Mykyta Kazymyrov
Problematyka doroslišannja reguljarno staje centraľnoju u animacijnyh tvorah z Japoniї. Častkovo ce pov’jazano z ciľovoju audytorijeju anime, jaka skladajeťsja perevažno z pidlitkiv, častkovo – z osoblyvostjamy kuľturnogo kodu japonciv. Prote «doroslišannja» japonśki mytci rozgljadajuť ne lyše u bukvaľnomu sensi. Napryklad, FLCL rozpovidaje pro pidnesennja nad šablonamy suspiľstva, a «Jevangelion» urešti-rešt vyjavyvsja pro peremogu reaľnogo svitu nad fantazijeju.
Sonny Boy takož rozgortajeťsja navkolo temy doroslišannja, prote pojasnyty golovnu dumku anime odnym rečennjam tak prosto ne vyjde. I ce lyše odna z bagaťoh pryčyn, jaki robljať cju robotu vydatnoju.
Sonny Boy – ce anime vid studiї Madhouse, usi 12 epizodiv jakogo vyjšly u 2021 roci. Sama Madhouse – odyn z najvidomišyh vyrobnykiv japonśkoї animaciї u sviti, a zasnovana vona bula šče u 70-h rokah. Pro jakiś її roboty vy maly čuty. Studija podaruvala nam ščonajmenše Death Note, drugu adaptaciju Hunter × Hunter ta peršyj sezon One-Punch Man, jaki nyni vidomi usjudy. Prote i z biľš «arthausnymy» robotamy Madhouse pracjuje vdalo, tomu v nas vid nyh je šče j, napryklad, Boogiepop Phantom i Perfect Blue.
Komanda dlja vyrobnyctva Sonny Boy zibralasja tež vydatna. Golovnym scenarystom i režyserom šou stav Sinğo Nacume. Jogo peršym proektom u jakosti režysera (pid kerivnyctvom tvorcja Cowboy Bebop Syn’itiro Vatanabe) stav Space Dandy. Takož vin vidznačyvsja zavdjaky One-Punch Man i Boogiepop and Others. A okremo na pidhid Nacume do režysury vplynula pracja nad The Tatami Galaxy – avangardnoju istorijeju pro nemožlyvisť pošuku ščaslyvogo «žyttja u roževyh koľorah».
Odnym lyše Nacume sprava ne obmežujeťsja. Dyzajny geroїv istoriї stvoryv Hisasi Eguti, jakogo vvažajuť odnym z najvydatnišyh iljustratoriv žinočyh personaživ. Za rozkadruvannja odnijeї z serij vidpovidav Josiaki Kavadziri, stvoryvšyj Ninja Scroll i Vampire Hunter D: Bloodlust. A z muzykoju Nacume dopomig vže zgadanyj Vatanabe, jakyj nadaje zvuku svoїh anime ključove značennja. Vin pidkazav Sinğo vykonavciv, zvučannja jakyh maksymaľno pidijde stylju Sonny Boy. Do reči, same čerez ce u anime nemaje jedynogo kompozytora, jak ce zavedeno u industriї.
Komanda nad Sonny Boy pracjuvala čudova, prote slid usvidomljuvaty, ščo ce anime – perevažno avtorśka robota Nacume. Vin vlasnoruč napysav scenariї do kožnogo epizoda, stvoryv rozkadruvannja do biľšosti z nyh, a peršyj ta ostannij – šče j postavyv osobysto. Praktyka pokazuje, ščo koly tvoreć-vizioner prydiljaje podibnu uvagu proektu, to maje vyjte ščoś vydatne. Sonny Boy ne stav vyključennjam.
Istorija anime rozkazuje pro učniv dev’jatogo klasu odnijeї japonśkoї školy, jaki raptom vyjavylysja vidirvani vid zovnišńogo svitu. Vse, šče v nyh zalyšylosja, – ce prymiščennja navčaľnogo zakladu, u jakomu čas niby zupynyvsja. Čerez ce učni ne starijuť i ne zminjujuťsja, a usi prypasy vidnovljujuťsja. Za mežamy školy je lyše čorna porožneča.
