.
– Todi vvedy cej punkt u protokol! A nas možuť jakoś vidslidkuvaty?
– Kožnyh 15 hvylyn na bazu vidpravljajuťsja točni koordynaty misceznahodžennja korablja.
– Negajno vidključaj vsi systemy zv’jazku, vse ščo može nas vydaty.
– Čekaju kod identyfikaciї – znovu prolunalo v golovi.
– Ta jakyj kod!!! Mene vykraly i ledve ne rozmazaly mozok po stini!!! A tobi šče kod podavaj!!! – vže kryčav ja ne strymujučy emocij.
– Ščo stalosja z kapitanom? Ja ne možu zv’jazatysja z nym.
– Vin pomer! Prypynyv isnuvannja!
– Protokol konservaciї korablja zapuščenyj, formuju negajnyj zvit pro ekstrenu sytuaciju dlja golovnoї bazy! – slova navigatora vmyť vyvely mene zi stuporu.
– Čekaj čekaj, jakyj zvit?!! Ty ščo z gluzdu z їhav? – vže vereščav ja. Jaka golovna baza? Vony mene vmyť v rozhid pustjať!
– Nevidoma istota, vid tebe nadhodyť duže syľnyj potik mentaľnoї energiї jakyj pereškodžaje roboti systemam korablja. Ja maju dezaktyvuvaty tebe do pryľotu dopomižnogo transportu.
– Ah ty ž iržava bljašanka!!! Vže odyn sprobuvav dezaktyvuvaty! – vže ne kontroljuvav svij gniv. Zanadto bagato podij stalosja protjagom godyny ščob spokijno ce vse spryjmaty. Kydajuś do puľtu ščob roznesty jogo na druzky, za myť prjamo peredi mnoju vin znyk… Jak i znykly dumky korablja z mojeї golovy…
Gnitjuča tyša navkolo. Ni zvuku… Naviť svitlo poťmjanilo v kajuti… Ekrany pogasly i ja opynyvsja znovu jak i spočatku v kimnati z sirymy stinamy.
– Agov, bortovyj komp’juter, čy jak tebe tam? – vidpovidi ne bulo… Ničogo ne bulo – vidčuv prosto pidsvidomo. Bezvyhiď ta samotnisť nakynulysja na mene zi vsih storin šmatujučy svidomisť na klapti nekontroľovanyh dumok.
– Ščo robyty? Ščo robyty?!! – ničogo putńogo v golovu ne pryhodylo. Ta j ščo može pryjty koly navkolo tvoryťsja stiľky podij, jaki ni v jaki vorota ne lizuť. Nadmirna emocijnisť ta vysnažennja davalysja vznaky – myť i vidčuvaju jak pidloga vyslyzaje v mene z pid nig…
– Čort, vstyg! – tiľky promajnula dumka…
III
Svidomisť povoli povertalasja… Ledve ledve vidkryvšy oči znovu pobačyv siri nepryvablyvi stiny. Syl vystačylo tiľky na klipannja povikamy.
– Tak, žyvyj i ce vže dobre – sprobuvav pidbaďoryty sebe pozytyvnoju dumkoju.
– Gej, štučnyj intelekt – tyša u vidpoviď.
Ja vzagali nikoly ne vidčuvav takoї tyši. Ce bula naviť ne tyša – vakuum, povnyj vakuum… Nu zvisno ž vakuum, ty ž v kosmosi – navkolo pustota, kosmična pustota. Vse svidome žyttja mrijav pro kosmos, kosmični podoroži, inši planety. Oś i zbulasja tvoja mrija!!! Nasolodžujsja!!! Oh ne takoї nasolody čekav vid cijeї mriї, zovsim ne takoї. Opynytysja na inoplanetnomu korabli pid zagrozoju smerti, a potim šče j zalyšytysja naodynci z tym samym dovgoočikuvanym kosmosom, jakomu absoljutno vse odno na mene… Bezvyhiď, bezvyhiď… Nevže otak zakinčujeťsja žyttja? Siri stiny, tyša i samotnisť… Svidomisť znovu povoli počala vtikaty vid mene. Nemov solomynka dlja potopajučogo ostannja dumka čipljalasja za obryvky svidomosti, ne hotila vidpuskaty її ni v jakomu razi. Ni, ce ne kineć, ne može ce vse zakinčytysja tak… Nevidoma syla stysnula grudy vydavljujučy ostanni kryhty povitrja z legeń. Najgirše te, ščo ja ne mig povoruhnuty naviť paľcem. Spočatku strah, a potim apatija ogornuly ledve žyve tilo v svoї slyźki obijmy… Dumky vperto krutylysja v golovi šukajučy hoča b natjak na vyhid. Hoča, ščo ce? Ledve pomitna dumka torknulasja mogo mozku – ne moja dumka…
– Štučnyj intelekt – polegšeno vydyhnuv ja. Radisť vmyť zmyla apatiju ta strah – ja ne odyn, ja ne odyn.
