Jurij Samusenko
Dzvinok u školi – toj šče tryger dlja tyh, hto asocijuje navčaľni zaklady z tryvogoju ta stresom. Vtim, škiľnyj dosvid neodnoridnyj i provokuje tvorčyh osobystostej na jogo pereosmyslennja u formati knyg, serialiv ta fiľmiv. Jakščo podyvytysja na fiľmografiju ukraїnśkoї režyserky Kateryny Gornostaj, to škola zajmaje jakščo ne centraľne, to prynajmni važlyve misce u її stričkah. 20 sičnja vyhodyť її povnometražnyj debjut «Stop-Zemlja» – kino ridkisnoї vdači, ščo z’jednalo v sobi dokumentaľne ta igrove i bez žodnyh povčaľnyh intencij fiksuje žyttja sučasnogo pidlitka.
Režyserka znajomyť nas z 11 klasom čerez osobystisť 16-ričnoї Maši, jaka maje najbiľše ekrannogo času. Maša fotografuje moroznyj vizerunok na skli ta postyť jogo v instagram. Ce staje pryvodom dlja rozmovy z tajemnym šanuvaľnykom, jakyj kmitlyvo pidkresljuje jakiś detali zi svogo ta її žyttja (porvani škarpetky ta kolgotky) abo romantyčno flirtuje (tak diznajemoś, ščo take «murašky»). Častyj dyskomfort Maši po dorozi v školu čergujeťsja z pryjemnymy zustričamy z druzjamy Janoju ta Seńoju. Їhnij trykutnyk nemynuče rozib’jeťsja v ščoś biľše, niž družbu, ale golovnym dvygunom sjužetu zalyšajeťsja pytannja, hto ž toj tajemnyj šanuvaľnyk.
Maša pidozrjuje Sašu – horošogo hlopcja, jakyj ne znahodyť spiľnoї movy z mamoju, poljubljuje večirky ta maje problemy iz zorom. Same zorovi perepony ne dajuť jomu fizyčno ta metaforyčno pobačyty v Maši tu zakohanisť, jaku vona vidčuvaje. Ta їhni napruženi «Pryvit» narešti vyrišaťsja v ščoś menše čy biľše na finaľnij dyskoteci – najtryvožnišomu, nezručnomu i vodnočas spovnenomu nadiї tanci.
Zadovgo do počatku zjomok Kateryna Gornostaj organizuvala aktorśku laboratoriju, de neprofesijni aktory včylyś improvizuvaty, vidkryvaty svoї talanty ta stavaty jedynym 11 klasom. Z bilingviv režyserka zumila dobytysja organičnoї ukraїnśkoї movy, v jakij ne soromljaťsja matjukatysja ta korystuvatysja rusyzmamy. Ce ne toj zvyčnyj suržyk, jakyj podobajeťsja audytoriї u komedijah, – radše mova z intonacijamy aktoriv shoža na te, ščo počuješ i v foje kinoteatru pislja peregljadu fiľmu.
«Stop-Zemlju» nemynuče buduť porivnjuvaty z amerykanśkymy fiľmamy pro pidlitkiv ta školu. Ale ce ne istorija pro radykalizm, bažannja buty inšym toščo. «Stop-Zemlja» – ce istorija pro te, jak časom važko buvaje buty soboju, zrobyty peršyj krok u nevidomisť. Na rivni metafory Kateryna Gornostaj pokazuje Mašu, jaka grajeťsja u tenis iz tinnju. Zaležno vid togo, kogo vona bačyť svoїm «fanatom», zminjujeťsja її obraz gravcja. Koly ne znaješ, hto perebuvaje po inšyj bik kortu, strah ne daje povnistju rozslabytysja, a gra staje napruženoju. Vtim, koly ty bačyš supernyka, ty znaješ, z kym graješ. I Kateryna Gornostaj točno znaje, jak vyvesty svoїh personažej z tini, pidkreslyty їhni syľni storony ta daty možlyvisť viľno dyhaty v kadri. Jakščo i je jakiś parametry, za jakymy možna stavyty ocinku fiľmu, to v povnometražnomu debjuti ja baču golovnoju ocinkoju vpiznavanisť. I vona tut nastiľky vysoka, ščo švydše hočeťsja peregljanuty nastupnu robotu.