Sytuaciї dodaje pikantnosti šče j toj fakt, ščo v učniv z’javylysja indyviduaľni nadzdibnosti. I jakščo htoś otrymav majže povnu vsemogutnisť, to u dejakyh syly nevidomi abo vzagali vidsutni. Do ostannih naležyť i golovnyj geroj Nagara, tomu svoї dni vin provodyť u porožńomu klasi, ni na ščo osoblyvo ne očikujučy.
Počaty robyty hoč ščoś jogo zmušuje vplyv odnoklasnyci-optymistky Nodzomi, z jakoju hlopeć poznajomyvsja nezadovgo do počatku podij. Tym časom u školi počynajeťsja stvorennja novogo suspiľstva, u jakomu vse zaležyť vid supersyl ta pravyl novyh svitiv, jakyh vyjavylosja bezlič.
Z ćogo počynajeťsja istorija, v jakij use ne tak, jak može zdatysja na peršyj pogljad. Kincivka peršogo ž epizodu rujnuje vsi pryblyzni teoriї pro podaľšyj rozvytok sjužetu. Takym čynom z gljadačamy obhodyťsja i kožna nastupna serija. Bo Sonny Boy robyť use, ščob vidijty vid zvyčnyh tropiv ta podaruvaty sviži vražennja.
Pry ćomu scenarij operuje dosyť znajomymy dlja pop-kuľtury obrazamy ta temamy. Supersyly, inši svity, povedinka ljudej u kryzovyh sytuacijah, obov’jazkovi pravyla dlja vsih, konflikty pidlitkiv – use ce u riznyh variacijah my bačyly vže bagato raziv. Jakščo sprobuvaty rozibraty strukturu Sonny Boy na okremi skladovi, to ničogo zanadto dyvovyžnogo vy tut ne pobačyte.
Prote magija počynajeťsja u tu myť, koly ci sami skladovi počynajuť vzajemodijaty odna z odnoju. Napryklad, geroї nikoly ne vpevneni, ščo same vyklykalo čergovu dyvnu podiju – čyїś zdibnosti čy pravyla svitu. Takož htoś mig zbrehaty pro svoї syly, a inšij – znajty ščoś važlyve dlja rozuminnja otočennja navkolo, ale pryhovaty informaciju. Postijni intrygy, jak miž okremymy personažamy, tak i vidnosno rozuminnja novyh možlyvostej ta svitiv u cilomu, dodajuť anime napružennja ta pidpaljujuť interes do peregljadu.
Sami inši svity u Sonny Boy zobraženi nestandartno. Jakščo jakaś kiľkisť šče shoža na ob’jektyvnu reaľnosti, to dejaki nagadujuť lyše nagromadžennja form ta vizuaľnyh šumiv, jaki niby zijšly z kartyn sjurrealistiv. Odyn zi svitiv vzagali svoїm stylem nagaduje tvorčisť Zdzislava Beksinśkogo, jakyj uvijšov u istoriju mystectva zavdjaky svoїm motorošnym polotnam. Tož nuďguvaty ne vyjde.
Vtim, geroї reagujuť naviť na najdyvovyžniši vidkryttja bez zajvyh zahvativ. V Sonny Boy vzagali nemaje vlastyvij animaciї giperbolizaciї emocij ta podij. Navpaky, atmosfera anyme namagajeťsja buty maksymaľno nejtraľnoju ta ni do čogo ne prymušuje gljadačiv u plani vidčuttiv. Inodi takyj pidhid stvorjuje cikavyj kontrast, koly sumni podiї namagajuťsja «pidsolodyty» zavdjaky zaspokijlyvij muzyci, a ekšen-epizody «zazemljujuť» čerez poviľnu režysuru ta tryvali plany.