– Ty mene čuješ? – vidpovidi ne poslidkuvalo jogo.
Take vražennja ščo vin takož buv bez svidomosti. Komp’juter zi svidomistju?! Ščo ty verzeš? Ta ne komp’juter ce, a švydše vśogo štučnyj intelekt čy ščoś podibne – hiba tyh inoplanetjan rozbereš?
Povoli kartyna počala vymaľovuvatyś. Namacav niby bazu danyh korablja de znahodylasja povna informacija pro korabeľ, jogo stan, možlyvosti, zavdannja i take inše. Jak že її systematyzuvaty ščob vydilyty osnovne? V cyh terabajtah informaciї budu rozbyratysja roky jakščo ne desjatylittja. Ne vstyg pro ce podumaty jak nevidoma syla niby vtysnula cju vsju informaciju meni v mozok. Nesterpnyj biľ skuvav golovu rozryvajučy її na šmatky. Siri stiny znovu počaly propadaty z polja zoru rozčynjajučyś v prostori, a na zminu їm uvirvalasja bezmežna čornota kosmosu z koljučymy zirkamy ta nesterpnym holodom…
– Nu ce vže točno kineć – vostannje proburmotiv ja sobi pid nis.
Ta kineć nijak ne pryhodyv, natomisť v pošmatovanomu mozku počaly z’javljatysja kupa danyh pro navkolyšnje seredovyšče… Ce dani z datčykiv korablja! Jakymoś čynom ja pidključyvsja do bazy danyh korablja i teper v onlajn režymi zčytuju vsju potribnu informaciju! Oce tak – ja možu nym keruvaty!!! Tak spokijno, bez ejforiї.
Potik informaciї nakynuvsja na mene zvidusiľ, ale, na dyvo, mozok z legkistju obrobljav jogo ta avtomatyčno systematyzuvav povoli vymaľovujučy čitku kartynu reaľnosti. Vin niby isnuvav okremo vid mene… Sytuacija poky ščo stabiľna – niščo ne viščuvalo bidy, ta instynkt samozberežennja ne perestavav poperedžaty pro nebezpeku. Nestandartni sytuaciї zavždy vyvodjať jogo z rivnovagy, a śogodnišnja prygoda tym pače.
– Ce vse dobre, ale treba dijaty – vže vgolos sam sobi skazav ja. Negajno treba shovatysja ščob zibratysja z dumkamy. Ta golograma vse bačyla i zrozumila – odnoznačno v mij bik vže letyť «dopomoga». De shovatysja? Jakym čynom? Vidpoviď pryjšla niby sama soboju. Podali vid Zemli, čym dali, tym biľšyj ob’jem prostoru pryjdeťsja pročisuvaty moїm «znajomym». Znovu spala na dumku Venera. ЇЇ potužnyj šar hmar shovaje nabagato biľšyj ob’jekt niž mij naukovo doslidnyj korabeľ. Ja pomityv ščo znaju pro ńogo majže vse, a najgolovniše pryncypy upravlinnja ta keruvannja poľotom. Toj zerk zrobyv ščoś nejmovirne z moїm mozkom i teper vin pracjuvav u sotni raziv švydše ta efektyvniše. Ce neabyjak nastorožuvalo, hoča i strašenno pidigrivalo interes do vśogo novogo navkolo mene. Z legkistju proanalizuvav stan dvyguniv, čy to pak sylovogo polja, ščo pryvodylo v ruh korabeľ. Na dyvo pryncyp nejmovirno prostyj – čy, možlyvo, tak meni tiľky zdavalosja… Popry vse ce korabeľ plavno rušyv geť vid planety, mojeї ridnoї planety – takoї garnoї ta pryvablyvoї…
Myť i ja vže proanalizuvav maršrut na Veneru – vin skladav vśogo dvi godyny! Dvi godyny i ja na Veneri! Povoli zbudžennja prohodylo i ja mymovoli zamyluvavsja akvamarynovoju sferoju Zemli, ščo povoli viddaljalasja na golovnomu ekrani. Tiľky teper vidčuv holod ščo počav doškuljaty mojemu tilu. Vyjavylosja, za vsim cym spektaklem zovsim zabuv ščo prodovžuju ležaty na holodnij pidlozi kajuty ne v zmozi povoruhnutysja. Zibravšy sebe v kulak ledve pidvivsja, zapamoročennja ne prohodylo – tilo nastiľky vysnažene ščo ne sluhalosja mene. Čogo ne možna skazaty pro mozok – myttjevo zreaguvavšy vin pidnjav z bazy danyh veś ob’jem medyčnoї informaciї i za sekundu nad moїm tilom vže čakluvaly manipuljatory. Obsliduvannja tryvalo bukvaľno hvylynu – manipuljatory znykly i sylove pole ogornulo tilo navkolo niby nemovlja. Teplo ta spokij povoli povertalosja do mene kutajučy v son…
– Treba slidkuvaty za poľotom – splyvla ostannja dumka v golovi….