Režysura Sonny Boy – odna z najsyľnišyh storin anime. Kožen epizod zavdjaky nij možna spryjmaty jak okreme korotke kino, a dejaki seriї za strukturoju, stylem ta podannjam vidriznjajuťsja nastiľky, ščo vony niby naležať do zovsim riznyh tvoriv. Mabuť, centraľnyj element, jakyj їh ob’jednuje, – akcentuvannja uvagy na dyvah inšyh svitiv. Inkoly daže zdajeťsja, ščo samy vony, a ne učni, je golovnymy gerojamy šou.
Ce, zvisno ž, ne zovsim pravda. Adže skladni vidnosyny miž učnjamy, jaki zamisť vypusknogo pryrečeni na vičnisť u nevidomosti, skladajuť osnovu sjužetu anime. Ale j tut je odyn moment, jakyj treba zrozumity. Sonny Boy ne rozpovidaje pro rozvytok okremyh učniv ta klasu u cilomu, jake ce robyť, napryklad, Great Teacher Onizuka ta naviť Boku no Hero Academia. Usi superečky ta svarky nacileni na personu Nagary, naviť jakščo vin osobysto v nyh ne bere učasť.
Podibnyj pidhid ne označaje, ščo vsi inši učni – lyše statysty. U svojemu drejfi kriź inši sviti Nagara znajde virnyh druziv u osobi zavždy pozytyvnoї Nodzomi, egocentryčnoї Midzuho ta kmitlyvogo Radžani. A golovnym antagonistom hlopcja stane Asakadze, jakomu distalysja najsyľniši zdibnosti u novomu sviti. Kožen z nyh (ta dekiľka inšyh učniv) otrymajuť svoї momenty slavy.
Ta ne očikujte vid nyh jakyhoś vidkryttiv ta vidvertostej. Dejaki personaži vzagali potribni lyše u jakosti scenarnyh instrumentiv, a їhnja važlyvisť obmežujuťsja jedynym epizodom. Potencijno cikavi geroї znykajuť bez osoblyvyh peredumov, a takož je učni, jedyna meta jakyh – mygotity na foni osnovnyh podij, ščob sceny ne zdavalysja deščo samotnimy.
I jakščo rozgljadaty Sonny Boy lyše jak antologiju okremyh istorij-prytč, do ce j spravdi bude zdavatysja minusom. Ale porivnjuvaty anime zi, skažimo, Kino’s Journey ta Mushishi, jaki same antologijamy i je, ne duže korektno. V Sonny Boy nemaje zajvyh elementiv, kožna detaľ pracjuje na centraľnu ideju doroslišannja osobystosti. Prote ćogo možna i ne pomityty čerez osoblyvosti tonu anime.
Častkovo u ćomu provyna vyščezgadanoї nejtraľnosti atmosfery. Čerez neї inodi važko spryjmaty akcenty ta dumky, jaki avtori zaklaly v okremi momenty. Ale vnykaty u Sonny Boy treba postijno, bo inakše anime peretvoryťsja na dosyť avangardne, ale bezgluzde dijstvo.
A rozmyslyty u Sonny Boy je nad čym. Odyn lyše plast vidsylań na riznomanitni kuľturni ta istoryčni javyšča tut velyčeznyj. Nacume jak scenaryst ta režyser odnakovo vdalo zagraje z tematykamy problem religijnyh kuľtiv, sučasnyh ekonomičnyh modelej, nevyznačenosti majbutńogo žyttja pidlitkiv – i ce lyše najbiľš javni momenty.
Dejaki vidsylannja grajuť vže menšu roľ dlja sjužetu, prote stvorjujuť pop-kuľturnyj kontekst dlja šou. Napryklad, sama koncepcija drejfujučoї školy vidsylaje nas do horror-mangy The Drifting Classroom, jaka vyhodyla u 1972-1974 rokah. Takož v Sonny Boy gljadač pobačyť vdali zapozyčennja z «Tvin Piksu», «Kosmičnoї odisseї: 2001», «Robinzona Kruzo» ta bagaťoh inšyh klasyčnyh ta ne duže robit. Tobto u jakomuś sensi anime možna rozgljadaty jak svojeridnu pop-kuľturnu golovolomku.
Je v usih cyh referensah, sered jakyh naviť misce dlja Nintendo znajšlosja, j inša meta. Їh usih pojednuje toj fakt, ščo z nymy dobre znajomi sučasni pidlitky. Z takogo boku vony tež pracjujuť na problematyku doroslišannja u anime, nehaj i dosyť nezvyčajnym čynom.
Golovni dumky anime, jaki proecjujuťsja na istoriju Nagary, vzagali važko pomityty, bo vony skladajuťsja z nevelykyh, majže nepomitnyh uryvkiv. Tak, vśogo dekiľka sekund odnogo epizodu natjakajuť nam, ščo v rodyni hlopeć nikomu ne potriben. Zvidsy i pasyvne vidnošennja do žyttja, navkolyšńogo svitu j samogo sebe. Naviť inši svity spočatku ne vyklykajuť v ńogo zahoplennja, a jogo pasyvnisť namagajeťsja podolaty Nodzomi.
Im’ja Nodzomi, do reči, japonśkoju označaje «nadija». Podibnyj pryjom zustričajeťsja v anime postijno. Nagara značyť «robyty kiľka rečej vodnočas», ščo vidsylaje do jogo nevyznačenosti u sviti. A odnogo z učniv klyčuť prosto Kep – jak zavdjaky jogo pragnennju buty liderom, tak i čerez prystrasť hlopcja do bejsbolu.
Raz vže na te pišlo, sama nazva Sonny Boy – vže dosyť kompleksna. U samomu anime vona zovsim ne zgadujeťsja. Vyraz «sonny boy» u anglijśkij vykorystovujuť pry znevažlyvomu zvertanni do molodogo hlopcja, ščob pidkreslyty jogo nedosvidčenisť. Dodatkovo Sonny Boy – ce im’ja ostanńogo predstavnyka vydu ptahiv, jakyj znyk čerez vijśkovu agresiju Treťogo Rejhu. Ale ornitology ne vtračajuť nadiї, ščo deś u sviti ci ptahy zalyšylysja, tomu prodovžujuť pošuky. A takož Sonni Boj Uil’jamson – ce im’ja odrazu dvoh bljuzovyh vykonavciv, jaki nijak ne mogly vyrišyty, hto ž z nyh spravžnij «peršyj Sonni Boj».
Nagara uvibrav do sebe potrohy vid kožnogo z cyh sensiv. Vin uosobljuje nevpevnenisť, apatiju ta neskinčenni odnakovo sumni varianty majbutńogo. I jakščo rozgljadaty sjužet Sonny Boy same jak metaforu podolannja podibnogo vidnošennja do žyttja, to naviť najdyvakuvatiši momenty šou raptom znajduť svoje misce na zagaľnij kartyni podij.
Usi supersyly, svity, referensy ta personaži vyjavljajuťsja fundamentom ideologiї anime. Naviť bezimenni učni ta geroї, jaki kudyś znykajuť z istoriї, perestajuť zdavatysja dyvnymy – bo u reaľnomu žytti ljudy kolo vas takož buduť movčky «znykaty» bez proščań ta tragedij. Deś aljuziї pracjujuť krašče (napryklad, usi nadzdibnosti Asakadze nijak ne dopomogly tomu samostverdytysja ta znajty spokij), deś – vže girše, prote v osnovi ideja anime girše vid ćogo ne staje.
Veś Sonny Boy prysvjačenyj jakščo ne pošuku vidpovidi, to hoča b sprobi osmyslennja žyttja, u jakomu isnuje neskinčennisť variantiv rozvytku kožnoї podiї, prote žodna može tak i ne vyjavytysja bažanoju. Ce osmyslennja provodyťsja čerez kožnu frazu ta scenu, kožnyj kadr ta referens. I nemynuče pidvodyť do finalu.
Jakyj, na vidminu vid bagaťoh inšyh anime pro doroslišannja, ne daje ne lyše faktyčnyh vidpovidej, ale j moraľnyh ta emocijnyh takož. Scenarnyj rozv’jazok vyjavyvsja takym samym u plani nejtraľnosti, jak i rešta epizodiv Sonny Boy. A spravžnja sutnisť kincivky rozkryvajeťsja čerez natjaky ta švydkoplynni sceny, jaki zanadto legko progavyty.
Tehnična skladova Sonny Boy vyjavylaś pid stať ideologičnomu napovnennju. Jakščo biglo pogljanuty na uryvky z anime, to jogo vizual možet zdatysja deščo prostym ta naviť deševym. Osoblyvo na tli riznomanitnyh Jujutsu Kaisen ta Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba.
Odnak naspravdi Sonny Boy vražaje ne tehničnymy dosjagnennjamy, a virtuoznistju vykonannja. Kožen pejzaž ta plan ne lyše pryvabljujuť pogljad, a šče j pracjujuť na atmosferu ta zmist scen. A maksymaľno krasa anime rozkryvajeťsja pry demonstraciї inšyh svitiv, u jakyh animatory ta hudožnyky z Madhouse vykorystovujuť cikavi vizuaľni rišennja. Slovamy opysaty važko, prote u pam’jať zapadaje.
Okremoї pohvaly zaslugovuje dyzajn personaživ. Vony pozbavleni jaskravogo odjagu ta grotesknyh začisok, jak inkoly buvaje u anime. Prote tvorcjam z Madhouse vse odno vdalosja zrobyty kožnogo geroja indyviduaľnistju, ščo vyriznjajeťsja ta vpiznajeťsja pry peršomu pogljadi.
Zi zvučannjam u Sonny Boy vse šče cikaviše. Biľšisť scen anime rozgortajeťsja zovsim bez muzyky, tomu dialogam ta okremym zvukam prydileno okremu uvagu. Robota nastiľky virtuozna, ščo na vidsutnisť saundtrekiv prypynjaješ zvažaty uvagu vže v peršomu ž epizodi.
A oś koly muzyka graje, to vona čaruje z peršyh sekund. U Sonny Boy naviť nemaje vidkryvajučoї temy, prote dejaki kompozyciї vse odno povynni vam spodobatysja. Sprava u tomu, ščo dlja roboty nad anime komanda Madhouse poklykala odrazu dekiľkoh prymitnyh muzyčnyh indi-vykonavciv. Sered nyh je, napryklad, toe, jakyh vvažajuť populjaryzatoramy matematyčnogo roku u Japoniї, ta sinti-pop grupa Sunset Rollercoaster. Tobto saundtrek Sonny Boy – ce povnocinnyj aľbom-antologija, jakyj uvibrav do sebe najsyľniši storony obranyh vykonavciv.
***
Pro taki anime, jak Sonny Boy, zazvyčaj kažuť «nyni takogo ne robljať» i «pryhovanyj šedevr». Ale toj fakt, ščo vono vyjšlo u 2021 roci, pidtverdžuje, ščo vse ž «robljať», a riznomanitni nominaciї pid čas vyznačennja nagorod u sferi anime natjakajuť, ščo ne takyj vže i «pryhovanyj».
Oś u samomu Sonny Boy shovalosja bagato čogo. Jakščo podyvytysja šou bez zajvyh pretenzij, to vono može zdatysja lyše garnym, ale efemernym eksperymentom, jakyj roztane pislja peregljadu, jak dyvnyj son. Ale sprobujte daty istoriї drejfujučogo klasu trohy vašyh dumok. I todi je virogidnisť, ščo Sonny Boy u vidpoviď podaruje vam nabagato biľše, niž vy očikuvaly.
P.S. I ni, z fanatamy Sony PlayStation nazva Sonny Boy nijak ne pov’jazana.